Modüler Çelik Klima Santrali. Eurovent Range BRS Class TB1, T2, D1, L1, F9

Transkript

1 Modüler Çelik Klima Santrali Eurovent Range BRS Class TB1, T2, D1, L1, F9

2

3 Modüler Kompozit / Çelik Klima Santrali

4

5 Modüler Kompozit / Çelik Klima Santrali Eurovent Range BRS Class TB1, T2, D1, L1, F9 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 3

6 İÇİNDEKİLER İKLİMLENDİRME 7 İKLİMLENDİRME 8 Konfor Uygulamaları 8 Hijyen Uygulamaları 8 Proses Uygulamaları 9 KLİMA SİSTEMLERİ 8 Merkezi Sistemler 8 Bireysel Sistemler 9 KLİMA SANTRALİ 10 Havalandırma 10 Soğutma ve Nem Alma 11 Isıtma 11 Isı Geri Kazanım Sistemleri 11 Filtreleme 12 Nemlendirme 12 Klima Santrali Gövde Yapılarının Tarihsel Gelişimi 13 BOREAS KLİMA SANTRALİ 15 PANEL YAPISI 16 İSKELET YAPISI 16 FAYDALARIMIZ 17 Yatırımcılar 17 Son Kullanıcılar 17 Tasarım Ofisleri ve Danışmanlar 18 Montaj Ekipleri 18 YENİLİKLERİMİZ VE FARKLILIKLARIMIZ 19 Kompozit Malzeme Kullanımı 19 Boreas Klima Santrali Seçim Programı 20 Boreas Psikrometri Hesapları Programı 21 Magnelis Sac 22 KALİTE BELGELERİMİZ 23 BOREAS KLİMA SANTRALİ TASARIM ÖZELLİKLERİ 25 İSKELET YAPISI 28 PANEL YAPISI 29 MODÜLER YAPI 30 BOYUT TABLOLARI 31 KOROZYON VE KOROZYON DAYANIMI ÖZELLİKLERİ 33 EN 1886 YA GÖRE BOREAS KLİMA SANTRALİ TEKNİK ÖZELLİKLERİ 34 BOREAS IN BİLEŞENLERİ 37 FAN SEÇİMİ 38 Fan Seçimi için Gerekli Bilgiler 40 Fan Kanunları 40 Özgül Fan Gücü (SFP - Specific Fan Power) 41 Fan için ErP (Energy Related Products) Direktifleri 41 Elektrik Motorları 42 FAN HÜCRELERİ 42 Santrifüj Fan Hücresi 42 - Kayış Kasnak Sistemi 43 - Titreşim Yalıtım Sistemi 44 Plug Fan Hücresi 46 Fan Dizisi 47 BATARYA HÜCRELERİ 48 Sulu Sistem Bataryalar 48 Gazlı Sistem Bataryalar 50 Batarya Hücreleri 50 Yoğuşma Miktarı ve Drenaj Sistemi 50 4 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

7 ISI GERİ KAZANIM SİSTEMLERİ 52 Rotorlu Tip Isı Geri Kazanım 52 - Taze Hava Hattında Egzoz Havasının Temizlenmesi 54 - Sürücü Ünitesi 54 - Fan Yerleşimi 54 Plakalı Tip Isı Geri Kazanım 55 - Plakalı Tip Isı Geri Kazanımda Free Cooling 55 - Plakalı Tip Isı Geri Kazanımda Yoğuşma Kontrolü 56 - Plakalı Tip Isı Geri Kazanımda Donma Kontrolü 56 Run Around Tip Isı Geri Kazanım 57 - Run Around Isı Geri Kazanımda Free Cooling Uygulaması 57 - Run Around Isı Geri Kazanımda Donma Kontrolü 57 - Run Around Isı Geri Kazanımda Yoğuşma Kontrolü 57 Heat Pipe Tip Isı Geri Kazanım 58 Isı Geri Kazanım Sistemleri Karşılaştırması 59 FİLTRE SİSTEMLERİ 60 Filtrelerin Enerji Tüketimine Etkisi 60 EN 1886 ya Göre Filtre Çerçevesi Kaçak Sınıfı 61 Panel Filtre Hücresi 62 Torba Filtre Hücresi 63 Aktif Karbon Filtre Hücresi 64 Metalik Filtre Hücresi 65 Klima Santralinde Kademeli Filtre Uygulaması 65 KARIŞIM HÜCRELERİ 66 Çift Damperli Karışım Hücresi 67 Üç Damperli Karışım Hücresi 68 ELEKTRİKLİ ISITICI 69 Elektrikli Isıtıcı Hücresi 69 Elektrikli Isıtıcı Hücresinde Güvenlik Önlemleri 70 NEMLENDİRME SİSTEMLERİ 71 Nemin Konfor, Sağlık ve Çevre Üzerindeki Etkileri 71 Buharlı Nemlendirme Hücresi 72 Evaporasyon Pedli Adyabatik Nemlendirme Hücresi 73 Yüksek Basınçlı Nemlendirme Hücresi 75 SUSTURUCU SİSTEMLERİ 76 Ses Basıncı ve Gücü 76 Ses Basıncı Değişim Aralığı 77 Gürültü Önleme 77 Susturucu Hücresi 79 AKSESUARLAR 80 Gözetleme Camı 80 UV (Ultraviyole) Lamba 80 Kamera 80 Aydınlatma 80 Servis Kapısı Güvenlik Anahtarı 81 Servis Kapısı Durdurucu 81 Sulu Batarya Vanası + Vana Motoru 81 Panik Buton 81 Tamir Bakım Şalteri 81 Fark Basınç Anahtarı 81 Damper Motoru 81 Donma Termostatı 82 Nem Sıcaklık Sensörü 82 Frekans Konvertörü 82 Sulu Batarya Bağlantı Flanşı 82 Çatı Sacı ve Hood 82 Aktif Susturucu 82 OTOMASYON SİSTEMLERİ 83 Klima Santralinde Kullanılan Otomasyon Ekipmanları 84 Klima Santralinde Otomasyon Senaryoları 85 PRATİK BİLGİLER 86 KLİMA SANTRALİ SEÇERKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR 88 PSİKROMETRİK DİYAGRAM KULLANIMI 90 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 5

8 6 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

9 İKLİMLENDİRME BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 7

10 İklimlendirme Klima Sistemleri İklimlendirme, konfor ya da endüstriyel proses amacıyla sıcaklık, nem ve iç hava kalitesi koşullarının kontrol altında tutulması işlemidir. İklimlendirme uygulamaları geniş kapsamda Konfor Uygulamaları, Hijyen Uygulamaları ve Proses Uygulamaları olarak üç ayrı başlık altında incelenebilir. Konfor Uygulamaları İnsanların yaşam ve çalışma mahallerinde en yüksek performansı 22 C de sergiledikleri yapılan araştırmalar sonucu belirlenmiştir. Oda sıcaklığındaki 0,6 C lik değişiklikte performans yaklaşık olarak %1 azalır. Bu nedenle çalışan performansı ve ortam konforu açısından iklimlendirme önemlidir. Uygulama alanlarına örnek olarak; Konut ve ticari binaları Oteller, endüstriyel alanlar Araçlar, trenler, uçaklar verilebilir. Hijyen Uygulamaları Uygulama alanlarının gerek duyduğu hijyenik şartların sağlanması için gerekli olan iklimlendirme proseslerinin hijyen şartlarına uygun yöntem ve cihazlarla yapıldığı uygulamalardır. Bunlara örnek olarak; Ameliyathane ve yoğun bakım üniteleri İlaç üretim tesisleri, Gıda sanayi üretim ve depolama tesisleri Elektronik prosesler Proses Uygulamaları Uygulanan prosesin gerektirdiği iklim şartlarının sağlanması için gerçekleştirilen uygulamalardır. Bunlara örnek olarak; Endüstriyel ortamlar Laboratuvarlar Yemek pişirme ve işleme alanları Tekstil fabrikaları, Fiziksel test merkezleri Veri işleme merkezleri, Hastanelerde bulunan ameliyat odaları, İlaç fabrikaları verilebilir. Klima sistemleri öncelikle merkezi ve bireysel olarak ikiye ayrılır. 1- Merkezi Sistemler; Tam havalı, tam sulu, VRF (Değişken soğutucu akışkan debili sistem), havalı-sulu ve havalı-vrf olarak 5 e ayrılır. Tam sulu sistemler, iki ve dört borulu Fan Coil sistemleridir. Bunlara taze hava ilave edilince havalı sulu sistemler elde edilir. Benzer şekilde VRF soğutucu akışkan olarak R410A gibi bir soğutucu gazın kullanılarak bir dış üniteye 10 larca iç ünitenin bağlanabildiği sistemlerdir, bunlara taze hava ilave edilince havalı-vrf sistemleri elde edilir. 2- Bireysel Sistemler; 1. Paket Tipi Klimalar, 2. Split Tipi Klimalar, 3. Kanallı Split Klimalar olarak 3 e ayrılır. Merkezi Tam Havalı Klima Sistemleri Isı transferi akışkanı olarak hava kullanılan sistemlerdir. HVAC ekipmanı merkezi olarak yerleştirilmiştir. Tam havalı sistemler soğutulmuş ve nemi alınmış havayı şartlandırılmış odaya yollayarak duyulur ve gizli soğutma, ısıtılmış havayı şartlandırılmış odaya yollayarak ısıtma yapar. Tam havalı sistemler havayı filtreleme ve taze hava verme özelliğine sahiptir. 8 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

11 Tam Havalı Sistemlerin Sınıflandırılması; a) Sabit debili b) Değişken debili c) Tek kanallı d) Çok kanallı e) Tek zonlu f) Çok zonlu olarak sınıflandırılır. a) Sabit Havalı Tek Kanallı Zonlu Sistemler En basit tek bir zona(bölge) hizmet eden sabit debili üfleme hava sıcaklığı değiştirilen sistemdir. Otomatik kontrolle, hacme üflenen hava sıcaklığı kontrol edilir. b) Sabit Debili Karışım Havalı Sistemler Bu sistemlerde ısıtıcı ve soğutucu serpantin taze hava ve egzoz karışım havası damperleri, nemlendirici, aspiratör ve vantilatörden oluşmaktadır. c) VAV (Değişken Hava Debili) Sistemler Özellikle çok zonlu uygulamalar ve değişken yüklü hacimler için geliştirilmiştir. Sabit soğutma yükü varsa, VAV sisteminin kullanılması uygun değildir. VAV sistemlerinde, merkezi santralindeki frekans konventörlü kapasite kontrol cihazına sahip ana besleme fanında hava debisi modüle edilerek hacimlerdeki VAV kutularına ve üfleme menfezlerine gönderilir. Santral çıkışındaki hava çıkışı sabittir. Odaya verilen hava miktarı VAV kutuları vasıtasıyla değiştirilerek değişkenlikler karşılaştırılır. VAV kutuları beslenen soğuk hava miktarını, odadan aldığı kumanda ile ayarlayarak odanın soğutma yükünü dengeler. Merkezi Fan-Coil (Tam Sulu) Sistemler Bu sistemler tamamen sulu sistemdir. Bir merkezde hazırlanan sıcak su ve soğuk su bina içine dağıtılmış fan-coil cihazlarına gönderilir. Sıcak su, bir sıcak su kazanında; soğuk su ise soğutma (çiller) grubunda üretilir. Fan-Coil cihazları, bir fan ve serpantin içeren cihazlardır. Fan yardımıyla odadan alınıp serpantinler üzerinden geçirilerek, ısıtılan veya soğutulan hava tekrar odaya verilir. Serpantin içinden soğuk su geçiyorsa soğutma, sıcak su geçiyorsa ısıtma yapılır. Su sirkülasyonu için pompa kullanılır. Bu sistemler genellikle; otel, hastane ve ofislerde kullanılır. Fan-Coil üniteleri cam önlerine, asma tavanlara, tavan altına ya da döşeme içine konur. Buna göre 2 tip fan-coil sistemleri vardır. 1) 2 Borulu Sistemler (1 dağıtma, 1 toplama borulu) 2) 4 Borulu Sistemler (2 dağıtma, 2 toplama borulu) Havalı-Sulu Karma Klima Sistemleri Klasik fan-coil sistemlerinde havalandırma yoktur. Sadece ısıtma ve soğutma yapılır. Bu eksikliği gidermek amacıyla fan-coil sistemlerinde 2 uygulama yapılmaktadır. 1- Fan-coil ünitelerinin her birinin kendi kanal bağlantısı ile dış ortamdan taze hava alması sağlanır. 2- Isı geri kazanımı yapılmış ve ön şartlandırılmış, otomasyon sistemi ile miktarı belirlenen taze hava, merkezi klima sistemi ile ortama sağlanır. BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 9

12 VRF (Değişken soğutucu akışkan debili sistemler) VRF sistemleri merkezi bir kondenser-kompresör ünitesi ve buna bağlı iç ünitelerden meydana gelir. Gelişmiş otomasyon özellikleri ile 10 larca iç üniteden her biri farklı konfor koşullarında çalıştırılabildiği gibi kışın ısı pompası olarak çalışarak ısıtma ihtiyaçlarını karşılar. Enerji geri kazanımlı tipteki 3 borulu sistemlerin her bir iç ünitesi bağımsız olarak aynı sezonda ısıtma veya soğutma modunda çalışabilir. Havalı-VRF Karma Sistemler VRF sistemlerinde havalandırma yoktur. Sadece ısıtma ve soğutma yapılır. Bu eksikliği gidermek amacıyla 2 farklı uygulama yapılmaktadır. 1- Sisteme taze hava besleyen merkezi kanallı bir klima santralı sistemiyle yapılır. Bu sistemlerde ön şartlandırılan ve ısı geri kazanım uygulanan taze havaya istenildiğinde belirli ölçüde nemlendirme de yapılır. 2- Küçük debide taze hava gerektiren mekanlarda taze hava ihtiyacı ısı geri kazanımlı kompakt havalandırma cihazları ile karşılanır. Klima santrali, havalandırma, ısıtma, soğutma, nemlendirme, nem alma, filtreleme, ısı geri kazanım gibi iklimlendirme proseslerini otomasyon kontrolü altında yerine getirebilen cihazlardır. Klima Santrali Havalandırma Klima santralinde hava hareketi fanlar yardımı ile gerçekleştirilir. Tasarlanan sistemin özelliğine bağlı olarak sabit ya da değişken debili hava akımı sağlanabilir. Soğutma ve Nem Alma Soğutma işlemi sudan havaya veya soğutucu akışkandan havaya (DX) ısı değiştiriciler ile gerçekleştirilir. Sulu sistemde gerekli olan şartlandırılmış soğuk su, soğutma grubu (chiller) tarafından üretilip pompa yardımı ile klima santralinde bulunan soğutma eşanjörüne gönderilir. Eşanjör üzerinden geçirilen sıcak hava, ısısını eşanjör yardımı ile suya aktararak soğuması sağlanır. Soğutucu akışkanlı sistemde ise klima santralinde bulunan evaporatör ve genleşme vanası ile VRF dış ünite veya kondenser/kompresör ünitesinde (condensin unit) bulunan kondenser, kompresör ve gaz tesisatını birleşimi ile soğutma için gerekli olan kaynak sağlanmaktadır. VRF veya kondenser/kompresör ünitesinden gelen sıvı fazındaki soğutucu akışkan genleşme vanasından geçerek basınç Elektrili Isıtıcı - Klima Santrali Su Soğutmalı Chiller - Klima Santrali VRF - Klima Santrali VRF VRF - Klima Santrali Gaz Hattı Klima Santrali Klima Santrali Direkt Genleşmeli Soğutma Eşanjörü Elektronik Genleşme Vanası Klima Santrali Elektrikli Isıtıcı Termistör (80 C) Yüksek Sıcaklık Sensörü Hava Akış Sensörü Perfore Sac Soğuk Hava Isınan Hava Su Soğutma Kulesi Su Soğutmalı Chiller Isı Geri Kazanımlı Klima Santrali Su Sirkülasyon Pompası Klima Santrali Sulu Soğutma Eşanjörü 10 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

13 düşüşüne uğrar ve buharlaşmak için gerekli olan ısıyı evaporatör üzerinden geçirilen havadan alarak buharlaşır. Bu sayede havanın soğutulma işlemi sağlanmış olur. Isıtma Klima santrallerinde ısıtma işlemi sulu, elektrikli, soğutucu akışkanlı (heat pump), doğalgazlı (açık veya kapalı yanma odalı) sistemler ile sağlanabilmektedir. Sulu sistemde gerekli olan sıcak su, kazanda üretilmekte ve pompa yardımı ile klima santrali sulu ısıtıcı eşanjörüne gönderilmektedir. Elektrikli ısıtma sisteminde klima santrali içerisine konumlandırılan rezistanslar yardımı ile havanın ısıtılması sağlanmaktadır. Soğutucu akışkanlı sistemde klima santrali ile entegre edilen kondenser/kompresör ünitesi veya VRF dış ünitesi ısı pompası (heat pump) modunda çalışarak klima santrali içerisindeki ısı değiştiriciyi kondenser olarak kullanır. Böylece soğutma çevriminde oluşan atık ısıyı havaya aktararak ısıtma sağlar. Doğalgazlı sistemde klima santrali içerisindeki direkt ya da indirekt yakıcılı ısıtıcı ünite tarafından üretilen ısıtma enerjisi, üzerinden geçirilen havaya aktarılarak havanın sıcaklığı artırılır. Isı Geri Kazanım Sistemleri İklimlendirme sistemlerinin minimum enerji tüketimi ile dizayn edilmesi için olmazsa olmaz bir ekipmandır. Isı geri kazanım sistemleri Reküperatif ve Rejeneratif Sistemler olmak üzere iki ana gruba ayrılmaktadır. Reküperatif sistemler Plakalı Isı Geri Kazanım; şartlandırılmış dönüş havası ile taze hava birbirlerine karışmayacak şekilde bir eşanjör üzerinden geçirilerek ısı transferi gerçekleştirilmektedir. Rejeneratif sistemler Run Around Isı Geri Kazanım; şartlandırılmış dönüş havası ve taze hava, içerisinde su bulunan iki ayrı eşanjör üzerinden geçirilerek ısı geri kazanım sağlanmış olur. Sistemde su sirkülasyonu pompa yardımı ile sağlanmaktadır. Isı Borulu (Heat Pipe) Isı Geri Kazanım; şartlandırılmış egzost havası hattına ve taze hava hattına yerleştirilmiş iki bölümlü tek bir eşanjör içerisinde bulunan soğutucu akışkanın buharlaşması ve yoğuşması prensibinden yararlanılarak yapılan ısı geri kazanım şeklidir. VRF - Klima Santrali Kazan - Klima Santrali Brülör - Klima Santrali VRF VRF - Klima Santrali Gaz Hattı Elektronik Genleşme Vanası Direkt Genleşmeli Isıtıcı Eşanjör Klima Santrali Soğuk Hava Isınan Hava Kazan Sıcak Su Sirkülasyon Pompası Klima Santrali Klima Santrali Sulu Isıtıcı Eşanjör Soğuk Hava Isınan Hava Klima Santrali Doğal Gazlı Direkt Yakıcılı Ünite Kontrol Panosu Soğuk Hava Isınan Hava BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 11

14 Döner Tamburlu Isı Geri Kazanım; döner tip ısı değiştiricisi yardımı ile aralarında sıcaklık ve nem farkı bulunan taze hava ile iç ortam havası arasında ısı geri kazanım işlemi gerçekleştirilmektedir. Sadece duyulur ısı ya da hem duyulur hem de gizli ısı transferi yapmaya olanak sağlamaktadır. Filtreleme Klima santralleri yüksek oranda taze hava ile çalışmaya imkan sağladıkları için filtreleme hem cihaz içi ekipmanların korunması hem de şartlandırılan ortamın hijyen koşulları açısından çok önemlidir. Klima santrali içerisine konumlandırılan filtre üniteleri ile G (kaba filtre), F (hassas filtre) serisi tüm filtreler kullanılabilmektedir. Nemlendirme Klima santralinde adyabatik nemlendirme ve izotermal (Buharlı) nemlendirme olmak üzere 2 farklı nemlendirme sistemi uygulanabilmektedir. 1. Adyabatik nemlendirmede suyun buharlaşması için dışarıdan ısı enerjisi verilmez, iki farklı şekilde uygulanır: Islak medya üzerinden buharlaştırma Klima santrali içerisinde konumlandırılan su tutma özelliğine sahip gözenekli medya su ile ıslatılıp nemli bir yüzey oluşturulur. Bu yüzey üzerinden geçen hava, suyu buharlaştırarak nem kazanır. Yüksek basınçlı su püskürtme Klima santrali içerisinde konumlandırılan nozullar 100 bar a kadar basınçlandırılmış suyun sis haline gelmesini sağlar. Bu su parçacıkları havaya karışarak nemlendirmeyi gerçekleştirir. 2. İzotermal (buharlı) nemlendirme dışarıdan ısı enerjisine ihtiyaç duyar; klima santrali gövdesine entegre edilen buhar üreticisinde üretilen veya tesiste hazır bulunan buhar, difüzörler yardımı ile klima santralinde havaya karıştırılarak nemlendirme işlemi gerçekleştirilir. Buharlı Nemlendirme Islak Medya ile Nemlendirme Yüksek Basınçla Püskürterek 12 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

