VAKIF ÜNİVERSİTELERİ BİRLİĞİNİN YÜKSEKÖĞRETİM KANUN TASLAĞI ÜZERİNE GÖRÜŞLERİ 1- Taslağın 5/d maddesinde, yükseköğretim kurumlarının öğrenci kontenjanlarının belirlenmesi TYK un görevleri arasında gösterilmektedir. Önerimiz, TYK tarafından tespit edilecek kriterler doğrultusunda kontenjanların devlet yükseköğretim kurumlarında Üniversite Senatolarına vakıf ve özel yükseköğretim kurumlarında ise Mütevelli Heyetine bırakılmasıdır. 2- Taslağın 6/1 maddesinde Yükseköğretim Genel Kurulunun yapısı düzenlenmiştir. Sayıları 70 i aşan Vakıf yükseköğretim kurumları ile yeni kurulacak özel yükseköğretim kurumlarının da Genel Kurul da temsil edilmeleri, temsilde adalet ilkesinin ve katılımcı demokrasinin bir gereğidir. Bu nedenle, Yükseköğretim Genel Kurulunun üye sayısı 25 e çıkarılmalı ve kanunun 6/1. maddesine, son cümle olarak Vakıf ve özel yükseköğretim kurumlarını temsilen dört üye bu yükseköğretim kurumları tarafından belirlenir (seçilir). cümlesi eklenmelidir 3- Taslağın 8/3-c maddesinde denetleme kurulu daire başkanlığı düzeyine indirilmektedir. Yükseköğretim kurumlarının denetimi idari-akademik ve mali denetim olarak ayrılmalı, idari - akademik denetim kalite güvence sistemi ve akreditasyonla gerçekleştirilmeli; vakıf ve özel yüksek öğretim kurumlarının mali denetimi ise bağımsız denetim kuruluşlarınca yapılmalıdır. 4- Taslağın 11 maddesi rektör ve rektör atamalarına ilişkindir. Maddeye yabancı uyruklu akademisyenlerin de Rektör olarak atanmasına imkan sağlayacak bir hüküm konulmalıdır. Yabancı uyruklu öğretim üyelerinin diğer idari kadrolara atanması mümkün olmalıdır. Aynı maddede genel bir ifade olarak üniversite tüzel kişiliğini rektörün temsil ettiği belirtilmiştir. Oysa 30/3. maddede Vakıf üniversitelerinde Mütevelli Heyet Başkanının tüzel kişiliği temsil ettiği belirtilmektedir. Bu nedenle 11/1. maddenin son kısmının rektör devlet üniversitelerinde Üniversite tüzel kişiliğini temsil eder şeklinde düzeltilmelidir. Ayrıca, vakıf üniversitelerinde Mütevelli heyeti başkanın ita amiri olduğu kanunda açıkça yer almalıdır. 5- Taslağın 11/4. maddesinde rektör yardımcıları düzenlenmiştir. Rektör yardımcılarının profesör olma şartı kaldırılmalı, atanabilecek rektör yardımcısı sayısı öğrenci sayısı kriteri aranmaksızın beş ile sınırlandırılmalıdır. 6- Taslağın 11/8. maddesi, Vakıf üniversiteleri ile özel üniversitelerde rektör, üniversite mütevelli heyeti tarafından yapılan teklif üzerine Kurul tarafından atanır şeklinde düzenlenmiştir. Konseyli Devlet Üniversiteleri nde, Rektörün doğrudan Üniversite Konseyi tarafından atanabildiği de dikkate alınarak, kamu kaynağı kullanmayan Vakıf Üniversiteleri ile Özel Üniversitelerde, Rektörün Mütevelli Heyet tarafından atanmasının uygun olacağı düşünülmektedir. Bu, adalet ilkesinin gereği olduğu gibi Mütevelli Heyetin, Devlet Üniversitesinin Konseyi ile aynı haklara sahip olmasının da bir sonucudur. Bu nedenlerle, tasarının 11/8. maddesi Vakıf Üniversiteleri ile Özel Üniversitelerde rektör, üniversite mütevelli heyeti tarafından atanır ve Türkiye Yükseköğretim Kurumuna bildirilir. şeklinde değiştirilmelidir. 7- Taslağın 11/9. maddesi konseyli üniversiteler ile vakıf ve özel üniversitelerde rektörün görevden alınmasına ilişkindir. Mevcut durumda, vakıf üniversitelerinde rektör mevzuatta
görüş alma zorunluluğu bulunmamakla birlikte YÖK Başkanlığından görüş alınarak mütevelli heyet kararı ile görevden alınmaktadır. Taslağın bu maddesi ile vakıf üniversiteleri ile özel üniversitelerde rektörün görevden alınması genel kurulun onayına bağlanmıştır. Rektör ile üst yönetimin çalışamaz hale gelmesi durumunda kurum zarar göreceğinden ve bu işlem hakkında yargı yolu açık olduğundan genel kurul onayının maddeden çıkarılması gerekir. 8- Taslağın 13. maddesi Üniversite Yönetim Kuruluna ilişkindir. Maddenin 3. fıkrasında yer alan görevlerin bir kısmı Vakıf Üniversitelerinde mütevelli heyet başkanlığının yetkisindedir. Bu görevlerin yine mütevelli heyetin yetkisinde kalması gerekir. Esasen maddenin 4. fıkrasında vakıf üniversitelerinde mütevelli heyetin yetkisinde olan konular, konseyli üniversitelerde konseye bırakılmıştır. Bu nedenle maddenin 4. fıkrasının, Üçüncü fıkranın b, ç, d, e ve g bentlerindeki görevler, üniversite konseyi oluşturulan üniversitelerde üniversite konseyi, vakıf ve özel üniversitelerde ise mütevelli heyet tarafından yerine getirilir şeklinde düzeltilmesi gerekir. 9- Taslağın 15/6. maddesinde Fakülte Yönetim Kurullarının oluşumu düzenlenmiştir. Devlet üniversitelerinin pek çoğu dahil olmak üzere Fakülte yönetim kurullarını bu maddeye göre oluşturmak mümkün olamayacaktır. Zira, yönetim kurulundan 3 prof. 2 doç. 1 yrd. doç. dışında dekanın belirleyeceği en fazla 5 bölüm başkanının kurulda yer alabilmesi için o Fakültede, dekan ve 3 prof üye dışında, (bölüm başkanları da o bölümde prof. varsa profesörler arasından seçilmesi gerektiğine göre,) 5 profesör daha bulunması gerekmektedir. Belli merkezlerdeki üniversiteler dışında bu kadroya sahip üniversite yok denecek kadar azdır. 