Donanım, bilgisayarda kullanılan fiziksel parçaların genel adıdır. Yazılım ise bilgisayarın kullanılmasını sağlayan programlardır.

Transkript

1 Turizmde Bilgi Teknolojileri - 1S No t de ft e ri: Dönemi Oluşt urulma :15 Günce lle nm :49 Y azar: TOLGA AKAGUN URL: DONANIM YAZILIM BİLİŞİM TEKNOLOJİSİ Günlük hayatta bütün işlerde artık bilişim teknolojisi kullanılmaktadır. Bilişim teknolojisi kullanımında temel öge bilgisayardır. Bilgisayar; kullanıcıdan aldığı komutlara göre işlem yapan, yaptığı işlemlerin sonucunu depolayabilen, istenildiğinde bir yerden başka bir yere gönderebilen elektronik bir cihazdır. Bilgisayar, donanım ve yazılım adı altında iki ana kısımdan oluşur. Donanım, bilgisayarda kullanılan fiziksel parçaların genel adıdır. Yazılım ise bilgisayarın kullanılmasını sağlayan programlardır.

2 Bilişim Teknolojisi bilginin elde edilmesinde, saklanmasında, üzerinde işlem yapılmasında, ağlar aracılığıyla bir yerden başka bir yere iletilmesinde kullanılan bilgisayar ve iletişim teknolojilerinin tümüdür. BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİSİ ÜRÜNLERİNİN TANITIMI Bilgisayar teknolojisinin gelişimiyle iletişim teknolojisi de gelişmiş, böylece bilgi iletişimi daha etkili ve verimli hâle gelmiştir. Örneğin mobil telefonla sesli iletişim sağlanabiliyorken 3G teknolojisiyle sesli ve görüntülü bilgi aktarımı dönemi başlamıştır. BİLGİSAYAR ÇEŞİTLERİ Günümüzde birçok bilgisayar çeşidi olmasına rağmen kapasitelerine ve kullanım amaçlarına göre bir sınıflandırma yapıldığında bilgisayar çeşitleri aşağıdaki gibidir: a. Ana bilgisayar: Çok hızlı işlem gücü ve dev bellek güçleri olan bilgisayarlardır. Özel bir merkezde bulunur ve aynı anda binlerce istemci bilgisayara hizmet verebilir. Çok sayıda bilginin güvenle işlenmesi gerektiği durumlarda güvenle kullanılır. b. Mini bilgisayar: Yüksek işlemci hızlarına, yüksek RAM e ve geniş sabit disk kapasitelerine sahip bilgisayarlardır. Okullarda, şirketlerde, fabrikalarda bulunabilir ve kendisine bağlı istemci bilgisayarlara hizmet verir. c. Ağ (Network) bilgisayarlar: Bellek güçleri, disk kapasiteleri ve işlem güçleri sınırlı bilgisayarlardır. İntranette iş yürütmek için kullanılır ve güçlü bir sunucuya bağlıdır. ç. Kişisel bilgisayar: Evlerde ve iş yerlerinde tek kişi tarafından kullanılan bilgisayarlardır. Bu nedenle bu bilgisayarlara kişisel bilgisayarlar denir. Kullanımları 1970 li yıllardan sonra yaygınlaşmıştır. Günümüzde çeşitli özellikte ve güçte kişisel bilgisayarlar bulunmaktadır. d. Dizüstü bilgisayar: Donanım olarak kişisel bilgisayarların bütün ögelerine sahiptir. Bünyelerinde bulundurdukları pilleri sayesinde elektriksiz birkaç saat kullanılabileceği gibi doğrudan elektrik kaynağı ile de kullanılabilir. Taşınabilir olması, son yıllarda kullanılırlığını artırmaktadır. Gelişen teknolojiyle netbook ve tablet bilgisayar da yaygınlaşmaya başlamıştır. Netbook; küçük boyutu, hafifliği ve uzun pil ömrü sayesinde cazibesini artırmaktadır. Dizüstü bilgisayarlara göre işlemci güçleri sınırlı ve optik sürücüleri bulunmamaktadır. İnternette sörf yapılabileceği gibi basit ofis uygulamalarını da rahatlıkla gerçekleştirebilir.

3 Tablet bilgisayar, Netbook a göre daha hafiftir. Klavye ve faresi bulunmayan tablet bilgisayar, dokunmatik ekranı ile direkt olarak ya da bir kalem yardımıyla kullanılmaktadır. Günümüzde farklı işletim sistemlerine ve farklı donanım özelliklerine sahip tablet bilgisayar bulmak mümkündür. BİLGİSAYARLAR ARASINDAKİ FARKLILIKLAR a. Kapasite: Bilgisayarlar, çeşitlerine göre kapasite farklılıkları göstermektedir. Gelişen teknolojiyle bu ayrım günümüzde keskin çizgiyle yapılamamaktadır. Kapasite bakımından en yüksek seviyede olan bilgisayar, ana bilgisayardır. b. Hız: Bilgisayarın hızı, işlemcilerin hızları ile ölçüldüğünden saniyedeki titreşim sayısı ile ifade edilir. Bunun birimi hertz dir ve kısaca Hz olarak gösterilir. Günümüzde işlemcilerin hızı, saniyede milyar titreşimlere (giga hert- GHz) ulaşmıştır; bu hız 4 GHz civarındadır. Bilgisayarda hız denilince akla öncelikle işlemci hızları gelse de bilgisayarların hızları sadece işlemci hızlarına bağlı değildir. Ana belleklerin hızları ve sabit disklerin hızları da bilgisayarın hızını belirlemekte etkilidir.

4 c. Maliyet: Bilgisayarlar arasında maliyet bakımından farklılıklar bulunmaktadır. Kullanılmaya başladığı ilk yıllarda oldukça pahalı olan bilgisayarlar, zamanla daha çok kişinin kullanabileceği uygun fiyata inmiştir. Dizüstü bilgisayarlar, donanım açısından daha ileri teknoloji gerektirdiği için ilk yıllarda pahalı olmasına rağmen zamanla ucuzlayarak kişisel bilgisayarlar ile aynı fiyata satılmaya başlamıştır. ç. Genel kullanıcıları: Günümüzde bilgisayarların genel kullanıcıları olarak belli bir grubu adlandırmak doğru değildir; çünkü bilgisayar, yaşamın her alanında kullanılmaktadır. Eğitimden sağlığa, ulaşımdan bankacılığa, üretimden hizmete, her yerde bilgisayara gerek duyulmakta, özellikle İnternetin kullanımıyla bilgisayar dev bir kitaplık görevi görmektedir; bu da bilgisayarın her yaşta ve her yerde kullanımı demektir. UÇBİRİM (GİRİŞ/ÇIKIŞ, I/O) AYGITLARI Bilgisayar ağları, uçbirim aygıtları olarak tanımlanır. Ağa bağlı bilgisayarlar bu aygıtlar aracılığıyla birbirine bağlanır ve haberleşir. Bunların çok değişik tipleri vardır. Uçbirim aygıtları, programlanabilme bakımından iki gruba ayrılır: a. Programlanabilir uçbirim aygıtları: Bu aygıtlar bilgisayarların daha hızlı ve etkili yönetilmesini sağlar. Bunlara köprü, anahtar, yönlendiriciler ve geçit yolu aygıtları örnek olarak verilebilir. b. Programlanamaz uçbirim aygıtları: Bu aygıtlara gelen sinyaller yükseltilerek tüm kapılara (port) gönderilir. Bunun sonucu olarak bir terminal etkinleşmesiyle tüm ağ çalıştırılır. Bunlara ağ kartları, tekrarlayıcılar ve hub örnek olarak verilebilir.

