İPUD 2017 YILI FAALİYET RAPORU

Transkript

1 İPUD 2017 YILI FAALİYET RAPORU

2 Değerli İPUD üyeleri, 2017 yılı Türkiye nin birçok konuda zorlu mücadele verdiği bir yıl oldu. İçinde bulunduğumuz coğrafyadan kaynaklanan jeopolitik riskler ekonomik hayatı da olumsuz etkilemiş olmasına rağmen, ülkemizdeki pamuk üreticileri küresel konjonktürün de etkisiyle kazançlı bir yılı geride bıraktı. İPUD un 4. yılındaki faaliyetlerini böyle bir ortamda tamamlamış bulunuyoruz. Ülkemizdeki pamuk üretim süreçlerini en güncel koşullara uyarlayarak verimliliği arttırmak, kaynak kullanımını etkinleştirmek, pamuk üretiminin ekonomik, çevresel ve sosyal olumsuz etkilerini azaltmak yönündeki çalışmalarımızı ülke sathında yaygınlaştırmaya devam ettik. Uluslararası tanınırlığı olan Better Cotton Standardı nı üreticilerimize benimseterek çiftçilerimize ilave katma değer yarattık. Faaliyetlerimize başladığımız 2013 yılından bu yana Türkiye de istikrarlı şekilde yaygınlaşan Better Cotton lisanslı üretim miktarı 2017 yılı itibarıyla ulusal pamuk rekoltesinin % 5 ine ulaştı. Üyelik tabanımızın genişlemesine ek olarak, sektör çatı kuruluşlarının ilave destekleri 2017 yılında derneğimizin finansal yapısına büyük katkı sağladı. Çok kısıtlı bir kadro ile devam eden kurumsal ve saha uygulamalarımızda dernek personelimizin özverili çalışmaları sayesinde 2017 yılı faaliyet giderlerinde kayda değer tasarruflar gerçekleştirildi. Yurtdışı gelir kaynaklarımızdan 1

3 sağlanan döviz varlıklarımızda Türk Lirası karşılığında oluşan değer artışı ayrıca bilançolarımıza olumlu katkı sağladı. Netice itibarıyla, derneğimiz için 2017 yılı finansal bakımdan oldukça sağlıklı bir görünüm ile tamamlanmış oldu ve ötesi için sürekli gelir kaynaklarımızın çeşitlendirilmesi önem kazanmaktadır. Elde edilen ve edilecek olan bu finansal kazanımlar önümüzdeki yıllar içerisinde Türk pamuk çiftçilerinin üretim süreçlerini uluslararası sürdürülebilirlik standartlarına taşınmasına, ulusal pamuk üretimimizin ekonomik, çevresel ve sosyal yönde iyileştirilmesine hizmet edecek şekilde kullanılmaya devam edilecektir. Bu vesileyle, derneğimizi bugünlere getiren kurum çalışanlarımıza, yönetim, danışma ve denetim kurulu üyelerimize, tüm dernek üyelerimize ve burada sayamadığım emeği geçen herkese teşekkürlerimizi sunuyoruz. Yönetim Kurulu Başkanı Leon Piçon. 2

4 BETTER COTTON HAKKINDA Pamuk yenilenebilir doğal bir kaynak olmakla birlikte, pamuğun geleceği, üretiminin çevresel ve sosyal etkileri, istikrarsız pazarlara hassas durumdadır yılında bir grup vizyoner kuruluş bir araya gelerek sektör adına sürdürülebilir bir geleceği garantiye almak için pratik bir çözüm yolu üzerinde çalışmaya başlamışlardır. Doğrudan üretim Benchmark Pamuk üretiminin çevre ve insan üzerindeki olumsuzluklarını Better Cotton Standardı geliştirerek en aza indirgemeye ve sürdürülebilir bir ana ürüne dönüştürmeye çalışan Better Cotton Initiative (BCI), çözüm ortakları vasıtasıyla Dünya'da 2010 yılından bu yana Better Cotton Standardında pamuk üretilmesine katkıda bulunmakta ve önemli markaların sürdürülebilir pamuk 3