10- Taslağın 16. maddesinde yer alan Lisansüstü eğitim veren Enstitüler ile genellikle Fakültelere bağlı olarak kurulan Araştırma Enstitülerinin teşkilatlanma ve işleyişleri bakımından farklılıklar 2547 sayılı kanunda olduğu gibi bu taslakta da ortaya konulamamıştır. Düzenlemenin her iki yapıyı ayırt edecek şekilde yeniden kaleme alınması gerekir. 11- Taslağın 22. Maddesinde yer alan Üniversite Hastanesi tanımlamasının Üniversite Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezleri (Hastane) olarak değiştirilmelidir. 22. maddenin 1. fıkrasında Bünyesinde Tıp veya Diş Hekimliği Fakültesi bulunan Üniversitelerde, Sağlık Bakanlığı nın görüşü alınarak Kurul Kararı ile Üniversite Hastanesi kurulabilir. ifadesi yer almaktadır. Bu fıkranın Bünyesinde Tıp veya Diş Hekimliği, Eczacılık Fakültesi bulunan Üniversiteler Kendi Yetkili Kurullarının Kararı ile Üniversite Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezleri (Hastane) kurulabilir ya da özel ve devlet sağlık kuruluşları ile afiliye olabilir. şeklinde değiştirilmesi gerekir. 22. maddenin 2. fıkrası Üniversite hastanesi, rektörün görevlendireceği bir yardımcısının başkanlığında, sağlıkla ilgili fakültelerin dekanları, başhekim, hastane müdürü ve varsa döner sermaye işletmesinin müdüründen oluşan yönetim kurulu tarafından yönetilir. şeklinde düzenlenmiştir. Yasa taslağı mevcut hali ile kanunlaştığı takdirde, diş hekimliği fakültesi, eczacılık fakültesi, sağlık bilimleri fakültesi gibi hastane yönetimi ile doğrudan ilgisi olmayan fakültelerin dekanları otomatik olarak hastane yönetim kuruluna girerken; bu konuda bilgi ve tecrübesi olan öğretim üyeleri ile profesyonel yöneticilik tecrübesi olan Üniversite mensupları yönetim kurulunda yer alamayacaktır. Öte yandan, mevcut durumda, sağlık bilimleri, diş hekimliği ve eczacılık fakültesi olmayan üniversitelerde, hastane yönetim kurulu üye sayısında boşluk oluşacaktır.
Bu durum gerek dünyadaki örneklere, gerek Türkiye deki mevcut tüm uygulamalara, gerekse Sağlık Bakanlığı nın kamu hastaneleri ile ilgili yeni çıkan yasada yer alan tüm gerekçelere ve gerekse hayatın olağan akışına aykırılık teşkil etmektedir. Bu nedenle maddenin Üniversite Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezlerinin (Hastane) yönetim kurulu en çok 11 üyeden oluşur. Yönetim kurulu başkanı üniversite mensupları arasından rektör tarafından belirlenir. Tıp fakültesi dekanı, hastane başmüdürü ve başhekim yönetim kurulunun doğal üyesidir. Diğer üyeler, devlet üniversitelerinde rektör (veya üniversite yönetim kurulu), vakıf üniversiteleri ile özel üniversitelerde ise mütevelli heyet tarafından seçilir. Üniversiteye bağlı diş hastanelerinde ise tıp fakültesi dekanı yerine diş hekimliği fakültesi dekanı doğal üye olarak yönetim kurulunda yer alır. Yönetim kurulunun çalışma usul ve esasları ilgili yükseköğretim kurumunun iç düzenlemesi ile belirlenir şeklinde değiştirilmelidir. 12- Taslağın 23/2. maddesinde Vakıf ve özel yükseköğretim kurumları ile özel sağlık kuruluşları arasında tıp, dişhekimliği ve diğer sağlık bilimleri alanlarında eğitim-öğretim, araştırma, uygulama ve sağlık hizmeti sunumu amacıyla işbirliği yapılabilir. Türkiye Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde bu yükseköğretim kurumları ile işbirliği yapan özel sağlık kuruluşları üniversite hastanesi olarak kabul edilir. Bu işbirliğinin şartları, usul ve esasları Kurul tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir. hükmü yer almaktadır. 23/2. maddede, özel sağlık kuruluşları ile işbirliği yapabilme imkanının daha açık ifade edilmesi ya da bu işbirliğinin ayrı bir yönetmelikle düzenlenmesi önerilmektedir. Bu nedenle maddeye, Bünyesinde tıp fakültesi, diş hekimliği ve ya eczacılık fakültesi bulunduran üniversiteler, kendin yetkili kurullarının kararı ile kendilerine ait eğitim araştırma hastanesi açabilir yahut özel veya devlet sağlık kuruluşları ile afiliye olabilir. ifadesi eklenmelidir. Ayrıca, maddede vakıf ve özel üniversiteler ile mevcut devlet üniversiteleri ve Sağlık Bakanlığı na bağlı hastaneler arasında olması beklenen işbirliğinden söz edilmemektedir. Doğum, psikiyatri, adli tıp gibi bazı özel uygulamalar için bugün dahi gerek Vakıf, gerekse birçok devlet üniversitesinden öğrenciler, Sağlık Bakanlığı na bağlı kamu kurum ve kuruluşlarında staj yapabilmektedirler. Devlet Üniversiteleri ile vakıf ve özel üniversiteler arasında sağlık eğitimi konusunda işbirliği yapılması da, Yükseköğretimin temel mantığına ve ülke menfaatlerine uygunluk teşkil eder. Her ne kadar yasa taslağında engelleyici bir hüküm bulunmasa da ilave açıklayıcı bir hüküm bulunmasında fayda olabilir Bu gerekçelerle, maddeye aşağıdaki fıkranın eklenmesi önerilmektedir. Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarına ait kurum ve kuruluşlar ile vakıf ve özel yükseköğretim kurumları arasında, eğitim, öğretim, araştırma, uygulama ve sağlık hizmeti sunumu amacı ile işbirliği yapılabilir. Bu işbirliği esasları Sağlık Bakanlığı ile ilgili Yükseköğretim kurumu tarafından yapılan protokol ile belirlenir. Devlet Üniversiteleri ile vakıf ve özel yükseköğretim kurumları arasında da, eğitim, öğretim, araştırma, uygulama ve sağlık hizmeti sunumu amacı ile işbirliği yapılabilir. Bu işbirliğinin esasları iki yükseköğretim kurumu arasında yapılacak protokol ile belirlenir. 13- Taslağın 26. maddesinde yabancı yüksek öğretim kurumlarının Türkiye de faaliyetleri düzenlenmiştir. Bu maddeye; Yabancı yükseköğretim kurumlarının Türkiye de faaliyet gösterebilmesi için en az Vakıf ve Özel Yükseköğretim Kurumlarının kuruluşu için öngörülen mali mükellefiyetleri yerine getirmeleri gerekir. hükmü eklenmelidir. 14- Taslağın 28.1.ç. maddesinde yer alan Bu taşınmazın yürürlükteki imar planlarına göre eğitim amaçlı yapılaşmaya müsait olması ibaresi şehir planlarının bile tam oturtulamadığı bir kısım şehirlerimizde belediyelerin inisiyatiflerini artıracaktır. Bunun yerine fiziki mekanın yapılaşmaya uygunluğu ve varsa binaların deprem yönetmeliğine uygunluğu yeterli olmalıdır.
Bu nedenle, maddenin 1. fıkrasının ç bendi; Bu taşınmazlar, fiziki olarak yapılaşmaya ve varsa binalar, deprem yönetmeliklerine uygun olmalıdır şeklinde değiştirilmelidir. 15- Taslağın 28/3-c maddesinde vakıf yükseköğretim kurumuna tahsis edilen taşınmazlar üzerinde yükseköğretim amacı dışında başka bir faaliyette ve tasarrufta bulunulamaz. hükmü yer almaktadır. Bu maddenin, Vakıf yükseköğretim kurumuna tahsis edilen taşınmazlar üzerinde yükseköğretim amacı veya yükseköğretime destek verici sosyal ve ekonomik faaliyet dışında başka bir faaliyette ve tasarrufta bulunulamaz şeklinde değiştirilmesi uygun olur. Metnin, yükseköğretime destek verici sosyal ve ekonomik faaliyet ler konusunda bir istisna getirilmeden kanunlaşması halinde, bu taşınmazların içerinde öğrencilerin yemek yiyebilecekleri bir kantin, kitap alabilecekleri bir kitabevi veya kırtasiye işletilmesi dahi mümkün olamayabilir. 16- Taslağın 28/4. maddesinde yer alan eğitim-öğretime başlayacak birimlerin bir yıllık cari giderlerinin yüzde yirmisini karşılayacak tutardaki paranın yükseköğretim kurumu hesabına aktarılmış olması ifadesinin eğitim-öğretime başlayacak birimlerin bir yıllık eğitim giderlerinin yüzde yirmisini karşılayacak tutardaki paranın yükseköğretim kurumu hesabına aktarılmış olması şeklinde değiştirilmesi önerilmektedir. 17- Taslağın 28/5. maddesinde vakıf yüksek öğretim kurumlarında kurucu vakfın yıllık cari harcamaların % 20 sini ödeme zorunluluğunun Üniversitenin mezun verene kadar devam edeceği düzenlenmiştir. Bu olumlu bir düzenlemedir. Ancak anlam karışıklığına neden olmaması için, Kurucu vakıf, ilgili yükseköğretim kurumunun ilk mezununu verinceye kadar her eğitim-öğretim yılı başında bir yıllık eğitim giderlerinin yüzde yirmisini karşılayacak tutardaki parayı yükseköğretim kurumu hesabına aktarır. şeklinde değiştirilmesi önerilmektedir. 18- Taslağın 28/6. maddesinde, toplamda en az % 30 burslu ibaresinde belirtilen oranın % 25, % 50 ve % 75 burs oranlarının % 100 e iblağ edilmiş halini mi ifade ettiği anlaşılamamaktadır. Diğer yandan Kurul a burs oranlarını % 50 ye kadar artırma yetkisi tanınması, vakıf yükseköğretim kurumlarını mali açıdan ciddi ölçüde zorlayacak, teknoloji ve alt yapı yatırımlarına sekte vuracak bir düzenlemedir. Bu nedenle madde: Vakıf yükseköğretim kurumlarında ilan edilen toplam kontenjanın en az % 10 u tam burslu öğrenim görür. Bunun dışında verilecek burs oranlarını belirleme yetkisi mütevelli heyete aittir. şeklinde düzenlenmelidir. 19- Taslağın 28/8. maddesinde yer alan vakıf yükseköğretim kurumlarında öğretim elemanlarının disiplin işlemlerine ilişkin düzenlemenin 4857 sayılı İş Kanunu ile uyumlaştırılarak özel olarak düzenlenmesi gerekmektedir. 20- Taslağın 28. maddesinin 8. fıkrasının atanma ve disiplin işlemleri ifadeleri çıkarılarak; (8) Vakıf yükseköğretim kurumlarının eğitim-öğretim faaliyetine ilişkin işlemleri ile öğretim elemanlarının yükselme işlemleri bu Kanun hükümlerine tabidir ve bu işlemlerden doğan ihtilaflara ilişkin davalar idari yargı mercilerinde görülür. şeklinde değiştirilmesi önerilmektedir. Halihazırda vakıf yükseköğretim kurumları da, devlet yükseköğretim kurumları gibi öğretim üyesi alımında, ilan ile başvuru kabul etmekte ve jüri sadece yayın dosyası üzerinden değerlendirme yapabilmektedir. Halbuki işyerinde huzurlu çalışma, öğretim üyesi tarafından