5 BİR KİŞİSEL BİLGİSAYARIN TEMEL DONANIM BİRİMLERİ a. Merkezî işlem birimi (CPU): Bilgisayarların önemli donanım parçalarından biri olan Merkezî İşlem Birimi (MIB), genel olarak bilgisayarlarda mikroişlemci adıyla anılır. CPU, Merkezî İşlem Birimi nin İngilizce adı olan Central Processing Unit (Sentrol Prossesing Yunit) in kısaltmasıdır. Mikroişlemci, bilgisayarda aritmetik ve mantık işlemlerinin yapıldığı ve bunların denetlendiği bir merkezdir yani CPU, bilgisayarın beynidir. b. Sabit disk (hard disk): Sabit disk, bilgisayarda tüm bilgilerin depolandığı yerdir. Sabit diskte, sistem dosyaları, program dosyaları ve her türlü veri dosyaları saklanabilir. Sabit diskin İngilizce adı olan HDD Hard Disk Driver ( Hard Disk Dırayvır) ın kısaltmasıdır.

6 c. Giriş çıkış birimleri: Giriş birimi, bilgisayara dış ortamdan komut vermek ve veri aktarmak için kullanılan birimdir. Bilgisayarda başlıca giriş birimleri klavye, fare, kamera, mikrofon, tarayıcı, optik okuyucu ve oyun çubuğudur. Çıkış birimi, bilgisayardaki veriyi dış ortama aktarmak için kullanılan birimdir. Bilgisayardaki başlıca çıkış birimleri ekran, yazıcı, çizici, hoparlör ve projeksiyon cihazıdır. ç. Hafıza tipleri: Hafıza veya bellek, bilgisayarda çalışmakta olan bir programa ait komutlar ve veriler ile daha sonra kullanılacak olan sonuç işlemlerinin geçici olarak saklandığı yerdir. Bu birimlerde program ve veriler iki tabanlı sayısal karşılıkları ile saklanır. Genel olarak iki tip bellek vardır, dinamik bellek ve statik bellek. Bunların çalışma mantıkları açısından bilgisayarda kullanım yerleri farklıdır. Statik bellek, daha hızlıdır fakat maliyeti yüksek olduğundan özel bölümlerde kullanılmaktadır; depolama araçlarının ve mikroişlemcilerinin ön bellekleri gibi. Dinamik bellekte bilgilerin kaybolmaması için elektrik akımına ihtiyaç varken statik bellekte böyle bir şeye ihtiyaç yoktur.

7 d. Taşınabilir depolama araçları: Taşınabilir depolama araçları kullanım amaçlarına ve özelliklerine göre çeşitli şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Bunlar; harici disk, zip disk, flash bellek, hafıza kartı, CD, DVD, Blue Ray, vb.dir. Taşınabilir diskler özelliklerine göre doğrudan kullanılabileceği gibi çeşitli elektronik araçlarla beraber de kullanılabilir. e. Çevresel cihazlar: Çevresel cihazlar bilgisayar kasasına bir kablo aracılığıyla bağlanan cihazlardır. Bu cihazlar şunlardır: Ekran Klavye Fare Yazıcı Çizici Optik okuyucular Tarayıcılar f. Günlük hayatta bilgisayarlar - Evdeki bilgisayarlar: Evde kullanılan bilgisayarlar genellikle kişisel bilgisayar ve dizüstü bilgisayarlardır.

8 Bilgisayarlar evde, ev ödevi yapma, eğitim CD lerini kullanma, e-öğrenme, oyun oynama, müzik dinleme, kelime işlemci programlarını kullanma, programlama dillerini kullanma, e-posta kullanma, sohbet, tartışma listesi kullanma gibi birçok kullanıma ortam yaratmaktadır. -İş yerinde ve eğitimde bilgisayarlar: İş yerinin niteliğine göre bilgisayarın kullanım yeri değişir. İş yeri bir büro ise bilgisayar daha çok yazışmalarda ve müşteri bilgilerinin tutulmasında kullanılır. Sigorta şirketi ise müşteri kayıtlarının tutulmasında ve poliçelerin yazılmasında kullanılır. Günümüzde bilgisayarlar eğitimin de ayrılmaz bir parçasını oluşturmaktadır. Bu nedenle hem eğitimde hem de okul yönetimlerinde bilgisayar kullanımı çok yaygınlaşmıştır. Bunun yanında ülke çapında uygulanan bütün öğrenci sınavları ve öğretmen atamaları bilgisayarla yapılmaktadır. DEĞİŞEN BİR DÜNYA Bilişim teknolojisindeki gelişmeler her geçen gün kendini hissettirmektedir. Bilgisayarların, ilk kullanıldığı günden bugüne her geçen gün işlevselliği artmıştır. Bilgisayar teknolojisine paralel olarak iletişim teknolojisi de gelişim göstermiş, bu sayede teknoloji kullanımında yer ve mekân gibi kısıtlamalar ortadan kalkmıştır. Teknolojinin gelişim hızı, eğitime de yansımış, eğitimde pek çok noktada gelişme olmuş, klasik eğitim anlayışı yerini teknolojiye terk etmiştir. Teknoloji durağan olmadığı için sürekli gelişim göstermektedir. Günümüzde son teknoloji olan bir ürün kısa bir süre içersinden demode olabilmektedir.

9 a. Bilgi toplumu kavramı: Teknolojinin gelişmesiyle beraber bilgi en önemli ticari meta hâline gelmiştir. Artık ülkelerin gelişim düzeyleri de teknolojiyi kullanımlarıyla ölçülmektedir. Teknolojisiyle iç içe olan toplum artık bilgi toplumu olarak adlandırılmaktadır. Ülkemizde yılları için bilgi toplumu stratejisi oluşturulmuştur. Ayrıca yıları için Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Planı oluşturmuştur. Eylem planında kurumlar ve yapacakları eylemler ile eylemlerin başlangıç tarihleri ve süreleri yer almaktadır. Bilgi toplumu ile ilgili iş ve işlemler Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığınca yürütülmektedir. b. Bilgi otoyolu kavramı: Bir ülkenin bilginin iletilmesinde kullandığı bütün iletişim sistemleri o ülkenin bilgi otoyolunu oluşturur. Bilgi otoyolunun gelişim düzeyi bilginin dosya, ses ve görüntülü olarak etkin ve yoğun kullanımıyla doğru orantılıdır. Ülkemizde bilgi ve iletişim kanallarının gelişmesiyle beraber e-devlet uygulamaları başlamıştır. Vatandaşlar adresinden İnternet aracığıyla resmi kurumlara ulaşabilmekte ve birçok işlemi e-devlet ortamında gerçekleştirebilmektedir. c. Elektronik ticaret kavramı: Mal veya hizmet alımlarının İnternet üzerinden yapılması elektronik ticaret olarak adlandırılır kısaca e-ticaret olarak söylenebilir. E-ticaret hizmet sunan konumunda olanlar için yer, mekân ve tanıtım açısından çok büyük kolaylıklar sağladığı gibi hizmetten yararlananlar için zaman, maliyet ve daha çok çeşit arasından tercih yapabilme gibi kolaylıklar sağlamaktadır. E-ticarette hesaplara ya da kredi kartlarına kötü niyetli insanların erişiminin engellenmesi konusuna dikkat edilmelidir. Bu noktalara dikkat edilmediği takdirde çok büyük maddi zararla karşı karşıya kalınabilir.