15 1. Nesil klima santralleri; genel iskelet yapısı, kaynaklı bağlantı ile üretilmekteydi. Panel yapısı tek cidarlı olup yalıtım içermiyordu ve DKP saçtan imal edilmekteydi. Bu durum da imalat süreleri uzun, kullanım ömrü kısa, enerji kayıplarının yüksek olduğu bir ürünü ortaya çıkarmaktaydl. 2. Nesil klima santralleri; panel yapısı çift cidarlı, yalıtımlı ve galvaniz veya boyalı saçtan üretilen, alüminyum iskelet yapısına sahip bir tasarıma geçildi. Isı köprüsü nedeni ile kritik iklim şartlarında gövde de oluşan yoğuşmalar konfor şartlarını bozmakta ve cihazın kullanım ömrünü kısaltmaktaydl. Klima Santrali Gövde Yapılarının Tarihsel Gelişimi 3. Nesil klima santralleri; inşaat yapı tasarımlarındaki gelişmelere bağlı olarak hafif yapı konsepti ve estetiğe uygun olabilmek için alüminyum iskelet yapılı ve ısı köprüsü azaltılmış olarak tasarlandılar. Panel yapısı çift cidarlı, boyalı saclı ve yalıtımlı olarak üretilmekteydi. Ancak alüminyumun malzeme özelliğinden kaynaklı olarak nakliyede ve montaj esnasında bağlantı noktalarında esnemeler, çözülmeler meydana gelmekte ve gövde dayanımı açısından problemler oluşturmaktaydı. İskelet profilleri üzerinden ısı köprüsünü kaldırmak için plastik esaslı ısı bariyeri kullanılmaya başlandı ancak bu da mekanik dayanım sıkıntılarını getirmiştir. 4. Nesil klima santralleri; çelik gövde yapısına sahip ancak kaynak ile değil özel birleştirme parçaları ile montaj yapmaya olanak sağlayan bir tasarıma geçildi. Bu sayede 1. ve 2. nesil klima santrallerinde problem olan kaynaklı gövde tasarımı problemleri giderilmiş hem de alüminyum gövde yapılı santrallerde yaşanan yapısal problemler ortadan kaldırılmış oldu. Panel yapılarında da metal aksamların birbiri ile teması kısmi olarak engellenen tasarımlara geçildi. Ancak çelik iskelet yapısının ısı transfer kat sayısının yüksek olması nedeni ile ısı köprüsüzlük tam olarak sağlanamadı. Teknik Özellikler 1. Nesil 2. Nesil 3. Nesil 4. Nesil 5. Nesil Isı Köprüsü Isı Köprülü Isı Köprülü Isı Köprüsü Azaltılmış Isı Köprüsü Azaltılmış Isı Köprüsüz Panel Yapısı Tek Cidarlı Çift Cidarlı Çift Cidarlı Çift Cidarlı Çift Cidarlı Yalıtım Yok Kaya Yünü Kaya Yünü Sac Özelliği DKP + Boyalı Galvaniz + Boyalı Galvaniz + Boyalı Kaya Yünü + Poliüretan Galvaniz + Boyalı İskelet Yapısı Kaynaklı Alüminyum Alüminyum Çelik Korozyon Direnci Kaya Yünü + Poliüretan Magnelis + Boyalı Kompozit + Çelik Düşük Düşük Orta Orta Yüksek 5. Nesil klima santrali; BOREAS tasarlanırken önceki nesil klima santralinin bütün olumsuz yönlerini giderebilecek ve tüm olumlu yönlerini taşıyabilecek bir ürün olması ilk hedef olarak alındı. Buna bağlı olarak, enerji kayıplarının minimum olduğu ve kritik iklim şartlarında sorunsuz çalışabilecek, gövde yapısı üzerine gelebilecek değişken yüklere karşı yüksek dayanım değerlerine sahip, çelik iskeletli gövde yapısına göre daha yüksek yapısal değerlere sahip ancak alüminyum gövde yapısından daha hafif bir iskelet yapısı, 5. Nesil Klima Santrali BOREAS için tasarım girdileri olarak belirlendi ve BOREAS tasarlandı. BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 13

16 14 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

17 BOREAS KLİMA SANTRALİ BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 15

18 Panel Yapısı Standart galvaniz saca göre 5 kat daha yüksek korozyon direncine sahip MAGNELIS sac kullanımı ile kritik iklim şartlarında sorunsuz performans, hijyen şartlarına uygun ve uzun kullanım ömrüne sahiptir. Panelin çerçevesini oluşturan PVC profil, iç ve dış sac yüzeyler arasında ısı bariyeri olarak fonksiyon gösterir. PVC profilin yapısının gözenekli oluşu da hem yapısal dayanımını hem de ısı yalıtım özelliğini güçlendirir. İçeride panel birleşim arayüzünde yer alan iç bükey profiller temizlenebilen pürüzsüz kenarlar oluşturmayı sağlar. Böylece konfor klima santralinde bile hijyen özelliğine sahip detaylar elde edilir. Bu özellik iskelet profili üzerinden oluşabilecek ısı köprüsünü imkansız kılacak şekilde etki gösterir. Standart olarak 70 kg/m 3, 50 mm kalınlığında taş yünü, isteğe bağlı olarak da 40 kg/m 3, 50 mm kalınlığında enjeksiyon ile uygulanan poliüretan yalıtım malzemeleri kullanılarak yalıtım sağlanır. İskelet Yapısı Kompozit malzemeden imal edilen kutu profil kullanımı ile çelik profilden daha yüksek mekanik dayanım özelliklerine sahip ve alüminyum profilli iskelet yapısından daha hafif bir iskelet elde edilmektedir. Kompozit malzemenin çelik ve alüminyuma göre çok daha düşük ısı transfer katsayısına sahip olması sebebiyle, iskelet ile panel birleşim noktalarında ve bağlantı elemanları arasında doğal bir ısı köprüsüzlük sağlanarak EN 1886 standartına göre TB1 Isı Köprüsüzlük sınıfı sağlanmaktadır. 16 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

19 Yatırımcılar Yenilikçi kompozit iskelet gövde tasarımına sahip BOREAS Klima Santrali, yapısal özellikleri ile ağır çalışma koşullarına dayanıklı uzun ömürlü, dünya standartlarında sertifikalı ürünler kullanılarak üretilmektedir. BOREAS ın elde ettiği ancak üst düzey bir klima santralinin sahip olabileceği EN1886 test sonuçları taahhüt ettiği performansı tam olarak uzun yıllar boyunca yerine getirebileceğinin garantisidir. Gelişmiş seçim yazılımı ile en iyi performans/fiyat dengesine sahip ürünlerin seçilebilmesine olanak sağlar. EN 1886 standardına göre, L1 (< 0,15 l x sˉ¹ x mˉ² ) gövde hava kaçağı sınıfını, TB1 (0,75 k b < 1,00) ısı köprüsü sınıfı değerlerini ve T2 (0,5 < U 1,0) ısıl geçirgenlik değerini sağlayarak klima santrali gövdesinden oluşabilecek enerji kaçaklarını kabul edilebilir sınırların altına indirmeyi başarmıştır. Faydalarımız Mekanik Dayanım (mm x mˉ1) Gövde Hava Kaçağı (l x sˉ1 x mˉ2) Filtre Bypass Kaçağı (%k) Isıl Geçirgenlik (W x mˉ2 x Kˉ1) Isı Köprüleme EN 1886:2007 YE GÖRE TEKNİK ÖZELLİKLER D1 D2 D >10 L1 (f400) L2 (f400) L3 (f400) 0,15 0,44 1,32 L1 (f700) L2 (f700) L3 (f700) 0,22 0,63 1,90 F9 F8 F7 M6 G1-M5 0, T1 T2 T3 T4 T5 U < 0,5 0,5 < U 1,0 1,0 < U 1,4 1,4 < U 2,0 2,0 < U TB1 TB2 TB3 TB4 TB5 0,75 < k b < 1,00 0,60 k b < 0,75 0,45 k b < 0,60 0,30 k b < 0,45 k b < 0,3 Bakım Yatırım Enerji Tüketimi KLİMA SANTRALİ YAŞAM BOYU MALİYETLERİ Bakım 0,07 Yatırım 0,13 Enerji Tüketimi 0,80 Son Kullanıcılar Boreas Klima Santrali; yaşam mahallerinin havalandırması ile birlikte havanın kademeli filtrelenmesi, ısıtılması, soğutulması, nemlendirilmesi, nem alınması ve ısı geri kazanım işlemlerini otomasyon kontrolü ile eksiksiz ve kesintisiz sağlayarak konfor uygulamalarında da enerji verimliliği yüksek, hijyeni göz ardı etmeyen iklimlendirme sağlar. İşletme ve bakımı kolaylaştıran servis kapıları ile her köşesine kolaylıkla erişilebilir. İç kenar ve köşeleri kir birikimini önleyecek şekilde yuvarlatılmıştır. Tüm bunlarla kolay bakım ve servis verme şartları oluşturularak bakım maliyetleri azaltılmıştır. Enerji verimliliği yüksek bir üründür ve bunu sağlayan unsurlar; Enerji verimliliği yüksek komponentlerin seçilmesi, Hava kaçak sınıfının L1, gövde ısı iletimi ve ısı köprüsü sınıflarının T2 ve TB1 olması nedeniyle enerji kayıplarının yok denecek kadar az olması, İç dirençleri düşük tasarım özelliklerine sahip olmasıdır. Korozyon oluşumuna izin vermeyen Magnelis sac ve kompozit malzeme kullanımı sayesinde en az bakımla en uzun ömür sağlanmaktadır. Sıkıştırma mekanizmalı filtre çerçevesi ile kolay servis imkanı sağlamaktadır. BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 17

20 Tasarım Ofisleri ve Danışmanlar m³/h m³/h debi aralığında her kapasiteye cevap verebilecek 40 farklı modele sahip Boreas Klima Santrali modüler yapısı sayesinde farklı ölçülerde kolay ve hızlı bir şekilde boyutlandırılabilmektedir. Zengin komponent çeşitliliği ile farklı türde ısıtma, soğutma, nemlendirme, nem alma, ısı geri kazanım ve filtreleme proseslerinin uygulanmasına olanak sağlar. EN 1886 standardına göre, D1 (4 mm x mˉ¹) mekanik dayanım, L1 (< 0,15 l x sˉ¹ x mˉ² ) gövde hava kaçağı sınıfını, TB1 (0,75 k b < 1,00) ısı köprüsü sınıfı, T2 (0,5 < U 1,0) ısıl geçirgenlik değeri ile farklı kullanım ve işletme koşulları için düzenlenmiş şartnamelere uygunluk gösterir. Özellikle T2 ısıl geçirgenlik değeri ve TB1 ısı köprüsü sınıfı değeri ile çok sıcak ve çok soğuk aşırı iklim koşullarında çalışmaya uygundur. Kendine özgü web tabanlı klima santrali seçim programı ile kolay, hızlı ve güvenilir şekilde ürün tasarımı ve seçimi yapılabildiği gibi detaylı raporlar ve.dxf formatın çizim çıktıları da alınabilmektedir. Eurovent OM-5 e göre klima santrali seçim programında bulunması gerekli tüm özellikleri sağlamaktadır. Boreas Lisanslı Psychometric Chard ve Analiz Programı ile hesaplamalarda ve tasarımlarda büyük kolaylık sağlanmaktadır. Montaj Ekipleri Tüm modellerin ayak tasarımlarında standart olarak sunulan çok amaçlı taşıma halkaları ve foklift çatal delikleri hücrelerin şantiyelerde yatayda ve dikeyde kolay bir şekilde taşımasına olanak sağlar. Özel tasarım klima santrali hücre birleştirme yöntemi ile bozuk zeminlerde bile kolay ve hızlı şekilde klima santrali hücrelerinin montajı yapılabilmektedir. Montajı kolaylaştırmak için her bir santral hücresi kendi kodunu bulunduran etiketlere sahiptir. 18 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

21 Kompozit Malzeme Kullanımı İstenen amaç için tek başlarına uygun olmayan, farklı iki veya daha fazla malzemeyi beklenen özellikleri sağlayacak şekilde belirli şartlar ve oranlarda fiziksel olarak, makro yapıda bir araya getirilerek elde edilen malzemeye kompozit malzeme denir. Kompozit malzemelerde çekirdek olarak kullanılan bir fiber malzeme bulunmakta, bu malzemenin çevresinde hacimsel olarak çoğunluğu oluşturan bir matris malzeme bulunmaktadır. Bu iki malzeme grubundan, fiber malzeme kompozit malzemenin mukavemet ve yük taşıma özelliğini, matris malzeme ise plastik deformasyona geçişte oluşabilecek çatlak ilerlemelerini önleyici rol oynamakta ve kompozit malzemenin kopmasını geciktirmektedir. Matris 11 olarak kullanılan malzemenin bir amacı da fiber malzemeleri yük altında bir arada tutabilmek ve yükü lifler arasında homojen olarak dağıtmaktır. Kompozitlerin özgül ağırlıklarının düşük oluşu hafif konstrüksiyonlarda kullanımda büyük bir avantaj sağlamaktadır. Bunun yanında, fiber takviyeli kompozit malzemelerin korozyona dayanımları, ısı, ses ve elektrik izolasyonu sağlamaları da ilgili kullanım alanları için üstünlükler sağlamaktadır. Yeniliklerimiz ve Farklılıklarımız Bu üstünlüklerin başlıcaları; Yüksek mekanik mukavemet Kolay şekillendirilebilme Elektriksel özellikler (Çok iyi yalıtkan ya da iletkenlik) Korozyon ve kimyasal etkilere dayanıklılık. Isı yalıtımı ve ateşe dayanıklılık Titreşim sönümlendirme Kompozitler hayatın her alanında bu kadar yaygın kullanılırken, yukarıda tanımlanan özelliklerin klima santrali iskeletini oluşturan yapılardan da beklenen özellikler olması bunları BOREAS ta birleştirmemiz için ilham verici oldu. Böylece BOREAS a yalıtım ve dayanımı birlikte sağlayan iskelet yapısı için kompozit malzeme kullanımı hayata geçirildi. Kompozit Malzemeden İmal Edilen Klima Santralinin Avantajları Kompozit profillerden imal edilen BOREAS aşağıda belirtilen özellikleri sayesinde çelik iskeletli 4. nesil ve alüminyum iskeletli 3. nesil klima santrallerinden ayrışmaktadır. Klima santrali içerisinde bulunan hareketli ekipmanlardan oluşan titreşimlerin, titreşim sönümleme özelliğine sahip kompozit malzemeden imal edilen klima santrali iskelet yapısı sayesinde zemine minimum değerlerde iletilmesi sağlanmaktadır. Kompozit profilin yüksek akma sınırı değerine sahip olması nedeni ile klima santrali iskelet yapısının taşıma, montaj ve çalışma esnasında maruz kalacağı değişken yükler altında kalıcı deformasyona uğraması engellenmektedir. Kompozit malzemeden üretilen iskelet yapısında korozyon meydana gelmemektedir. Bu sayede alüminyum ve çelik iskeletli klima santrallerine göre uç iklim ve korozyona neden olabilecek ortam şartlarında da problemsiz olarak çalışmaktadır. BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 19

22 Enerji kayıpları ve yüzey yoğuşmalarında en önemli kriter olan ısı köprüsüzlük özelliği, alüminyum ve çeliğe göre kompozit malzemenin çok düşük ısı iletim katsayısına sahip olması sayesinde en üst düzeyde sağlanmaktadır. Kompozit malzemenin yorulma direncinin yüksek olması, iskelet yapısının alüminyum ve çelik iskeletli klima santrallerine göre mekanik özellikleri açısından daha uzun ömürlü olmasını sağlamaktadır. Kompozit profilden üretilen iskelet yapısının teknik özellikleri alüminyum ve çelik profil iskeletli klima santrallerine göre daha üstün olması ile birlikte ikisinden de daha hafif bir yapı oluşmaktadır. Bu da klima santralinin toplam ağırlığını düşürmekte ve yapıya daha az yük oluşturmasını sağlamaktadır. Boreas Klima Santrali Seçim Programı BOREAS Klima santrali seçim programı Eurovent gerekliliklerini sağlayan, veri tabanı bilgilerine internet üzerinden erişen, kullanıcı dostu ara yüzlere sahip, ürünü eksiksiz olarak tanımlayan, farklı klima santrali komponent üreticilerin ürünlerini seçilebilen,.dxf formatında 3 yüzey görünüşlü çıktı verebilen, tasarlamış ve seçmiş olduğunuz ürünün fiyatını görebileceğiniz, Eurovent yazılım gerekliliklere göre eksiksiz seçim çıktıları oluşturabilen Windows tabanlı bir seçim programıdır. Boreas Klima Santrali Seçim Programı ile; Modüler ölçüler içerisinde farklı geniş debi ve kapasite aralığında klima santrali dizaynı, seçimi, fiyatlandırması, dxf formatında çizim çıktısı ve teknik veriler çıktısı oluşturulabilmektedir. Seçim programında yapılan geliştirme güncellemeleri kullanıcılara anında ulaşmaktadır. Fan, batarya, ısı geri kazanım eşanjörü ekipmanlarının seçimi için 20 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

23 yerli ve yabancı üretici ürünlerinin onaylı son.dll lerinden seçim yapmanıza imkan sağlamaktadır. Detaylı ve güvenilir teknik veri çıktısı ile dizayn ve seçimini yapmış olduğunuz klima santralinin tüm teknik verilerini.pdf formatında alabilirsiniz. Seçime bağlı olarak değişen fan, batarya, ısı geri kazanım ünitesi, filtre hücrelerinin uzunlukları modüler ölçüler içerisinde dinamik olarak değişip boyut optimizasyonu yaparak minimum boyutlarda ve maliyette dizayn yapmanıza olanak sağlamaktadır. BOREAS Klima santraline özgü bir yazılım olması nedeni ile dizayn edilen ve seçilen ürün ile üretilen ve müşteriye gönderilen ürün özellikleri bire bir sağlanmaktadır. BOREAS lisanlı Psikrometri Hesapları Programı ile projeleriniz gerekli olan tüm verileri ve hesaplamaları kolay bir şekilde yapabilir, kayıt edebilir ve yazdırabilirsiniz. BOREAS Psikrometri Hesapları Programı ile ; Tüm iklimlendirme proseslerinin hesaplaması yapılabilmektedir, Ülkelere ve bölgelere göre iklim şartları seçilebilmektedir, Havuz mahallerindeki buharlaşma miktarları hesaplanabilmektedir, Hava kanalı kesit hesaplaması ve dizaynı yapılabilmektedir, IP veya SI birim sistemi ile kullanılabilmektedir. Noktaların işaretli olduğu psikrometrik diyagram, süreç akış diyagramı ve noktalara ait termal büyüklüklerin yazılı olduğu detaylı rapor hazırlanabilmektedir. Tamburlu tip ve plakalı tip ısı geri kazanım sistemlerinin hesaplamaları yapılabilmektedir. Boreas Psikrometri Hesapları Programı BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 21

24 Magnelis Sac M agnelis geleneksel sınai sıcak daldırma galvaniz hattında üretilir ancak, %3,5 alüminyum ve %3 magnezyum içeren, benzersiz metalik kimyasal bileşimli bir ergimiş çinko banyosuna daldırılır. %3 lük magnezyumun yüzeyin tamamına yayılan düzgün ve dayanıklı bir tabaka oluşturması, daha az magnezyum içeren kaplamalardan çok daha etkili bir korozyon koruması sağlar. Yıpratıcı ortam koşullarında çalışacak klima santrallerinde kullanımı, ürün ömrünü uzattığı için önem taşımaktadır. BOREAS Klima Santralında seçime bağlı olarak iç-dış panel sacı ve iç aksam parçalarında Magnelis sac kullanımı ile yüksek korozyon direnci sağlanmaktadır. Bu özelliği sayesinde yüksek nemli ve korozyona neden olan ortam koşullarında uzun süre problemsiz şekilde hizmet verebilmektedir. Yüksek korozyon direnci sayesinde metal aksamlarda minimum servis hizmeti gerektirmekte hem de havanın temas ettiği metal aksamlarda hijyen şartlarını sağlamaktadır. En Zorlu Ortamlarda Ağırlık Kaybı Ürünlerin Anti Korozyon Özellikleri HDG ZN Galfan Aluzinc Magnelis Klorür içeren bir ortamda (yüzme havuzu) Referans Amonyak içeren bir ortamda (ahır, çiftlik, sera) Referans + = ++ SO 2 içeren ortamda (endüstriyel asidik ortam) Referans Geçici koruma (nakliye, depolama) Referans Kenar koruması Referans Deforme olmuş bir parçada korozyon Referans BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

25 Istiklal Mahallesi Ataturk Caddesi No :25 Kirac / Esenyurt / Istanbul EQA hereby grants to the above company whose Quality Management System is in conformance with Air Conditioning Plant, Ventilation Plant, Heat Recovery Unit Production, Sales and Service Registration No. QA First issued on 22 August, 2014 This certificate is valid until 21 August, 2017 Further clarifications regarding the scope of this certificate and the applicability of ISO 9001:2008 requirements may be obtained by consulting EQA #903, 9F, Byucksan Digital Valley 7-Cha, #170-13, Guro-dong, Seoul, Korea, / URL: Eurovent Sertifikası BOREAS Klima Santrali EN 1886 ya göre yapılan test sonuçlarında Mekanik Dayanım D1, Gövde Hava Kaçağı L1, Isıl Geçirgenlik T2, Isı Köprüleme TB1, Filtre By-Pass Kaçağı Sınıfı F9 değerlerini alarak Eurovent Sertifikası ile belgelenmiştir. Eurovent sertifikasyonu iklimlendirme ve soğutma ürünlerinin teknik özelliklerini ve performanslarını Avrupa standartlarına göre onaylar ve belgelendirir. Bu nedenle Eurovent sertifikasına sahip iki ayrı ürün aynı mekanik performans özelliklere sahip olduğu anlamına gelmemektedir ve EN 1886 ya göre yapılan test sonuçlarında alınan değerler firmalara ve ürünlere göre farklılık gösterebilmekte ve bu da Eurovent in web sitesinde yayınlanmaktadır. ISO 9001 Sertifikası Boreas Klima toplam kalite anlayışı çerçevesinde tüm süreçlerini izlenebilir ve geliştirilebilir olması amacı ile 2013 yılında ISO 9001 Sertifikasını almıştır. ISO 9001; kuruluşta kalite anlayışının gelişimini, karlılığın, verimliliğin ve pazar payının artmasını, etkin bir yönetimi, maliyetin azalmasını, çalışanların tatminini, kuruluş içi iletişimde iyileşmeyi, tüm faaliyetlerde geniş izleme ve kontrolü, iadelerin azalmasını, müşteri şikâyetinin azalması, memnuniyetin artmasını sağlayan, ulusal ve uluslararası düzeyde uygulanan bir yönetim sistemi modelidir. CE İşareti BOREAS Klima Santrali, standartlara uygun olarak yapılan testler sonucunda insan, hayvan, bitki sağlığı ve güvenliği ile çevreye zarar vermeyeceği görülmüş olup CE işaretini taşımaya uygun bulunmuştur. CE işareti, Avrupa Birliğinin (AB), teknik mevzuat uyumu çerçevesinde malların serbest dolaşımının tam anlamıyla sağlanması amacıyla ürünlerin teknik yapılarına ilişkin direktiflere uygun olduğunu ve gerekli bütün uygunluk değerlendirme faaliyetlerinden geçtiğini sağlık, güvenlik ve tüketicinin ve çevrenin korunması gerekliliklerine uygunluğunu gösteren bir belgedir. Hijyen Sertifikası Boreas Klima santralının hijyen sürümü VDI 6022 ve DIN standartlarına uygun olarak yapılan testler sonucunda, gerek ürün yapısal özellikleri gerekse sızdırmazlık ve ısı köprüsüzlük değerlerinin her iki standardın da gereklerini fazlasıyla karşıladığı görülmüştür. İç yapıda ve komponentlerinde korozyona karşı her türlü önlemin alınmış olması ile birlikte temizliğinin kolay yapılabilmesi ve bunun sürdürülebilir şekilde kontrol edilebilir olması BRS-H olarak kodlanan hijyen sürümün önemli yapısal özelliklerini oluşturur. EAC Deklarasyonu EAC Gümrük birliği deklarasyonu, Rusya, Belarus, Kazakistan, Ermenistan ve Kırgızistan ülkelerinin üye olduğu Avrasya Gümrük Birliği ülkelerinde geçerli olan belgenin adıdır. Avrasya Birliği ülkelerine yapılacak ihracatlarda Boreas Klima santralının bu birlik kriterlerine ve yasalarına uygun olduğunu gösterir. Certificate of Assessment BOREAS KLIMA SAN. VE TIC. LTD. STI. ISO 9001:2008 Scope Kalite Belgelerimiz BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 23