5 taleplerinin büyük bir kısmını karşılanmasına aracı olmaktadır itibariye 5 kıtada 23 ülkede üretilen Better Cotton dünya pamuk üretiminin %14 ünü kapsamaktadır hedefi dünya pamuk üretiminin %30 unu kapsamak ve 5 milyon çiftçiye ulaşmaktır. İPUD HAKKINDA BCI ile imzaladığı stratejik ortaklık anlaşması ile Türkiye de Better Cotton Standardı nı uygulama ve lisanslama yetkisine sahip tek kuruluş İyi Pamuk Uygulamaları Derneği dir. İPUD, sürdürülebilir pamuğu Türkiye de üretme ve yaygınlaştırma hedefi ile 2013 yılında tekstil ve pamuk sektörünün lider kurumlarının girişimi ile kurulmuştur. YÖNETİM KURULU ASİL ÜYELERİ 1. Adana Ticaret Borsası 2. İTHİB - İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği 3. İzmir Ticaret Borsası 4. Salahittin Mıstıkoğlu Çırçır ve Prese Tic. Ltd. Şti. 5. Sanko Tekstil İşl. San. ve Tic. A.Ş. 6. Spot Tekstil Sanayi Ve Ticaret A.Ş. 7. S.S. Tariş Pamuk ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış Koop. Birliği 8. Tanmanlar Ziraat İşletmesi 9. Türkiye Ziraat Odaları Birliği 10. Uludağ Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği 11. Ulusal Pamuk Konseyi 4

6 YÖNETİM KURULU YEDEK ÜYELERİ 1. Akasya Tarım Ürn. Gıda San. Ve Tic. A.Ş. 2. Akdeniz Tekstil Ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği 3. Çalık Pamuk Doğal ve Sentetik Elyaf Tic. A.Ş. 4. Genel Pamuk Çırçır ve Tarım Mak. San. Tic. Ltd. Şti. 5. Güneydoğu Anadolu Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçılar Birliği 6. Karacasu Tekstil Tic. ve San. A.Ş. 7. Menderes Tekstil San. ve Tic. A.Ş. 8. SS. Çukurova Pamuk, Yerfıstığı ve Yağlı Tohum. Tarım Satış Koop. Birliği 9. Şanlıurfa Ticaret Borsası 10. Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası 11. Uludağ Tekstil İhracatçıları Birliği DENETİM KURULU ASİL ÜYELERİ 1. Kipaş Mensucat İşl. San. Tic. A.Ş. 2. Progen Tohum A.Ş. 3. Söke Yağ San. ve Tic. Ltd. Şti. DENETİM KURULU YEDEK ÜYELERİ 1. Ekoten Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2. Karsu Tekstil San. Tic. A.Ş. 3. Söktaş Tekstil San. ve Tic. A.Ş. İPUD ÜYELERİ İPUD kuruluşundan itibaren 80 üyeye ulaştı. IPUD un üyelik tabanında iplikçiler, çırçır işletmeleri, çiftçi kooperatifleri, çiftçiler, ticaret borsaları, ihracatçı birlikleri, markalar gibi tedarik zincirinin farklı kademelerinden bir çok kurum bulunuyor. 1. Adana Ticaret Borsası 2. Akasya Tarım Ürn. Gıda San. ve Tic. A.Ş. 3. Akdeniz Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği - AHKİB 4. Akdeniz Tekstil Ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği - ATHİB 5. Akiteks Tekstil İnşaat San. Ve Tic. Ltd. Şti. 6. Akkucak Tekstil San. Tic. Ltd. Şti. 8. Aldağ Tekstil Çırçır Kon. İnş. İhr. San ve Tic. Ltd. Şti 9. Antbirlik S.S. Antalya Pamuk ve Narenciye Tarım Satış Kooperatifleri Birliği 10. Arıkan Çırçır Pamuk Tarım Gıda Hayvancılık San ve Tic. A.Ş. 11. Balsuyu Mensucat San ve Tic. A.Ş. 12. Beyteks Tekstil San. Ve Tic. A.Ş 13. Biltar Tarım İşletmesi M. Ali Bilici ve Ortakları A.O. 7. Aktaş Tekstil Sanayii ve Ticaret Ltd. Şti. 5