10 İYİ BİR ÇALIŞMA ORTAMI Bilgisayardan etkin bir biçimde yararlanma koşulları, sağlıklı ve ergonomik çalışma ortamı yaratma yaklaşımıyla belirlenir. İnsan ile bilgisayar arasında verimliliği etkileyen iki temel boyut vardır. Bunlar, fiziksel ortamın düzenlenmesi ve kullanıcı ara yüzüdür. a. İyi bir çalışma ortamının faydaları: İyi bir çalışma ortamı; yapılan işin verimini artırır, çalışanı yormaz, daha az zamanda daha çok iş yapmaya imkân verir, sağlık sorunlarına karşı önlem olur. b. Bilgisayarda çalışırken çalışmaya ara vermenin önemi: Bilgisayarda sürekli çalışmak insanın dikkatini

11 olumsuz etkiler. Bu nedenle her bir saatte 5-15 dakika çalışmaya ara verilmelidir. Böylelikle insan; beden, zihin ve ruh olarak dinlenir. c. Ekran: Bilgisayar kullanan kullanıcıların koltuk ve bilgisayar masasını ayarladıktan sonra, öncelikle yapması gereken ekranı uygun biçimde yerleştirmesidir. Ekranı ayarlarken aşağıdaki hususlara dikkat etmelidir: Işığı çok fazla ya da çok az olmamalı, Ekran ile göz arasındaki uzaklık cm olmalı, Ekran yüzeyi temizliğine dikkat edilmeli, 5 15 dakika dinlenme, uzağa odaklanma, göz kaslarını çalıştırma egzersizleri yapılmalı, Ekrana ışığın dik gelip parlaması engellenmeli, Çözünürlük, gözü yormayacak düzeyde olmalıdır. ç. Koltuk: Bilgisayar karşısında çok zaman geçiren insanların koltuğunun da ergonomik olması gerekmektedir. Koltuk seçerken dikkat edilmesi gereken hususlar şu şekilde sıralanabilir: Koltuk yüksekliği 37-58,4 cm arasında ve ayarlanabilir olmalıdır. Sırt desteği olmalı, oturma yeri ile ayarlanabilir sırt desteği arasında derecelik bir açı bulunmalıdır. Gerek oturma yeri gerekse sırt bölgesi minder, yastık vb. yardımcı araçlara gerek duyulmayacak biçimde desteklenmelidir.

12 Koltuğun kol destekleri olmalı, bunlar çıkarılıp takılabilmeli ve yüksekliği ayarlanabilmelidir. Oturma yeri; kendi ekseninde dönebilmeli, ileri-geri ayarlanabilmeli, oturma yüzeyi kaygan olmayan bir kumaşla kaplanmış yumuşak minderli ve dayanıklı olmalıdır. Koltukta ayak koyma desteği olmalıdır. d. Klavyeyi yerleştirme: Bilgisayar kullanıcılarının en yoğun kullandıkları donanım birimlerinin başında klavye ve fare gelmektedir. Klavye ve farenin doğru şekilde yerleşimi için yapılması gerekenler şunlardır: Doğru bir el ve fare yerleşimi için klavye ve fare aynı yükseklikte olmalıdır. Sürekli klavye kullanan profesyonel klavye kullanıcıları ergonomik klavye kullanmalıdır. Klavye ve farede ergonomik kullanıma sadece kemik ve kas sağlığı açısından değil, temizlik açısından da dikkat edilmelidir. Ortopedik bir el rahatsızlığı yaşamamak için bilek düz bir çizgide tutulmalıdır. Fare kullanırken el bileği sağa ya da sola doğru bükülmemelidir. Klavye ya da fare ne fazla küçük ne de fazla büyük olmalıdır. e. Yeterli ışık: Çalışma ortamının ışık miktarı, çok fazla ya da çok az olmamalıdır. Işık arkadan gelmeli, direkt göze gelmemelidir. Işığın ekrana yansıması engellenmelidir. f. Havalandırma: Kapalı ortamların oksijen miktarı giderek düşer. Bilgisayarın yaydığı statik ve manyetik elektrik ile ısı, ortam havalandırılarak dağıtılmalıdır. Aşırı sıcak ve soğuk ortamda uzun süre hareketsiz kalmak sıcak ve soğuğun etkisini artırır; bu durum da insanın kan dolaşımını etkiler.

13 SAĞLIK VE GÜVENLİK Bilgisayar, insanların hayatını kolaylaştıran teknolojik bir cihazdır. Dikkat edilmediği takdirde güvenlik ve sağlık açısından olumsuz sonuçları olabilir. Şimdi bilgisayarın zararlı etkilerine maruz kalmamak için neler yapılabilir : a. Elektrik kablolarının güvenilirliği: Bilgisayar bağlantılarında kullanılan kabloların güvenliği için başlıca yapılması gerekenler şunlardır: Bilgisayar çalışırken kabloları ile oynanmamalıdır. Kablolar ayakaltından ya da bilgisayarla çalışan kişiye temas edebilecek yerlerden geçirilmemelidir. Bilgisayar ekranına ya da diğer birimlerden birine su veya benzeri bir sıvının dökülmemesine özen gösterilmelidir. Bilgisayarın bulunduğu yer ile priz arasındaki mesafe uzunsa kaliteli uzatma kablosu kullanılmalıdır. Uzatma kablolarının üzerine basılmamalı ve kablolar ezilmemelidir. Bilgisayarın güç kablosunun takıldığı priz mutlaka topraklanmış olmalıdır. Uzatma kablosu kullanılmış ise bunun da topraklı olmasına özen gösterilmelidir. b. Güç noktalarının (prizleri) fazla yüklenmesini önleme: Bilgisayarların bağlı olduğu prizlerin mutlaka topraklı olması gerekir. Kırık ya da gevşek prizler hem bilgisayarlar için hem de kullanıcılar için tehlikelidir. Bunun yanında bilgisayarların takılı olduğu prizlere başka elektrikli araçların -yük oluşturmasın diyetakılmaması gerekir. c. Hatalı kullanıma bağlı ağrılar: Bilgisayarın hatalı kullanılması nedeniyle boyun kaslarında ağrı ve tutulma,