26 24 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

27 BOREAS KLİMA SANTRALİ NİN TASARIM ÖZELLİKLERİ BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 25

28 2.000 m 3 /h m 3 /h debi aralığında her kapasite ihtiyacına cevap verebilen 40 model bulunmaktadır. Esnek otomatik kontrol çözümü ile azaltılmış saha kablolamasına sahip ve tüm yaygın iletişim protokolleri ile uyumludur. Çift cidarlı ısı köprüsüz 5O mm kalınlığında taş yünü yalıtımlı panellerin dış cidarı 1 mm galvanizli-boyalı sac, iç cidarı O,8 mm galvaniz veya isteğe bağlı Magnelis, paslanmaz sac ile üretilir F9 Sızdırmazlık sınıfında filtre montajı ve G3-F9 aralığında her tür filtre uygulaması 2 Talep edilen debi-basınç, düşük gürültü ve yüksek verime sahip fan ve motor seçenekleri ile sağlanır Sulu sistem ya da DX soğutucu ve ısıtıcılar en iyi performansı vermek üzere Eurovent belgeli ürünlerden seçilir. Dörtgen formlu geniş alanlı gözetleme camları ve led aydınlatma ile kolay gözlem yapma olanağı BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

29 İç kenar ve köşeleri kir birikimini önleyecek şekilde yuvarlatılmış, kolay montaj, bakım ve temizlik şartlarını sağlayacak şekilde üretilmiştir. Hastane, laboratuvar ve temiz oda gibi hijyen uygulamaları için kullanılmaya uygundur Yüksek verimli ısı geri kazanımı uygulamaları ile üstün enerji verimliliği performansı Üç eksende ayar yapma olanağı veren metal döküm kapı menteşesi ve kilitli kapı kolu -40 C/+80 C sıcaklık aralığında korozyon riski olmadan çalışır. 4 Düşük hareket direncine sahip gizli dişli çarklarla tahrik edilen Eloksallı alüminyum damperler 8 9 Taşıma için forklift açıklıklarına sahip 15O mm yüksekliğindeki kaideler aynı zamanda vinç ile taşımaya uygun mapa da bulundurmaktadır. 10 Konfor şartlarının sağlanması, kontrol altında tutulabilmesi ve sürekliliğinin sağlanması için Boreas klima santralleri otomasyon sistemleri ile üretilir. BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 27

30 Isı köprüsünün varlığı ile ısı kayıplarının maddi etkisi yanında asıl önemlisi sıcak havanın neminin göreceli olarak soğuk yüzeylerde yoğuşmasıdır. Nemin yoğuştuğu bu ıslak yüzeylerde mikroorganizma üremesine, dolayısıyla sağlık sorunlarına ve korozyon yolu ile cihazın ömrünün kısalmasına yol açar. Ayrıca benzeri ürünlerin komşu yüzeylerinde bulunan panellerin iç cidarlarında birleşim ara kesitleri ısı kaçaklarına yol açtığı gibi hijyen koşullarını bozan kir birikimi ve mikroorganizma üremesine olanak verecek yapıdadır. Bu alanlar mastik uygulaması ile kapatılmaya çalışılmakta olup uygulamayı yapanın ustalık ve deneyimine bağlı olarak kalitesi değişmektedir, bu da zamanla hijyen problemlerine yol açmaktadır. BOREAS Klima Santrali nin tasarımında, yukarıda belirtmiş olduğumuz 3. ve 4. nesil klima santrallerinde yaşanan problemleri ortadan kaldırmak için yenilikçi bir yaklaşım izlenmiştir. İskelet yapısı kompozit malzemeden üretilen kutu profiller ile oluşturularak daha hafif, ısı köprüsüz, yüksek mekanik özelliklere sahip bir yapı oluşturulmuştur. Panel yapısı olarak PVC profilden imal edilen çerçevelerden oluşan yapı ısı köprüsüzlüğü sağlamaktadır. İç yüzeyde panel birleşim noktalarında kullanılan yuvarlatılmış köşe fitilleri sayesinde montajı yapanın ustalık ve deneyiminden bağımsız şekilde temizliği kolaylaştırılmış ve kir birikimini önleyen bir yapı oluşturulmuştur. İskelet Yapısı Boreas Klima Santrali iskelet yapısı 30 x 30, 30 x 60 mm ölçülerinde ve 4 mm kalınlığında kompozit malzemeden imal edilen kutu profiller ve bunların birleşimini sağlayan köşe ve arakayıt birleştirme parçalarından oluşmaktadır. BOREAS Klima Santrali, alüminyum ve çelik iskeletli yapılara göre daha yüksek mekanik özelliklere sahip kompozit profil kullanımı ile EN 1886 Mekanik Dayanım Testine göre en yüksek sınıf olan D1 sınıfındadır. Alüminyum ve çelik profillere göre çok düşük ısı iletim katsayısına sahip kompozit profiller doğal bir ısı yalıtımı sağlayarak iskelet yapısının tamamen ısı köprüsüz olmasını sağlamaktadır. Bu sayede panel bağlantıları için kullanılan vidaların bir ısı köprüsü oluşturması engellenmiş olup tüm gövdenin EN 1886 Isı Köprüsü Testine göre TB1 çıkmasında büyük etkisi olmaktadır. Boreas için üretilen panel vidaları Geomet kaplama sayesinde ölçümler ile de kanıtlanan çok yüksek korozyon direncine sahiptir. Hücre kenarları boyunca sürekli yapıda kaide tasarımı, hücrelerin ağırlıklarını zemine Boreas Vida 28 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

31 yayılı yük olarak aktaracak şekilde tasarlanmıştır. Bu sayede klima santrali ana kaidesi üzerine ağırlık homojen bir şekilde dağılmış olmaktadır. Standart olarak 150 mm yüksekliğe sahip kaide yapısı hücrelerin şantiyelerde yatayda ve dikeyde taşınmasını sağlayacak forklift çatal delikleri ve taşıma halkalarına sahiptir. Kaidenin gövde iskeleti ile ısı köprüsünü kesmek üzere ilgili tüm yüzeylerde ısı ve titreşim yalıtım özellikleri çok güçlü EPP şerit kullanılır. Klima santralinin gövdesini oluşturan panel yapısı, cihazın tüm mekanik performans özelliklerini etkileyecek en önemli ve etkin ekipmandır. BOREAS ın panel yapısı; iç ortam ile dış ortam arasındaki ısı köprüsünü engellemek üzere tasarlanmıştır. PVC esaslı panel profilleri ile oluşturulan panel çerçevesi üzerine monte edilen iç ve dış yüzey sacları birbirleri ile teması tamamen engellenmiş olup ısı köprüsüzlük sağlanmıştır. Rijit panel yapısı Gövde Hava Kaçağı testinde sınıfın L1 çıkmasında önemli katkı sağlamaktadır. Panel izolasyon malzemesi olarak standartta 70 kg/m³ yoğunlukta 50 mm kaya yünü kullanılmaktadır. PVC çerçeve yapısı ve kullanılan standart izolasyon ile EN 1886 Isıl Geçirgenlik Sınıfı T2 olarak sağlanmaktadır. Opsiyon olarak sunulan Poliüretan izolasyon kullanımı ile bu sınıf T1 olarak sağlanabilmektedir. Panellerin, karkas yapısına bağlantısı için kullanılan bağlantı vidaları dış sac üzerine gizlenerek santral dışında pürüzsüz estetik bir görünüm sağlanmaktadır. Vida başlarına uygulanan vida tapası ile korozyon ve ısı köprüsünü engellemek için dış ortamla teması kesilmiştir. -40 C / +80 C çalışma aralığına sahip PVC panel profilleri UV ışınlarının etkilerine karşı yüksek dayanıklılık gösterecek şekilde imal edilmektedir. Panellerin iç ve dış kısmında kullanılan saclar, talebe bağlı yüksek korozyon direncine sahip Magnelis sac kullanımı ile uç iklim şartlarında problemsiz olarak çalışmasına imkan sağlamaktadır. Standartta içte 0,8 mm, dışta ise 1,0 mm kalınlığında kullanılan panel sacları isteğe bağlı olarak 0,8-1,2 mm aralığında olacak şekilde uygulanabilmektedir. Panel ve profillerin birleşim yerlerinde düşük ısı transfer katsayısına sahip EPDM esaslı kapalı gözenekli özel imalat contalar kullanılmaktadır. Panel Yapısı BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 29

32 Boyut Tabloları 30 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

33 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 31

34 Modüler Yapı BOREAS ın modüler yapı tasarımı, EN 775 e göre standart filtre ölçüleri referans alınarak boyutlandırılmıştır. Bu sayede yüksek taze hava oranları ile çalışan klima santrallerinde filtreleme için uygun kesit sağlanmış olmakta ve filtre yüzey alanları tam olarak kullanılabilmektedir. Hava geçiş kesitinde havanın akış çizgilerini bozacak kapalı alanlar oluşturulmamış olup, ekstra iç kayıpların oluşmasının önüne geçilmiştir. Bu sayede daha düşük iç basınç kayıpları oluşmakta ve fanın tahriki için gereksinim duyulan elektrik enerjisini azaltmaktadır. Aynı nedenle filtre by-pass sızdırmazlığı en üst düzey olan F9 olarak ölçülmektedir. Modül ölçüsü, standart tam boy filtrenin 1/6 sı olan 102 mm olarak belirlenmiştir.. Bu sayede daha küçük adımlarla klima santrali boyutlandırılabilmektedir. SmartPack SmartPack, özellikle yenileme projelerinde bina içi taşıma problemlerini ortadan kaldırmak ve uzun mesafelerde yüksek nakliye maliyetlerini azaltmak için tasarlanmıştır. SmartPack için belirlenen yöntem; bilgisayar yazılımı ile tüm parçaların yarı mamul halinde eksiksiz envanterini çıkarıp montaj kolaylığı sağlayacak şekilde paketlemek ve eğitimli teknik ekipler ile yerinde montaj yapmaktır. En sık uygulanan fabrikada montaj ve söküm işleminden sonra sahaya sevk yönteminde bağlantı elemanlarının zafiyeti söz konusu olmaktadır. Yine uygulanan başka bir yöntemde ise hiç montaj yapmadan çok fazla bileşenden oluşan paketler sevk edilerek montaj işlemi en temelden şantiye ortamında yapılmaktadır. Bu durumda proje hataları şantiyede ortaya çıkmakta, uygulanan çözümler zaman ve kalite kaybına yol açmaktadır. Montajın tamamı uzak şantiyelerde yapıldığında yerel işçilerin deneyimi, teknik resimler ve montaj kılavuzları yetersiz kalmaktadır. SmartPack uygulamasında projeye özgün tüm tasarımlar ve montajlar önceden bilgisayar ortamında yapılmakta, projeye uygun yarı mamul montajları fabrika ortamında tamamlanarak, boşluksuz tasarlanmış paketler ile sevk edilmektedir. Önceden 3D bilgisayar ortamında tamamlanan montajlar sayesinde süpervizör denetiminde yerinde yapılan montajlar eksiksiz ve yanlışsız olarak tamamlanmaktadır. 32 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

35 Klima santralleri genel anlamda yaşam mahallerinde ihtiyaç duyulan gerekli şartların sağlanması için gereken havalandırma ve iklimlendirme proseslerini yerine getiren cihazlardır. Bu işlemleri yerine getirirken ortamların konfor ve hijyen şartlarını sağlaması en önemli kriterdir. Klima santralleri içerisinde oluşacak ıslak yüzeyler mikroorganizma üremesi için elverişli alanlar oluşturmaktadır. Bu alanların kontrol altında tutulması ve mikroorganizma oluşmayacak özel şartlara getirilmesi büyük önem arz etmektedir. Bu ıslak yüzeyler mikroorganizma oluşmasına zemin hazırladığı gibi korozyon oluşumuna da zemin hazırlamaktadır. Bu durumda cihaz ömrünün kısalmasına, işlevlerini tam olarak yerine getirememesine neden olacaktır. EN 1886 da klima santralleri için belirlenen teknik sınıflandırmalarda, kontrolsüz ıslak yüzeyler oluşmasında en önemli kriter ısı köprüleme sınıfıdır. EN 1886 standartında yer alan ısı köprüsü büyüklüğünü belirleyen sınıflandırmada TB1 den TB5 e derecelendirme yapılmıştır. Bu derecelendirmede TB1 en iyi durum olan en az ısı köprüsünü, TB5 de en kötü durum olan en çok ısı köprüsünü ifade eder. Aşağıdaki örnekte de TB değerine göre yaz durumunda yoğuşma başlama noktalarının değerleri verilmektedir. TB1 ısı köprüleme sınıfına sahip BOREAS, uç iklim şartlarında da kontrolsüz ıslak hacim oluşmalarını minimize etmektedir. Bununla birlikte korozyon direnci yüksek olan kompozit profilli karkas yapısı ve Magnelis sac kullanımı ile yüksek korozyon direncine sahiptir. Bu özellikleri ile uç iklim şartlarında bile gerekli olan konfor ve hijyen şartlarını kesintisiz ve uzun ömürlü olarak sağlamaktadır. Korozyon ve Korozyon Dayanımı Özellikleri Yaz Durumu Kış Durumu TB1 ısı köprüleme sınıfına sahip BOREAS uç iklim şartlarında da kontrolsüz ıslak hacim oluşumuna izin vermez. Korozyon direnci yüksek olan kompozit profilli karkas yapısı ve Magnelis sac kullanımı ile en yüksek ısı köprüsüzlük değerine ve korozyon direncine ulaşır. Bu özellikleri ile uç iklim şartlarında bile gerekli olan konfor ve hijyen şartlarını kesintisiz ve uzun ömürlü olarak sağlamaktadır. BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 33

36 EN 1886 ya Göre Boreas Klima Santrali Teknik Özellikleri 1. Mekanik Dayanım: D1 Klima santralının iskelet yapısının ±1000 Pa basınç altında sehim miktarı ve ±2500 Pa basınç altında kalıcı deformasyona uğrayıp uğramadığı Model Box üzerinde ölçülür. Maksimum Yer Gövde Sınıfı Değiştirme (mm/m) D1 4 D2 10 D3 10 < 2. Gövde Hava Kaçağı Sınıfı: L1 400 Pa negatif ve 700 Pa pozitif basınç altında klima santrali gövdesinden oluşabilecek hava kaçağı miktarının belirlendiği ve sınıflandırıldığı testlerdir. Gövde Hava Kaçağı Sınıfı Maksimum Kaçak Oranı f -400 (l x s -1 x m -2 ) Maksimum Kaçak Oranı f 700 (l x s -1 x m -2 ) L1 0,15 0,22 L2 0,44 0,63 L3 1,32 1,9 3. Filtre By-Pass Kaçağı Sınıfı: F9 400 Pa pozitif basınç altında klima santrali filtre çerçevesinden filtrelenmeden geçen hava debisi miktarının toplam hava debisine oranlayarak sınıflandırma yapılmaktadır. q Lt =q L + q Lf q Lt : Toplam Hava Kaçağı q L : Gövde Hava Kaçağı q Lf : Filtre Çerçevesi ile Gövde Arasından Olan Hava Kaçağı Filtre Sınıfı G1-M5 M6 F7 F8 F9 Maksimum Filtre Kaçak Oranı %k ,5 34 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

37 4. Isıl Geçirgenlik Sınıfı: T2 Klima santrali gövde ve panel yapısının ısıl geçirgenlik değerinin belirlenmesi için yapılan test ve sınıflandırmadır. Klima santrali iç ortamı ile dış ortam arasında 20 K sıcaklık farkı, dış yüzey üzerindeki hava hızının 0,1 m/s şartları sağlanarak testler gerçekleştirilmektedir. P ei 2 U = (Wx m x K -1 ) AxΔt air P ei : Isıtıcı ve sirkülasyon fanının elektrik gücü A : Model Boxdışyüzeyalanı Δt air : Model Boxiçortamıiledışortamı sıcaklık farkı 5. Isı Köprüleme Sınıfı: TB1 Klima santralinin gövde yapısında iç ortam ile dış ortam arasında oluşabilecek ısıl köprüleri belirleyen ve sınıflandıran bir testtir. İç ortam ile dış ortam arasındaki sıcaklık farkının 20 K olduğu durumda dış yüzeydeki en yüksek sıcaklık değerine sahip noktalar baz alınarak hesaplanmaktadır. Sınıfın yüksek çıkması, klima santrali gövdesinde yoğuşma riskinin düşük, düşük çıkması ise yoğuşma riskinin yüksek olduğu anlamına gelmektedir. k b = Δt min /Δt air Δt min = t i t maxi Δt air = t i t aimaxi t i : İç Hava Sıcaklığı, t a : Dış Hava Sıcaklığı, t max : MaksimumDışYüzeySıcaklığı Model Box Sıcaklık Ölçüm Noktaları EN 1886:2007'ye Göre Teknik Özellikler Mekanik Dayanım (mm x mˉ¹) Gövde Hava Kaçağı (l x sˉ¹ x mˉ²) Filtre Bypass Kaçağı (%k) Isıl Geçirgenlik (W x mˉ² x Kˉ¹) Isı Köprüleme D1 D2 D >10 L1 (f400) L2 (f400) L3 (f400) 0,15 0,44 1,32 L1 (f700) L2 (f700) L3 (f700) 0,22 0,63 1,90 F9 F8 F7 M6 G1-M5 0, T1 T2 T3 T4 T5 U < 0,5 0,5 < U 1,0 1,0 < U 1,4 1,4 < U 2,0 2,0 < U TB1 TB2 TB3 TB4 TB5 0,75 < k b < 1,00 0,60 k b < 0,75 0,45 k b < 0,60 0,30 k b < 0,45 k b < 0,3 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 35

38 36 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

39 BOREAS KLİMA SANTRALİ NİN BİLEŞENLERİ BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 37

40 Fan Seçimi Klima santrallerinde, dizayn şartlarını bağlı olarak gerekli miktardaki havanın dolaşımını sağlamak için fanlar kullanılmaktadır. Yapılarına ve kullanım alanlarına göre fanlar santifüj ve aksiyel olmak üzere iki ana gruba ayrılmaktadır. Yapıları gereği yüksek basınç karşılama özelliği olmayan aksiyel fanlar klima santrallerinde nadiren kullanılırlar. Sıklıkla kullanılan helezonik gövde yapılı santifüj fanlar İleri Eğik Sık Kanatlı, Geriye Eğik Seyrek Kanatlı, Airofil Kanatlı olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır. Bu fanların kullanım yerleri ve çalışma noktaları verimlerine göre belirlenmektedir. Yine sık kullanılan başka santrifüj fan tipi de gövdesi olmayan Plug fanlardır. Verim değerlerinin yüksek, sistem kayıplarının düşük olması ve kullanım kolaylığı nedeni ile Plug fanlar (Özellikle EC Plug Fanlar) sıklıkla tercih edilmektedir. Klima Santralinde Sık Kullanılan Santrifüj Fan Örnekleri İleri Eğik Sık Kanatlı Fan Geriye Eğik Seyrek Kanatlı Fan Plug Fan Plug EC Fan - Düşük Basınç - Yüksek Debi - Genel Havalandırma - Orta Verim - Kayış Kasnak Sistemi - Yüksek Basınç - Yüksek Debi - Konfor Uygulamalarında - Yüksek Verim - Kayış Kasnak Sistemi / Frekans İnvertörü - Yüksek Basınç - Yüksek Debi - Konfor ve Hijyen Uygulamalarında - Yüksek Verim - Frekans İnvertörü - Yüksek Basınç - Yüksek Debi - Konfor ve Hijyen Uygulamalarında - Yüksek Verim - Kendinden Devir Kontrollü Fan Seçimi için Gerekli Bilgiler Mahal İsmi Hava Değişim Sayısı (1/saat) Oturma Odası 6-8 Mutfak Genel Tuvalet Kütüphaneler 3-5 Ameliyathane Konferans Salonları Laboratuar 8-15 Fanın seçilebilmesi için aşağıda belirtilen bilgilere ihtiyaç duyulmaktadır; 1. Hava Debisi, 2. Cihaz İçi ve Harici Basınç Değerleri, 3. Sıcaklık ve Yüksekliğe Bağlı Olarak Havanın Yoğunluğu, 4. Çalışma Ortam koşulları, 5. Fan Tipi, Güç Aktarım Tipi (Kayış Kasnaklı, Direkt Akuple) 1. Hava Debisi Klima santralinin hizmet edeceği ortamların özelliklerine bağlı olarak belirlenen, dolaşımı sağlanacak hava miktardır. Hava debisinin belirlenmesinde ortamın hacmi ve kullanım amacı en önemli kriterdir. Hava Değişim Sayısı Yöntemi, Birim Alan Yöntemi, Kişi Başı İhtiyaç Duyulan Miktar Yöntemi, Hava Hızı Yöntemi, Isı Transfer Yöntemi gibi farklı hesaplama yöntemleri vardır ve yaygın olarak Hava Değişim Sayısı Yöntemi kullanılmaktadır. Örneğin; Yükseliği 3,5 m, eni 12 m ve uzunluğu 19 m olan bir kütüphanenin havalandırma ihtiyacı ne kadardır? Kütüphane hacmi: Vk = 3, m, Vk = 798 m³, Hd = 5, Q = = m³/h 38 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