7 14. Birpaş- Birlik Pamuk Tekstil Yağ Un ve Zirai Ürünler San. ve Tic. A.Ş 15. Bismil Tarım Hayv. Tekstil Petrol Otom. San. Tic. Ltd. Şti 16. Bossa Tic. ve San. İşlt. T.A.Ş 17. Bülbül Pamuk Teks. San. Ve Tic. Ltd. Şti. 18. Çalık Pamuk Doğal ve Sentetik Elyaf Tic. A.Ş. 19. Celepler Pamuk San. ve Tic. Ltd. Şti. 20. Cengiz Akgün Tarım Ürünleri Hay. Motorlu Araç ve Emlak Danışmanlığı Turizm San. Ve Tic. Ltd Şti 21. Çondur Tekstil Gıda Tarım Ürünleri San. Ve Tic. Ltd. Şti 22. Çukobirlik - SS. Çukurova Pamuk, Yerfıstığı ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birliği 23. Davas Tekstil San. Tic. A.Ş. 24. DVS Tarım Ürünleri Tekstil Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 25. Deniz Tekstil Sanayi Ve Ticaret A.Ş. 26. Denizli İhracatçılar Birliği 27. Dicle Tekstil San. Ve Tic. Ltd. Şti. 28. Ege Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği 29. Ege Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği 30. Ekoten Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. 31. Ensar Tekstil A.Ş. 32. ETF Tekstil Konfeksiyon İhr. Turizm San. Tic. A.Ş. 33. Genel Pamuk Çırçır ve Tarım Mak. San. Tic. Ltd. Şti. 34. Göksu Tekstil tar. Tur. San. Tic. Ltd. Şti. 35. Güneydoğu Anadolu Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçılar Birliği 36. Hateks Hatay Tekstil İşletmeleri A.Ş. 37. Hürsan Havlu Üretim San. ve Tic. A.Ş. 38. İbrahim Halil Doğru Petrol Tarım Nakliyat Oto. Tekstil İnşaat Gıda San. Tic. Ltd. Şti 39. İHKİB - İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği 40. İTHİB - İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği 41. İzmir Ticaret Borsası 42. Karacasu Tekstil Tic. ve San. A.Ş. 43. Karakucak Çırçır Oto San. Tic. Ltd. Şti. 44. Karsu Tekstil San. Tic. A.Ş. 45. Kipaş Mensucat İşl. San. Tic. A.Ş. 46. LDC Tarım Ürünleri Ticaret Limited Şirketi 47. Mayteks Örme Sanayi ve Ticaret A.Ş. 48. Menderes Tekstil San. ve Tic. A.Ş. 49. Nazım Cem Tuntaş Mimarlık Mühendislik Turizm Seyahat Ltd. Şti 50. Nike 360 Holding B.V. Merkezi Hollanda Türkiye (İstanbul) Şubesi 51. Orta Anadolu Tic. ve San. İşlt. T.A.Ş. 52. Özaltın Tarım İşletmeleri San ve Tic. A.Ş. 53. Pamuklu Tekstil Sanayicileri Birliği 54. Polatoğlu Tarım Ürünleri San. Ve Tic. Ltd. Şti. 55. Progen Tohum A.Ş. - ÖZBUĞDAY 56. Pütaş Pamuk Ürünleri ve Enerji Tic. San. A.Ş. 57. Salahittin Mıstıkoğlu Çırçır ve Prese Tic. Ltd. Şti. 58. Sanko Tekstil İşl. San. Ve Tic. A.Ş. 59. Şanlıurfa Ticaret Borsası 60. Söke Yağ San. ve Tic. Ltd. Şti. 61. Söktaş Tekstil San. ve Tic. A.Ş. 62. Spot Tekstil Sanayi Ve Ticaret A.Ş. 63. Tanmanlar Ziraat İşletmesi 64. Tariş - S.S. Tariş Pamuk ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birliği 65. Tariş - Söke - S.S. 131 No lu Söke Pamuk ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış Koop 66. Tuntaşlar Tekstil Tarım Ürünleri Gıda Tic. ve Sanayi A.Ş. 67. Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği 68. Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası 69. Türkiye Ziraat Odaları Birliği 70. Uğurlu Tekstil San. Tic. Ltd. Şti 71. Uludağ Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği 72. Uludağ Tekstil İhracatçıları Birliği 73. Ulusal Pamuk Konseyi 74. Vimtaş Taahhüt Turizm Tarım Ürünlerini Değerlendirme Sanayi ve Ticaret A.Ş. 6

