ETNOGRAFYA DAN ANITKABİRE (10 KASIM 1953)

Transkript

1 ETNOGRAFYA DAN ANITKABİRE (10 KASIM 1953) BAKİ SARISAKAL

2 ETNOGRAFYA DAN ANITKABİRE 5 Kasım 1953 Perşembe Büyük kurtarıcının naşı hususi surette ihzar ettirilen b a y r a ğ a sarıldı. T.B.M. Meclisi Reisi, Başvekil, nâkilde hazır bulundular Atatürk ün Etnograf Müzesine 31 Mart 1939 yerleştirilmiş olan naşı bu sabah muvakkat mezarından çıkarılmıştır. Ameliyeyi bir protokolle tespit edecek heyet saat 9,5 da muvakkat kabirde hazır bulunmuş Erkek Sanat Enstitüsü ve Yapı Enstitüsü talebeleri kabrin açılmasına yardım etmişlerdir. Bu ameliyede 500 Kilogramlık tabut bir vinçle yukarıya çıkarılmıştır. Saat 10 da Atatürk ün hemşireleri Makbule Atadan son derece mustarip fakat metanetini muhafaza ederek lahdin üzerinde uzun müddet ağlamıştır. Büyük Kurtarıcının Tabutu Çıkarılıyor Atanın Kızkardeşi Ağlıyor Ata nın Mezarı Açılıyor

3 Nâşı saklanan lahdin üzerinde yer yer beliren mantar tabakasının giderilebileceğini tabutu inşa edenler ifade etmişlerdir. Eski T.B. M. M. Reisi Abdülhalık Renda ve Genel Kurmay Başkanı tabutun olduğu gibi teslim edildiğini söylemiş, resmî heyet protokolü imza etmişlerdir. Kız Sanat Okulu talebeleri Türk Bayrağını tabutun üzerine sermişlerdir. Hazır bulunanlar tazim duruşunda bulunmuşlardır. Müteakiben. Adnan Menderes, Makbule Atadan ın elini öpmüş, Refik Koraltan da, Atadan a: -Millet bahtiyardır. Ebedileşen insan da bahtiyardır. Siz de bahtiyar olun, demiştir. Ata nın naşının manevî huzurunda bugün saat den itibaren 5 Kasım 1953 günü saat 10 a kadar, Yüksek Öğretim öğrencileri, 5 Kasım saat 10 dan 8 Kasım 1953 günü saat 14 e kadar subaylar ve 9 Kasım 1953 Cuma günü saat 14 den 10 Kasım 1953 günü saat 9 a kadar da Generaller ihtiram nöbeti tutacaklardır. 6 Kasım 1953 Cuma Atatürk ün naşının nakli Adnan Menderes Ata nın Naşı Yanında Adnan Menderes Protokolü İmzalıyor Büyük Atatürk ün aziz naşı, hazin hir merasimle muvakkat kabrinden alınarak katafalka kondu. Bu nakledilişle, gönüller bir kere daha O nun büyük acısıyla dolup taştı. Katafalk üzerine 28 kız öğrencinin 10 gün çalışmak suretiyle meydana getirdiği bayrak örtülmüştür. Türk Gençliği de nöbet tutmaya başlamıştır. Bilâhare subay ve generaller de aynı vazifeyi ifa ederek, memleket evlâdı, kendi üstüne düşeni yapmağa çalışmak tadır. 7 Kasım 1953 Cumartesi Dün Atanın Evinde Tören Yapıldı Taksim Cumhuriyet Alanı ndan, Fener Stadından, Edirnekapı Şehitliğinden ve Atatürk ün Şişli deki Evinden Alınan Topraklar Vazolara Kondu. Vali Bir Hitabede Bulundu. Büyük Ata nın aziz naşının Anıtkabir e nakli sırasında Anıtkabir e sunulmak üzere şehrimizde Taksim Cumhuriyet Alanı ndan, İstanbul un kurtuluşu sırasında ilk merasimin yapıldığı Fenerbahçe Stadı ndan, Edirnekapı Şehitliği nden ve Atatürk ün milli Mücadele planlarını hazırladığı Şişli deki Atatürk Müzesinden alınan toprakların Ankara ya gidecek heyete tevdii münasebetiyle dün saat 15 de Şişli deki Atatürk Müzesi nde bir tören yapılmıştır.

