Sağlık Memuru & Aday Biyolog Özgür YETKİN

Transkript

1 Sağlık Memuru & Aday Biyolog Özgür YETKİN

2 Onkoloji, Kanser nedir? Onkoloji tümörlerle uğraşan bilim dalı. Kanser, hücrelerin kontrolsüz veya anormal bir şekilde büyümesi ve çoğalmasıdır.

3 AMAÇ Doğru, Güvenilir, Hızlı, Anksiyeteleri ortandan kaldıracak Triyaj Tıbbi tedavi için hastanın en uygun zamanda Acil Servise girişinin sağlanması.

4 Triyaja Başvuru Şikayetleri Genel Vücut Ağrısı Nefes Darlığı Bulantı ve Kusma Ateş Halsizlik Diyare Karın Şişliği Senkop Gaitada Kan Kanlı Kusma Öksürükle Kan Diğer

5 Onkolojik Acil Durumlar A-Metabolik Nedenler B-Hematolojik Nedenler C-Yapısal Nedenler D-Tedavi yan etkileri

6 A-Metabolik Nedenler 1-Hiperkalsemi 2-Uygunsuz ADH 3-Tumör lizis sendromu

7 1-Hiperkalsemi nedir? Plazmada kalsiyumun normal( mg/dl) değerin üzerine çıkmasıdır.

8 Hiperkalseminin Sistemler Üzerine Etkisi Gastro-intestinal sistem: Bulantı, kusma, kabızlık, karın ağrısı ve distansiyon görülebilir. Tablo ileusa kadar gidebilir. Bazı hastalarda gastro-intestinal kanama veya akut pankreatit görülebilir.

9 Hiperkalseminin Sistemler Üzerine Etkisi Lokomotor sistem: Kemik ağrıları, artralji, artrit ve fraktürler olabilir. Daha çok hiperparatiroidiye bağlı hiperkalsemilerde görülmektedir. Kardiyovasküler sistem: Kan basıncı yükselir. Ağır hiperkalsemide ise dehidratasyona bağlı olarak şok görülebilir. Terimler Artralji :Eklemlerle ilgili tüm ağrılar. Artrit: eklemlerde vücut tarafından üretilen bir iltihaptır.

10 Hiperkalseminin Sistemler Üzerine Etkisi Üriner sistem bulguları: Hiperparatiroidili hastalarda taş öyküsü bulunabilir. Hiperkalsiüri, poliüri ve polidipsiye neden olabilir. Bunun sonucunda dehidratasyon ve azotemi gelişebilir. Akut veya kronik böbrek yetmezliği görülebilir. Terimler Hiperkalsiüri: İdrarda aşırı miktarda Ca ++ bulunması. Poliüri: Sık sık fazla miktarda idrar yapılması. Polidipsi:Aşırı ve uzun süren susuzluk hissi, çok su içme Azotemi: Kanda üre, ürik asit, kreatinin gibi azot içeren bileşiklerin genellikle ürenin fazla miktarda bulunması.

11 Hiperkalseminin Sistemler Üzerine Etkisi Nörolojik bulgular: Kemik vater refleksleri zayıflar ve kas tonusu azalır. Yaşlı kişilerde nörolojik bulgular daha sık görülmektedir. Kişilik değişmesi, konfüzyon, hallüsinasyon, stupor ve en sonunda koma gelişebilir. Terimler Kas tonusu:iskelet kaslarının dinlenme durumunda bile koruduğu belirli gerginlik. Konfüzyon: Bilinç bulanıklığıdır. Stupor: Çevreye ve çevresel uyarılara duyarlılığın ve tepkinin azaldığı yarı uyku hali

12 Hiperkalseminin Sistemler Üzerine Etkisi Altta yatan hastalığa ait bulgular: Karsinomlu hastalarda iştahsızlık, zayıflama, halsizlik, kabızlık ve mental değişmeler bulunabilir. Tutulan organla ilgili belirgin bulgular görülebilir. Kalp ritminde bozukluklar, ciddi yükselmelerde ise kalbin ani durması ile ölüm görülür.

13 Hiperkalsemi Belirti ve Bulgular Poliüri, Polidipsi, dehidratasyon İştahsızlık, güçsüzlük, kilo kaybı Letarji, hiporefleksi, psikoz Bulantı, kusma, konstipasyon Bradikardi, PR uzaması, RT kısalması, aritmiler Renal yetmezlik Konfüzyon, koma Terimler Letarji:Kaslarda tam gevşeme ve duyunun ortadan kalkması ile ortaya çıkan derin uyuşukluk durumu. Hiporefleksi:Deri yüzeyine ya da kemik-kiriş yapılarına uygulanan mekanik uyanlara karşı ortaya çıkan sinir reflekslerinin zayıflaması.