8 75. Yalnızlar Tarım Ürünleri Çırçır Hayv. San. ve Tic. Ltd. Şti. 76. Yeşilpınar Tarımsal Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 78. Yeşim Tekstil Sanayi ve Ticaret. A.Ş. 79. Yıl-maz Teks. Tar. Tem. İnş. Nak. San. Ve Tic. Ltd. Şti. 80. Zorluteks Tekstil Ticaret ve Sanayi A.Ş. 77. Yeşilova Çırçır ve Prese Tekstil Yem Tarım Ürünleri Akaryakıt San Tic. Ltd. Şti. İPUD, Türkiye deki pamuk üretimi, ticareti ve tekstil sektöründe söz sahibi herkesi üyeliğine davet ediyor. TÜRKİYE BETTER COTTON ÜRETİMİ Türkiye deki pamuk çiftçilerinin Better Cotton Standardı nda pamuk üretmeleri için eğitim, proje, denetim ve lisanslama faaliyetlerini gerçekleştiren İPUD un 5 yıllık üretim rakamları aşağıdaki gibidir. TÜRKİYE BÜYÜME LİSANSLI BC ORANI ÜRETİMİ ( ) Üretim Alanı % (hektar) Çiftçi Sayısı % Kütlü Üretimi (ton) % Kütlü Üretimi Lif karşılığı (ton) % *2017 yılından itibaren çiftçiler aile yönetimi bazında değil ÇKS kayıtları bazında sayılmaya başlanmıştır. 7

9 2017 yılındaki üretim rakamları değerlendirildiğinde IPUD un bir önceki yıla oranla alan bazında %30 büyüdüğü gözlenmektedir. BC ÜRETİMİ - SEZON KARŞILAŞTIRMASI İPUD sezon başında Better Cotton üretimi yapmak isteyen Üretici Birim ve çiftçileri sezon boyunca Better Cotton Standart Sistemi ne uygun olarak takip eder. Bunu müteakiben uygun koşulları sağlayan çiftçilerin lisanslamaları gerçekleştirilir sezonunda hektarlık üretim ile yola çıkılmış ve İPUD bunun hektarlık kısmını lisanslamıştır Sezonu Dönem Başı Lisanslı Gerçekleşen Üretici Birim Sayısı Büyük Çiftçi Sayısı 4 4 Çiftçi Sayısı Üretim Alanı (Hektar) Kütlü Üretimi (Ton) Lif Üretimi (Ton)

10 BC ÇIRÇIRA ULAŞIM Better Cotton üretimi yapan çiftçiler, pamuklarını İPUD tarafından onaylanmış herhangi bir çırçır işletmesine götürebilirler. Çırçıra ulaşım oranı; Better Cotton çiftçisinin pamuğunu Better Cotton çırçırına dökme oranını ifade etmektedir YIL ÇIRÇIRA ULAŞIM ORANI % % % % % 9

11 2017 LİSANSLI BC ÜRETİMİ DAĞILIMI BÖLGE DAĞILIMI GAP 55% EGE 38% ÇUKUROVA 7% Türkiye deki Better Cotton üretimi gün geçtikçe Türkiye deki pamuk üretimi dağılımına yaklaşmaktadır. İL DAĞILIMI ADANA 1.3% ŞANLIURFA 42.2% AYDIN 29.7% DENİZLİ 1.2% KMARAŞ 3.3% İZMİR 7.1% HATAY 2.0% DİYARBAKIR 13.1% 10