14 gözlerde yorulma gibi problemler ortaya çıkabilir. Bu sorunları önlemek için masa yüksekliğine, sandalyenin ortopedik olmasına, ekran uzaklığına vb. dikkat etmek gerekir. ç. Hatalı kullanıma bağlı göz problemleri: Bilgisayarın çok uzun süre kullanımı sonucu gözün kendisinde ya da görme kalitesinde birtakım problemlerin meydana gelmesi, göz yorgunluğu hâli olarak yorumlanmaktadır. Sıklıkla görülen belirtiler; yorgun ve ağrılı gözler, gözlerde yanma ve batma, bulanık görme, kuruluk hissi, sulanma, kaşıntı, kızarıklık, gözleri kısarak bakmak, odaklama zorluğu, çift görme, yazı karakterlerinin veya grafiklerin etrafında ışık hareketleri ya da saçılmalar görmek ve ışığa karşı hassasiyet olarak sıralanabilir. d. Duruş bozuklukları: Bilgisayarın yoğun kullanımı kas, kemik, sinir ve damarların gerilmesine, uygun olmayan duruş biçimlerine bağlı olarak şekil bozukluklarına, baş, bel ve boyun ağrılarına yol açar. Bu tip ağrılarla karşılaşmamak için bilgisayar karşısında dik oturmak gerekir. Bilgisayar çalışma ortamının düzenlenmesinde ergonominin göz ardı edilmesi yani koltuk, masa ve ekranın seçimi, ayarları ile yerleşimin kullanıcının yapı ve boyutlarına uygun olmaması baş, boyun, omuzlar ve kollar, el ve el bilekleri, bel, sırt ve bacak ağrılarına neden olmaktadır. MERKEZÎ İŞLEM BİRİMİ a. Merkezî işlem birimi kavramı: Merkezî işlem birimi; bilgisayarın en önemli parçası olup bilgisayarın beyni olarak bilinir. Mikroişlemciler bilgisayara yüklenen işletim sistemini ve diğer tüm programları çalıştırıp bu programların işlemlerini yerine getirir. Merkezî işlem birimi genel olarak aşağıdaki işlemleri yapar: Sistemdeki tüm elemanlar ve birimlere zamanlama ve kontrol sinyalleri sağlar. Bellekten komut alıp getirir. Komutun kodunu çözer. Komutu kendisine ya da giriş çıkış birimlerine aktarır.

15 Aritmetik ve mantık işlemlerini yürütür. Program işlerken diğer donanım birimlerinde gelen kesme taleplerine cevap verir. b. Merkezî işlem birimi hız kavramı: İşlemcilerin hızları, saat frekansı da denen saniyedeki titreşim sayısı ile ölçülür. Titreşimi bir kuvars kristali sağlar. Her titreşimde belirli bir işlem yapılır; bu nedenle saat frekansı büyük olan bilgisayarlar hızlıdır. Ancak saniyedeki titreşim sayısı hızı belirleyen tek etken değildir. Bir titreşim anında yapılan işlem miktarı da bilgisayarın hızını etkiler. İşlemcinin hızı MHz (megahertz) cinsindendir. Bir işlemcinin MHz cinsinden hızı, ana kartta kullanılan sistem veri yolu hızının belirli bir çarpanla çarpılması sonucu elde edilir. Örneğin; 100 MHz lik ana kartlarda 400 MHz lik bir işlemci 4 çarpanını kullanarak 4x100=400 MHz e erişir. Farklı işlemci serileri, aynı hıza sahip olsa da farkı yapıda olmaları nedeniyle aynı hızda olmaz; yani saniyede yerine getirdikleri komut sayısı farklıdır. c. Aritmetik mantık birimi: Aritmetik Mantık Birimi (AMB); mikroişlemcide aritmetik ve mantık işlemlerinin yapıldığı en önemli bölümlerden biridir. AMB en basit işlemi gerçekleştiren mikro denetleyiciden, en karmaşık mikroişlemciye sahip bir bilgisayara kadar tüm işlemcilerin yapıtaşıdır. Modern bilgisayarların içinde bulunan mikroişlemcilerin ve ekran kartlarının içinde çok karışık ve güçlü AMB ler bulunmaktadır. ç. Kontrol birimi: İşlemciye gönderilen komutların çözülüp (komutun ne anlama geldiğinin tanımlanması) işletilmesini sağlar. İşlemci içindeki birimlerin ve dışındaki birimlerin eş zamanlı olarak çalışmasını sağlayan kontrol sinyalleri bu birim tarafından üretilir. d. Ön bellek (cache memory) ve hızlı hafıza erişimi: Mikroişlemcilerin sistemdeki yardımcı birimlerden biri de RAM bellektir. RAM bellek, komut ve verileri üzerinde geçici ve kalıcı olarak tutan bir elektronik elamandır. Mikroişlemci RAM bellekten bir veri istediğinde bellek hiç beklemeden veriyi işlemciye göndermektedir. Mikroişlemcilerin hızı RAM belleğin hızından daha fazla olması hız uyuşmazlığına yol açmaktadır. Mikroişlemci RAM bellekten ardı ardına veri istediğinde bellek bunlara cevap veremez, bu da boşa zaman kaybına neden olur. İşte bu yavaşlığı önlemek için ön bellekler kullanılır. Ön bellek,işlemcinin yakınındadır ve işlemci ile aynı hızda veya işlemcinin yarı hızında çalışır.