verilen derslerin öğrenci tarafından beğenilmesi, eğer bir hekim öğretim üyesi ise hekimlik mesleğindeki başarı gibi hiç bir kriter dikkate alınmamaktadır. Mevcut durumda öğrencinin dersine girmekten, hastaların ise tedavi olmaktan imtina ettikleri öğretim üyeleri olabilmektedir. Öte yandan yayın dosyası son derece başarılı bir hekim (cerrah) öğretim üyesi, eğer göz problemi veya el titremesi sorunu var ve ameliyat yapma konusunda sorunlu ise, sırf yayınları dikkate alınarak; devlet kaynağı kullanmayan vakıf ve özel yükseköğretim kurumları bu öğretim üyeleri ile çalışma zorunda bırakılmamalıdır. Eğer akademik özerklik söz konusu ise; vakıf yükseköğretim kurumları, bu kriterleri de dikkate alarak kendi atamalarını bağımsız olarak yapabilmelidir. Ayrıca vakıf ve özel yükseköğretim kurumlarının öğretim elemanlarının disiplin ve atama işlemlerinin, öğretim elemanları ile bu yükseköğretim kurumları arasındaki hukuki ilişkinin niteliği gereği adli yargıya tabi olması daha uygundur. 21- Taslağın 28/9. maddesi Vakıf yükseköğretim kurumları mal varlıklarının yüzde ellisini aşacak düzeyde borçlanamazlar. hükmünü öngörmektedir. Bu düzenleme ile vakıf yüksek öğretim kurumları mali açıdan ciddi şekilde sınırlandırılmakta adeta çelik yelek giydirilmektedir. Böyle bir sınırlandırmanın vakıf yüksek öğretim kurumlarının gelişmesini engelleyeceği düşünülmektedir. Bu nedenle söz konusu cümle taslaktan çıkarılmalıdır. 22- Taslağın 29/1-b maddesinde özel yükseköğretim kurumunu kuran anonim şirketin hisse senetlerinin tamamının nama yazılı olması öngörülmüş, 29/4. maddede yer alan hisse devirlerinin kurul iznine tabi olması nedeniyle de şirketin hisseleri bağlı nama yazılı hisse senedi halini almıştır. Bu hükümlerde değişiklik yapılarak Özel Üniversitelerin hisselerinin %51 inin halka arzedilmesine imkan verilmesi önerilmektedir. Temel itibari ile özel yükseköğretim kurumlarının, bağımsız denetleme, kar dağıtımı, borçlanma, şirket organizasyon yapısı, hissedar yapısı itibariyle anonim şirketlere ilişkin düzenlemelere tabi olması gerekir. 23- Taslağın 29/1-d maddesinde, yer alan şirketin ödenmiş sermayesinin en az %40 nın nakit olarak yükseköğretim kurulunun izni olmaksızın tasarruf edilemeyecek şekilde bir devlet bankası hesabında tutulması zorunluluğu, önemli bir sermaye miktarının atıl vaziyette bankada muhafaza edilmesine sebebiyet verecek, bu meblağ üniversitenin gelişiminde kullanılamayacaktır. Bu nedenle, 29/1. maddenin d bendinin, şirketin ödenmiş sermayesinin en az %40 nı karşılayacak miktarda banka teminat mektubu verilmesi şeklinde değiştirilmesi gerekmektedir. 24- Taslağın 29. maddesinin 4. fıkrasının taslaktan çıkarılması önerilmektedir. Anonim şirketi kuran (ortağı olan) bir holding veya halka açık SPK denetimine tabi bir şirket olabilir. Halka açık ve SPK denetimine tabi şirketlerin hisseleri borsada işlem gördüğü için, ortaklık hisselerinin devrinin Yükseköğretim Kurulu iznine tabi olması hukuken mümkün değildir. Vakıflar ve Dernekler özel kanun ile yönetilen kurumlar olup, Vakıflar, Vakıflar Genel Müdürlüğü; Dernekler ise İçişleri Bakanlığı denetimine tabidirler. Dernek ve vakıfların yönetim kurullarının ne şekilde oluşturulacağı Dernekler ve Vakıflar kanunu ile ilgili derneğin dernek tüzüğünde veya vakfın vakıf senedinde gösterilmiştir. Bir Vakfın veya Derneğin, özel yükseköğretim kurumuna ortak olduğu için Yönetim Kurulu üyelerinin değiştirilmesini Türkiye Yükseköğretim Kurulu ndan iznine bağlamak, ilgili mevzuatla ve dernek tüzüğü/vakıf senediyle belirlenen seçim usul ve şartları ile tezat teşkil edecektir. 25- Taslağın Özel yükseköğretim kurumlarına ilişkin 29/5. maddesinde yer alan anonim şirket bünyesinde iznin kapsamı dışında herhangi bir ticari faaliyette bulunamaz hükmü yeniden gözden geçirilmelidir. Kurucu şirket üniversiteye gelir getirici faaliyetlerde