12 İPUD FAALİYETLERİ İPUD, Better Cotton üretimi gerçekleştirebilmek için Üretici Birim eğitimlerinden muhtelif içerikte veri toplamaya, çiftçi teknik eğitimlerinden proje ortaklıklarına kadar farklı birçok faaliyet yürütmekte ve pamuk üreticilerinden araştırma kuruluşlarına, tekstil ve konfeksiyon sektörünün tedarik zincirinden diğer sivil toplum kuruluşlarına kadar, pamuk ile ilgili her kişi ve kurum için Türkiye de sürdürülebilir pamuk dendiğinde ilk akla gelen kurum olma yönünde hızla ilerlemektedir. Bu bağlamda İPUD faaliyetlerini aşağıdaki 7 ana başlıkta değerlendirebiliriz: 1. Üretici Birim Eğitimleri 2. Çiftçi Teknik Eğitimleri 3. Proje Ortaklıkları 4. Çırçır Eğitim ve Denetimleri 5. Üretici Birim - Çiftçi Denetimleri ve Lisanslama 6. Veri Toplama ve Raporlama 7. Bilinirlik ve Tanıtım 11

13 1- Üretici Birim Eğitimleri İPUD, Better Cotton Standardı nın uygulamasını çiftçiler ile yürütecek yerel ortakların (Üretici Birim) bulunması, koordinasyonu ve Better Cotton Standart Sistemi konusuna ek olarak ihtiyaca bağlı birçok teknik konuda eğitilmelerini sağlar sezonunda, 9 yörede çiftçinin yereldeki takibini gerçekleştiren 42 kurumun, proje ve saha sorumluları eğitilmiş ve sezon içerisinde her biri Better Cotton Standardı na ilişkin her konuda birebir desteklenmiştir. 12

14 2- Çiftçi Teknik Eğitimleri İPUD, çiftçilerin Better Cotton Standardı na uygun üretim yapabilmeleri için eksikliklerinin belirlenmesi, çiftçi eğitimleri için gerekli ortaklıkların kurulması ve eğitimlerin koordinasyonunu yürütür Sezonunda Üretici Birimlerimiz kendi yörelerindeki çiftçilerin ihtiyaçlarına göre yerel ortakların ve İPUD un desteği ile toprak sağlığından entegre mücadele yönetimine, insana yakışır iş ilkelerinden iş sağlığı ve güvenliğine kadar farklı konularda eğitimler düzenlediler. 13

15 3- Proje Ortaklıkları İPUD, diğer sivil toplum kuruluşları, üniversite veya araştırma enstitüleri ile ortaklık kurarak ihtiyaca bağlı projelerin üretilmesi, fonlarının bulunması ve projelerin Better Cotton çiftçilerini kapsayacak biçimde yaygınlaştırılmasını sağlar sezonunda, bir önceki yıl başlatılan iki projenin ikinci yıl faaliyetleri yürütülmüştür. Bu kapsamda Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ile yürütülen ve erken dönem emici böceklere karşı tuzak kullanımı ve bu emicilere karşı zirai ilaç kullanımının azaltılmasını hedefleyen araştırma projesine devam edilmektedir, projenin sonuçlarının 2019 yılında yayınlanması hedeflenmektedir. Buna ek olarak Adil Çalışma Örgütü Fair Labor Association (FLA) ile başlatılan İnsana Yakışır İş ilkesine yönelik çiftçi ve işçi eğitimlerine devam edilmiş, projenin devamı niteliğinde pamuk sezonunu kapsayacak ve Şanlıurfa da uygulanacak pilot projeye başlanmıştır. 14

16 4- Çırçır Eğitim ve Denetimleri İPUD, Better Cotton çiftçilerinden alınan pamukların ayrı depolanması, işlenmesi ve yapılan işlemlerin doğru bir şekilde on-line takip sistemine kayıt edilmesi ile ilgili tüm eğitim ve denetim faaliyetlerini de yürütmektedir sezonunda Better Cotton lisanslı pamuk işleme hakkı olan çırçır işletmesi sayısı 58 e yükselmiş ve aktif olarak Better Cotton alımı yapan 35 çırçır işletmesi konu hakkında eğitilmiş, desteklenmiş ve denetlenmiştir. 15