41 2. Cihaz İçi ve Harici Basınç Değeri: Cihaz içi kayıplar klima santrali içerisinde kullanılan filtre, eşanjörler, ısı geri kazanım üniteleri, damperler, sistem etki faktörü ve kullanılan diğer ekipmanların oluşturduğu basınç kayıplarıdır. Harici Basınç Kaybı Değeri ise şartlandırılan havanın klima santralinden ayrıldıktan sonra mahale ulaşıncaya kadar ilerlediği yolda oluşan basınç kaybıdır. Harici basınç kaybının nedenleri düz kanallar, dirsekler, redüksüyonlar, kanal damperleri, kanal filtreleri, menfezler vb. gibi ekipmanlardır. Bu basınç değerlerinin oluşmasında klima santralinin ve tesisat ekipmanlarının boyutlandırması ve konumlandırması çok önemlidir. Klima santrallerinde ve kanal sistemlerinde ideal boyutlandırma kriterleri ilgili standartlarda belirlenmiştir. Dizayn şartlarının sağlanabilmesi için fanların, klima santrallerinde ve kanal sistemlerinde doğru konumlandırılması çok önemlidir. Örneğin aşağıda fanların çıkışlarında akış çizgilerinin kararlı bir hale gelmesi için gerekli olan mesafenin hesaplanması özetlenmiştir. Bu mesafenin doğruluğu hem fanın verimini hem de basınç değerini doğrudan etkilemektedir. V 0 A 0 A 0 Eğer hava hızı > 13 m/s; L e =, Eğer hava hızı 13 m/s; L e = V 0 : Kanaldaki Hava Hızı, m /s L e : Kanal U zunluğu, m A 0 : Kanal Alanı, m m ² Örnek: yüksekliği 0,6 m ve genişliği 1 m olan kanal sisteminden santifüj fan kullanımı ile 15,2 m/s hızında hava taşınacaktır. Bunun için fan atış ağzı sonrasın bırakılması gereken düz hattın boyunu hesaplayınız. L e = 15, 2 x (600 x 1000) 4500 = 2, 62 m 3. Sıcaklığa ve Yüksekliğe Bağlı Olarak Havanın Yoğunluğu: Yeryüzünde bulunulan konumun rakımı ve klima santralında şartlandırılan havanın sıcaklığı, bu havanın yoğunluğunu etkileyen faktörlerdir. Bir fan seçilmiş olduğu devir hızında belirli bir hacımsal debi oluşturur. Oysa sabit devirli bir fanın hareket ettirdiği havanın kütlesi yoğunluğuna bağlı olarak değişir. Fan seçim grafikleri normal sıcaklık ve basınç koşulları için hazırlanır (20 C, 101, 325 kpa), farklı rakım değerleri için düzeltilmesi gerekir. Barom e trikdüze ltm e Faktörü(BDF)= Bulunduğumuz Yükseklikteki Barometrik Basınç De nizse viy e sinde kibarom e trikbası nç Düze ltilm iş CihazİçiBası nçkay ı pları (P D Cihaz ) = P Cihaz x BDF BarometrikBasınç(Pa)=101, 325 x(1 2, x10-5 5, 2561 x H(Yükseklik, m )) Tabloda görüldüğü gibi deniz seviyesinin üzerine çıkıldıkça havanın basıncı düşer. Hava basıncının yüksekliğe bağlı olarak formülü aşağıdaki gibidir; Yükseklik (m) Sıcaklık ( C) Basınç (kpa) ,2 107, ,0 101, ,8 95, ,5 89, ,0 79, ,5 70, ,0 61,640 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 39

42 Yükseklik arttıkça basınçla birlikte havanın yoğunluğu da düşmektedir. Havanın yoğunluğu ideal gaz denklemleri ile aşağıdaki gibi hesaplanabilmektedir: d=(p Pw)/(Ra xt) kg d :Havanın Yoğunluğu( ), P 4. Çalışma Ortamı: Fanların çalışacağı ortamlara göre seçilmesi hem sistem verimliliği hem de kullanım ömrü açısından önemlidir. Örneğin Hijyenik klima santrallerinde cihaz içerinde kolay temizlenebilir ve düz bir yüzey istenmektedir. Bu nedenle seyrek kanatlı, salyangozsuz ve kayış kasnak sistemi içermeyen fanlar tercih edilmektedir. Yüksek sıcaklıklı bir ortamda çalışacak veya mutfak davlumbazının yağlı havasını emecekse, yağlı ve sıcak havanın elektrik motoruna temas etmeden cihazdan dışarı atılması istenmektedir. Bu durumlarda yüksek sıcaklığa dayanıklı tek emişli fanlar tercih edilir. 5. Fan Tipi, Güç Aktarım Sistemi: Klima santralinde sıklıkla kullanılan santifüj fanları İleri Eğik Sık Kanatlı Fanlar, Geriye Eğik Seyrek Kanatlı Fanlar, Airofil Kanatlı Fanlar ve Plug Fanlar olarak sıralayabiliriz. Her bir fan tipinin bir diğerine göre üstün yanları ve yüksek verimli çalışma noktaları bulunmaktadır. Plug fanlar dışındaki diğer fanlar genellikle güç aktarım organı olarak kayış kasnak sistemi ile kullanılır. Bu nedenden dolayı bu aktarım organlarının kayıpları fazladan güç tüketimine neden olur. Bu noktada Plug fanlar motor miline direkt bağlı yapıları ile ön plana çıkmaktadır. Bu özellikleri fanmotor sisteminin toplam veriminin kayış-kasnak tahrikli sistemlerden daha fazla olmasını sağladığı gibi, kompakt yapıları sayesinde de daha az yer kaplayarak fan hücrelerinin boylarının daha kısa dizayn edilmesine olanak sağlamaktadır. Yukarıda belirtmiş olduğumuz 5 madde dikkate alınarak fan seçimleri yapılmalıdır. Bu noktalara uyularak yapılan fan seçimleri istenen teknik özellikleri sağlayabilen ve kullanım ömrü uzun olan bir sistem tasarlanmasını sağlar. Fan Kanunları :Barom e trikbası nç(kpa), Pw : 15 C Su Buharı nın Doğma Bası ncı 1, 7055 kpa, Ra : Kuru Havanın Gaz Sabiti 0, kj/kgk T : Sı caklı k, K m 3 Kanun No Bağımlı Değişkenler Bağımsız Değişkenler 40 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

43 Örnek: Boreas Klima Santrali ile 3000 L/s hava debisi ihtiyaç duyan bir mahalin havalandırması yapılacaktır. Cihaz içi basınç kayıpları ile harici basınç kayıplarının toplamı 500 Pa dır. İstenen şartlara uygun olarak 700 rpm devirde 2.9 kw mil gücüne ihtiyaç duyan bir fan seçimi yapılmıştır. Kullanım yoğunluğunun düşük olacağı saatlerde ihtiyaç duyulan hava debisi 2500 L/s olacaktır. Fanın debisinde 500 L/s düşüş olması nedeniyle güç gereksiniminde ne kadar fark olacaktır? Kanun No 1b; Q 1 = Q 2 x (P 1 /P 2 ) 1/ = 2500 x (500/P 2 ) => P 2 = 347 Pa Kanun No 2c; W 1 = W 2 x (P 1 /P 2 ) 3/ , 9 = W 2 x ( 500 ) (3/2) => W 2 = 1, 68 kw Özgül Fan Gücü (SFP Specific Fan Power) Özgül fan gücü, fanın hava debisi ile çektiği elektrik enerjisinin fonksiyonudur. Fanlar için sabit bir değer değildir, debi ve basınç değişimi ile değişmektedir. Birim hava debisi başına düşen elektrik enerjini göstermektedir. SFP = Pe/V Pe = Fan sisteminin veya tüm hava taşıma sisteminden çekilen elektik güç girişi (W) V = Debi (m 3 /s) EN13779 standartında SFP sınıflandırması yandaki tablodaki gibidir. Sınıf P_SFP (W (m^3 s)) SFP 1 < 500 SFP SFP SFP SFP SFP SFP 7 > 4500 Fan için ErP (Energy Related Products) Direktifleri Bu direktif AB üyesi olan ülkeler için zorunlu ve Avrupa ihraç edilen tüm entegre cihaz komponentleri içinde geçerlidir. Türkiye de ise Eylül 2015 ten itibaren yürürlüğe girecektir. ErP (Enerji ile ilgili ürünler) direktifinin amacı enerji kullanım verimliliğini artırarak ve beraberinde yenilenebilir enerji kaynaklarının oranını yükselterek küresel iklimi korumaktır. ErP yönergeleri, fanlar için yüksek verimlilik seviyesini gerektirmektedir. 125 Watt kw elektriksel güç girişine sahip tüm fanlar için geçerlidir. Bir fanın bu yönetmeliğe uygunluğunu belirlemek için fan, motor, elektronik devir ayarlayıcı ve hareket aktarma donanımından oluşan sistemin toplam verimine bakılır. BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 41

44 Tanımlama Kod Verim Super Premium IE4 Premium IE3 - High IE2 Yüksek Standard IE1 Orta Below Standard Tanımsız Düşük Elektrik Motorları Elektrik enerjisini mekanik enerjiye çeviren ekipmanlardır. Elektrik motorları klima santrallerinde fanlar tarafından hava hareketinin sağlanması için gerekli olan mekanik enerjiyi sağlarlar. Güç aktarımını kayış kasnaklı sistemle uygulandığı gibi direkt fana akuple olarak da kullanılabilmektedirler. Klima santrali için gerekli olan enerjinin büyük bölümünü elektrik motorları tüketmektedir. Bu nedenle verimlilikleri ve uygun motorun seçilmiş olması enerji tüketim miktarı açısından çok önemlidir. Aşağıdaki tabloda EN a göre motorların verimlilik sınıflandırmalarını görebiliriz. BOREAS Klima Santrallerinde kullanılan fan motorlar birbiri ile uyumlu ve yüksek sistem verimi sağlayacak şekilde seçilmekte ve üretilmektedir. Fan Hücreleri Fan hücresi, fan ve motor sisteminin konumlandırıldığı hücredir. Çalışma noktaları, koşulları ve uygulama alanlarına göre, ileri eğik sık kanatlı, geri eğik seyrek kanatlı ve geri eğik seyrek airofil kanatlı, plug fanlar olarak uygulamaları yapılabilmektedir. Fan tiplerine göre aynı gövde yapısı kullanılmakta ancak kullanılan kaide sistemleri ve titreşim yalıtım ekipmanları farklılık göstermektedir. Fan tiplerine göre tipleri ve uygulama şekillerine göre; Santrifüj Fan Hücresi Plug Fan Hücresi Fan Surface Hücresi olmak üzere Boreas klima santralinde üç farklı uygulama şekli vardır. Fan Santrifüj Fan Hücresi Motordan fana olan güç aktarımı çoğunlukla kayış kasnak sistemi ile sağlanmaktadır. Çalışma esnasında motorda ve fanda oluşacak titreşimlerin hücre ayaklarına aktarımını önlemek için motor ve fan sistemi tek bir kaide üzerine konumlandırılarak yalıtımı yapılmalıdır. Standart titreşim yalıtım malzemesi olarak kauçuk malzemeden imal edilen takoz kullanılmaktadır. İsteğe bağlı olarak yay opsiyonu sunulmaktadır. Fanın atış ağzındaki titreşimin gövdeye aktarılmaması için fan ile gövde paneli arasında esnek bağlantı kullanılmaktadır. Motor fan kaide sistemi; kayış gerdirme düzeneği, motor kaidesi, fan kaidesi ve sabit kaideden oluşmaktadır. Klima santrali içerisine montajı tamamlandıktan sonra her fan motor komplesine Run Testi uygulanarak; Salgı kontrolü Mekanik sürtme kontrolü Kasnak ve kayış bağlantı kontrolü, Kayış gerginlik kontrolü, Fan atış ağzı esnek bağlantı kontrolü Elektrik kabloları bağlantı kontrolü Fan motor komplesi bağlantı elemanları kontrolü, Titreşim sönümleyici kontrolü Hücre içi emiş ve atış mesafesi kontrolü yapılmaktadır. Santrifüj fanların hücre içerisindeki konumlandırmalarında emiş ve 42 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

45 atış yönlerinde gerekli olan boşluklar bırakılmaktadır. Fan mil yataklarının taşıyabileceği kuvvetler limit değerler dikkate alınarak kasnak boyutlandırması yapılmaktadır. Bu sayede maksimum mil yatak ömrü sağlanmış olmaktadır. KAYIŞ KASNAK SİSTEMİ Motorun oluşturmuş olduğu hareket enerjisinin fana iletilmesi için kullanılan sistemdir. Enerji kayıplarından dolayı doğru tasarlanması çok önemlidir. Tasarım esnasında aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir; Fan milinin taşıyabileceği maksimum ve minimum kuvvet değerine karşılık gelen kasnak çapı dikkate alınarak fan kasnağı boyutlandırılmalıdır. Motor milinin taşıyabileceği maksimum ve minimum kuvvet değerine karşılık gelen kasnak çapı dikkate alınarak fan kasnağı boyutlandırılmalıdır. Fanını emiş ağız çapının yarı ölçüsünden daha büyük çapta kasnak seçilmemelidir, seçilmesi durumunda emiş ağzı daralacağından hesapta olmayan dirençler oluşturup fanın debi performansını olumsuz etkileyecektir. Seçilen kasnak kanal özellikleri ile kayış özelliklerinin uyuşması gerekmektedir. Fan ve motor kasnak kanalları aynı hizada olmalıdır. Bu hareketin doğru aktarılması ve kayış ömürleri açısından çok önemlidir. Kasnak Hesabı; Fan Devri x Fan Kasnak Çapı = Motor Devri x Motor Kasnak Çapı Fan mil gücü değerinden motor gücüne geçerken kayış kasnak kaybı değeri %10-20 aralığında kabul edilmektedir. Kayış Gerginliği Kontrolü Profil SPZ SPA SPB SPC Küçük Kasnağın Etken Çapı (mm) Esnetme Kuvveti F (N) F (N) : Esnetme Kuvveti L (m) : Eksen Açıklığı S (mm) = L(m)/16 Kayış Esnemesi BOREAS Klima Santrallerinde standart olarak V tipi kanallı kasnaklar ve kayışlar kullanılmaktadır. SPA, SPB ve SPC özelliklerinde kullanılan kayış kasnak sistemi yukarıda belirtmiş olduğumuz kontrol noktaları ve hesaplamalar dikkate alınarak üretilmektedir. Hareketli sistemler olması nedeni ile kasnak ve kayış ayarlarının belirli periyotlar ile kontrol edilmesinde fayda olacaktır. TİTREŞİM YALITIM SİSTEMİ Santrifüj fan hücresinde Fan Motor Komplesi sabit kaide ile hücre zeminine sabit, fan ise panel gövdesine esnek bağlantı parçası ile hareketli mesnet olarak bağlanmaktadır. Fan kaidesi ile sabit kaide arasında kauçuk malzemesinden üretilen titreşim sönümleyici takozlar kullanılmaktadır. Bu sayede fan motor komplesinin oluşturmuş olduğu titreşimler takozda sönümlenerek minimum değerlerde gövdeye aktarılmaktadır. Fanın atış ağzında kullanılan esnek bağlantı parçası ile fan titreşimlerinin panel gövdesine aktarımı engellenmektedir. Titreşim sönümleyici eleman seçilirken mutlaka bilinmesi gerekenler: Fan motor komplesinin kütlesi Fan motor komplesinin yaklaşık olarak kütle merkezi BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 43

46 Titreşim takozlarının sayısı ve konumu Fanın devir sayısı Titreşim yaratan tahrik kuvvetinin frekansı Yalıtım elemanının seçimi için izlenmesi gereken hesap yöntemi; Her bir yalıtım elemanına gelen yükler hesaplanır Titreşim yaratan tahrik frekansı belirlenir Geçirgenlik hesaplanır (T.R. = 1 - (V/100)) Titreşim yalıtımında kullanılan yalıtım malzemesinin sönüm faktörü dikkate alınarak sistemin öz frekansı hesaplanır. Titreşim yalıtıcıların statik çökmesi hesaplanır. Yay kat sayısı hesaplanır. Statik çökme ve yay katsayısı hesaplandıktan sonra, bu özellikleri taşıyan bir yalıtım elemanı seçilir. Bu seçimde istenen yük kapasitesi ve istenen statik çökme veya yay katsayısına dikkat edilmelidir. BOREAS Klima Santralinde 4 kw motor gücüne sahip geriye eğik seyrek kanatlı santrifüj fan kullanılmaktadır. Fan motor komplesinin toplam kütlesi 252 kg dır ve fan devri 1460 d/dak dır. Sönümü ihmal edilebilen 6 adet yalıtıcı eleman kullanılması düşünülmektedir. Buna göre bu fan motor komplesi için uygun yalıtıcı malzeme seçimi yapalım. 1. Yalıtıcı elemana gelen yüklerin belirlenmesi; Wi = mg/6 = (((252) x (9,8)))/6 = 411,6 N Wi : Tek bir yalıtım elemanına gelen yük miktarı (N) m : Fan-motor komplesinin kütlesi (kg) g : Yer çekimi ivmesi (m/s²) 2. Tahrik frekansının hesaplanması; f = (1450 d/dak) / (60 s/dak) = 24.3 Hz f : Tahrik Frekansı (Hz) 3. Kuvvet geçirgenliğinin hesaplanması; Klima santrali zemini hafif çelik yapı olduğundan 4 kw motor gücüne karşılık V= %90 alınır. T.R = 1 - (V/100) = 1-0,9 = 0,1 V : Yalıtım Verimliliği T.R : Kuvvet Geçirgenliği 4. Sistem öz frekansı hesaplanır; fn = f/( ((1/(T.R))+1)) = 24,3/( 11) = 7,3 Hz fn : Sistem Öz Frekansı (Hz) f : Tahrik Frekansı (Hz) T.R : Kuvvet Geçirgenliği 5. BOREAS Klima Santrallerinde kullanılan 533,8 N yük kapasiteli yalıtım elemanı seçilir. 6. Statik çökmenin belirlenmesi; 44 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

47 δ st : Sistem çökmesi (mm) fn : Sistem Öz Frekansı (Hz) 7. Yay katsayısı hesaplanması; k : Yay Katsayısı Wi : Tek bir yalıtım elemanına gelen yük miktarı (N) δ st : Sistem çökmesi (mm) 8. Seçilen yalıtıcı elemanın fiilen gerçekleşen yalıtım verimliliğinin hesaplanması; Tablo 1. Yalıtım verimliliği için önerilen değerler (1) Makina Tahrik Motorunun Gücü (kw) Tavsiye Edilen Yalıtım Yüzdesi (%) Bodrum veya Zemin Kat Ağır Betonarme Hafif Çelik Yapı Yapı Üst Katlar Üst Katlar , ,5 Tablo 5. SI Birimlerinde yalıtım elemanlarının teknik özellikleri 6.35 mm (1/4 ) çökmedeki yük kapasitesi (N) Yay Katsayısı (N/mm) MODEL δ - : Yalıtıcı elemanın fiilen gerçekleşen çökme miktarı (mm) st δ st : Sistem çökmesi (mm) Yalıtım verimliliği diyagramından 3,56 mm değerine göre V=0,87 olarak bulunmaktadır. O halde seçilen yalıtım elemanı ile tahrik kuvvetlerinin %87 oranında azaltılarak zemine iletileceğini söyleyebiliriz P P P P P P P SANTRİFÜJ FAN HÜCRESİ BOYUT TABLOSU Model 6x6 6x9 6x12 9x9 9x12 9x15 9x18 12x12 12x15 12x18 12x21 12x24 15x15 15x18 15x21 15x24 15x27 15x30 18x18 18x21 18x24 18x27 18x30 18x33 18x36 21x21 21x24 21x27 21x30 21x33 21x36 21x39 21x42 24x24 24x27 24x30 24x33 24x36 24x39 24x42 B B' H H' L BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 45

48 Plug Fan Hücresi Motordan fana güç aktarımı santrifüj fanlardan farklıdır. Motor mili fana direkt olarak bağlıdır. Bu sayede kayış kasnaklı sistemlerde meydana gelen %10-20 aralığındaki güç kayıplar ortadan kalkmaktadır. Motorun fana direkt olarak bağlı olmasından dolayı devir kontrolü için standart olarak frekans invertörü kullanılmaktadır. Plug fanların santrifüj fanlar gibi basınçlandırma hacimleri olmadığından fan hücresini pozitif basınçlandırarak çalışırlar. Bu nedenle fan hücrelerinin boyutlandırılması önem arz etmektedir. Hassas debi kontrolü gerektiren yerlerde ve hijyen uygulamalarında plug fanların kullanımı yaygındır. Fan kanatları etrafında bir kabinin bulunmaması ve seyrek kanatlı olması sebebi ile kolay temizlenebilir bir yapıdadır. Plug fan hunilerinde standart olarak sunulan prob uçları yardımı ile basınç değişimine bağlı frekans invertörü yardımı ile debi kontrolü yapılabilmektedir. Plug fanlar yapıları gereği santrifüj fanlara göre daha küçük bir alan kaplarlar. Bu sayede fan hücrelerinin boyutları daha küçüktür. Fan motor komplesinin kaide sistemi; motor kaidesi ve sabit kaideden oluşmaktadır. Kayış kasnak sistemi bulunmadığından kayış gerdirme düzeneği yoktur. Titreşim yalıtımı için santrifüj fanlarda kullanılan kauçuk esaslı titreşim yalıtım takozları kullanılmaktadır. Fanın emiş ağzı ile panel gövdesi arasında esnek bağlantı elemanı kullanılmaktadır. Plug fanlarda AC motor kullanımı yerine EC motor kullanımı ile üretilen EC Plug fanların klima santrallerinde kullanımı yaygınlaşmaktadır. PLUG FAN HÜCRESİ BOYUT TABLOSU Model 6x6 6x9 6x12 9x9 9x12 9x15 9x18 12x12 12x15 12x18 12x21 12x24 15x15 15x18 15x21 15x24 15x27 15x30 18x18 18x21 18x24 18x27 18x30 18x33 18x36 21x21 21x24 21x27 21x30 21x33 21x36 21x39 21x42 24x24 24x27 24x30 24x33 24x36 24x39 24x42 B B' H H' L BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

49 Kompakt yapıları, verimlilikleri ve işletme kolaylığı özellikleri ile ön plana çıkmaktadır. Plug fan sistemi fan, motor, fan hunisi ve frekans invertöründen oluşmaktadır. EC plug fanlarda bu ekipmanların hepsi tek bir gövdede toplanmıştır. Bu özelliği ile santrifüj fanlara göre daha küçük bir hacme sığdırılabilmektedir. Hesaplanan debi ve basınç performanslarını elde edebilmek için plug fanlarda hücre içi yerleşimde üreticilerin vermiş olduğu bilgiler doğrultusunda montaj yapılması önemlidir. Fan Dizisi Klima santrallerinde hücreler içerisinde geçen havanın geçiş kesitine homojen şekilde dağılarak ilerlemesi ısıtma-soğutma eşanjörleri, ısı geri kazanım sistemleri, filtreler, nemlendirme sistemleri ve klima santrali hava tarafı cihaz içi basınç kayıplarının verimlilikleri açısından önemlidir. Klima santrali kesit boyutlandırması ve fan seçimlerinde bu noktaya özellikle dikkat edilmelidir. BOREAS Klima Santralinde hava geçiş kesit alanına bağlı olarak dörtlü, altılı, sekizli, dokuzlu, on ikili Fan Dizisi uygulaması yapılabilmektedir. Fanlar hava geçiş kesitine simetrik ölçülerle montaj yapılarak kesitin her noktasından eşit miktarda hava geçişi sağlanabilmekte, bu sayede tüm ekipmanlardan maksimum veri alınabilmektedir. Bu uygulamada toplam basınç sabit tutulup toplam debi kullanılacak fan adetine bölünerek fan seçimleri yapılmaktadır. Fanlar kendi içlerinde gruplanabilmektedir, tüm fanları tekli kontrol ya da her fanı ayrı ayrı kontrol edebilmek mümkündür. Tek fan uygulamasına göre daha küçük çaplı fanlar seçilebildiğinden fan hücresinin boyu kısalmakta, klima santrali daha küçük alana yerleşebilmektedir. Fan Dizisi Uygulaması Tekli Plug Fan Uygulaması Yukarıdaki CFD çalışmasında 12 fan ile gerçekleştirilen Fan Dizisi uygulaması ile tekli fan uygulamasının akış dağılımlarının karşılaştırmasını görebilmekteyiz. Tekli fan uygulamasında fan çıkışından belirli bir mesafe sonra akış homojenleşirken Fan Dizisi uygulamasında hemen fan çıkışlarında akış homojen hal almaktadır. Benzer durum emiş kısımları içinde geçerlidir. BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 47