14 Hiperkalsemi Belirti ve Bulgular Nörolojik Gastrointestinal Kardiyak Genitoüriner Başağrısı Bulantı Hipertansiyon Poliüri İrritabilite Kusma Bradikardi Polidipsi Konvulsiyonlar Anoreksi Aritmi Noktüri Letarji Konstipasyon Hipotoni İleus Koma Abdominal ağrı

15 2-UYGUNSUZ ADH Bir kanser hastası NORMOVOLEMİK HİPONATREMİ ile başvuruyorsa UYGUNSUZ ADH sendromundan şüphelenilmelidir. Uygunsuz ADH sendromu: Çesitli klinik durumlarda ADH uygunsuz biçimde artar. Bu hastalarda idrarda sodyum artışı olur. Hastalarda ödem yoktur. Hastalarda hiponatremi vardır ve dehidratasyon bulunmaz. Sıvı kısıtlamasıyla normale dönerler. Terimler ADH: Antidiüretik hormondur. Böbreklerden suyun geri emilmesini sağlayan ve hipofizin arka lobundan salgılanan hormon. Hiponatremi: Hiponatremi serum sodyum konsantrasyonunun 130 meq/lt nin altında olmasıdır.

16 UYGUNSUZ ADH NEDENLERİ Tümörler: bronkojenik karsinom, duodenal adenokarsinom, pankreas adenokarsinomu, üreter ve prostat karsinomu, timoma, Hodgkin hastaligi, ALL Akciger hastalıkları: enfeksiyon (tbc, bakteriyel, mycoplazmal, viral) sol atrial basıncın azalması, pnömotoraks, atelektazi, astım, kistik fibrozis, pozitif basınçlı ventilasyon SSS hastalıkları: Tbc menenjit, ensefalit, bakteriyel menenjit, travma, hipoksi, tümör Diger nedenler: multipl skleroz, porfirya, vaskülit, stres, Guillian Barre sendromu İaçlar: Klorpropamid, vinkristin, vinblastin, diüretikler, morfin, karbamezapin, nikotin, barbitüratlar, kolsisin, flufenazin, amitriptilin

17 Belirti ve Bulgular Baş ağrısı Bulantı, Kusma, Kas krampları Letarji Dezoriantasyon Baskılanmış refleksler Özellikle hızlı gelişiyorsa; Nöbet, koma, kalıcı beyin hasarı, solunum durması, beyin sapı herniasyonu ve ölüm

18 TÜMÖR LİZİS SENDROM Genellikle tümör yükü fazla olan hastalarda malign hücrelerin hızlı yıkımı sonucu hücre içi metabolitlerin hücre dışına çıkmasına bağlı olarak ortaya çıkar. Hiperürisemi, hiperkalemi, hiperfosfatemi, hipokalsemi ve akut böbrek yetmezliği ile seyreder. Terimler Hiperürisemi: Kanda ürik asit artışı. Hiperkalemi: Kanda aşırı miktarda potasyum bulunması Hiperfosfatemi: Kanda fosfat seviyesinin anormal derecede artmasıdır. Hipokalsemi: Kandaki kalsiyum düzeyinin düşmesi.

19 TÜMÖR LİZİS SENDROM En sık nedeni hematolojik maligniteler Kemoterapi ve radyasyon sonrası hücre lizisi Hücre yıkım ürünlerinin homeostazisi bozması Terimler Lizis :genellikle hücrelerin dış membranlarının bütünlüğünün bozulması yoluyla yok edilmesidir. Homeostazis: Kararlı iç denge

20 TÜMÖR LİZİS SENDROM Aritmi Azotemi Asidosiz Hiperürisemi Hiperpotosemi Hipokalsemi Hiperfosfatemi Akut Böbrek Yetmezliği

21 B-Hematolojik Nedenler 1-Febril Nötropeni 2-Hiperviskozite

22 1-FEBRİL NÖTROPENİ Nedir? Vücut ısısı yüksekliğine (38.3 derece üzeri) mutlak nötrofil sayısının 500/mm 3 ve altında olmasının eşlik etmesi durumudur (0.5X10 9 /L)

23 1-FEBRİL NÖTROPENİ Kanser tedavisinin, özellikle de kemoterapinin en sık komplikasyonudur Lösemi, lenfoma ve solid tümörlere bağlı ölümlerin %50 sinde görülür Genellikle bakteriyel enfeksiyonlar sıktır ama fungal enfeksiyonlar da artmaktadır

24 2-HİPERVİSKOZİTE SENDROMU Anormal ve aşırı miktarda immünoglobulin üretimi nedeniyle, kanın akışkanlığının azalması sonucu, kan dolaşımının bozulması, doku ve organlardaki oksijen yetersizliği, organ yetmezlikleri, pıhtılaşma bozuklukları ve retinada patolojik değişimlerle belirgin hastalık tablosu.