16 İşlemci, işleyeceği veriyi ilk önce ön bellekte arar. Eğer ön bellekte bulamazsa ana belleğe gider. İşlenecek bilgiler ise işlemciye gelmeden önce ön belleğe gelir. Bellekler, dinamik ve statik olmak üzere iki temel gruba ayrılır. Ön bellek, statik bellek yapısındadır. Statik bellek, dinamik belleğe göre daha hızlı ve pahalıdır. Bilgisayarda iki seviye bellek bulunmaktadır. Bunlar L1 (Level 1) ve L2 (Level 2) dir. L1, işlemciye en yakın olan ve işlenmesi en olası verilerin bulunduğu, boyut olarak daha küçük ön bellektir; işlemci ile aynı hızda çalışır. L2 önbellekler ise işlemciye daha uzak ve boyut olarak daha büyük belleklerdir. Bilgi arama önce L1 de yapılır, burada bulunmadığında L2 de devam ettirilir; L2 de de bulunmazsa arama, ana bellekte devam ettirilir. GİRİŞ (INPUT) ARAÇLARI a. Fare: Grafik ekranda imleci (cursor) istenen konuma getirmek ve komutlar vermek için kullanılan donanım birimidir. Farenin modeline göre üzerinde bir ya da iki tuş ve tekerlek bulunur. Farenin sol tuşuyla genellikle çift tıklama, bir dosyayı tutup sürükleme ve menü seçeneklerini işaretleme gibi faaliyetler gerçekleştirir. Sağ tuşu ile işletim sisteminin veya programların sağ tuş içerik menüleri, kaydırma tekerleğiyle de sayfalarda yukarı veya aşağı hareket edilir. Fareler, bağlantı şekillerine göre ikiye ayrılır. Kablolu Fareler: Fare ile bilgisayar arasındaki bağlantı bir kablo sayesinde sağlanır. Kablosuz Fareler: Fare ile bilgisayar arasındaki bağlantı kablosuz vericiler ile sağlanır. Kablosuz farelerin çalışması için pile gereksinim vardır. Kablosuz fareler; kızılötesi fareler, radyo dalgalı fareler ve bluetooth fareler olarak çeşitlenir. Hareketi algılama şekline göre fareler üçe ayrılır. Bunlar; toplu fareler, LED li optik fareler ve lazerli optik farelerdir. b. Klavye: Klavye; çeşitli menülere erişmek, yazı yazmak, kısa yol tuşlarını kullanmak ve onay kutularında seçim yapmak gibi amaçlarla kullanılan giriş birimidir. Q ve F olmak üzere ikiye ayrılır. Farkları, sadece harflerin değişik yerlerde olmasıdır. Klavyenin en üst-sol karakteri ne ise (F ya da Q) klavye ona göre isimlendirilir. Bilgisayarda F klavye kullanımı Türkçe belge yazanlar için çok uygundur; çünkü F klavye, Türkçede sıkça yan yana kullanılan harfleri bir arada bulundurur; ancak ülkemizde Q klavye kullanımı daha yaygındır. c. Tarayıcı: Tarayıcılar, bilgisayara resim, grafik ve yazı aktarmak için kullanılan bir giriş birimdir. Bilgisayara aktarılmak istenen resim veya grafik yüzeyine ışık gönderilir ve yansıyan ışık elektrik akımına dönüştürülerek bilgisayara kablo aracılığı ile aktarılır. Tarayıcılar, yaygın olarak kullanılan tarayıcıların dışında çok fonksiyonlu yazıcılarda bulunan tarayıcılar ve el tarayıcıları olmak üzere karşımıza çıkar. ç. Dokunmatik altlık (touchpad): Dokunmatik altlık, üzerinde parmağın hareketi ile ekrandaki göstergecin hareket ettirilmesine yarayan bir aygıttır. Genellikle dizüstü bilgisayarlarda kullanılan dokunmatik altlıklar farenin görevini yapar. Parmağın hareketi ile bu duyargaçlar (sensörler) ekranda göstergeci hareket ettirir. Dokunmatik altlığa parmakla hafifçe tıklanırsa okun üzerinde bulunduğu komut veya simge bilgisayara aktarılır. Dokunmatik altlığın ön kısmında yan yana iki düğme bulunur. Bunlar farenin sağ ve sol tuşlarının görevini yapar. d. Oyun çubuğu (joystick): Oyun çubuğu, bilgisayardaki bazı oyunların rahat ve gerçeğe daha yakın kontrol edilmesine yarayan bir araçtır. Bu araç sayesinde klavye kullanmanıza gerek kalmaz. Bu cihazlar, genellikle ses kartı üzerindeki bağlantı noktalarına veya bilgisayardaki USB girişlerine bağlanır. ÇIKIŞ (OUTPUT) ARAÇLARI a. Ekran: Ekran, bilgisayar içerisindeki bilgilerin kullanıcıya aktarılması amacıyla kullanılır. Ekranla bilgisayar arasındaki iletişimi ekran kartı sağlar yani ekrandan veri kablosu bilgisayar kasasında ekran kartına bağlanır. Ekranların boyutları inç ölçü cinsinden belirlenir ve 14 inç, 15 inç, 17 inç, 19 inç gibi değerlerle ifade edilir. Bu boyut, ekranın bir köşesinden diğer köşesine olan uzaklığıdır. Ekran, yapılarına göre CRT (Cathode Ray

17 Tube), LCD (Liquid Crystal Display), pl azma ve LED olmak üzere dörde ayrılır. Bilgisayar ekranlarında genellikle CRT ve LCD ekranlar kullanılırken plazma ve LED ekranlar daha çok televizyon ekranı olarak kullanılmaktadır; ancak yeni üretilen laptop modellerinde LED ekranlar da kullanılmaktadır. Ekranda oluşturulan noktalar piksel (pixel) olarak ifade edilir. Bunların yatay ve düşey sayıları çözünürlüğü oluşturur. 640*480 çözünürlüğe sahip olan bir ekranda yatay olarak 640, düşey olarak 480 nokta (piksel) vardır. CRT [Chatode Ray Tube (Katot Işınlı Tüp)] ekran, içerisinde havası boşaltılmış ve ön yüzeyi binlerce fosfor noktasından oluşan koni şeklinde bir tüptür. Günümüzde kullanım oranı azalmış, yerini LCD ekran almıştır. LCD [Liquid Cyristal Diyote (Likit Kristal Diyot )] ekranlarda, görüntü sıvı kristal diyotlar yardımıyla sağlanmaktadır. LCD ekranlar göz yormaz, odaklama sorunu olmadığından daha net bir görüntü sunar. b. Yazıcı: Bilgisayardaki bilgileri kâğıt gibi çeşitli yüzeyler üzerine yazan elektronik baskı birimidir. En önemli çıktı aygıtlarından biridir. Başlıca yazıcı türleri şunlardır: Nokta vuruşlu yazıcılar: Yazma işlemi, mekanik olarak mürekkepli bir şeride yazma kafasının vurması ile (daktilo gibi) gerçekleşir. İş yerlerinde ve bürolarda genellikle fatura, makbuz vb. yazdırmada yaygın olarak kullanılır. Mürekkep püskürtmeli yazıcı: Mürekkebin kâğıt üzerine püskürtülmesi esasına dayalı çalışan yazıcılardır. Yazıcı kafası üzerinde siyah ve renkli mürekkep kartuşları vardır. Yazma sırasında, satırın başından sonuna kadar tarar sonra alt satıra geçer. Lazer yazıcılar: Geliştirilen son yazıcı türü olan lazer yazıcılar, yazım işleminde toner denilen kurumuş mürekkep kullanır. Sessiz, yüksek baskı kalitesine sahip ve diğer yazıcılara göre daha hızlıdır. Bu yazıcı türü daha çok fotokopi gibi çoğaltma işlemlerinde kullanılır. c. Çizici (plotter): Çiziciler, bilgisayarda hazırlanan çizim ve grafik gibi şekilleri çizmede kullanılan büyük boyutlu yazıcılardır. Çizicilerde birden fazla kalem kullanılır; bu sayede çiziciler farklı renklerde ve kalınlıklarda çizim yapılabilmektedir. Çiziciler genelde teknik, mimari ve matematiksel şekillerden oluşan uygulamalarda kullanılır. ç. Hoparlör: Hoparlör, elektrik akımı değişimlerini ses titreşimlerine çeviren bir araçtır. Bu araçlar bilgisayardaki ses kartına yapılan bağlantı ile kaliteli ses çıkışı sağlar. Çalışma şekillerine, boyutlarına ve görünümlerine göre farklı hoparlör çeşitleri bulunmaktadır. d. Konuşma sentezleyici (speech synthesizer): Konuşma sentezleyiciler bilgisayara yazılı olarak girilen metni, ses sinyallerine dönüştürerek hoparlörden aktarır. Konuşma sentezleyiciler, görme özürlüler ve okuma güçlüğü çekenler tarafından daha çok tercih edilmektedir. HAFIZA DEPOLAMA ARAÇLARI