bulunma amacıyla başka şirketler kurabilmeli veya bir şirkete ortak olabilmelidir. Burada önemli olan, kurucu şirketin kurduğu iktisadi işletmelerin veya şirketlerin kurulmasının yasaklanması değil, gelirinin nasıl kullanılacağıdır. 26- Taslağın 29/8. maddesinde kurucu şirketin, özel yükseköğretim kurumu mezun verinceye kadar cari harcamalarının %20 sini karşılaması zorunluluğu öngörülmektedir. Bunun yerine: Kurucu şirket, ilgili yükseköğretim kurumu mezun verinceye kadar her eğitimöğretim yılı başında bir yıllık eğitim giderlerinin yüzde yirmisini karşılayacak miktarda Banka Teminat Mektubunu yükseköğretim kurumuna verir. şeklinde düzenlenmelidir. 27- Taslağın 29/14-b maddesinde, özel yükseköğretim kurumlarında yönetim kurulu üyelerine ve ortaklarına, şirketin borçları varken kar payı ve ikramiye ödenemeyeceği hükme bağlanmıştır. Bu düzenleme; borcu bulunmayan bir anonim şirket olamayacağından, özel yükseköğretim kurumlarında hiç bir zaman kar payı ve ikramiye ödenememesi sonucunu doğuracaktır. Özel yükseköğretim kurumlarına ilişkin düzenlemeler birlikte değerlendirildiğinde, tasarıda özel yüksek öğretim kurumlarının bir çeşitlilik unsuru olarak yer alması düşünülmekle birlikte bunların açılması istenmemiştir sonucuna varmak mümkündür. 28- Taslağın 29 maddesinin 16. fıkrasında yer alan cümlenin başına, Özel üniversitelerin öğretim izninin iptali (faaliyetinin durdurulması) halinde ibaresinin eklenmesi gerekir. 29- Taslağın 29 maddesine yeni bir fıkra eklenerek vakıf yüksek öğrenim kurumlarının özel yükseköğretim kurumuna dönüştürülmesi imkanı verilmelidir. Bu konuda aşağıdaki düzenlemenin tasarının 29. maddesine 18. bent olarak eklenmesi önerilmektedir. (18) Mevcut Vakıf Yükseköğretim Kurumları nın kurucu Vakıfları tarafından talep edilmesi halinde, Vakıf tarafından bu amaç ile kurulan ve sermayesinin en az % 51 i vakfa ait olan bir anonim şirkete devredilir. Vakıf yükseköğretim kurumunun mevcut tüm mal varlığı bu şirkete sermayesi olarak irat kaydedilir. Bu amaçla kurulan şirkette 1 (d) maddesinde belirtilen sermaye şartı devir işlemi öncesinde aranmaz. Bununla birlikte yükseköğretim kumumunun mal varlığı, şirkete devredildikten sonra şirketin toplam sermayesinin 1(d) maddesinde belirtilen limitin üzerinde olması gerekir. 30- Taslağın 30/1. maddesinde vakıf ve özel yükseköğretim kurumlarında mütevelli heyet üyelerinin atanması Kurul a bırakılmıştır. Atamanın kurucu vakıf/şirketin yetkili organı tarafından yapılıp Kurula bilgi verilmesi önerilmektedir. 31- Taslakta mütevelli heyet başkanın yetkileri korunmuşsa da mütevelli heyet başkanın ita amiri olduğu hususu açık ve net olarak belirtilmemiştir. Bu nedenle, taslağa vakıf ve özel yükseköğretim kurumlarında ita amiri mütevelli heyet başkanıdır hükmü eklenmelidir. Böylece ileride doğabilecek yetki karmaşasının da önüne geçilmiş olur. 32- Taslağın 30. maddenin 1. fıkrasının son cümlesi, Rektör dışında, Mütevelli heyette yer alan yükseköğretim kurumu mensuplarının sayısı, Mütevelli Heyetinin toplam mevcudunun % 30 unu aşamaz şeklinde değiştirilmelidir. Devlet Üniversiteleri nde Üniversite konseyi kurularak Üniversite konusunda tecrübeli 7 öğretim üyesinin; Üniversite nin en üst düzey organı olan Üniversite konseyinde yer alması sağlanır iken; Vakıf veya Özel Yüksek Öğretim Kurumlarında, Rektör dışında, hiç bir Üniversite Öğretim Üyesine Mütevelli heyette yer verilmemektedir. Dolayısıyla, Rektör ile tamamen Üniversite ve akademik ortam dışından gelme zorunluluğu olan diğer Mütevelli heyet mensupları arasında bir kopukluklar yaşanmaktadır. Gerek sanayi üniversite işbirliğinin
daha üst düzeyde sağlanabilmesi, gerek Üniversite deki akademik akışın, potansiyel sorunların ve çözüm önerilerinin Mütevelli Heyeti ne daha iyi yansıtılabilmesi ve gerekse Mütevelli Heyeti nin bakış açısının Üniversite deki akademisyenler tarafından daha iyi anlaşılabilmesine imkan sağlanabilmesi açılarından, mutlaka Vakıf Üniversiteleri ile Özel Üniversitelerde de Rektör (veya Vakıf Meslek Yüksekokulunda ise müdür) dışında belli sayıda üniversite mensubunun (öğretim üyesinin) Mütevelli Heyeti içersinde yer alabilmesine izin verilmesi gerektiği kanaati hasıl olmuştur. 33- Taslağın 30/1. maddesinde yer alan Vakıf yükseköğretim kurumlarında kurucu vakıf yönetim kurulu başkan ve üyeleri, bunların birinci derece kan ve sıhri hısımları ile eşlerinden mütevelli heyette görev alacakların sayısı ikiyi geçemez. hükmü yerine; Vakıf yükseköğretim kurumlarında kurucu vakıf yönetim kurulu başkan ve üyeleri, bunların birinci derece kan ve sıhri hısımları ile eşlerinden mütevelli heyette görev alacakların sayısı üçü geçemez 34- Taslağın 31/1. maddesinin başına; Vakıf ve Özel Yükseköğretim kurumları idari ve mali konularda özerktirler. cümlesinin eklenmesi bu kurumların inkişaf etmesi için gerekli görülmektedir. 35- Taslağın 31/1. maddesinde vakıf ve özel yükseköğretim kurumlarında görev yapan öğretim elemanlarının disiplin hükümleri bakımından devlet yükseköğretim kurumları ile aynı olduğu belirtilmektedir. Bu düzenleme 4857 sayılı İş Kanunu ile uyumlaştırılmalıdır. 36- Taslağın 31/1. maddesinde vakıf ve özel yüksek öğretim kurumlarında öğretim elemanlarının ders yüklerinin devlet yükseköğretim kurumları ile aynı olması öngörülmektedir. Devlet bütçesinden katkı almadan kendi öz kaynakları ile gelişimini sürdüren bu üniversitelerde, öğretim elemanlarının ders yüklerinin öğretim üyesi ile yükseköğretim kurumu arasındaki hizmet sözleşmesi çerçevesinde taraf iradeleri dikkate alınarak belirlenmelidir. 