50 Batarya Hücreleri Cooling Klima santrallerinde ısıtma, soğutma ve mekanik nem alma proseslerini yerine getirmek için kullanılan ısı değiştiricileridir. Klima santrali uygulamalarında sulu sistem ve soğutucu akışkanlı sistemler kullanılmaktadır. Sulu Sistem Bataryalar Sulu sistemlerde şartlandırma için gerekli olan sıcak su kazandan, soğuk su ise Chiller den sağlanmaktadır. Kazan ve Chiller de oluşturulan şartlandırılmış su, pompa ve gerekli tesisat ekipmanları yardımı ile klima santrali içerisinde bulunan sulu ısıtma ve soğutma bataryalarına iletilmektedir. Sulu ısıtma bataryası üzerinden geçirilen soğuk havaya enerjisini aktararak havanın ısınmasını, sulu soğutma bataryası ise üzerinden geçen sıcak havanın enerjisini alarak havanın soğumasını sağlamaktadır. SULU SİSTEM BATARYALARIN GENEL YAPILARI 1. Gövde; uygulama şekillerine göre galvaniz, boyalı, Magnelis, paslanmaz malzemeden üretilebilmektedir. Sac kalınlığı batarya büyüklüğüne bağlı olarak 1,2-2,5 mm arasında değişmektedir. Gövde rijitliğini artırmak ve montaj kolaylığı sağlamak için hem yükseklikle hem de genişlikte bükümler bulunmaktadır. 2. Lamel Yüzeyi; Lamel yüzeylerinin toplamı bataryanın ısı transfer yüzey alanını oluşturmaktadır. Alüminyum ya da bakır olarak üretilebilmektedir. Hatve her bir lamel arasındaki adım ölçüsüdür. Klima santrali bataryalarında bu ölçü 2,1-3,2 mm arasında kullanılması önerilmektedir. Hatve ölçüsü küçüldükçe toplam ısı transfer alanı artmaktadır ancak hava tarafı basınç kaybı yükselmektedir. Hatve aralıklarının küçük olması beraberinde hava geçiş kesitinde kolay kir birikmesine ve zor temizlenmesine neden olacaktır. Bu da hem veriminin düşmesine yol açar hem de hijyenik şartlar açısından uygun bir durum değildir. Bu nedenle hatve aralıklarının 2,1-3,2 mm aralığında kullanımı uygundur. Lamel yüzeyleri kullanım amacına göre farklı kaplamalar uygulanabilmektedir. a) Hidrofilik Kaplama; soğutma bataryalarında üzerinden geçen hava da bulunan nemin yoğuşması nedeni ile ıslak yüzeyler oluşmaktadır. Su damlacıklarının yüzey üzerinde birikmesini engellemek için damlalarla yüzey arasındaki sürtünme katsayısının düşürülmesi gerekmektedir. Hidrofilik kaplama, yüzey geriliminin düşük olması ile su damlacıklarının yüzeyde büyük dirençle karşılaşmadan akıp gidebilmesini sağlamaktadır. b) Epoxy Kaplama; batarya ısı transfer yüzey alanlarının korozyon direncinin artırılması için uygulanan kaplama yöntemidir. Korozyon oluşma şartlarının yüksek olduğu klima santrali uygulamalarında kullanılmaktadır. 48 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

51 c) Heresite Phenolic Kaplama; Yüksek korozyon direnci sağlayan bir kaplama çeşididir. Asit ve tuz konsantrasyonu yüksek hava koşullarının bulunduğu ortamlar için uygundur. d) Blygold Kaplama; Yüksek korozyon direnci sağlayan poliüretan esaslı bir koruyucu kaplama çeşididir. Isı transfer performansını bozmadan kimyasallara karşı direnç sağlar. 3. Kollektör; batarya içerisinde suyun dolaşımının sağlandığı boruların ve bunları birbirlerine bağlayan devrelerin toplandığı, batarya su giriş çıkışının yapıldı ana elemandır. Genel olarak eşanjör kapasitesi ve devre sayısına bağlı olarak çapı belirlenmektedir. Sulu bataryalar için standart olarak boyalı çelik malzemeden, daha yüksek korozyon dayanımı için de isteğe bağlı olarak bakır malzemeden üretilmektedir. Hijyen uygulamalarda bakır kollektör standarttır. 4. Eşanjör Geometrisi; eşanjör içerisinde akışkanın dolaşmasını sağlayan boruların çapları ve eşanjör kesitine yerleşimleri farklılıklar göstermektedir. Bu nedenden dolayı farklı eşanjör geometrileri vardır. Klima santrallerinde en sık kullanılan 32 x 28 ½ geometrisidir. Aynı sıra sayısı ve yükseklikte batarya geometrinin değişmesi ile batarya boru sayısı, ısı transfer alanı değişecektir. Buna bağlı olarak tüm ısıl kapasite değerleri değişecektir. Geometri A Ölçüsü B Ölçüsü Boru Çapı 32x28-1/2 27,5 mm 31,75 mm 1/2 38x33-5/8 33 mm 38,1 mm 5/8 25x22-3/8 21,65 mm 25 mm 3/8 5. Pürjör; batarya içerisinde oluşan havanın tahliye edilmesi için kullanılmaktadır. Manuel ya da otomatik olarak çalışma opsiyonları vardır. 6. Kollektör Bağlantı Borusu; bataryanın su tesisatına bağlanması için kullanılan bağlantı noktasıdır. Standartta dıştan dişli olarak imal edilmektedir. İsteğe bağlı olarak üzerinde flanşları hazır olarak da imal edilebilmektedir. 7. Sıra Sayısı ve Devre Sayısı; sıra sayısı bataryanın hava geçiş yönünde kaç adet boru sırasından oluştuğunu belirtmektedir. Devre sayısı ise toplam boru sayısına bağlı olarak akışkanın batarya içerisinde belirli basınç kaybı ve hız aralığında dolaşması için gerekli giriş-çıkış sayısıdır. BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 49

52 Kompresör Evaporatör Kondenser Genleşme Vanası Gazlı Sistem Bataryalar Gazlı sistemlerde soğut ve ısıtma için gerekli olan enerji kullanılan soğutucu akışkanın buharlaşması için havadan ısı çekmesi ve yoğuşma için havaya ısı atması yöntemiyle sağlanmaktadır. Sistemin genel elemanları evaporatör, kondenser, kompresör, genleşme vanasıdır. Evaporatör ve genleşme vanası klima santraline konumlandırıp kondenser ve kompresörün bulunduğu VRF dış ünite ile bağlantısı yapılmaktadır. Soğutma modunda; soğutucu akışkan evaporatörde buharlaşmak için üzerinden geçen havadan ısı çekmektedir. Bu sayede havanın soğutulması sağlanmaktadır. Isıtma modunda; dört yollu vana kullanımı ile evaporatör kondenser gibi çalışıp üzerinden geçen havaya soğutucu akışkanın enerjisini aktarmaktadır. Soğutucu akışkan şartnamelerdeki teknik özelliklere uygun olarak belirlenmekle beraber sıklıkla R410A kullanılmaktadır. Gazlı sistem bataryalarının genel gövde yapıları ve onu oluşturan bölümler distribütör haricinde benzer özelliktedir. DX eşanjörün girişinde kılcal borular ile devrelere bağlanan bir distribütör, çıkışında ise bakır kollektör yer alır. Batarya Hücreleri Isı değiştirici ölçüleri hava geçiş kesitini maksimum kullanarak hava hızının en düşük olacağı şekilde belirlenmiştir. Isı performansını belirleyen diğer parametreler de her batarya için çalışma koşullarına bağlı olarak hesaplanır. Batarya hücrelerinde yalnızca sulu, yalnızca gazlı veya her ikisinin aynı anda kullanıldığı ısıtma-soğutma amaçlı ısı değiştiriciler uygulanabilmektedir. Sulu Isıtıcı + Sulu Soğutucu (Klasik Isıtma, Soğutma Sistemi) Sulu Isıtıcı + Gazlı Soğutucu (VRF Bağlantılı Isıtma, Soğutma Sistemi) Gazlı Soğutucu ve Isıtıcı (VRF Bağlantılı Soğutma ve Heat Pump Isıtma Sistemi) YOĞUŞMA MİKTARI VE DRENAJ SİSTEMİ Soğutma bataryalarında yüzey sıcaklık değerleri havanın çiğlenme noktası değerinden düşük ise eşanjör üzerinden geçen havanın içerisinde bulunan su buharı yoğuşarak sıvı fazına geçecektir. Oluşan bu suyun en kısa sürede eşanjör yüzeyinden toplanıp cihaz dışarısına tahliye edilmesi gereklidir. Aksi takdirde cihaz içerisinde ıslak hacimler oluşup mikroorganizma üremesine neden olacaktır. Bu durum hiç istenmeyen şekilde hijyen koşullarının bozulmasına yol açar. Yoğuşan su miktarı aşağıdaki örnekte belirtildiği şekilde hesaplanır. Örnek: Kütlesel debisi kg/h debili bir sistemde giriş sıcaklığı 30 C ve %65 bağıl nemde olan hava evaporatör çıkışında 13 C %100 bağıl nem değerine gelinceye kadar soğutulmaktadır. Bu durumda oluşan yoğuşma miktarını hesaplayınız. q=m a x (W 1 W 2 ) q : Yoğuş an su m iktarı (kg/h) ma : kütle sel hava de bisi (kg/m 3 ) W 1 : baş langı çtadakiözgülne m (kg/kg) W 2 : çı kı ş dakiözgülne m (kg/kg) 50 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

53 30 C ve % 65 göre özgül nem 0,01741 kg/kg 13 C % 100 göre özgül nem 0,00933 kg/kg q = (0, ,00933) = 86,45 kg/h Drenaj tavalarını standart olarak 1,2 mm paslanmaz sacdan imal edilmektedir. Tavanın 2 eğimli tasarımı ile su köşe noktada toplanmaktadır. Buradaki drenaj borusu ve toplu sifon sistemi ile drenajı sağlanmaktadır. Drenaj borusunun bağlantılı kenarın yuvarlatılmış tasarımı ile tavadan su % 100 boşalarak tavanın her zaman kuru kalması sağlanmıştır. Yoğuşma tavalarının altına izolasyon ve dış cidar sacı uygulanarak hem ısı köprüsü hem de tava altında oluşacak yoğuşma engellenmiştir. Eşanjör yüzeyinde yoğuşan su damlacıklarının hava ile sürüklenip diğer hücrelere gitmesinin önlemek için Polipropilen malzemeden imal edilen damla tutucular kullanılmaktadır. Drenaj sisteminin diğer önemli ekipmanı ise sifondur. Bu sistemdeki amaç tavanın bulunduğu hücre basıncı ile drenaj hattı arasında bulunan basınç farkının etkilerini ortadan kaldırıp suyun tahliyesini sağlayabilmektir. Ayrıca pis su tesisatındaki oluşabilecek kokunun klima santrali içerisine ulaşmasını önlemektir. Bu nedenle drenaj sisteminin hesabı ve seçimi büyük önem arz etmektedir. Yanlış bir uygulama klima santrali içerisinde su taşkını meydana gelmesine neden olacaktır. Pozitif Basınç Uygulaması H s = P/ mm H 1 (mm) = 35 m m Negatif Basınç Uygulaması H 1 = P/ m m H s (mm) = P x 0, 075 m m BATARYA HÜCRESİ BOYUT TABLOSU Model 6x6 6x9 6x12 9x9 9x12 9x15 9x18 12x12 12x15 12x18 12x21 12x24 15x15 15x18 15x21 15x24 15x27 15x30 18x18 18x21 18x24 18x27 18x30 18x33 18x36 21x21 21x24 21x27 21x30 21x33 21x36 21x39 21x42 24x24 24x27 24x30 24x33 24x36 24x39 24x42 B B' H H' L BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 51

54 Isı Geri Kazanım Sistemleri Klima santralleri yüksek taze hava oranları ile çalışabilen cihazlardır. Hizmet ettikleri alanlara şartlandırılmış taze hava sağlarken, ortamda bulunan ve sıcaklık şartlarını sağlayan ancak hava kalitesi olarak kirlenmiş olan havayı da dış ortama atmaktadırlar. Dış ortama atılan bu havanın sahip olduğu enerjinin taze havaya aktarımı işlemini kısaca ısı geri kazanım olarak adlandırabiliriz. Ancak bu enerji aktarımı esnasında taze hava ile mahalden atılan kirli havanın birbiri ile karışmaması esas noktadır. Bu uygulama yöntemi ile yüksek kalitede ve istenen şartlardaki taze hava daha düşük işletme maliyetleri ile şartlandırılan ortama verilebilmektedir. Örneğin uygun dizayn şartları ile ısı geri kazanım uygulanmış bir klima santralinin uygulanmamış bir santralle göre; Daha düşük kapasiteli soğutma gurubu ve kazan ihtiyacı Daha düşük kapasiteli pompa ihtiyacı Klima santralinde daha küçük eşanjör ihtiyacı Heat Recovery Bu özelliklere bağlı olarak ısı geri kazanım uygulanmış bir klima santralinin işletme maliyetleri ve ömür boyu maliyeti ısı geri kazanım uygulanmamış olana göre çok düşük olacaktır. Örnek Uygulama; Veriler Kış Durumu Yaz Durumu Hacimsel Debi m³/h m³/h İç Ortam Şartı 20 C 26 C KT, 28 C YT Dış Ortam Şartı 3 C 39 C KT, 28 C YT Havanın Yoğunluğu 1,2 kg/m³ 1,2 kg/m³ Havanın Özgül Isısı 1,004 kj/kg-k - Dış Ortam Havasının Özgül Nemi - 0,0194 kg/kg Dış Ortam Havasının Entalpisi kj/kg-k IGK Duyulur Isı Verimi %65 Klima Santrali Çıkış Şartı 40 C 15 C KT, 14,5 C YT Isı Kazancının Hesaplanması; Rotorlu Tip Isı Geri Kazanım Isı tekerleği de denen bu tip ısı geri kazanım eşanjörleri, nem ve ısıyı dönen dolguları üzerinden taşırlar. Dolgular ince ondüleli alüminyum şeritlerin sarılarak disk haline getirilmesi ile üretilir. iki eşit bölgeye 52 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

55 ayrılmış yüzeyi üzerinden geçen sıcak ve soğuk hava akımları arasında ısı geçişini d/d hızda dönerek gerçekleştirir. Kullanılan dolgu özelliğine göre ısı tekerlekleri ile hem duyulur hem de gizli ısı transfer yapmak mümkündür. Bu özellikleri ile verim değerleri %70-85 aralıklarındadır. Hem verim değerleri hem de klima santrali içerisinde kapladıkları hacmin küçük olması nedeni ile sıklıkla tercih edilen bir sistemdir. Rotorun dönüşü motor ve kayış düzeneği ile sağlanmaktadır. Motoru sabit ve değişken hızlı olarak iki opsiyonu vardır. Bu tip ısı geri kazanımlarda tamburun gözenekli yapısı nedeni ile egzost havasından taze havaya karışma olasılığı düşükte olsa vardır. ROTORLU ISI GERİ KAZANIM HÜCRESİ BOYUT TABLOSU Model 6x6 6x9 6x12 9x9 9x12 9x15 9x18 12x12 12x15 12x18 12x21 12x24 15x15 15x18 15x21 15x24 15x27 15x30 18x18 18x21 18x24 18x27 18x30 18x33 18x36 21x21 21x24 21x27 21x30 21x33 21x36 21x39 21x42 24x24 24x27 24x30 24x33 24x36 24x39 24x42 B B' H H' L BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 53

56 TAZE HAVA HATTINDA EGZOZ HAVASININ TEMİZLENMESİ Isı tekerleği dolgusunun gözenekleri arasında belli bir miktar egzost havasını taze hava hattına taşıyarak taze havaya karışmasına neden olur. Ancak bunun önlenmesi süpürme bölmesi ile mümkündür. Süpürme bölmesi belli miktarda taze hava basınç farkı yardımı ile lamel gözenekleri arasında kalan egzost havasını süpürerek egzost havasına geri karışmasını sağlar Taze havanın egzost havasını süpürebilmesi için Taze hava tarafında egzost tarafına göre daha yüksek basınç oluşması gerekmektedir. Eğer bu basınç farkı; Pa arasında ise temizleme ünitesine gerek yok Pa arasında ise temizleme ünitesi 2 x 5 olarak uygulanır Pa arasında ise temizleme ünitesi 2 x 2,5 olarak uygulanır. SÜRÜCÜ ÜNİTESİ Isı tekerleğinde dönme hareketi, motorun oluşturmuş olduğu dönme hareketini kayış-kasnak sistemi ile tambura aktarması ile sağlanmaktadır. Sabit devirli veya değişken devirli olarak kontrol edilebilmektedir. Standart çalışmadan 15 rpm ile tambur dönmektedir. FAN YERLEŞİMİ 1- Temizleme Ünitesi Kullanımı Uygun Taze Hava Fanı pozitif basınçlandırmada, Egzost Fanı negatif basınçlandırmada, 2- Temizleme Ünitesi Kullanımı Uygun (Pt >Pe) Taze Hava Fanı pozitif basınçlandırmada, Egzost Fanı negatif basınçlandırmada, 3- Temizleme Ünitesi Kullanımı Uygun (Pt >Pe) İki fanda negatif basınçlandırmada 4- Temizleme Ünitesi Kullanımına Uygun Değil Taze Hava Fanı negatif basınçlandırmada, Egzost fanı pozitif basınçlandırmada 54 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

57 Plakalı Tip Isı Geri Kazanım Taze hava ve egzost havası birbirine karışmayacak şekilde temas halindeki ısı iletkenliği yüksek levhaların oluşturduğu iki hat içerisinden geçirilerek egzost tarafının ısısı geri kazanılır. Levhalar çoğunlukla alüminyum malzemeden üretilmekle birlikte plastik ya da selüloz esaslı ürünler de kullanılmaktadır. Akış şekli zıt akışlı (Counter Flow) veya çapraz akışlı (Cross Flow) olabilir. Çapraz akışlıda %65, zıt akışlıda ise %90 a varan verim değerleri sağlanabilmektedir. Kullanım ve işletme kolaylığı nedeni ile sıklıkla tercih edilmektedir. Kış Uygulaması Taze Hava Hattı Sıcaklık Değişimi; Düşük sıcaklığa sahip taze hava daha yüksek sıcaklığa sahip egzoz havası tarafından yüzey sıcaklığı artırılmış alüminyum yüzeyden geçerken ısı kazanarak sıcaklığı artmaktadır. Kış Uygulaması Egzost Hava Hattı Sıcaklık Değişimi; Yüksek sıcaklığa sahip egzoz havası daha düşük sıcaklığa sahip taze hava tarafından yüzey sıcaklığı düşürülmüş alüminyum yüzeyden geçerken ısı kaybederek sıcaklığı düşmektedir. Yaz Uygulaması Taze Hava Hattı Sıcaklık Değişimi; Yüksek sıcaklığa sahip taze hava daha düşük sıcaklığa sahip egzoz havası tarafından yüzey sıcaklığı düşürülmüş alüminyum yüzeyden geçerken ısı kaybederek sıcaklığı düşmektedir. Yaz Uygulaması Egzoz Havası Hattı Sıcaklık Değişimi; Düşük sıcaklığa sahip egzost havası daha yüksek sıcaklığa sahip taze hava tarafından yüzey sıcaklığı artırılmış alüminyum yüzeyden geçerken ısı kazanarak sıcaklığı artmaktadır. PLAKALI TİP ISI GERİ KAZANIMDA FREE COOLING Geçiş mevsimleri olan ilkbahar ve sonbaharın belirli dönemlerinde %100 taze hava kullanılarak herhangi bir soğutma makinesi çalıştırılmadan iç mahalin soğutulması sağlanabilir. Bu uygulama Free Cooling olarak adlandırılmaktadır. Free Cooling uygulamasından yüksek verim sağlayabilmek için dönüş havası ile taze hava arasında ısı transferi gerçekleşmemesi gerekmektedir. Bu nedenle Plakalı Isı Geri Kazanım sistemlerinde Bypass Damperi uygulaması yapılmaktadır. BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 55

58 Free Cooling esnasında taze hava hattı üzerinde bulunan Bypass damperi açık konuma, plakalı ısı geri kazanım girişinde bulunan Bypass damperi kapalı konuma geçer. Böylece taze hava plakalı ısı geri kazanım ünitesinden geçmeyerek dönüş havası ile aralarında bir ısı transferi gerçekleşmez. PLAKALI TİP ISI GERİ KAZANIMDA YOĞUŞMA KONTROLÜ Hava içerisinde bulunan su buharı doyma sıcaklığına ulaştığında yoğuşarak sıvı fazına geçer. Eğer plakalı ısı geri kazanım ünitesi içinde bölümlerden birinde sıcaklık çiğlenme sıcaklığında veya altında ise yoğuşma meydana gelecektir. Bu sebeple çalışma şartlarına bağlı olarak yoğuşma riski taşıyan plakalı ısı geri kazanım çıkış kısımlarına drenaj tava sistemi uygulanmaktadır. PLAKALI TİP ISI GERİ KAZANIMDA DONMA KONTROLÜ Düşük dış ortam şartlarında plakalı ısı geri kazanım sisteminde oluşan yoğuşma damlacıklarının donma ve alüminyum plaka boşluklarını kapatma riski vardır. Bu durumda hava geçiş boşlukları tıkanarak ısı geri kazanım verimliliğini olumsuz yönde etkileyecektir. Bu durumun önüne geçmek için aşağıdaki çözümlerden biri uygulanmalıdır. Soğuk taze hava bir ön ısıtıcıda buzlanma riski kalkıncaya kadar ısıtılır Zaman zaman taze hava debisi azaltılarak dönüş havasının etkinliği artırılır ve buzlanma eritilir. En soğuk köşedeki taze hava geçişi bir klape ile kontrol edilerek buzlanmaya izin verilmez. Bu önlemler sırasında iklimlendirme kalitesinin olumsuz etkileneceği göz ardı edilmemelidir. Çözüm olarak elektrikli ya da sulu tip bir ısıtıcı ile mahale üflenen hava sıcaklığı kontrol altına alınabilir. PLAKALI ISI GERİ KAZANIM HÜCRESİ BOYUT TABLOSU Model 6x6 6x9 6x12 9x9 9x12 9x15 9x18 12x12 12x15 12x18 12x21 12x24 15x15 15x18 15x21 15x24 15x27 15x30 18x18 18x21 18x24 18x27 18x30 18x33 18x36 21x21 21x24 21x27 21x30 21x33 21x36 21x39 21x42 24x24 24x27 24x30 24x33 24x36 24x39 24x42 B B' H H' L BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