18 a. İç ve dış sabit disk (hard disk): Sabit diskler, üzerlerine bilgi depolanabilen ve depo edilmiş verileri okuyabilen manyetik ortamlardır. Önceleri, büyük boyutları ve yüksek fiyatları nedeni ile sadece bilgisayar merkezlerinde kullanılan sabit diskler, cep telefonları ve sayısal fotoğraf makinelerinin içine sığabilecek kadar küçülen boyutları ile günlük yaşamımıza girmiştir. Ses, görüntü, programlar, veri tabanları gibi büyük miktarlarda bilgi, gerektiğinde kullanılmak üzere sabit disklerde saklanır. Bilgisayar sabit diskleri genellikle bilgisayarların içinde sabitlenmiş durumda bulunur, bilgisayarlara dışarıdan bağlanıp tanınabilir olanları da vardır. Gelişen teknolojiyle günümüzde Solid State Disk (SSD) de kullanılmaya başlanmıştır. Normal sabit diske göre üzerinde haraketli parça olmayan SSD sabit disklere göre çok daha hızlı ve pil kullanımında oldukça tasarrufludur. b. Zip disk: Zip sürücüler, disket sürücüler gibi 3,5 floppy diskleri kullanan veri depolama cihazlarıdır. Kullandığı floppy diskler hemen hemen 1,44 MB lık floppy diskler kadar olup disket sürücüye göre veri transfer hızı ve veri kapasitesi çok daha fazladır. Zip disk sürücüleri diskete göre biraz daha kalındır. Ülkemizde kullanımı diğer ülkelerdeki gibi yayın değildir. c. Bellek kartları (SD, CF, MMC, memory stick): Hafıza kartları birçok yönden flash belleklerle aynıdır. Farklı yönleri ise değişik şekillerde olmaları ve bağlantı faktörleridir. Yaygın olarak PDA, fotoğraf makinesi veya cep telefonları gibi depolama birimine ihtiyaç duyan aygıtlarda kullanılır. SD kartlar: En yaygın kullanım alanına sahip kart türü olan SD kartlar, bir posta pulu büyüklüğündedir. 2 GB ile 64 GB arasında değişen kapasitelere sahiptir. Piyasada satılan SD kartlar, performans olarak birbiriyle aynı değildir. Veri transfer yeteneklerini belirten SD kart sınıfları vardır. Compact Flash: Compact flash, en eski, en karmaşık ve fiziksel olarak en büyük kart türüdür. Compact flash kartların kapasitesi 4 GB ile 32 GB arasında değişmektedir. Memory Stick: Dijital verileri kaydetmeye, aktarmaya ve paylaşamaya yarayan bir üründür. MMC (MultiMedia Card): MMC olarak kısaltılan bu ürünler, oldukça küçük boyutlara sahip oldukları için pek çok araca uyumlanmış durumdadır. ç. Taşınabilir bellek (USB flash disk): Taşınabilir bellekler (Universal Serial Bus), güç kesintisinde bile içerdiği bilgileri yitirmeyen ve birçok kez yazılıp silinebilen bir bellek çeşididir. Taşınabilir belleklerin yapısı elektroniktir. İçinde hareket eden bir parça yoktur. Bu özelliklerinden dolayı bu tarz bellekler solid-state yani durağan olarak adlandırılır. Günümüzde farklı kapasitelerde, farklı görünüşlerde falsh disk bulunur. d. CD-ROM, DVD-ROM: CD-ROM (Compact Disc Read-Only Memory) bilgi ve verileri kalıcı olarak kaydetmeye yarayan optik disk sürücülerindendir. CD-R bir kere yazılabilir ve üzerine kayıt yapılamaz, silinemezken CD-RW üzerine tekrar tekrar kayıt yapılabilir. Günümüzde en çok kullanılan CD-R ler ve CD- RW ler 700 MB kapasitesine sahiptir. Kalınlıkları 1,2 mm ve boyutları 8-12 cm dir. CD-ROM sürücüler yalnızca veri okumak amacıyla kullanılan cihazlar olup çalışma hızları saniyede okuyabildikleri maksimum veri hızıdır. CD sürücülerin ulaştıkları veri hızı 52X dir. CD-RW lere ise özel yazılımlar kullanarak ya da varsa işletim sisteminin kendi özelliğinden yararlanarak bilgi yazılabilir ve silinebilir. DVD-ROM (Digital Versatile Disc)

19 veri ve bilgilerin saklandığı alandır. CD den kapasite olarak daha büyük ve daha hızlıdır. DVD lere veriler değişik katmanlar hâlinde kaydedilebilir. Tek yüzlü ve tek katmanlı DVD lere 4.7 GB bilgi kaydı yapılabilir. İki yüzüne iki katmanlı kayıt yapıldığı zaman kapasite 17 GB a çıkar. Gelişen teknoloji ile birlikte CD ve DVD nin yerini Blue Ray sürücüleri almaya başlamıştır. Blue Ray diskler yeni bir devrimin öncülüğünü yapmaktadır. Blue Ray diskler, daha fazla boyutta yüksek çözünürlüklü (high-definition) video ve ses görüntüsü tutabilme yeteneğine sahiptir. e. Disket: Disket, üzerine bilgi yazılabilen, yazılı olan bilgileri okuyabilen manyetik ortamdır. Disketler sabit disklere göre daha yavaştır. Disketlerin çapı 3.5 inçtir ve kapasitesi 1.44 MB tır. Kapasitelerinin düşük olması nedeniyle, gelişen teknoloji ile kullanımı yok denecek kadar azdır. f. Hafıza depolama araçlarının hız, maliyet ve kapasite bakımından karşılaştırılmaları: Hafıza depolama araçlarından kapasite yönünden en fazla kullanılan sabit disk, USB flash bellek, DVD-ROM, CD-ROM dur. Disket, 1.44 MB lık bilgi depoladığı için günümüzde kullanımı yok denecek kadar azdır. Sabit diskler, büyük miktarlarda bilgi depolama aracıdır. Harici disklerle beraber bilginin güvenle depolandığı ve taşınabildiği manyetik ortamlar haline gelmiştir. USB flash bellekler, her bilgisayara kolayca takılabildikleri ve değişik büyüklükte bilgi saklayabilme kapasiteleri ile çok kullanışlıdır. CD-ROM ve DVD-ROM hafıza birimleri, her türlü program ve verinin yüklenebilmesine olanak sağlayan donanım birimidir. Bazı durumlarda (program set-upları, müzik ve film CD leri) vazgeçilmezdir. DVD-ROM, CD-ROM a göre daha fazla kapasiteye sahiptir. CD lere göre çok daha yüksek kalite ve çözünürlükte ses ve görüntü sunmaktadır. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte maliyetleri de düşmüştür. HAFIZA ÇEŞİTLERİ Bilgisayarlar her türlü bilgiyi (resim, ses, yazı gibi) ikilik sayılar ile kullanır ve saklar. Bir bilgi mantıksal olarak 0 ve 1 lerden oluşur. Aynı şekilde bu ikilik bilgiler kısa veya uzun süreli depolanırken de kullanılır. a. Rastgele erişim belleği (RAM): RAM (Random Access Memory), bilgisayar ve mikroişlemci tabanlı diğer sistemlerin çalışması sırasında aktif olan programları, üzerinde işlem yapmakta veya yapılacak olan verileri ve üretilen sonuçları tutmak için kullanılan bellek türüdür. Sistem çalışırken RAM ların istenilen hücresine veri yazılabilir veya istenilen hücreden veri okunabilir. Bu özelliğinden dolayı rastgele erişimli bellek denilmektedir.