17 5- ÜB-Çiftçi Denetimleri ve Lisanslama İPUD, Better Cotton Standart Sistemi gereği Üretici Birimleri ve çiftçileri, ikinci taraf güvenilirlik denetimleri kapsamında denetler ve ayrıca bu Üretici Birimler den bazıları ve Büyük Çiftçiler bağımsız denetim kuruluşlarınca da denetlenir. (üçüncü taraf denetimleri) İPUD bağımsız denetim kuruluşlarının bulunması, eğitimi, takibi ve raporlarının incelemesini de yürütmektedir. İPUD, 2017 Sezonunda 9 yörede 42 Üretici Birim in her birini ve bu Üretici Birim lerin örneklem sayıdaki çiftçilerinin kontrolünü Better Cotton Standart Sistemi ne uygun olarak gerçekleştirmiş, ve bu denetimler sonucunda hazırladığı raporları da BCI a iletmiştir. Ayrıca üçüncü taraf doğrulama ve denetim ziyaretlerini koordine ederek, bu kurumların raporlarını incelemiş ve lisanslama kararlarını vermiştir. 16

18 6- Veri Toplama ve Raporlama Better Cotton üretimi yapan tüm çiftçilerin pamuk üretimine ilişkin veriler Üretici Birim ler tarafından toplanmaktadır. Derneğimiz toplanan verilerin analizlerini gerçekleştirmektedir. Pamuk üretiminde kullanılan girdilerden genel uygulama yöntemlerine, sezondaki iklim sorunlarından çiftçi maliyetlerine kadar tüm veriler toplanıp analiz edilmekte ve yıl sonunda hasat raporları şeklinde derlenmek üzere BCI ile paylaşılmaktadır. Lisans alan 791 çiftçiden ve bu çiftçilere örneklem yaratacak karşılaştırma çiftçilerinden 17

19 toplanan bu veriler derlenerek BCI ın yıllık Hasat Raporu nda yayınlanmaktadır yılına ilişkin hasat raporu Haziran 2018 de yayınlanacaktır ve aşağıdaki linkten takip edilebilir: 7- Bilinirlik, Ağ ve Tanıtım Çalışmaları İPUD, yurt içinde ve yurt dışında katıldığı faaliyetler kapsamında Türk pamuğunun sürdürülebilir şartlarda üretilmesi için yapılan çalışmaları anlatmakta ve her geçen gün iletişim ağını genişletmektedir. 18

20 Türk pamuğunun daha sürdürülebilir şartlarda üretilmesine katkıda bulunabilecek üniversitelerden kamu kurumlarına kadar birçok aktörle çalışan derneğimiz, yerelde ve uluslararası alanda bu konudaki bilincin oluşmasını katkı sağlamaktadır. Derneğimiz yerel ve uluslararası çapta pek çok muhtemel çözüm ortağı ve konunun doğrudan ya da dolaylı aktörleriyle çeşitli organizasyonlara dahil olmuştur. 19

21 DİĞER FAALİYETLER İPUD, hem sivil toplum alanında ağını genişletmek ve kapasitesini arttırmak, hem de farklı kaynaklardan fonların derneğimiz faaliyetleri için uygunluğunu anlamak üzere çeşitli toplantı ve eğitimlere katılmıştır. İPUD, Türkiye deki Better Cotton uygulamalarını anlamak için yurtdışından gelen kurumlara, hem arazide hem de çırçır işletmeleri çerçevesinde faaliyetlerini tanıtmıştır. İPUD, ziraat mühendisliği öğrencilerinden stajyer alımı için hazırlıklarına başlamıştır. Bu yıl Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Mühendisliği öğrencileri ile buluşuldu ve İPUD bünyesinde staj olanakları üzerine çalışmalara başlandı. 20

22 Derneğimiz, çiftçilerimizin kendi mali kaynaklarını doğru bütçelemeleri, finansal planlama ve yönetimi hakkında bilinç sahibi olmaları ve kayıt tutma alışkanlığı kazanabilmeleri için; Habitat Derneği nin düzenlediği "Çiftçiler için Finansal Okuryazarlık Eğitmen Eğitimi"ne katılmıştır yılında projenin çiftçi eğitimleri yapılarak yaygınlaştırılması hedeflenmektedir. İPUD, e-bültenleri aracılığıyla sahadan haberleri paydaşlarına iletilmeye devam etmiş, ayrıca sektörel ve yerel yayınlar vasıtası ile faaliyetlerini daha geniş kitlelere ulaştırmıştır. 21