59 Run Around Tip Isı Geri Kazanım Taze hava ve egzoz havası hattında bulunan sulu tip ısı değiştiricilerin bir pompa yardımıyla yaptığı kapalı devre su çevrimi ile fonksiyon gösterir. Su çevrim içinde sıcak hava tarafından ısıyı alıp soğuk hava tarafına taşıyarak ısı geri kazanımı sağlar. Özellikle egzoz hattı ve taze hava hattının birbirinden ayrı konumlandırılması gerekli olan uygulamalarda yaygın olarak kullanılmaktadır. RUN AROUND ISI GERİ KAZANIMDA FREE COOLING UYGULAMASI Free Cooling uygulama şartları sağlandığında pompa devre dışı bırakılıp su sirkülasyonunun durdurulması gerekmektedir. RUN AROUND ISI GERİ KAZANIMDA DONMA KONTROLÜ Run Around ısı geri kazanım düşük sıcaklığa sahip kış uygulamalarında yüksek verimlilik değerlerine ulaşabilmektedir. Sırasıyla havadan suyasudan havaya ısı transferi gerçekleşmektedir. Enerji aktarımı için su kullanıldığından donma riski yüksek bir sistemdir. Bu nedenle düşük dış ortam sıcaklığına sahip uygulamalarda çevrimdeki suya mutlaka etilen glikol benzeri antifriz eklenmelidir. Antifriz sistemin verimini düşüreceğinden kullanılacak miktarın doğru belirlenmesi çok önemlidir. RUN AROUND ISI GERİ KAZANIMDA YOĞUŞMA KONTROLÜ Taze hava hattında ve egzoz hattında yaz ve kış çalışma durumlarına göre yoğuşma riski oluşacağından her iki ısı değiştiricisi altında paslanmaz sacdan imal edilen çift eğimli drenaj tavası uygulaması yapılmaktadır. Standart olarak tava altı izolasyonu da uygulanmaktadır. PLAKALI ISI GERİ KAZANIM HÜCRESİ BOYUT TABLOSU Model 6x6 6x9 6x12 9x9 9x12 9x15 9x18 12x12 12x15 12x18 12x21 12x24 15x15 15x18 15x21 15x24 15x27 15x30 18x18 18x21 18x24 18x27 18x30 18x33 18x36 21x21 21x24 21x27 21x30 21x33 21x36 21x39 21x42 24x24 24x27 24x30 24x33 24x36 24x39 24x42 B B' H H' L BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 57

60 Heat Pipe Tip Isı Geri Kazanım Heat Pipe ısı değiştiricileri içerisinde kullanılan soğutucu akışkanın yüksek sıcaklıklı havadan ısı çekip buharlaşması ve düşük sıcaklıklı havaya ısısını verip yoğuşması prensibine göre çalışmaktadır. HEAT PİPE ISI GERİ KAZANIM KIŞ-YAZ UYGULAMASI Kış uygulamasında, dış ortama göre yüksek sıcaklığa sahip egzoz havasından Heat Pipe ısı değiştiricisi içerisinde bulunan R134a soğutucu akışkana ısı akışı gerçekleşir. Sıvı halden buharlaşarak gaz fazına geçen soğutucu akışkan boruların eğimi nedeniyle yükselerek taze hava tarafına hareket eder. Düşük sıcaklıklı taze havanın ısı değiştirici üzerinden geçmesi esnasında ısısını taze havaya transfer eder. Sıcaklığı düşen soğutucu akışkan yoğuşarak gaz halden sıva hale geçer ve boruların eğimi nedeniyle yer çekimi etkisiyle egzoz havası tarafına hareket eder. Taze hava ve egzoz havası arasında sıcaklık farkı oluştuğu sürece çevrim bu şekilde devam eder. Heat Pipe ın çalışma presibi gereği uygulama türüne göre borularının tamamen dik ya da açılı olarak yerleştirilmesi gerekir. Bu nedenle de çalışması için seçildiği mevsim dışında fonksiyon gösteremez. Yani yaz çalışması için seçildiyse kışın fonksiyon gösteremez, ya da kış için seçildiyse yazın fonksiyon gösteremez. HEAT PİPE ISI GERİ KAZANIM NEM ALMA-KURUTMA UYGULAMASI Heat Pipe ısı geri kazanım sistemi nem alma ve kurutma proseslerinde de yaygın olarak kullanılmaktadır. Birbirine bakır boru hattı ile bağlı iki ayrı ısı değiştirici olarak imal edilirler. İki ısı değiştiricisi arasına soğutucu eşanjör (gazlı ya da sulu) konumlandırılır. Heat Pipe ın ilk ısı değiştiricisi ön soğutma, son ısı değiştiricisi ile son ısıtma işlemini yerine getirir. Bu sayede asıl nem alma işlemini gerçekleştiren soğutma eşanjörü üzerine HEAT PIPE ISI GERİ KAZANIM HÜCRESİ BOYUT TABLOSU Model 6x6 6x9 6x12 9x9 9x12 9x15 9x18 12x12 12x15 12x18 12x21 12x24 15x15 15x18 15x21 15x24 15x27 15x30 18x18 18x21 18x24 18x27 18x30 18x33 18x36 21x21 21x24 21x27 21x30 21x33 21x36 21x39 21x42 24x24 24x27 24x30 24x33 24x36 24x39 24x42 B B' H H' L BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

61 gelecek toplam soğutma yükü azalmış olur hem de nem alma işleminden sonra gerekli olacak kurutma işlemi için gerekli olan ısıtma yükü ortadan kalkmış olur. Konfor klima santrallerinde yaygın olarak kullanılan bu yöntem benzer mantıkta kapalı yüzme havuzlarının nem alma işlemini yerine getiren paket tip havuz nem alma santrallerinde de kullanılmaktadır. HEAT PİPE DX Lİ KLİMA SANTRALİ UYGULAMASI Yüksek dış hava sıcaklıklarında direkt genleşmeli klima santrallerinin evaporatör giriş sıcaklıklarının sınır çalışma şartlarının içinde tutulması cihaz verimi açısından çok önemlidir. Bunu sağlayabilmek için evaporatör öncesinde ön soğutma yapmak için heat pipe uygulaması yapılmaktadır. Bu sayede değişken yüksek sıcaklıklı dış ortam şartlarında da direkt genleşmeli klima santralinde yüksek performans alınması sağlanmaktadır. Isı Geri Kazanım Sistemleri Karşılaştırması Klima santrallerinde uygulanan ısı geri kazanım sistemlerinin birbirlerine göre üstün ve zayıf yanları vardır. Bu özellikleri aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Aynı koşullar için dört farklı ısı geri kazanım yöntemi hesaplanarak yandaki diyagram üzerinde ısı geri kazanım sistemlerinin yaz ve kış çalışma şartlarına göre hava çıkış değerlerinin karşılaştırmasını gösterilmektedir. A-Rotor Tip Isı Geri Kazanım B-Plakalı Tip Isı Geri Kazanım C-Heat Pipe Isı Geri Kazanım D-Run Around Isı Geri Kazanım Özellikler Rotor Isı Geri Kazanım Plakalı Isı Geri Kazanım Heat Pipe Isı Geri Kazanım Run Around Isı Geri Kazanım Hava Akışına Göre Isı Transfer Şekli Zıt Akış (Counter Flow) Paralel Akış (Paralel Flow) Duyulur (50-80%) Toplam (55-85%) Zıt Akış (Counter Flow) Çapraz Akış (Cross Flow) Paralel Akış (Paralel Flow) Duyulur (50-80%) Toplam (55-85%) Zıt Akış (Counter Flow) Paralel Akış (Paralel Flow) Zıt Akış (Counter Flow) Paralel Akış (Paralel Flow) Duyulur (45-65%) Duyulur (55-65%) Yüzey Hızı (m/s) 2,5-5 0, ,5-3 Hava Tarafı Basınç Kaybı (Pa) Çalışma Sıcaklık Aralığı ( C) - 55 / / / / 500 Farklı Özellikleri Sınırlamaları Nem Transferi Yapabilme Kompak Hücre Ölçüleri Düşük Basınç Kaybı Soğuk İklim Şartlarında Sık Bakım İhtiyacı Hareketli Parça İçermez Düşük Basınç Kayıpları Kolay Temizlenebilme Gizli Isı Transferi Özel Üretim Üründe Mümkün Hareketli Parça İçermez Fanın Konumu Önemli Değildir Sınırlı Tedarikçi Egzoz Hattı Ayrılabilir Fan Konumu Önemli Değildir Yüksek Etkinlik İçin Doğru Bir Simülasyon Modeli Gerektirir Hava Kaçağı 1-10% 0-5% 0% 0% Kontrol Isı Tekerleği Hız Kontrol Ünitesi Bypass Damperi Konum Eğim Açısının Değişim İle Bypass Vanası yada Pompa Hız Kontrolü BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 59

62 Filtre Sistemleri Klima santralinda hava hareketleri esnasında göz ile görünen ve görünmeyen boyutlarda parçacıklar da birlikte taşınır. Parçacıkların nitelikleri çalışma iç ve dış ortamına göre farklılık gösterir. Boyutları kum tanesi büyüklüğünden bakteri veya kimyasal moleküllere kadar geniş bir aralık içerisinde bulunur. Çalışma ortam koşullarının gereklerine göre belirli büyüklük aralığı içerisindeki parçacıkların filtrelenmesi hem insan sağlığı, hem proses gerekleri hem de klima santrali içerisindeki ekipmanın verim ve çalışma ömürleri açısından çok önemlidir. Klima santrallerinde genel olarak ön filtreleme için G3-G4 Panel Filtreler, hassas filtreleme için M5-M6-F7-F8-F9 Torba Filtreler kullanılmaktadır. Bunlara ek olarak Aktif Karbon Filtreler ve yağ filtreleme için Metalik Filtreler kullanılmaktadır. Filter Filter Filtrelerin Enerji Tüketimine Etkisi Klima santralinde fan motor grubunun ihtiyaç duyacağı toplam elektrik gücünü belirleyici ana etkenlerden birisi toplam statik basınç değeridir. Bu basınç değerini, kanallar, filtreler, ısı geri kazanım üniteleri, soğutma bataryası, ısıtma bataryası, susturucular ve klima santrali içerisinde olan diğer ekipmanlar oluşturmaktadır. Filtreler bu basınç değerinde önemli yer tutmaktadır. Başlangıç basınçları düşük olmasına rağmen kirlilik seviyesi yükseldikçe oluşturdukları basınç kayıpları da yükselmektedir. Bu nedenle EN13053 standardı tarafından önerilen filtre değişim basınç değerlerinde filtrelerin değişmesi gerekmektedir. Aksi taktirde kirlilik düzeyi arttıkça toplam statik basınç yükselecek buda daha fazla güç tüketimine neden olacaktır. Filtre Sınıfı Üretici Basınç Verisi Başlangıç Final Önerilen Final Basınç Değeri (EN 13053) Orta Verimlilik Filtre Sınıflandırması Başlangıç Filtresi G2 65% G3 80% G4 90% G1-G4 60 Pa 250 Pa 150 Pa F5-F7 100 Pa 450 Pa 250 Pa F8-F9 120 Pa 450 Pa 350 Pa EN 779:2012 Yüksek Verimlilik Ön Filtreleme Hassas Filtreleme M5 40% M6 60% F7 80% F8 90% F9 95% 60 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

63 EN 1886 ya Göre Filtre Çerçevesi Kaçak Sınıfı EN 1886 ya göre Klima Santralinde kullanılan filtre çerçevesi kaçak seviyesi G1_M5-M6-F7-F8-F9 olarak sınıflandırılmaktadır. Kullanılacak filtre sınıfından daha düşük sınıfa sahip filtre çerçevesi sistemi kullanılırsa filtre sınıf özelliklerini karşılayamayacaktır. Bu test iki aşamalı olarak yapılmaktadır. 1. kısımda toplam kaçak miktarı. 2. kısımda ise gövdeden olan kaçak ölçülmektedir. Alınan ölçüm değerlerine göre aşağıdaki şekilde hesaplanmakta ve filtre çerçevesinin sınıfı belirlenmektedir. q Lt = q L +q Lf k= q Lt q L q Lf q Lt Debi : Toplam Hava Kaçağı : Gövde Hava Kaçağı : FiltreÇerçevesiileGövdeArasındakiHavaKaçağı Örnek; 4 tam filtreden oluşan bir filtre hücresi için; Hücre Yüzey Alanı: 1, 49 m² Yüzey Hızı: 2, 5 m/s Hava Debisi: 3, 725 m³/s (4 x 0, 93 m³/s (2, 5 m/s hız için)) q Lt q L q Lf k : 27, 5 x 10 3 m 3 /s : 14, 5 x 10 3 m 3 /s : 13 x 10 3 m 3 /s :35%(F9Sınıfındadır.) BOREAS Klima Santralinde kullanılan filtre çerçevesi EN 1886 standardına göre en yüksek sınıf olan F9 sınıfıdır. Filtre Sınıfı G1-M5 M6 F7 F8 F9 Maksimum Filtre Kaçak Oranı %k ,5 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 61

64 Panel Filtre Hücresi Klima santralinde ön filtreleme için kullanılan EN 779 a göre G3-G4 sınıfında olan filtrelerdir. Klima santralinda havanın ilk giriş hücresinde konumlandırılırlar. Filtre malzemesi olarak en çok polyester elyafı kullanılmakla birlikte polipropilen, poliüretan veya metal de kullanılmaktadır. Filtre çerçeveleri galvaniz çelik, paslanmaz çelik, PVC veya fiberglas malzemeden imal edilebilmektedir. Zikzaklı yapısı sayesinde daha yüksek yüzey alanına sahiptir. Kaba filtreler 10 μm den daha büyük partiküllerin filtrelenmesi için uygundur. Standart olarak cihaz üzerinde takılı olarak gönderilir. Bunun nedeni klima santralini ilk devreye alma esnasında kanal sistemi içerisinde bulunan toz vb. parçaların klima santrali içerisine girmesini önlemektedir. Bu nedenle ilk devreye almada takılı olmalıdır. PANEL FİLTRE HÜCRESİ BOYUT TABLOSU Model 6x6 6x9 6x12 9x9 9x12 9x15 9x18 12x12 12x15 12x18 12x21 12x24 15x15 15x18 15x21 15x24 15x27 15x30 18x18 18x21 18x24 18x27 18x30 18x33 18x36 21x21 21x24 21x27 21x30 21x33 21x36 21x39 21x42 24x24 24x27 24x30 24x33 24x36 24x39 24x42 B B' H H' L BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

65 Torba Filtre Hücresi Klima santralinde hassas filtreleme için kullanılan EN 779 a göre M5- M6-F7-F8-F9 sınıfında olan filtrelerdir. Klima santralinde ön filtreden sonra ve ısı değiştiricilerinden önce konumlandırılırlar. Filtre malzemesi olarak sentetik elyaf kullanılmaktadır. Filtre çerçeveleri galvaniz çelik, paslanmaz çelik, PVC veya fiberglas malzemeden imal edilebilmektedir. Cep boyu olarak 300 ve 600 mm alternatifleri vardır. Kesit ölçüsü olarak tam filtre, yarım filtre, çeyrek filtre uygulamaları yapılmaktadır. Torba filtreler 10 μm - 1 μm arasındaki partiküllerin filtrelenmesi için uygundur. Standart olarak cihaz üzerinde takılmadan gönderilir. Klima santralini ilk devreye alma işlemi tamamlandıktan ve ön filtreler değiştirildikten sonra montajları yapılır. TORBA FİLTRE HÜCRESİ BOYUT TABLOSU Model 6x6 6x9 6x12 9x9 9x12 9x15 9x18 12x12 12x15 12x18 12x21 12x24 15x15 15x18 15x21 15x24 15x27 15x30 18x18 18x21 18x24 18x27 18x30 18x33 18x36 21x21 21x24 21x27 21x30 21x33 21x36 21x39 21x42 24x24 24x27 24x30 24x33 24x36 24x39 24x42 B B' H H' L BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 63

66 Aktif Karbon Filtre Hücresi Hava içerisinde bulunan koku ve gaz partiküllerinin ölçüleri (.01 mikron ve altında) çok küçük olması nedeni ile standart filtrelerle filtrasyonu yapılamamaktadır. Karbon filtreler, içerisinde koku ve zararlı gaz partikülleri bulunduran havaların filtrelemesinde kullanılmaktadır. Silindirik kartuşlu ve panel filtre olarak uygulamaları vardır. Silindirik kartuşlu uygulama klima santrallerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Silindir çapları mm boyları ise mm arasında değişmektedir. Her bir kartuş diğerinden bağımsız olarak değiştirilebilmektedir. KARBON FİLTRE HÜCRESİ BOYUT TABLOSU Model 6x6 6x9 6x12 9x9 9x12 9x15 9x18 12x12 12x15 12x18 12x21 12x24 15x15 15x18 15x21 15x24 15x27 15x30 18x18 18x21 18x24 18x27 18x30 18x33 18x36 21x21 21x24 21x27 21x30 21x33 21x36 21x39 21x42 24x24 24x27 24x30 24x33 24x36 24x39 24x42 B B' H H' L BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

67 Metalik Filtre Hücresi İçerisinde yağ partikülleri içeren havanın filtrelenmesinde kullanılır. Genellikle mutfak aspiratörü uygulamaları yaygındır. Hava içerisinde asılı halde duran yağ damlacıkları filtrenin metal yüzeylere yapışıp havadan ayrılmış olur. Yüzeyde biriken bu yağ damlacıkları temizleme maddeleri ile yıkanarak standart olarak sunulan drenaj tavasında toplanıp uygun yöntemlerle tahliye edilmektedir. Filtre malzemesi alüminyum veya paslanmaz tellerden üretilmektedir. Hücre ölçüleri panel filtre hücresi ölçüleri ile aynıdır. Klima Santralinde Kademeli Filtre Uygulaması Klima santrallerinde tekli filtre uygulaması hem filtreleme kalitesi açısından hem de ekonomik açıdan faydalı olmayacağından önerilmez. Taze hava hattı ve egzoz hattı için aşağıdaki sıralama ile filtre kullanımı önerilmektedir. Taze hava hattında sırası ile; Metalik Filtre (Taze hava yağ partikülleri içeriyorsa) Ön Filtre (Panel) Torba Filtre Karbon Filtre (Havada koku ve zararlı gazlar var ise) Hepa Filtre (Mahale en yakın mesafede ve kanal çıkışına uygulanmalıdır) Egzoz hava hattında sırası ile; Metalik Filtre (Taze hava yağ partikülleri içeriyorsa) Ön Filtre (Panel) Karbon Filtre (Havada koku ve zararlı gazlar var ise) BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 65

68 Filtrelerin, üzerinden geçen havayı tam olarak filtreleyebilmesi için havanın filtre yüzeyinden 2-3 m/s hız aralığında ve tüm filtre yüzeyine homojen bir şekilde dağılarak geçmesi gerekmektedir. Eğer filtre yüzey alanı ile hava giriş kesiti arasında ölçüsel bir fark var ise havanın filtre yüzeyine homojen dağılabilmesi için; Hava giriş kesiti ile filtre yüzeyi arasında yeterli L mesafe bırakılması gerekmektedir. Diğer bir yöntem hava giriş kesitini filtre yüzey alanına eşit olacak şekilde full face damper uygulaması yapmaktır. Karışım Hücreleri Karışım hücresinde dönüş havasına belli miktarda taze hava karıştırılarak şartlandırılan ortamın taze hava ihtiyacı karşılanır. Karışım miktarını belirleyen faktör dönüş havasının kalitesidir. Eğer dönüş hava kalitesi düşük ise (koku, toz, düşük oksijen miktarı vb. içeriyor ise) karışım yerine konfor ve hijyen uygulamalarında ısı geri kazanım sistemlerinin kullanılması önerilir. Karışım oranları kullanılan damperler yardımı ile ayarlanmaktadır. Damperler manuel olarak ya da oransal damper motoru yardımı ile ayarlanmaktadır. Örnek; 4 C kuru termometre, 2 C yaş termometre sıcaklığına sahip 2 m³/s hava debili taze hava ile 25 C kuru termometre %50 bağıl nem değerine sahip dönüş havası adyabatik olarak karıştırılmaktadır. Karışım havasının kuru ve yaş termometre sıcaklıklarını bulalım. Damper 66 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

69 Çift Damperli Karışım Hücresi Çift damperli karşım hücresinde dönüş havası ve taze hava sirkülasyonu için tek fan kullanılmaktadır. Bu nedenle egzost işlemi klima santralindan yapılmayıp ayrı bir egzost fanı kullanılır. Dış ortamdan alınan taze hava, mahalden çekilen belli miktar dönüş havası ile karıştırılarak ön şartlandırma yapılmış olur. Karışım oranları damperlerin manuel ayarlanması ya da oransal kontrollü damper motorları yardımı ile yapılmaktadır. İki damper birbirine zıt çalışır, taze hava damperi %80 açık ise dönüş havası damperi %80 kapalı konumdadır. Standart olarak karışım sonrasında filtre kademeleri kullanılmalıdır. İKİ DAMPERLİ KARIŞIM HÜCRESİ BOYUT TABLOSU Model 6x6 6x9 6x12 9x9 9x12 9x15 9x18 12x12 12x15 12x18 12x21 12x24 15x15 15x18 15x21 15x24 15x27 15x30 18x18 18x21 18x24 18x27 18x30 18x33 18x36 21x21 21x24 21x27 21x30 21x33 21x36 21x39 21x42 24x24 24x27 24x30 24x33 24x36 24x39 24x42 B B' H H' L BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 67

70 Üç Damperli Karışım Hücresi Üç damperli karşım hücresinde dönüş havası ve şartlandırılan ortama üfleme için iki ayrı fan kullanılmaktadır. Bu nedenle egzost bu hücrede gerçekleştirilir. Dış ortamdan alınan taze hava, mahalden çekilen belli miktar dönüş havası ile karıştırılarak ön şartlandırma yapılmış olur. Karışım oranları damperlerin manuel ayarlanması ya da oransal kontrollü damper motorları yardımı ile yapılmaktadır. Taze hava damperi ve egzost damperi birbirine zıt olarak çalışır, ara damper ise bu karışımın isten oranda olmasını sağlayacak miktarda kısılır. Standart olarak karışım sonrasında filtre kademeleri kullanılmalıdır. ÜÇ DAMPERLİ KARIŞIM HÜCRESİ BOYUT TABLOSU Model 6x6 6x9 6x12 9x9 9x12 9x15 9x18 12x12 12x15 12x18 12x21 12x24 15x15 15x18 15x21 15x24 15x27 15x30 18x18 18x21 18x24 18x27 18x30 18x33 18x36 21x21 21x24 21x27 21x30 21x33 21x36 21x39 21x42 24x24 24x27 24x30 24x33 24x36 24x39 24x42 B B' H H' L BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