37- Taslağın 31/3. maddesinde yer alan Vakıf ve özel yükseköğretim kurumlarında Devlet yükseköğretim kurumlarında akademik ve idarî yapı esas alınır. Ancak bu kurumların özelliğine göre hangi hususlarda farklılıklar olabileceği Kurul tarafından çıkarılacak yönetmelikte belirlenir. şeklindeki düzenlemeden idari yapı esas alınır ibaresi çıkarılmalıdır. 38- Taslağın 31/4 maddesinde yer alan Vakıf ve özel yükseköğretim kurumlarının eğitim-öğretim esasları, öğretim süreleri, öğrenci hakları ve disiplin ile ilgili hususlar Devlet yükseköğretim kurumlarındaki ile aynıdır. şeklindeki düzenlemeden disiplin ile ilgili hususlar ibaresi çıkarılmalıdır. 39- Taslağın 31/5. maddesinde, Vakıf yükseköğretim kurumunun mütevelli heyet tarafından onaylanan ayrıntılı bütçesinin bir örneği ile bütçenin uygulanmasına ilişkin esaslar ve harcamaya ilişkin yetkileri gösterir mütevelli heyet kararları Kurula gönderilir. Hesap dönemi sonunda gerçek harcamalar yeminli malî müşavirce usulüne uygun olarak incelenip tasdik edilir ve Kurulun belirleyeceği tarihe kadar gönderilir. Vakıf yükseköğretim kurumuna ait taşınmazlar yükseköğretim kurumu tüzelkişiliği adına tapuya tescil edilir, her türlü araç, gereç ve demirbaşlar noter tasdikli ayniyat defterine kaydedilir ve kayıtlar usulüne uygun olarak muhafaza edilir. hükmü yer almaktadır. Madde bu hali ile kaldığı takdirde zaman içersinde bütçe uygulanması için izin alınır hale gelme durumu söz konusu olacak ve mali özerklik ortadan kalkacaktır. Bu nedenle; uygulanmasına ilişkin esaslar ve harcamaya ilişkin yetkileri gösterir mütevelli heyet kararları Kurula gönderilir. ifadesinin maddeden çıkarılması gerekmektedir.
40- Taslağın 31/8. maddesinde yer alan Bu yetkiler gerektiğinde ve uygun görüldüğü ölçüde mütevelli heyet başkan vekiline, rektör veya müdür yardımcılarına ve dekanlara devredilebilir şeklindeki düzenleme, Mütevelli Heyeti Başkanı uygun gördüğü durumlarda, harcama yetkisini Mütevelli Heyeti Başkan Vekiline; Rektöre veya Üniversitedeki diğer yöneticilere devredebilir şeklinde değiştirilmelidir. 41- Taslağın Vakıf ve özel yükseköğretim kurumlarında akademik, idari ve mali konular kenar başlıklı 31. maddesine 10. fıkra olarak Vakıf veya Özel Yükseköğretim kurumuna tahsis edilen taşınır ve taşınmazları ile hakların Kurulca belirlenen bir Devlet yükseköğretim kurumuna devri mahkeme onayı ile gerçekleşir. hükmünün eklenmesi önerilmektedir. 42- Taslağın 36/3.b. ve c bendinde, vakıf ve özel yükseköğretim kurumlarında devlet burslusu öğrenci okutulabilmesi için Vakıf ve özel yükseköğretim kurumunun lisans düzeyindeki bütün programlarında öğrenim gören tam burslu öğrenci sayısının, bu düzeydeki toplam öğrenci sayısının vakıf yükseköğretim kurumunda en az yüzde otuzunu, özel yükseköğretim kurumunda ise yüzde onunu oluşturması şartı öngörülmüştür. Bu maddede yer alan oranlar gerek vakıf ve gerekse özel yükseköğretim kurumları için % 10 olarak belirlenmelidir. 43- Taslağın 42.4. maddesinde yer alan Öğretim elemanlarının akademik yükselmelerinde ve idarî görevlere yapılan atamalarında önceden ilan edilen usuller çerçevesinde akademik faaliyet puanları da dikkate alınır. hükmü, Öğretim elemanlarının akademik yükselmelerinde önceden ilan edilen usuller çerçevesinde akademik faaliyet puanları da dikkate alınır şeklinde değiştirilmeli maddeden idarî görevlere yapılan atamalarda ifadesi mutlaka kaldırılmalıdır. Zira idari görev ile akademik başarı birbirinden tamamen ayrı konulardır. Aksi takdirde bir Rektör, Rektör yardımcısı veya genel sekreter ataması yapıldığında, her an, bir öğretim üyesi kendisinin akademik puanının daha fazla olduğunu iddia ederek atamanın iptalini talep edebilir. 44- Taslağın 46 ve 47. maddeleri denetim ve kalite güvencesi konularını düzenlemektedir. Vakıf ve özel yükseköğretim kurumlarında mali denetimin bağımsız denetim kuruluşlarınca yapılması akreditasyonun tamamen bağımsız olması gerektiği görüşündeyiz. Akreditasyon içeriğinde akademik denetimi kapsadığından akademik denetim aslında Akreditasyon ile sağlamış olmaktadır. 45- Taslağın 49/2. maddesinde; Aynı alanda yapılacak olan atama için birden fazla adayın başvurması halinde, birinci fıkranın (c) bendine göre görevlendirilen öğretim üyelerinin hazırlayacakları değerlendirme raporlarında bu adayların bilimsel yeterlilikleri itibarıyla sıralaması konusunda da değerlendirmeye yer verilir. hükmü yer almaktadır. Tasarının 28/8. maddesi için belirttiğimiz gerekçelerle, maddenin başına Devlet Üniversitelerinde ibaresinin eklenmesi; maddenin sonuna da Vakıf ve Özel Yükseköğretim Kurumlarında ilan edilen kadroya birden fazla aday başvurduğunda, tercih hakkı üniversite yönetim kuruluna aittir. cümlesinin konulması önerilmektedir. 46- Taslağın 50/1. maddesinde, doçentliğe başvuruda bulunabilmek için doktoradan sonra beş yıl geçmiş olma şartının aranması, başarılı akademisyenlerin, akademik yükselmelerinde önemli bir engel olarak görülmektedir. Mevcut Yükseköğretim Kanununda olduğu gibi doçentliğe başvurmada bekleme süresi getirilmemelidir. 47- Taslağın 52/6. maddesinin 1 (a) bendinin En az 2 akademik yılı yükseköğretim kurumlarında olmak üzere, en az beş yıl süreyle ilgili bilim alanında çalışmış olmak. şeklinde değiştirilmesi önerilmektedir.