20 Ram bellek iki çeşittir: Dinamik ram bellek (DRAM): Düşük maliyet, küçük mimari yapı ve makul derecede hız sunması sayesinde genellikle sistem hafızası olarak kullanılır. Uygun maliyetlerle yüksek kapasiteli ve esnek çözümler sunabilir. DRAM ların çalışma prensibi 1 ve 0 ları saklayan özel bir tür yarı iletken sayesinde olmaktadır. Bit 1 konumundaysa elektrik yüklü, 0 ise boş demektir. Bilgilerin kaybolmaması için saniyede defalarca tazelemenin yapılması gerekir. Eğer elektrik enerjisi çok kısa süreli olarak kesilecek olursa dinamik RAM deki tüm bilgiler silinir. Statik Ram Bellek (SRAM): Bunlar dinamik bellekten daha hızlıdır. Bilgisayar açık olduğu sürece bilgileri yenilemeye gerek kalmadan saklar. Bu tip teknoloji ön bellek üretiminde kullanılır. b. Salt okunur bellek (ROM): Bu bellek sadece okunabilen, silinemeyen ve değiştirilemeyen bellektir. Elektrik kesildiğinde dahi içerisindeki bilgiler silinmemektedir. ROM bellek dört çeşittir. MPROM (masceble programmable read only memory-maske programlı ROM): Özel bir program veya veriyi maskelemek amacıyla kullanılan üretici tarafından programlanan ROM çeşididir. PROM (programmable read only memory- programlanabilir ROM): Kullanıcı tarafından ROM programlayıcı adı verilen özel bir devre ile sadece bir defa programlanabilen ROM türüdür. EPROM (erasable programmable read only memory- silinebilir programlanabilir ROM ): Morötesi ışık ile silinebilen, içerisindeki bilgiyi yıllarca koruyabilen ROM çeşididir. EEPROM/FLASH ROM (erasable programmable read only memory-silinebilir programlanabilir ROM): Devredeyken elektriksel yolla bir kısmı ya da tamamı değiştirilebilen, silinebilen ve yeniden veri yüklenebilen bir ROM türüdür. Günümüzde kullanılan ROM bellek türüdür. HAFIZA ÖLÇÜMÜ a. Bilgisayar hafıza ölçü birimleri: Bilgisayardaki veriler geçici veya kalıcı olarak depolama birimlerinde saklanır. Depolama birimlerinin saklayabildiği veri (bilgi) miktarı bellek kapasitesini belirler. bilgisayarda 1

21 ve 0 konumunu alabilen en küçük bilgi miktarı Bit tir. 8 Bit bir araya gelerek 1 Byte ı oluşturur. b. Ölçü birimleri işlemleri: Bellek birimlerinin katları aşağıda verilmiştir. 1 Byte = 8 Bit 1 Kilo Byte (KB) = 1024 Byte 1 Mega Byte (MB) = 1024 Kilo Byte 1 Giga Byte (GB) = 1024 Mega Byte 1 Tera Byte (TB) = 1024 Giga Byte 1 Peta Byte (PB) = 1024 Tera Byte BİLGİSAYAR PERFORMANSI a. CPU hızı: İşlemci bilgisayarın beynidir. Bilgisayar donanım parçalarının her birinin hızı her geçen gün artmaktadır fakat en büyük hız gelişimi işlemcilerde olmuştur. İşlemcilerde hız, işlemcinin birim zamanda yapabildiği işlem sayısı olarak tanımlanmaktadır. Bir saniyede yapılan milyon adet işlem MHz (Megahertz) olarak tanımlanır. Günümüzde işlemciler saniyede milyar işlem-ghz [Gigahertz (cigahertz)] hız seviyesine ulaşmıştır. b. RAM bellek büyüklüğü: Ram bellek büyüklüğü bilgisayar performansını etkileyen faktörlerden biridir. RAM bellek çevre birimlerden hızlıdır. İşlenecek verilerin RAM bellekte olması performansı artırır. Günümüzde kişisel bilgisayarlarda RAM büyüklüğü GB seviyelerindedir. Bilgisayarda RAM ın üst sınırı, kullanılan ana karta bağlıdır. Bilgisayar satın alınırken ana kartın en fazla ne kadar RAM ı desteklediğini öğrenmek ileride yapılacak yükseltmeler için gerekli olacaktır. c. Sabit disk (Hard disk) hız ve kapasitesi: Bilgisayar performansını etkileyen diğer bir faktör ise depolayabildiği bilgi miktarıdır. Bu nedenle bilgisayar alırken sabit diskten beklenen performansa uygun disk kapasiteli bilgisayar seçilmelidir. Sabit disklerin kapasiteleri byte cinsinden ifade edilir; 400 GB, 1 TB (Terabyte) gibi ifadelerle depolanabilecek bilgi miktarı belirtilir. HTML Nedir?