71 Nemli Havanın Duyulur Isıtılması; Nemli havanın, nem kaybı ya da kazancı olmaksızın ısıtılarak sıcaklığının artırılması işlemidir. Bu ısıtma esnasında özgül nem değeri sabit kalmaktadır. Isıtma kapasitesini hesaplamak için aşağıdaki formül kullanılabilir. Q = V x ρ x C p x (T 2 T 1 ) Q : Isıtma Kapasitesi (Kcal/h) ρ : Havanın Yoğunluğu (kg/m 3 ) Cp : Havanın Özgül Isısı (Kacal/kg C) V : Hava Debisi (m 3 /h) (T 2 T 1 ): Havanın Çı kı ş ve Giriş te kisı caklık Farkı ( C) Örnek; 5 C kuru termometre, % 85 bağıl nem değerine sahip 7500 m³/h taze hava klima santralinde konumlandırılan elektrikli ısıtıcı yardımı ile 25 C ye kadar ısıtılmak istenmektedir. Gerekli olan elektrikli ısıtıcı kapasitesini ve rezistans adetini hesaplayalım. (Klima Santrali kesit yüksekliği 918 mm, genişliği 1224 mm dir. Seçilebilecek rezistans uzunluğu 1000 mm dir. Rezistansı kapasitesi; 12 w/cm dir.) Elektrikli Isıtıcı Heating Elektrikli Isıtıcı Hücresi Elektrikli ısıtıcı hücresinde havanın duyulur ısıtma ile sıcaklığının artırılması işlemi yapılmaktadır. Elektrikli ısıtıcı olarak çubuk rezistanslar kullanılmaktadır. Rezistanslar W/cm birim güçte, 240 V, 50 Hz monofaze, 400 V, 50 Hz trifaze olarak üretilebilmektedir. Rezistans gövdesi paslanmaz sacdan imal edilmektedir. Rezistans bağlantılarında kullanılan tüm kablolar yanmaz özellikli korumalı kılıflara sahiptir. Rezistanslar isteğe bağlı olarak farklı kademelerde ve tristör kontrollü olarak üretilebilmektedir. BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 69

72 Elektrikli Isıtıcı Hücresinde Güvenlik Önlemleri Rezistansın çalışması sırasında üretilen ısı enerjisi, havaya aktarılarak klima santralinda ısıtma fonksiyonu yerine getirilir. Fanın oluşturduğu hava akımı aynı zamanda rezistansın soğumasını da sağlayıp sıcaklığının tehlikeli seviyeye kadar yükselmesini önler. Bu nedenle rezistans devrede iken hava akımının hiç bir şekilde durdurulamaması gerekir. Bunun için alınabilecek önlemler aşağıda sıralanmıştır. Emniyet termostatı: Rezistansın yakın bölgesine yerleştirilen termostat algılayıcısı set değeri olan 80 C sıcaklık aşıldığında rezistansları devreden çıkaracak şekilde elektrik tesisatına bağlanır. Hava Akış Sensörü: Rezistansların devreye girmesi için mutlaka hava akışının olması gereklidir. Bu nedenle hava akışı kontrol edilmektedir. Klima Santralinin ilk çalışması esnasında hava akışı ilgisi alındıktan sonra rezistanslar devreye girmektedir. Eğer çalışma esnasında herhangi bir nedenden dolayı hava akışı kesilmiş ise rezistansların devre dışı kalması sağlanmaktadır. Fark Basınç Anahtarı; Hava akış sensörü gibi kontrol sağlar fakat hava akışını basınç farkından algılar. Kapı Sensörü: Cihazın çalışması esnasında rezistans hücresi ve kendisinden sonraki hücrelerden birinin kapısının açılması durumunda elektrikli ısıtıcının gücünün kesilmesi sağlanmaktadır. Aksi takdirde havanın rezistans üzerinden geçmeden by-pass yapması riski vardır. Aynı zamanda rezistansın çalışması sırasında kapıyı açan birinin kendine zarar vermesi önlenmiş olur. Perfore Sac Kullanımı: Rezistanslı ısıtıcıdan önce ve sonra kullanılan perfore sac hem havanın homojen yayılmasını sağlar hem de ekranlama yaparak ışıma ile klima santrali parçalarının ısınıp zarar görmesini önler. ELEKTRİKLİ ISITICI HÜCRESİ BOYUT TABLOSU Model 6x6 6x9 6x12 9x9 9x12 9x15 9x18 12x12 12x15 12x18 12x21 12x24 15x15 15x18 15x21 15x24 15x27 15x30 18x18 18x21 18x24 18x27 18x30 18x33 18x36 21x21 21x24 21x27 21x30 21x33 21x36 21x39 21x42 24x24 24x27 24x30 24x33 24x36 24x39 24x42 B B' H H' L BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

73 Nemin Konfor, Sağlık ve Çevre Üzerindeki Etkileri Nem ve Deri Rahatsızlıkları; soğuk havalarda insan derisinde meydana gelen kaşıntı, ellerde çatlamalar, diz ve dirseklerde meydana gelen çatlamalara bağlı deri açıklıkları yaşlılarda sıklıkla olmakla beraber her insanda görülebilecek durumlardır. Bunun genel nedeni deri yüzeyinde yeterli nemin olmamasıdır. Ortam nem değerini %40-60 aralığında tutularak bu durumun etkisinin azaltılması mümkündür. Nemlendirme Sistemleri Alerjik Nezle ve Astım; yaşam ortamlarında nem kontrolü ile insanda yaygın olarak alerjiye neden olan ev içi tozlar, evcil hayvan tüyleri vb. oluşumu kontrol altında tutulabilmektedir. Kontrol altında sabit tutulan nem değerleri ile astım hastalarının ciddi şekilde etkilendikleri ve şok geçirmelerine neden olan ani sıcaklık ve nem değişikleri engellenmiş olmaktadır. Humidifier Sterling Çalışması ve Buna İlişkin Yorumlar; yaşam mahallerindeki nem değerinin belirlenmesi nem miktarının değişiminin ortam şartlarındaki etkilerinin farklı olması nedeni ile zor bir iştir. Örneğin nem miktarının artırılması ortamda bulunan astım hastaları için olumlu bir durum olurken diğer taraftan alerjik etkileri olan bakterilerin üremesi ve çoğalması için uygun ortam şartları oluşturmaktadır. Bu nedenle ideal nem değeri belirlenirken insan sağlığına olumsuz etkileri olan biyolojik canlıların oluşumunu hızlandırmayacak şartların oluşturulmasına dikkat edilmelidir. Sterling Grafiği, bağıl nem aralığı ile normal oda sıcaklığında bulunan kişilerin sağlığını etkileyen faktörler arasındaki ilişkiyi göstermektedir. Grafiğin yatay ekseninde %0 - %100 bağıl nem aralığını göstermektedir. Grafiğin dikey ekseninde ise biyolojik organizmalar, solunum problemlerine neden olan patojenler, ozon üretimi ile kimyasal etkileşim arasındaki ilişkileri göstermektedir. Sterling Grafiği; %0-30 ile % aralığında bakteri üremesi artış göstermektedir. Solunum enfeksiyonları %40 bağıl nem değerlerinde artış gösterirken %50 üzerindeki değerler için yeterli veri bulunmamaktadır. Alerjik problemler %60 bağıl nemin üzerinde artış gösterirken, %40 bağıl nem değerinin altındaki durumlarda astımla ilgili problemlerin artmasına neden olmaktadır. %30 bağıl nem seviyesinin üzerine çıkıldıkça kimyasal etkileşimler için uygun şartlar oluşmaktadır. Bağıl nemin artışı ile ozon üretimi azalmaktadır. BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 71

74 Buharlı Nemlendirme Hücresi Klima santralinde elektrotla buharlı nemlendirme, ısıtıcılı tip buharlı nemlendirme ve buhar enjeksiyonlu nemlendirme tipleri uygulanmaktadır. Sudan buhar elde edilmesi veya hazır buhar kullanılarak klima santrali içerisine yerleştirilen difüzörler yardımı ile hava aktarılması yapılmaktadır. Elektrotla Buharlı Nemlendirme; elektrotlar buhar silindiri içerisine konumlandırılmıştır. Silindir içerisinde bulunan iletken su (musluk suyu olabilir) elektrotlar ile temas ettiğinde elektrik devresi kapanır ve su direnci nedeniyle ısınmaya başlar. Isıtıcılı Tip Buharlı Nemlendirme; elektrikli su ısıtıcıları prensibine göre çalışmaktadır. Buhar silindiri içerisine konumlandırılan ısıtma elemanları suyun ısınmasını sağlamaktadır. Buhar Enjeksiyonlu Nemlendirme; proseste var olan hazır buharın dağıtıcıya bağlanması ile uygulanan yöntemdir. m 1 + m 3 = m 2 (kg/s, Kütle sel De bi) m 1 + h 1 = m 3 x h 3 = m 2 x w 2 (kw, Entalpi De nkle m i) m 1 + w 1 + m 3 = m 2 x w 2 (kg/s, Ne m De bisi) m 1 + w 1 + m 3 = w 2 x m + w x m (kg/s, Buharın Kütlesel Debisi) BUHARLI NEMLENDİRME HÜCRESİ BOYUT TABLOSU Model 6x6 6x9 6x12 9x9 9x12 9x15 9x18 12x12 12x15 12x18 12x21 12x24 15x15 15x18 15x21 15x24 15x27 15x30 18x18 18x21 18x24 18x27 18x30 18x33 18x36 21x21 21x24 21x27 21x30 21x33 21x36 21x39 21x42 24x24 24x27 24x30 24x33 24x36 24x39 24x42 B B' H H' L BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

75 BUHARLI NEMLENDİRME BUHAR DAĞITICI YERLEŞİMİ Buharlı nemlendirmede buharın havaya verimli şekilde yayılabilmesi için difözür öncesinde ve sonrasında konulacak ekipman ile aralarında bırakılması gereken mesafeler önemli bir kriterdir. Bu mesafeler doğru şekilde bırakılmaması durumunda buhar havaya yayılamadan bu yüzeyler ile temas edecek ve verimliliği düşecektir. Aşağıdaki şemada görünen Bn değeri; difüzör öncesindeki havanın nem içeriği (g/ kg), eklenecek buhar miktarı (g/kg), seçilen difüzör uzunluğu (mm), kesitteki hava hızı (m/s), nemlendirici kapasitesine (kg/g) bağlı olarak değişmektedir. Evaporasyon Pedli Adyabatik Nemlendirme Hücresi Evaporatif nemlendiriciler genel kapsamda su havuzu, pompa ve pedlerden oluşur. Pompa ile tankdaki su pedler üzerine gönderilir ve pedlerin ıslanması sağlanır. Islanan pedlerin üzerinden geçen hava, gizli ısısı ile ped üzerindeki suyu buharlaştırarak bünyesine alır. Bu sayede havaya nem eklenirken sıcaklığında da düşüş meydana gelir. BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 73

76 Evaporatif nemlendiricilerde selülozik ve cam elyaf malzemeden üretilen iki ayrı ped kullanılmaktadır. Selülozik pedler ıslanabilir ve sağlamlık sağlayan kimyasal madde emdirilmiş selülozik kağıtlardır. Cam elyaf pedler ise su tutabilen ve ıslanmayı sağlayan katkı maddeli cam elyaf levhalardır. Selülozik ve Cam Elyaf Pedin teknik özellikleri aşağıdaki gibidir. Pedli Evaporatif Nemlendirmeyi Oluşturan Elemanlar; Havuz (Paslanmaz Çelik Sac) Şamandıra (Otomatik su dolumu için) Taşma sistemi Su Pompası PVC Su Tesisatı Su Kontrol Vanası Ped Ped Çerçeveleri (Paslanmaz Çelik Sac) PEDLİ NEMLENDİRME HÜCRESİ BOYUT TABLOSU Model 6x6 6x9 6x12 9x9 9x12 9x15 9x18 12x12 12x15 12x18 12x21 12x24 15x15 15x18 15x21 15x24 15x27 15x30 18x18 18x21 18x24 18x27 18x30 18x33 18x36 21x21 21x24 21x27 21x30 21x33 21x36 21x39 21x42 24x24 24x27 24x30 24x33 24x36 24x39 24x42 B B' H H' L BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

77 Yüksek Basınçlı Nemlendirme Hücresi Yüksek basınçlı nemlendirme hücresi, üzerinde nemlendirme suyunun yüksek basınç altında parçacıklara ayrılmasını sağlayan nozul sisteminin bulunduğu kaset ağ sistemi ve nemlendirme suyu şartlandırıcısı olan pompa ünitesinden oluşmaktadır. Kaset ağ sistemi ve hücre içerisi tamamen paslanmaz sacdan imal edilmiştir. Sistemde geri dönüş suyu kullanılmayarak hijyenik nemlendirme sağlanmaktadır. Bu sistemin genel özellikleri; % 99,7 nemlendirme oranı Tek klima santralinde 480 lt/h kapasite 78 lt/h 8100 lt/h kapasite aralığı Paslanmaz klima santrali içyapısı İnverter ve selenoid valf yardımıyla hassas elektronik kontrol %3 e kadar düşebilen drenaj, %97 su buharlaşma verimi Geri dönüş suyu kullanmayan hijyenik nemlendirme Modbus haberleşme olanağı Yüksek basınçlı nemlendirme sistemi ihtiyaç duyulan şartlara göre özel üretilen bir sistemdir. Kullanılan nozullar çalışma basınçlarının iki katı basınçta (150 Bar) test edilmektedir. Kaset ağ sistemi ile pompa ünitesi arasındaki bağlantı 200 bar basınca dayanıklı hidrolik özel hortumlarla yapılmaktadır. Nemlendirme Kontrol Sistemi; Yüksek basınçlı nemlendirme sistemi istenen kontrol yapısına göre sabit ya da değişken elektronik kart tasarımı ile kontrol edilebilmesi mümkündür. Sabit kontrollü sistemde; santral içindeki nemlendirme ünitesine yalnızca bir kuru kontak çıkışı ile kontrol etmesi mümkündür. Bu durumda nemlendirme ünitesi kendisine verilen çalış ya da dur emri ile istenen süre zarfında belirlenen kapasitede nemlendirme yapar. Değişken kontrollü sistemde; klima santrali çalışma aralığını zamana, dış sıcaklığa, geri dönüş havası sıcaklığına ve istenen set değerlerine bağlı olarak çalışması, nemlendirme ünitesi üzerinde değişken elektronik kart kullanılmasıyla sağlanabilmektedir. Bu durumda bir ya da birden fazla invertör yardımıyla sürülen elektrik motorları (dolayısıyla pompalar) belirlenen senaryo ve set değerleri aralığında devreye girecek ve istenen süre kadar devrede kalacaktır. YÜKSEK BASINÇLI NEMLENDİRME HÜCRESİ BOYUT TABLOSU Model 6x6 6x9 6x12 9x9 9x12 9x15 9x18 12x12 12x15 12x18 12x21 12x24 15x15 15x18 15x21 15x24 15x27 15x30 18x18 18x21 18x24 18x27 18x30 18x33 18x36 21x21 21x24 21x27 21x30 21x33 21x36 21x39 21x42 24x24 24x27 24x30 24x33 24x36 24x39 24x42 B B' H H' L BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 75

78 Susturucu Sistemleri Silencer Ses; kulağımızın algılayabileceği basınç değişimleri olarak tanımlanabilir. Ses bazen gürültü olarak isimlendirdiğimiz istenmeyen ve rahatsızlık verici boyutuyla karşımıza çıkabilir. Rahatsızlık kavramı bizlerin sese karşı verdiğimiz tepkiye göre değişir. Bazı kişilerin hoşuna giden yüksek sesli müzikler başkaları için rahatsız edici olabilir. Sesin rahatsızlık verici olması için illa yüksek seviyeli olması şart değildir. Örneğin plaktaki cızırtı, bir musluğun su damlatması ya da kapı gıcırdaması bazen bir jet sesi kadar rahatsız edici olabilir. Ses Basıncı ve Gücü Sesin fiziksel özellikleri olan basınç ve gücü tanımlamak için sıcaklık ve ısı ile arasındaki analojiden faydalanabiliriz. Oda içerisinde bulunan bir elektrikli ısıtıcı birim zamanda belli bir enerji (Joule/sec) açığa çıkartır. Yani belirli bir güce (Watt = Joule/sec) sahiptir. Bu o radyatörün çevresel faktörlerden etkilenmeden ne kadar ısı üretebileceğini bir ölçüsüdür. Açığa çıkan enerji odanın sıcaklığını artırarak ortama yayılır ve basit bir termometre ile ölçülebilir. Ancak odanın herhangi bir noktasındaki sıcaklık yalnızca ısıtıcının gücüne ve o noktaya olan uzaklığına değil, oda duvarları tarafından emilen ısıya ve camlardan veya kapıdan dış ortama iletilen ısıya da bağlı olarak değişir. Oda içerisinde bulunan bir ses kaynağı birim zamanda belli bir ses enerjisi (Joule/sec) açığa çıkarır. Yani belli bir güce (Watt = Joule/sec) sahiptir. Bu, o ses kaynağının çevresel etkenlerden bağımsız olarak ne kadar akustik enerji üretebileceğinin bir ölçüsüdür. Üretilen enerji odadaki ses basıncını yükselterek ortama yayılır. Ancak herhangi bir noktadaki ses basıncı sadece kaynağın gücüne ve noktanın kaynağa olan uzaklığına değil, duvarlar tarafından emilen ses enerjisine, camlardan veya kapıdan dış ortama iletilen ses enerjisine de bağlı olarak değişir. P : Güç(W ) I : Şiddet (j/sm 2 ) ρ : Basınç (Pa) r : KaynağaOlan U zaklık (m) c : Ses Hızı 76 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

79 Ses Basıncı Değişim Aralığı 20 μpa ortalama bir kişi tarafından duyulabilecek en düşük ses seviyesi olarak kabul edilmiştir. Bu değere uyum eşiği denilmektedir. 100 Pa ise çok yüksek bir seviyedir ve acıya yol açar. Bu nedenle acı eşiği olarak isimlendirilir. Kulağımız lineer değil, logaritmik artışlara karşı hassastır. Bu sebeplerden ötürü akustik parametrelerin tespitinde ölçülen değerin bir referans seviyeye oranının logaritması olan desibel (db) ölçeği kullanılır. Desibel cinsinden ses basınç düzeyi, Lp = 20 log (P/Po) ifade edilir. Burada P: ölçülen ses düzeyi (Pa cinsinden), Po ise referans ses düzeyidir. Basınçta oluşan 3 db lik bir değişim (1.4 kat artış-azalış) ancak hissedilebilir bir düzeydedir. 10 db lik bir değişim ise (3.16 kat artış-azalış) sesin bir kat gürleştiği hissini uyandırır. Ses Düzeyindeki Değişim (db) Algılanan Sesin Gürlüğündeki Değişim 3 Ancak Hissedilebilir 5 Belirgin Derecede Farklı 10 İki Kat Farklı 15 Çok Farklı 20 Dört Kat Farklı Gürültü Önleme Gürültünün insanları rahatsız etmemesi için alınabilecek önlemlerin tümü gürültü denetimidir. Gürültü yayılımı; Kaynak İletim Yolu Alıcı Ortam şeklinde gerçekleşmektedir. Gürültü denetimi için alınacak önlemler; Kaynakta azaltma veya önleme Yayılma ortamı ve iletim yolunda azaltılması Alıcı ortamda azaltılması BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 77

80 Sönümleyici malzemeler; bitüm esaslı bileşiklerdir. Yutucu Malzemeler; Açık gözenekli malzemeler: Kaya yünü, köpüklü plastikler, perdeler ve press edilmiş tekstil artıkları vb. malzemelerdir. Yutum; havada yayılan ses enerjisi ısı enerjisine dönüşür. Yalıtım; havada yayılan ses enerjisinin yalıtımı ile ses enerjisinin yalıtım içinden geçişi engellenir Sönüm; yapısal kökenli ses enerjisi ısı enerjisine dönüştürülür. 78 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

81 Susturucu Hücresi Susturucu hücresi klima santralinde ses kaynağı olan fan hücresinin öncesine ve/veya sonrasına yerleştirilerek oluşan sesin klima santrali çevresine ve/veya kanal sistemi ile alıcı ortam olan yaşam mahallerine ulaşan etkisini azaltmak için kullanılmaktadır. Susturucu yapımında ses yutuculuk özelliğine sahip açık gözenekli kaya yünü kullanılmaktadır. Sac levhalardan oluşturulan susturucu kulislerinin içleri bu kaya yünü ile doldurulur ve hücre içerisine yeterli kulis boşlukları bırakılarak yerleştirilir. Susturucuların performanslarının artırılması ve hava tarafı basınç kayıplarının düşük olması için standart olarak her kulisin hava giriş yüzeylerinde yuvarlatılmış yüzeyli sac parça uygulaması yapılmaktadır. SUSTURUCU HÜCRESİ BOYUT TABLOSU Model 6x6 6x9 6x12 9x9 9x12 9x15 9x18 12x12 12x15 12x18 12x21 12x24 15x15 15x18 15x21 15x24 15x27 15x30 18x18 18x21 18x24 18x27 18x30 18x33 18x36 21x21 21x24 21x27 21x30 21x33 21x36 21x39 21x42 24x24 24x27 24x30 24x33 24x36 24x39 24x42 B B' H H' L BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 79