48- Taslağın 54/3. maddesinde, devlet yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanlarının yaptıkları teorik derslerle, yürüttükleri uygulama, seminer, proje, bitirme ödevi ve tez danışmanlıklarının kaç ders saatine karşılık geldiği; kendi üniversitesi dışındaki Devlet, vakıf veya özel yükseköğretim kurumlarında haftada verebileceği azami ders saati Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine Kurul tarafından belirlenir hükmü yer almaktadır. Devlet üniversitelerindeki öğretim elemanlarının, devlet, vakıf veya özel yükseköğretim kurumlarında verebileceği ders saatine getirilmek istenen bu sınırlama devlet üniversiteleri dahil tüm yükseköğretim kurumlarındaki eğitim öğretimi ciddi anlamda olumsuz etkileyecektir. Diğer yandan bu sınırlama, ders saati ücretlerinin düşünülemeyecek ölçüde artmasına neden olacaktır. 49- Taslağın 54/4. maddesinde Yükseköğretim kurumu idarecilerinin zorunlu ders yükleri düzenlenmiştir. Maddede yer alan zorunlu ders saati yükleri devlet üniversiteleri ile sınırlandırılmalı, kamu kaynağı kullanmayan özel ve vakıf üniversitelerini kapsamamalıdır. Bu konuda vakıf veya özel yükseköğretim kurumu ile öğretim elemanı arasında yapılacak hizmet sözleşmesi hükümleri çerçevesinde taraf iradeleri esas alınmalıdır. 50- Taslağın 68/3. maddesinin Yükseköğretim kurumları adına tapuda kayıtlı taşınmazların ve bu taşınmazlar üzerindeki eğitim, sağlık, bilimsel, kültürel, sosyal ve sportif amaçlı tesislerin kiralanması, işletilmesi, işlettirilmesi, taşınmazların sat ışı ile hazine adına kayıtlı olup yükseköğretim kurumlarına tahsis edilmiş taşınmaz malların üzerinde herhangi bir inşaat yapılmamak ve irtifak hakkı tesisine konu edilmemek şartıyla söz konusu amaçlarla kiralanması ve işletilmesi, bu madde kapsamında elde edilecek gelirin kullanımı ve muhasebeleştirilmesi ile yükseköğretim kurumu bütçesiyle ilişkileri hakkındaki usul ve esaslar Maliye Bakanlığının görüşü üzerine Kurul tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. hükmü, sadece ve kesinlikle devlet üniversitelerini kapsamalıdır. Vakıf ve özel üniversitelerin bu kapsamın dışında olduğu maddeye özel olarak konulmalıdır. 51- Taslağın 68/5. maddesinde Vakıf veya özel üniversitelerde eğitim-öğretim için zaruri olması halinde yürütme kurulu tarafından verilecek kamu yararı kararı ve başkanın onayı üzerine bedeli kamulaştırmayı yapacak kurumdan alınmak üzere vakıf veya özel üniversite lehine kamulaştırma yapılabilir denilerek vakıf ve özel üniversitelere kamulaştırma hakkı tanınmış, ancak bu hak kullanılması Türkiye Yükseköğretim Kurulunun iznine tabi kılınmıştır. Özellikle vakıf yükseköğretim kurumlarının kamulaştırma bakımından devlet yükseköğretim kurumları ile paralel düzenlenmesinin faydalı olacağını düşünmekteyiz. 52- Taslağın 68/5. maddesinin ikinci cümlesinde yer alan Kamulaştırılan taşınmazın eğitim ve öğretimde kullanımına gerek kalmadığı takdirde, eski malik bedelini Kurula ödeyerek geri alma önerisini kabul etmezse, taşınmaz Kurul mülkiyetine geçer. Kurul bu suretle kendisine geçen taşınmazı amacı doğrultusunda kullanılmak üzere bir kamu üniversitesine devredebilir hükmü ile vakıf veya özel yükseköğretim kurumlarının kamulaştırma nedeniyle ödedikleri kamulaştırma bedeli kaybolmaktadır. Taşınmazın eski malikinin bedelini kurula ödeyerek geri alması veya geri almadığı takdirde taşınmazın kurul mülkiyetine geçmesi vakıf/özel yükseköğretim kurumunun ödediği paranın yok olması anlamına gelmekte, böylece, vakıf/özel yükseköğretim kurumları eğitim öğretimi sürdürmek için gerekli olduğu düşüncesiyle yaptıkları kamulaştırma nedeniyle adeta cezalandırılmaktadır. Aynı zamanda bu durum, eski malik kurula ödeme yaptığı veya taşınmaz kurulun mülkiyetine geçtiği takdire kurulun, taşınmaz bir devlet yükseköğretim kurumuna devredildiği takdirde devlet yükseköğretim kurumunun sebepsiz zenginleşmesine neden olacaktır. Böyle bir düzenleme hukukun temel ilkelerine aykırıdır. 53- Taslağın 69. maddesinin başına Devlet Yükseköğretim Kurumları nda ibaresinin konulması önerilmektedir.