4 Törene Katılan Öğrenciler Bu törende Vali ve Belediye Reisi, Vali Muavini, Emniyet Müdürü, İl Jandarma Kumandanı, Şehir Meclisi Üyeleri, Beyoğlu, Kadıköy ve Eyüp Kaymakamı ve Nahiye Müdürleriyle, Belediye Müzeler Müdürü ve 19 Mayıs İlkokulu öğretmen öğrencileri ve halk hazır bulunmuştur. Törene İstiklâl marşıyla başlanmıştır. Bu sırada gençler, dört muhtelif yerden alman ve vazolara konmuş bulunan toprakları ellerinde tutuyorlardı. Vali ve Belediye Reisi bu tören münasebetiyle bir hitabe de Anıtkabir e Gidecek Topraklar İçin Yapılan Tören bulunmuştur. 8 Kasım 1953 Pazar Atatürk e Milletin Sevgi Tezahürü Yurdun Dört Bir Yanından Anıtkabir e Konulmak Üzere Toprak Gönderildi. Vilayet Heyetleri Ankara da Toplanmaya Başladı. Büyük kurtarıcı Atatürk ün aziz naşının muvakkat kabirden Anıtkabir e nakli münasebetiyle yapılacak törene iştirak edecek vilayet heyetlerinin Ankara ya gelmeleri devam etmektedir. Bu sabah Ankara ya gelen Erzurum, Gümüşhane, Mardin, Niğde ve Trabzon Heyetleri beraberlerinde getirdikleri, Anıtkabir e konulacak vatan topraklarını Anıtkabir deki vazifelilere takdim etmişlerdir. Ayrıca Türkiye Milli Talebe Federasyonu temsilcileri de bu sabah Samsun ve Dumlupınar topraklarını vazifelilere teslim etmişlerdir.

5 Bayındırlık Vekâleti nden öğrendiğimize göre, Atatürk ün Anıtkabri için hediye olarak ağaç gönderen milletler şunlardır: Yugoslavya, İspanya, Avusturya, Finlandiya, Kanada, Almanya, İtalya, Japonya, Hindistan. 10 Kasım 1953 Pazar Türk Milletinin ve Vatanın Kurtarıcısı, Cumhuriyetin Banisi Eşsiz Kahraman Atatürk Bu Milletin Sinesinde Daima Yaşayacaktır. O Hiçbir Faniye Nasip Olmayan Muhteşem Bir Milletin Emsalsiz Sevgisini, Bugün Ebedi İstinatgâhına Beraber Götürecektir. Aziz Ata bugün hatıran önünde eğiliyoruz O daima yaşayacak İstiklâl mücadelemizin Mustafa Kemal'i Cumhuriyetimizin mirası eşsiz inkılâpçı Atatürk ümüzün naşı bugün Anıtkabir de olacak. Ankara da büyük tören, yurt onu hürmetle anıyor. Bugün şehrimizde yer yer toplantılar yapılacak. Saat 9.05 de limanda düdükler çalındığı zaman bayraklar yarı yarıya indirilecek. Aziz Atatürk ün naşının 10 Kasım günü muvakkat kabirden alınarak Anıtkabir deki ebedi istinatgâhına tevdii için yapılan hazırlıklar tamamlanmıştır. 10 Kasım günü kortejin geçeceği yollar saat yediden itibaren vesaite kapatılmış olacaktır. Merasime katılacak birlik ve teşekküller saat 8 de, Mülki ve Askeri erkân saat 8.30 da, T.B.M.M üyeleri saat 8.45 te, vekiller heyeti ve kordiplomatik saat 9 da kendileri için ayrılmış yerleri almış olacaklardır.