82 Aksesuarlar GÖZETLEME CAMI Hücrelerinde servis kapılarına montaj yapılarak klima santralini durdurmaya gerek kalmadan hücre içerisinin izlenmesini sağlamaktadır. Standart tip gözetleme camlarından daha geniş bir yüzeye ve tamamen saydam polikarbonat bir cama sahip olduğundan gözlem yapmayı kolaylaştırır. Çift cidarlı olduğu için yalıtım sağlar. UV (ULTRAVİYOLE) LAMBA Klima santralinden geçen hava içeresinde toz, katı partiküller, organik kirleticiler (mikroorganizmalar) bulunmaktadır. Kullanılan standart filtreleme yöntemleri ile (G,M ve F sınıfı filtreler) hava içerisindeki toz ve partiküllerin filtreleme işlemi yapılabilmektedir. Sadece mikroskop yardımı ile görülebilen ve insan sağlığına olumsuz etkileri olan mikroorganizmaların (organik kirleticiler) havadan uzaklaştırılması standart filtreleme yöntemleri ile mümkün olmamaktadır. Bunun için düşük dalga boyuna sahip UV (Ultra Viyole) ışınlar kullanılarak, zararlı mikroorganizmaların DNA moleküler bağlarını birbirinden ayırıp yok edilerek etkinlikleri durdurulmakta ve steril bir hava sağlanmaktadır nm (nanometre) dalga boyuna sahip UV ışınlarının nm dalga boyundaki bölümü UV-C olarak isimlendirilir ve sterilizasyon işlemi için kullanılmaktadır. Klima santralinın bir hücresi içine montajı yapılmakta ve şartlandırılan havanın steril olarak santrali terk etmesi sağlanmaktadır. İnsan sağlığına zarar vermemesi için teknik personelin ışımaya maruz kalmayacağı şekilde hem elektronik hem de mekanik güvenlik önlemleri alınmaktadır. KAMERA BOREAS Klima Santrali fan, filtre veya gereken başka hücrelerinde çalışma durumunun izlenebilmesi için talebe bağlı olarak gözetleme camı yerine kamera sistemi kullanılmaktadır. Bu sayede fan hücresinde; fanın çalışma, arıza durum bilgisi vb. tespiti pratik bir şekilde yapılabilmekte, web üzerinden erişim sağlanarak uzak mesafeden de izlenebilmektedir. AYDINLATMA Hücre içlerinin aydınlatılmasında Led aydınlatmalar kullanılmaktadır. Sistemin diğer tamamlayıcıları etanj aydınlatma armatürü ve açma kapama anahtarından oluşmaktadır. Aydınlatma armatürü panel içine montaj edilmektedir. Özel tasarımı sayesinde panel iç ve dış yüzeyinde bir çıkıntı oluşturmamakta, iç yüzeylerin temizliğinin kolay yapılmasına olanak vermektedir. Açma kapama anahtarı ilgili hücrenin servis yönüne montaj edilmektedir. 80 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

83 SERVİS KAPISI GÜVENLİK ANAHTARI Hücre kapılarının açık veya kapalı olma bilgisinin alınması için kullanılmaktadır. Bu sayede cihazın çalışması esnasında kapı açılır ise kapı açık bilgisi oluşturulmakta ve senaryoya göre cihaz gücünün kesilmesi sağlanmaktadır. SERVİS KAPISI DURDURUCU Hücre kapılarının açık konumda iken kapının geri kapanmasını önlemek için kullanılmaktadır. Servis kapısının tam açık konuma getirildiği durumda mekanik kilitleme sistemi devreye girmektedir. Kapının kapatılması için el ile mekanik kilit devre dışı bırakılarak kapının tekrardan kapanması sağlanmaktadır. SULU BATARYA VANASI + VANA MOTORU Akış kontrol vanaları klima santralinde kullanılan sulu eşanjörlerin akışkan debisi kontrolünde kullanılmaktadır. İki ve üç yollu uygulaması vardır. İki yollu uygulamada su debisi oransal ya da On/Off olarak kontrol edilebilmektedir. Üç yollu uygulamada ise sistemden gelen su ile kazandan gelen suyun karışımı da yapılarak daha hassas kontrol sağlanabilmektedir. PANİK BUTON Klima santralinde acil bir durum gerçekleşmesi anında basılarak ana gücün kesilmesini sağlamaktadır. Mekanik ve Elektriksel olarak risk taşıyan hücrelerde uygulanmaktadır. TAMİR BAKIM ŞALTERİ Klima santralinin bakımları esnasında ana gücün cihaz üzerinden kesilmesi için kullanılır, böylece klima santralina güvenli şekilde servis verilebilir. FARK BASINÇ ANAHTARI Klima santrali içerisinde Pa aralığında oluşan basınçların istenilen değere ulaşması durumunda sinyal bilgisi almak için kullanılır Pa ve Pa olmak üzere iki farklı modeli vardır. İstenilen iki nokta arasında oluşan basınç farkının, fark basınç anahtarı üzerinden ayarlanan basınç noktasına ulaşması durumunda uyarı bilgisi oluşturmaktadır. Klima santralinde genellikle; Filtre kirlilik kontrolü Fan akış bilgisi, kayış koptu bilgisi almak için kullanılmaktadır. DAMPER MOTORU Damper motorları klima santrallerinde damper açıklıklarını ayarlayarak hava debisi kontrolü için kullanılmaktadır. Damperin tam kapalı ya da tam açık konuma gelmesini sağlayan on/off kontrollü ve damperin istenilen açıklıkta ayarlanmasını sağlayan oransal kontrollü uygulamaları vardır. Donma koruması, duman kontrolü ve hijyen uygulamalarında güvenlik amaçlı olarak yay geri dönüşlü damper motoru uygulaması da mevcuttur. Damper motoru enerji olduğu sürece bünyesinde yayı kurar ve bu pozisyonda kalmasını sağlar. Enerjinin kesilmesi durumunda yayı serbest bırakarak damperin hızlı bir şekilde kapalı konuma gelmesini sağlar. BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 81

84 DONMA TERMOSTATI Klima santralinde kullanılan sulu eşanjörlerin üzerinden geçen havanın sıcaklığı suyun donma sıcaklığı değerine yaklaşması durumunda uyarı sinyali oluşturarak donma kontrol senaryosunun çalışmasını sağlamaktadır. Bu durumda taze hava fanı durur, taze hava damperi kapalı konuma geçer ve ısıtıcı eşanjör vanasının açık konuma geçmesi sağlanır. Donma koşulları normale döndüğünde sistem normal çalışma senaryosuna geri döner. NEM VE SICAKLIK SENSÖRÜ Klima santralinın giriş ve çıkış hatlarına konumlandırılarak havanın nem ve sıcaklık değerlerinin ölçülmesi için kullanılmaktadır. FREKANS KONVERTÖRÜ Frekans konvertörü motorun hızını kontrol ederek fan hızını ayarlayabilmeyi sağlayan bir motor sürücüsüdür. Frekans konvertörü sabit frekanslı AC güç girişini ayarlanabilir frekanslı çıkışa çeviren elektronik cihazlar olup motora sağlanan elektrik gücünün frekansını kontrol ederek motorun hızını kontrol etmektedir. SULU BATARYA BAĞLANTI FLANŞI Klima santralinde sulu bataryaların su besleme hattına bağlanması için kullanılmaktadır. DIN standartlarına göre kollektör çaplarına uygun çapta içten dişli olarak kullanılmaktadır. ÇATI SACI VE HOOD Çatı sacı ve hood dış ortamda konumlandırılacak klima santrallerinin, kar ve yağmur sularının olumsuz etkilerinden korunması için kullanılmaktadır. Çatı sacının eğimli tasarımı ile kar ve yağmur sularının klima santrali üzerinden tahliyesi hızlı bir şekilde sağlanmaktadır. Çatı sacı birleşim yerlerinde sızdırmaz contalama sistemi kullanılmaktadır. Çatı sacı kenarlarında bulunan saçak sistemi ile klima santrali yüzeylerine su temas etmeden tahliyesi sağlanabilmektedir. Hood tasarımında kullanılan eğimli kanat yapıları su damlacıklarının hava akışı ile sürüklenerek klima santrali içerisine ulaşmasını önlemektedir. Hood önlerinde kullanılan kafesli tel sistemi ile hayvan, yaprak, kağıt vb. parçaların klima santrali içerisine girmesini önlemektedir. Çatı sacı ve hood galvaniz üzeri boyalı sacdan imal edilmektedir. Galvaniz sac işlendikten sonra boyanarak kullanılmaktadır. İsteğe bağlı olarak paslanmaz sacdan da imal edilebilmektedir. Kullanılan tüm bağlantı vidaları paslanmaz olarak kullanılmaktadır. AKTİF SUSTURUCU Aktif susturucular gürültü kaynağında oluşan orjinal sese yöneltilen karşıt sinyaller oluşturarak gürüntünün sönümlenmesi sağlamaktadır. Sistem ANC (Active Noise Control) Ünitesi, mikrofon ve karşıt sinyalleri oluşturan hoparlörden oluşmaktadır. Aktif susturucu gürültü spektrumdaki değişikleri algılayıp sönümlemek için karşıt gürültü oluşturması ile 10 db(a) gürültü düşümü sağlamaktadır. Klima santraline ya da kanala uygulanabilmektedir. Standart susturucu ünitelerine göre çok az yer kaplar. 82 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

85 Otomasyon Sistemleri İklimlendirme işlemlerinin uygulandığı ortamların ihtiyaçları; mevsime, zamana, kullanım amacına, dış ortam şartlarına, bina yapısına bağlı olarak gün içerisinde farklılıklar gösterebilmektedir. Bu farklı çalışma durumlarına göre ortamda istenen konfor şartlarının yakalanması, kontrol altında tutulabilmesi ve sürekliliğinin sağlanması için klima santrallerinde otomasyon sistemlerinin kullanılması gerekmektedir. Otomasyon sistemlerinin kullanımı ile; Ortam şartlarında hassas kontrolün yapılması ve sürekliliğinin sağlanması, İhtiyaç duyulan miktar kadar güç tüketimi yapılarak enerji tasarrufu sağlanması, Belirlenen kontrol ve alarm noktaları ile klima santralinin sürekli izlenebilmesi, önlem alınması, periyodik bakımlarının zamanında yapılması ile cihaz ömrünün uzaması, Mevsim geçişlerinde free cooling yapılıp enerji tüketiminin minimum seviyede tutulması, Filtre kirliliklerinin izlenmesi ile doğru zamanda değişimlerinin gerçekleştirilmesi, Donma kontrolü ile sulu eşanjörlerinin güvenlik önlemlerinin alınması, Sulu eşanjörlerde iki veya üç yollu vana kontrolü ile kapasite kont- BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 83

86 rolünün yapılması, Gazlı eşanjörlerde elektronik genleşme vanası kontrolü ile kapasite kontrolünün yapılması, Frekans invertörü ile hava debisi ya da basınç farkı referans alınarak motor devrinin değiştirilmesi ile değişken ya da sabit hava debisi kontrolü yapılması, Elektrikli ısıtıcılarda tristör kullanımı ile oransal kapasite kontrolü yapılması, Damper motoru kullanımı ile damper açıklarının on/off ya da oransal olarak kontrol edilebilmesi, Klima santrali ile ilgili tüm elektro mekanik güvenlik önlemlerinin alınması, Düşük-yüksek sıcaklık alarmı, düşük-yüksek basınç alarmı, filtre kirlilik alarmı, yüksek akım alarmı, hava akışı var-yok kontrol alarmı, kapı açık-kapalı alarmı vb. kontrol ve güvenlik noktaları tanımlanarak iş ve işçi sağlığı noktalarında yüksek güvenlik önlemlerinin alınması, Yangın senaryosu ile acil durumlarda yüksek güvenlik önlemlerinin uygulanabilmesi Klima santralinin tüm fonksiyonlarının tek bir noktadan izlenebilmesi ve kontrol edilebilmesi, Zamanlama programları ile klima santralinin çalışma zamanlarının saatlik, günlük haftalık planlanabilmesi işlemleri gerçekleştirilebilmektedir. Yukarıda belirtilen her bir özelliğin kullanımı ile klima santrali istenen ortam konfor şartlarını minimum enerji tüketimi ile hassas bir şekilde sağlamaktadır. Klima Santralinde Kullanılan Otomasyon Ekipmanları GÜÇ VE KONTROL PANOSU Boreas klima santralinde güç ve kontrol panosu aynı gövde içerisinde konumlandırılmaktadır. Panonun projelendirilmesi ve imalatındaki tüm yöntem ve uygulamalar CE direktiflerine uyum sağlayacak şekilde yapılmaktadır. Güç kısmında; klima santraline ana güç beslemesinin ve dağıtımının yapılması için gerekli olan ekipmanlar konumlandırılmıştır. Kontrol kısmında ise, KNX, Lon, Bacnet, Modbus gibi açık protokoller aracılığı ile mevcut BMS sistemlerine kolay entegrasyonu yapılabilecek kontrol kartı ve tüm sensörlerin bağlantı noktaları bulunaktadır. Güç ve kontrol panosu dış etkenlerden korunması amacı ile IP56 sınıfında imal edilmektedir. Panonun ortam sıcaklığının kontrol altında tutulabilmesi için pano hacmine havalandırma menfezi ve sirkülasyon fanı uygulaması yapılmaktadır. Detay bilgileri aksesuarlar bölümünde anlatılan kontrol ekipmanları aşağıdaki gibidir. Fark Basınç Anahtarı Nem ve Sıcaklık Sensörü 84 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

87 Damper Motoru Donma Termostatı Frekans Konvertörü Akış Kontrol Vanası Flow Switch İç Hava Kalitesi Sensörü CO 2 Sensörü Klima Santralinde Otomasyon Senaryoları BOREAS Klima Santralinde standart olarak; Rotorlu ısı Geri Kazanımlı Klima Santrali Plakalı Isı Geri Kazanımlı Klima Santrali Taze Havalı Klima Santrali Karışımlı Klima Santrali Otomasyon senaryoları uygulanmaktadır. İsteğe ve ihtiyaca bağlı olarak farklı senaryolarda oluşturulabilmektedir. BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 85

88 Klima Santrali Seçerken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Pratik Bilgiler Fan Seçimi yapılırken aşağıdaki öncelik sorularına cevap verilerek yapılması gerekmektedir. 1. Klima Santralinin uygulama tipi nedir? a. Hijyen Uygulaması Plug Fan veya EC Plug Fan Seçilmesi Önerilmektedir. b. Konfor Uygulaması Plug Fan Seçilmesi Önerilmektedir c. Genel Havalandırma Geriye Eğik Seyrek Kanatlı Fan veya İleri Eğik Sık Kanatlı Fan Seçilmesi Önerilmektedir. 2. İstenen debi ve basınç değerleri nedir? a. Yüksek Debi Yüksek Basınç Plug Fan, EC Plug Fan veya Geriye Eğik Seyrek Kanatlı Fan seçilmesi Önerilmektedir b. Yüksek Debi Düşük Basınç İleri Eğik Sık Kanatlı Fan Seçilmesi Önerilmektedir. 3. Fan verim değeri nedir? a. Orta verim İleri Eğik Sık Kanatlı Fan Seçilmesi Önerilmektedir b. Yüksek verim EC Plug Fan veya Plug Fan veya Geriye Eğik Seyrek Kanatlı Fan Seçilmesi Önerilmektedir. Klima Santralinde Sık Kullanılan Santrifüj Fan Örnekleri İleri Eğik Sık Kanatlı Fan Geriye Eğik Seyrek Kanatlı Fan Plug Fan Plug EC Fan - Düşük Basınç - Yüksek Debi - Genel Havalandırma - Orta Verim - Kayış Kasnak Sistemi - Yüksek Basınç - Yüksek Debi - Konfor Uygulamalarında - Yüksek Verim - Kayış Kasnak Sistemi / Frekans İnvertörü - Yüksek Basınç - Yüksek Debi - Konfor ve Hijyen Uygulamalarında - Yüksek Verim - Frekans İnvertörü - Yüksek Basınç - Yüksek Debi - Konfor ve Hijyen Uygulamalarında - Yüksek Verim - Kendinden Devir Kontrollü Nemlendirme Seçimi yapılırken aşağıdaki sorulara ve cevaplarına dikkat edilerek seçim yapılması önerilmektedir. 1. Klima Santrali uygulama tipine göre hangi tip nemlendirme seçilmelidir? a. Hijyen Uygulaması; i. Buharlı Nemlendirme seçilmesi önerilmektedir. b. Konfor Uygulaması; i. Fıskiyeli Tip Nemlendirme seçilmesi önerilmektedir. 86 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

89 c. Genel Havalandırma; i. Pedli Tip Nemlendirme seçilmesi önerilmektedir. Eşanjör Seçimi yapılırken aşağıdaki sorulara ve cevaplarına dikkat edilerek seçim yapılması önerilmektedir. 1. Klima Santrali uygulama tipine göre batarya özellikleri ne olmalıdır? a. Hijyen Uygulaması; i. Yüzey Kaplaması Hidrofilik veya Epoksi kaplama önerilmektedir. ii. Çerçeve Malzemesi Boyalı Galvaniz Sac veya Paslanmaz Sac seçilmesi önerilmektedir. b. Konfor Uygulaması; i. Yüzey Kaplaması Epoksi kaplama yada Alüminyum seçilmesi önerilmektedir. ii. Çerçeve Malzemesi Boyalı Galvaniz Sac veya Galvaniz Sac seçilmesi önerilmektedir. c. Genel Havalandırma; i. Yüzey Kaplaması Alüminyum seçilmesi önerilmektedir. ii. Çerçeve Malzemesi Galvaniz Sac seçilmesi önerilmektedir. 2. İzin Verilebilir Basınç Kayıpları Ne Olmalıdır? a. Akışkan Tarafı Basınç Kaybı i. Sulu Soğutma Bataryasında 30 kpa geçmemesi önerilmektedir. ii. Sulu Isıtma Bataryasında 20 kpa geçmemesi önerilmektedir. iii. Gazlı Bataryada 50 kpa geçmemesi önerilmektedir. b. Hava Tarafı Basınç Kaybı i. Sulu Soğutma Bataryasında 150 Pa geçmemesi önerilmektedir. ii. Sulu Isıtma Bataryasında 80 Pa geçmemesi önerilmektedir. iii. Gazlı Bataryada 150 Pa geçmemesi önerilmektedir. 3. Batarya Sıra Sayısı Kaç Olmalıdır? a. Sulu Soğutma Bataryasında 8 sırayı geçmemesi önerilmektedir b. Sulu Isıtma Bataryasında En az 2 en fazla 4 sıra seçilmesi önerilmektedir. c. Gazlı Bataryada 8 sırayı geçmemesi önerilmektedir. 4. Batarya Yüzey Hava Hızı Kaç Olmalıdır? a. Tüm batarya tiplerinde 2,5 3 m/s aralığında seçilmesi önerilmektedir. Özellik Durum Kapasite Hava Tarafı Basınç Kaybı Akışkan Tarafı Basınç Kaybı Sıra Sayısı Artarsa Artar Artar Azalır Hatve Ölçüsü Artarsa Azalır Azalır Artar Devre Sayısı Artarsa Azalır Azalır Azalır Boru Sayısı Artarsa Artar Artar Artar BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 87

90 Klima Santrali Seçerken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Filtre Seçimi yapılırken aşağıdaki sorulara ve cevaplarına dikkat edilerek seçim yapılması önerilmektedir. 1. Klima Santrali uygulama tipine göre filtre özellikleri ne olmalıdır? a. Hijyen Uygulaması; i. Ön Filtre G4 Sınıfı Panel Filtre seçilmesi önerilmektedir ii. Hassas Filtre F9 Sınıfı Rijit Çerçeveli Torba Filtre seçilmesi önerilmektedir. b. Konfor Uygulaması; i. Ön Filtre G3 veya G4 Sınıfı Panel Filtre seçilmesi önerilmektedir ii. Hassas Filtre F7, F8 veya F9 Sınıfı Torba Filtre seçilmesi önerilmektedir. c. Genel Havalandırma; i. Ön Filtre G2 veya G3 Sınıfı Panel Filtre seçilmesi önerilmektedir ii. Hassas Filtre F5 veya F6 Sınıfı Torba Filtre seçilmesi önerilmektedir. 2. Filtre Değişim Zamanları Ne Olmalıdır? a. Ön Filtreler için hava tarafı basınç kaybı 150 Pa lı geçmeden değiştirilmesi önerilmektedir b. Hassas Filtreler için hava tarafı basınç kaybı 250 Pa lı geçmeden değiştirilmesi önerilmektedir. Isı Geri Kazanım Seçimi yapılırken aşağıdaki sorulara ve cevaplarına dikkat edilerek seçim yapılması önerilmektedir. 1. Klima Santrali uygulama tipine göre hangi ısı geri kazanım tipi seçilmelidir? a. Hijyen Uygulaması; i. Run Around Isı Geri Kazanım seçilmesi önerilmektedir ii. Heat Pipe Isı Geri Kazanım seçilmesi önerilmektedir. b. Konfor Uygulaması; i. Rotor Tip Isı Geri Kazanım seçilmesi önerilmektedir. ii. Plakalı Tip Isı Geri Kazanım seçilmesi önerilmektedir. c. Genel Havalandırma; i. Rotor Tip Isı Geri Kazanım seçilmesi önerilmektedir. ii. Plakalı Tip Isı Geri Kazanım seçilmesi önerilmektedir. 2. Emiş ve Üfleme Hattının ayrı konumlandırılması gereken durumlarda hangi tip ısı geri kazanım seçilmelidir? a. Run Around Isı Geri Kazanım seçilmesi önerilmektedir. b. Heat Pipe Isı Geri Kazanım seçilmesi önerilmektedir. (maks. 5 m farka kadar) 3. Hem gizli hem de duyulur ısı transferi ile ısı geri kazanım gerekli olduğunda hangi tip ısı geri kazanımı kullanmalıyım? a. Sorption Tip Rotorlu Isı Geri Kazanımın seçilmesi önerilmektedir. b. Selülozik malzemeden imal edilen Plakalı Tip Isı Geri Kazanımın seçilmesi önerilmektedir. 4. Hava tarafı basınç kaybı maksimum kaç Pa seçilmelidir? a. Rotorlu Tip Isı Geri Kazanım için 250 Pa ı geçmemesi önerilmektedir. b. Plakalı Tip Isı Geri Kazanım için 200 Pa ı geçmemesi önerilmektedir. c. Run Around ve Heat Pipe Tip Isı Geri Kazanım için 150 Pa ı geçmemesi önerilmektedir. 88 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

91 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 89

92 90 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

93 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI 91

94 92 BOREAS KLİMA SANTRALİ KİTABI

95

96 Modüler Çelik Klima Santrali Merkez Ofis Bağlar Mahallesi Yalçın Koreş Cad. No: 16 A Bağcılar / İstanbul / Türkiye T : +90 (212) F : +90 (212) M: info@boreasclima.com W: Fabrika Karaağaç Mahallesi Yiğit Türk Cad. No: 28 Büyükçekmece / İstanbul / Türkiye T : +90 (212) F : +90 (212) Ankara Bölge Müdürlüğü Ziaur Rahman Cad. No: 17/2 G.O.P Çankaya / Ankara T : F : İzmir Bölge Müdürlüğü 1348 Sok. No: 2/AD Keremoğlu İş Merkezi, Yenişehir / İzmir T : F : U.K. Ofis 1.6,1 st Floor, Millbank Tower, Millbank,London, SW1P 4QP,United Kingdom, T: + 44 (0) F:+ 44 (0) Kazakistan Ofis Kulan Business Center 10/1 188 Dostyk Avenue Almaty T: F: Suudi Arabistan Ofis Uleya Street. Musa Center 4. Building 5. Floor No: 455 Riyadh T: F: İran Distribütörü Havaye Nabe Baran Inc. Unit 6 First Floor, Saman Building, 1 st Ave., 2 nd Sq. Shahran, Tehran / Iran T: F: Antalya Bölge Müdürlüğü Şirinyalı Mah Sok. No: 23 Gökdağ Apt. Kat: 4 Daire: 17 Muratpaşa / Antalya T : F : NİSAN 2018