Taslağın 69. maddesine 27. fıkra eklenerek Vakıf Yükseköğretim Kurumları ile Özel Yüksek öğretim Kurumları Döner Sermaye işletmesi kurmaları halinde, Döner Sermaye ile ilgili yönetim ve uygulama esaslarını çıkaracakları iç düzenleme ile belirlerler. hükmünün konulması önerilmektedir. 54- Vakıf ve özel üniversitelerin mütevelli heyet başkan ve üyeleri Taslağın 71. maddesinde yer alan düzenlemelerin kapsamı dışında tutulmalı; mütevelli heyet başkan ve üyeleri ile bu kurumların mensupları kamu görevlisi sayılmamalıdır. Bu bağlamda, Taslağın 71. maddesinin 7 fıkrasında yer alan Üniversite konseyi başkan ve üyeleri ile vakıf ve özel yükseköğretim kurumları mütevelli heyet başkan ve üyeleri, öğretim elemanları ve diğer idarî personeli, bu Kanun kapsamına giren görevleriyle bağlantılı olarak işledikleri suçlar ile bu kişilere karşı işlenen suçlar bakımından kamu görevlisi sayılırlar. hükmü taslaktan çıkarılmalıdır. Esasen, halihazırda Kamu tüzel kişiliği olan Vakıf Üniversiteleri nde bile, akademik personel dışında kalan, diğer Vakıf Üniversite çalışanlarının dahi kamu personeli sayılamayacağı konusunda hem Danıştay, hem Yargıtay ve hem de Devlet Personel Başkanlığı nın gerekçeli kararları mevcuttur Vakıf, özel ve yabancı yükseköğretim kurumları yöneticileri ve mensuplarının tabi oldukları kanun esas alınarak, disiplin hükümlerinin temel esasları ayrı bir yönetmelik ile belirlenmelidir. 55- Taslağın 72. maddesinde yer alan disiplin hükümlerinin, vakıf ve özel yükseköğretim kurumu öğretim elemanları ve diğer personeli bakımından, tabi oldukları İş Kanunu hükümleri ile uyumlu hale getirilmesi, disiplin suç ve cezaları ile disiplin amirlerinin devlet üniversitelerinden farklılıkları dikkate alınarak Türkiye Yükseköğretim Kurumunun çıkaracağı yönetmelik ile düzenlenmesi önerilmektedir. 56- Taslağın 72/11 maddesinin d bendinde yer alan Yükseköğretim kurumuna ait araç ve gereci şahsî işlerinde kullanmaları, şeklindeki suç tanımının, Yükseköğretim kurumuna ait araç ve gereci şahsî menfaatleri için suistimal etmeleri şeklinde düzenlenmesi önerilmektedir. Tasarıda yer alan düzenleme çerçevesinde, mesela bir Rektör veya yöneticinin eve geç geleceğini Üniversite nin telefonundan evine haber vermesi durumunda dahi bu tanımlamaya girebilecek disiplin suçu işlenmiş olabileceği düşünülmelidir. 57- Mevcut Taslağın 78. Maddesi Bu kanun yayımı tarihini takipeden 2. akademik yıl başında yürürlüğe girer hükmü şeklinde düzeltilmelidir. 58- Vakıf üniversitelerinin şirket kurmasına veya kar amaçlı şirketlerden hisse alımına imkan verilen açık bir düzenleme yer almalıdır. 59- Merkezi sınav sistemi devam ettiği sürece, 28 yaş üstü gençlerin yetişkin eğitimi statüsünden faydalanıp, ayrı bir sınav ile veya sınavsız üniversiteye kayıt olma imkanı sağlanmalıdır. 60- Uzaktan eğitimde (online) 1/3 kısıtlaması olmamalı ve uzaktan eğitim, üniversite senatosunun tam veya hibrid kararına bırakılmalıdır. 61-10 yıl eğitim öğretim faaliyeti sürdüren vakıf, özel ve yabancı yükseköğretim kurumları, bulunduğu şehirler dışında, önceden izin almaksızın, kurula bilgi vererek, eğitim, öğretim ve uygulama birimleri açabilmelidir.