6 Millet, Bugün Yine O nun İçin Şahlandı. İşte Onun Çocukları Ona Koşuyor. Ankara daki Heyecan Atatürk ün aziz naşının Anıtkabir e nakli münasebetiyle yapılan hazırlıklar sona ermiş ve şehirde heyecan son haddini bulmuştur. Yurdun dört bir yanından gelen resmi ve gayri resmi heyetler10 bine yaklaşmıştır. Cenaze merasiminin geçeceği yol boyunca meraklılar dün akşama doğru yer tutmuşlardır. Halk merasimi seyir için pencere ve balkonlardan yer kiralamışlardır. Basın Yayın Umum Müdürlüğü muhtelif yerlere yerleştirdiği ekip vasıtasıyla merasimi nakledecek Atatürk'ün azız naşı dün sabah resmi bir heyet huzurunda kurşun muhafazasından çıkarılmıştır ve içerisinde rahmetlinin kefenle sarılı cenazesi görülmüştür. Kefenin yalnız yüz kısmı açılmış aziz Ata nın vefatı anındaki çehresi görülmüştür. Tabut çıkarıldığında orada devlet erkânı ve Türkiye nin ilk kadın patologu Kamile Şevki Mutlu ve onun yardımcıları vardı. Görevliler tarafından kapatılan tabutun kapağı heyetin önünde yeniden açıldı. Doktorlar kimyasal işlemlerle tahniti bozacaklar ve Atatürk ün naşını toprağa verilmek üzere hazır hale getireceklerdi. Prof. Kamile Şevki Mutlu o günü daha sonra 1964 yılının tıp dergisinde şöyle anlatacaktı; Etnografya müzesinde aziz ölünün huzurundayız.. Titriyorum eşim bütün kuvvetiyle tutmasa yuvarlanacağım. Komite üyeleri solumda geride duruyorlar. Kapağın açılmasıyla derin bir huzura kavuşuyorum. Çünkü naaşla tabut arasındaki boşlukları dolduran ince talaş tozu ıpıslak. Heyecanım artıyor. Demek atanın maddi varlığını fani hayatına son verdiği andaki durumunu görebileceğim halbuki kulaklarımıza ne dedikodular gelmişti; tahnit iyi yapılmamış, meydana gelen gazlarla tabut patlamış nöbetçiler bayılmış vs..vs..bu söylentilerden bir patolog olarak yıllarca nasıl üzülmüştüm. Şimdi şu ıslak talaş tozu bana her işin yolunda yapılmış olduğunu kesin olarak haber veriyordu. Yüzünü örten ıslak pamuk kütlesi kaldırıldı ve Ata nın yüzüyle karşılaştım Atayla bir an birbirimize bakıştık sanki. Uzun kaşlarına ince bir tutam sol göz kapağına inmiş ata sanki 15 yıl önceki hasta yatağında uyuyor. Başımı çevirdiğim zaman kimse nefes almıyor zannettim.

7 Aşağıda duran komite üyelerine yüzünü görmek ister misiniz dedim. Ansızın bir ürperti bir geri çekiliş gibi bir hareket ve sonra derin bir sessizlik. Saygı duruşunda bulunan subaylara varıncaya kadar herkesin kalafatla çıktığını ve Abdülhalik Renda nın aziz ölünün yüzüyle karşılaşır karşılaşmaz tabutun yanına yıkıldığını hatırlıyorum. Aziz Ata nın Öldüğü An (10 Kasım 1938) Ve tekrar kefen örtülmüştür Resmi heyet yeni tabuta konmasını bir raporla tespit edecektir. Geleneklerimize uygun bir şekilde merasimi yapılacaktır. 11 Kasım 1953 Pazartesi Ankara, Ata için şimdiye kadar misli görülmemiş heyecanlı ve tarihi bir gün yaşadı Büyük kurtarıcı Atatürk ün mübarek naşı dün muhteşem bir merasimle Anıtkabire kondu Tören çok muhteşemdi. Halktan ve kız erkek izcilerden bayılanlar oldu, bunlara sağlık bakanı bizzat alâka gösterdi. Katafalkta son nöbeti tutan Tuğgeneral Necmi Şar da fenalık geçirerek bayıldı. Sokaklar mahşer gibiydi. Aziz Atatürk ün naşının ebedi istinatgâhına tevdi edileceği bu günkü 10 Kasım sabahı, Ankara günlerden beri yaşadığı üzüntülü heyecanı kalbinde sindire sindire dün geceyi de hemen hemen uykusuz geçirmiş ve daha tan yeri ağarmadan ayağa kalkmış bulunuyordu.