22 Günümüzde internet son derece önemli bir iletişim ortamı olarak karşımıza çıkmaktadır. Internet üzerinden yayınlanan web sayfalarının ortak bir dili vardır. Bu dil HTML (Hypertext Markup Language) adıyla bilinmektedir. Bu dil, bir dökümanın web de gösterilmesinde kullanılan birtakım tanımları kapsar. HTML kodları bir tarayıcı yardımıyla çalıştırılır. Tarayıcılar bir yorumlayıcı olarak çalışırlar. Bu tarayıcıların en tanınmışları, Microsoft Internet Explorer, Netscape Navigator ve Opera olarak bilinir. HTML standart bir dil olduğu için, hazırlanan kodlar bu tarayıcılarda aynı sonuçları üretecek biçimde çalışır. HTML Programlarının Hazırlanması ve Çalıştırılması HTML programları bir doküman yapısındadır. O halde basit bir editör kullanılarak bu tür programlar yazılabilir. Örneğin Microsoft Windows un Notepad aracını kullanabiliriz. Bir HTML programının hazırlanması ve çalıştırılması için aşağıda belirtilen adımlar izlenebilir: Windows un Start (başlat) düğmesi tıklatılır. Program komutunun Accessories (donatılar) ve onun Notepad (not defteri) komutu çalıştırılır. Açılan pencere üzerinde HTML kodları kaydedilir. Program satırları serbest biçimde kaydedilebilir. Kelimeler yada satırlar arasında boşluk bırakılabilir. <html> <head> <title>örnek1</title> </head> <body> <p><b><font face="verdana">programlar</font></b></p> <p><a HREF="bil_muh.htm">Bilgisayar Mühendisliği</A></p> <p><a HREF="end_muh.htm"> Endüstri Mühendisliği</A></p> <p><a HREF="yon_bil.htm">Yönetim Bilişim Sistemleri </A></p> <p><a HREF="bil_prog.htm">Bilgisayar Programcılığı</A></p> </body> </html> Program bu şekilde hazırlandıktan sonra, belirli bir isimle ve belirli bir konuma saklanır. Örneğin, yukarıdaki programı örnek1.htm adıyla D:\web_programlama\ dizinine kaydedebiliriz. HTML dosyalarının sonu.htm ile bitmelidir. Artık programı bir tarayıcı yardımıyla çalıştırabiliriz. Bunun için önce tarayıcı açılır. Tarayıcının Adres kutusu üzerine D:\web_programlama\örnek1.htm yazarak Enter tuşuna bastığımızda, belirtilen konumdaki HTML programı çalışır. Yukarıda yer alan HTML programı çalıştırıldığında aşağıdaki sonucun elde edildiği görülür:

23 HTML Elementleri HTML programlarının genel yapısını yukarıdaki örnek üzerinde gözlemledik. Buradan, HTML programlarının belirli bir yapıya sahip olduğu, HTML dokümanının belirli bölümlerden oluştuğu görülmektedir. HTML elementleri, HTML programı veya bir başka deyişle HTML dokümanı içinde < > işaretleri arasında tanıtılan ifadelerdir. Örneğin, <HTML> veya <B> birer HTML elementi olarak bilinirler. Elementler, HTML dokümanının yapı ve biçiminin tanımlanmasında kullanılır. <HTML> <HEAD> <TITLE>doküman başlığı</title>...program hakkındaki diğer tamamlayıcı bilgiler.. </HEAD> <BODY>... Ana HTML kodları buraya kaydedilir.. </BODY> </HTML> HTML dokümanları içinde HTML elementi adı verilen yapılar yer alır. Bir HTML elementi aşağıda gösterildiği biçimde olabilir: <font face="verdana"> PROGRAMLAR </font> Bu elementi aşağıda gösterildiği biçimde de yazabiliriz:

24 <font face="verdana"> PROGRAMLAR </font> Bu elementin her bir öğesinin özel bir anlamı vardır. HTML İmleri HTML elementlerinin çoğunun başını ve sonunu belirleyen ifadeler vardır. HTML elementinin başında <FONT> sonunda ise </FONT> tanımları yer almaktadır. Bu ifadelere HTML imi adı veriyoruz. Ancak her element için bu kural geçerli değildir. Bazı elementler bitiş imi kullanılmasını gerektirmez. Örneğin satır sonunu belirleyen <BR> elementi için bir bitiş imi kullanmaya gerek yoktur. HTML imleri, içeriğe etki yapacak özelliklere sahip olabilir. Bir önceki sayfada verdiğimiz örnekte böyle bir durum geçerlidir. PROGRAMLAR ifadesinin verdana fontuyla görüntülenmesini sağlamak için, elementin başlangıç imi içinde bu tanımlara yer verilmiştir. Eğer bu tür tanımlar yapılmamış olsaydı, bilgisayarın kabul ettiği varsayılan değerler söz konusu olacaktı.

25 Element Nitelikleri Elementlerin başlangıcında başlama iminin yer almaktadır. Bu im, elementin davranışını ve etkilerini belirlemektedir. Başlama imi içinde, elemente ilişkin çeşitli nitelik tanımlarına yer verilebilir. biçiminde bir tanım yapmak gerekecekti. Görüldüğü gibi, elemente renk niteliğini katmak için COLOR="#FF0000" biçiminde bir tanım eklenmiştir. Örnek Renk Kodları

26 Dokümanın Başlangıcı: <HTML> Elementi Bir HTML dokümanının başlangıcını ve bitişini belirlemek gerekmektedir. <HTML> elementi dökümanın başlangıcını,</html> ise bitiş noktasını tanımlar. <HTML> elementi <HEAD> ve <BODY> elementlerini içerir. Bu yapı ;

27 şeklindedir. Başlık Kısmı Ve <HEAD> Elementi HTML dokümanı hakkındaki tanımlayıcı ve açıklayıcı bilgilere <HEAD> elementi kapsamında yer verilebilir. Bu elementin kullanılması zorunlu değildir. Doğal olarak, tarayıcılarda bu elementin içerdiği açıklayıcı bilgiler görüntülenmez. Bu açıklayıcı bilgiler, web sayfalarının arama motorları tarafından algılanması amacıyla çok yararlıdır. HTML dokümanları içinde <HEAD> elementi ile birlikte birçok element kullanılabilir. Bu elementler arasında <BASE>, <ISINDEX>, <LINK>, <META>, <OBJECT>, <SCRIPT>, <STYLE> ve <TITLE> sayılabilir.

28 <TITLE> Elementi Her <HEAD> elementi bir <TITLE> elementi içermelidir. Bu element doküman başlığının tanımlanmasında kullanılır. Doküman başlığı olarak tanımlanan ifade, tarayıcının başlık satırında görüntülenir. Bu element sayfanın işaretlenmesinde (bookmark) kullanılırlar. Ayrıca dokümanı indekslemeye çalışan arama motorları için özel bir önemi vardır. Örnek: Aşağıdaki HTML programını çalıştırıldığında tarayıcıda herhangi bir şey görüntülenmez. Çünkü <TITLE> elementi sadece doküman için açıklayıcı bir başlık bilgisi içermektedir. Bu program çalıştırıldığında, tarayıcı ekranında herhangi bir görüntünün yer almadığı anlaşılır. Ancak tarayıcı penceresinin başlık kısmında, program içinde <TITLE> elementi ile birlikte tanımlanan başlığın yer aldığı görülür.

29 Gövde Kısmı ve <BODY> Elementi Bir HTML programının gövde kısmında ise, programdan beklenen ana görevler tanımlanır. HTML dökümanlarının gövde kısmı <BODY> elementi ile başlar ve </BODY> ile son bulur. Örnek: PROGRAMLAR ifadesini tarayıcı penceresinde görüntülemek üzere aşağıdaki HTML programını aşağıdaki gibidir. Bu HTML programı çalıştırıldığında, <BODY>...</BODY> elementleri arasında kalan PROGRAMLAR ifadesinin tarayıcı penceresinde aynen yer aldığı görülür:

30