8 Kadın, erkek, çocuk, genç, ihtiyar, şafakla beraber şehrin dört bir köşesinden merkeze akın etmeye başlamıştı. Saat 7 den itibaren kortejin geçeceği yol güzergâhının etrafı Atatürk ü huşu içinde bir defa selamlamak isteyen vatandaşlarla dolup taşmıştı. Vatandaş kalabalığı sadece yolları hıncahınç doldurmakla kalmamış, güzergâh üzerindeki bütün binaların pencereleri, balkonları ve damarlına varıncaya kadar taşmıştı. Bugün 10 Kasım 1953 te saat 9 u 5 geçe Atatürk ün ölümünün on beşinci yıldönümü dakikasında, bütün Türk milleti, en büyük evladının manevi huzurunda huşu ile eğiliyordu. Muvakkat kabrin ön basamaklarında vaziyet almış olan borazanın dikkat işareti ve bunu müteakip Ankara tepelerinden atılan ilk top, vatanın büyük kurtarıcısının naşını ebedi istinatgâhına götürmek üzere muvakkat kabir etrafında toplananları değil, fakat radyolar vasıtasıyla bütün bir milleti ihtiram vakfesine davet etmişti. Ata nın Tabutu Top Arabasına Götürülmek Üzere Etnografya dan Çıkarılırken Bir ucu Bankalar Caddesinin başlangıcında bulunan merasim alayı yürüyüşe geçti. Merasim Alayı şöyle teşekkül etmişti: Merasim Kumandanı, Karargâhı, Harp Okulu Bandosu, Sancağı ile Harbiye Alayı, Flamalarıyla Hava Harp Okulu Bölüğü, toplu halde bayrakları taşıyan gençler, İzci Alayı. 12 Generalin iki taraflı çevrelediği top arabasının arkasın da. Atatürk ün siyah kadife bir yastık üzerinde İstiklal Madalyasını taşıyan bir general.

9 Bunun arkasından da kortejin başında Atatürk ün kız kardeşi Makbule Atadan, Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Meclis Başkanı Refik Koraltan, Başbakan Adnan Menderes, Ana Muhalefet Partisi Başkanı İsmet İnönü bulunuyordu. Ata nın Tabutu Top Arabasında Ata nın Tabutu Top Arabasında

10 Aziz Atatürk ün Ebedi İstinatgâhına Tevdi Edildiği Gün Kız Kardeşi Makbule Atadan, Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderes Ankara ve Türkiye kurucusuna veda etmek üzere sokakları doldurmuştu. 15 yıl önceki sahneler yeniden yaşanıyordu. Ülkenin her tarafından insanlar Ankara ya akın etmişti. Ankara ya dışarıdan gelenlerin sayısının 40 bin olduğu söyleniyordu. Kortej yol boyunca ilerlerken Türk Hava Kurumu nun uçakları Atatürk ün bir portresini Ankara semalarında dalgalandırıyorlardı.

11 Başbakan Adnan Menderes, Meclis Başkanı Refik Koraltan ve İsmet İnönü Gözyaşlarını Zapt Edemeyen Bir Kadın Kız Kardeşi Makbule Atadan ve Cumhurbaşkanı Celal Bayar Kortej te Anıtkabir e ulaştı. 12 er atanın tabutunu omuzlarına alarak aslanlı yolda ilerlemeye başladı. Yolun iki tarafına yerleştirilmiş kız ve erkek izciler ellerindeki çiçekleri tabutun geçeceği yola serpiyorlardı. Atatürk ün tabutu şeref holüne çıkan merdivenlerin başına geldiğinde merdivenlerin iki yanında 3 er sıra nöbet tutan izciler onu selamladılar.

12 Tabut şeref holüne çıkan merdivenlerin ortasındaki hitabet kürsünün arkasında hazırlanmış olan katafalktın önüne kondu. Cumhurbaşkanı Celal Bayar bir konuşma yaptı. Cumhurbaşkanı Celal Bayar Konuşmasını Yapıyor Büyük Türk Milleti, Atatürk, tam 15 yıl önce bu gün, hayata gözlerini kapamıştı. O gün, bütün Türk Milleti gözyaşı dökmüş, insaniyet alemi elemimize iştirak etmişti. Çünkü. Türk milleti, büyük bir evlâdını, beşeriyet, insanlık idealine hadim on kuvvetli bir rüknünü kaybetmişti. Şimdi, şu anda, maneviyatını ruhlarımızda mukaddes bir varlık halinde yaşattığımız Kemal Atatürk ün fani vücudunu ebedi metfenine, Anıtkabir adını verdiğimiz buraya; tevdi etmek için toplanmış bulunuyoruz Atatürk! Sen, bizdendin! Seni Halife yapmak, Padişah yapmak isteyenler oldu. İltifat etmedin. Milli irade yolunu seçtin! Hayat ve şahsiyetini, milletin hizmetine vakfettin! Türkün gıpta ettiği, övündüğü vasıflara maliktin! Bütün meziyetlerinle Türk milletinin ta kendisisin! Şimdi seni, kurtardığın vatanın her köşesinden gönderilen mukaddes topraklara veriyoruz. Bilki, hakiki yerin daima inandığın ve bağlandığın Türk Milletinin minnet dolu sinesidir! Nur içinde yat! Konuşmanın ardından tabut Mehmetçiklerin omzunda sembolik lahitin tam 7 metre altında bulunan mezar odasına götürüldü.