25 2-HİPERVİSKOZİTE SENDROMU Waldenström makroglobulinemisi, lösemi ve MM hastalarında görülebilir Kanda immünoglobulin yüksek Viskozite artışı Hipoperfüzyon Waldenström makroglobülinemisi,aşırı lenfosit üretimiyle ortaya çıkar. Özellikle 50 yaşın altında ender olarak ortaya çıkar. Erkeklerde daha sık rastlanır. Hastalık genellikle sinsi ilerler. Halsizlik belirtileri tanıdan yıllarca önce başlayabilir. Hastalığın ilk belirtileri halsizlik (yüzde 50), kansızlık (yüzde 80), kanamalar (yüzde 50), ateş (yüzde 10) ve kilo kaybıdır.

26 2-HİPERVİSKOZİTE SENDROMU Spontan kanamalar Nörolojik sorunlar Görme bozuklukları (sosis görünümünde retinal arterler patognomonik)

27 C-Yapısal Nedenler 1-Epidural spinal kord kompresyonu 2-Malign perikardiyal efüzyon 3-Süperior venakava sendromu

28 1-SPİNAL EPİDURAL KORD KOMPRESYONU Tümörün dural saca bası yapması Renal, prostat, meme ve akciğer kanserleri KANSER HASTASI, BEL AĞRISI

29 1-SPİNAL EPİDURAL KORD KOMPRESYONU Hasta yattığında ve vertebral bası yapıldığında ağrı olması tipiktir İnkontinens ve duyu defisiti Paraparezi, pleji Rektal tonus kaybı

30 2-MALİGN PERİKARDİYAL EFÜZYON Tüm kanser hastalarında otopsi bulgusu olarak %10-15 saptanır Ancak tamamı tanı almaz Metastatik meme ve akciğer Lösemi, lenfoma, MM, kemoterapi ve toraksa radyasyon

31 2-MALİGN PERİKARDİYAL EFÜZYON Dispne, ortopne, yorgunluk, çarpıntı, taşikardi Nabız basıncında daralma, Kalp seslerinde azalma

32 3-SÜPERİOR VENA KAVA SENDROMU Malign Nedenler - Bronş kanseri (% ) - Lenfomalar (% 15 ) - Metastatik ( Meme, Germ hücreli ) Benign Nedenler - Mediastinal fibrosis - Vena kava trombüsü -Guatr -Sifilis -Sarkoidoz

33 3-SÜPERİOR VENA KAVA SENDROMU Dispne ( %50 ) Gövdenin üst yarısında ödem ( %40 ) Venlerde belirginleşme ( %65 ) Baş ağrısı, kafada dolgunluk hissi (%60) Öksürük, yutma güçlüğü (%40) Platore, siyanoz ( %15 ) Horner sendromu (%10) Vokal kord paralizisi (%5) Konvülsiyon Lareks ödemi Serebral ödem, koma

34 Tedavi Yan Etkileri Diyare İlaç ekstravazasyonları Obstipasyon Terimler Ekstravazasyon:Sıvının bir damardan doku aralıklarına sızması veya boşalması halidir. Örneğin, bir kan damarı zedelendiğinde, kan ekstravazasyonundan söz edilir ve bu fazla miktarda olursa, hematom, az olursa çürük oluşur. Obstipasyon: Dışkılama imkansızlığı

35 Olgu-1 56 Yaşında Bayan Meme CA, sol mastektomi Vitaller stabil Kemoterapi: 2 hafta önce almış Geliş şikayeti: Yüksek Ateş

36 Olgu-2 72 Yaşında Erkek AC CA, AC op. Sağ lob TA: 146/76 Nb: 119 SpO2 : 88 Kemoterapi ve Radyoterapi bitmiş. Geliş şikayeti: Nefes darlığı

37 Olgu-3 52 Yaşında Erkek Mide Ca, Kolon Ca, Hemoroid TA: 110/60 Nb: 100 SpO2: 96 Geliş şikayeti : 4 gündür makattan açık renkli kanama yaklaşık günlük 4 bardak dolusu

38 Olgu-4 40 yaşında Bayan Lenfoma TA: 136/65 Nb: 88 SpO2: 97 Geliş Şikayeti: 3 gün önce buradaydık 2 ünite kan takılacaktı bulamadık 1 ünite takıldı, kan taktırmak için geldik. 3 gün önceki hemoglobin değeri 6 g/dl

39 Olgu-5 48 yaşında Bayan Lenfoma Vitaller stabil Geliş Şikayeti : Yüksek Ateş

40 Olgu-6 48 yaşında Bayan Over Ca, Miyom op., Rahim op. Vitaller stabil Geliş Şikayeti : Vajinal Kanama 3 gündür toplamda yarım çay bardağı koyu renkli

41 Olgu-7 52 yaşında Erkek Kolon Ca, Barsak op. Vitaller stabil Geliş Şikayeti: Boğaz ağrısı üşüttüm galiba geçen soğukta kaldım diyor.

42 Olgu-8 38 yaşında Bayan Cilt kanseri Vitaller satabil Geliş Şikayeti: Genel vücut ve eklem ağrısı, hastalığından dolayı sık sık olduğunu söylüyor.

43 Olgu-9 46 yaşında Bayan Meme Ca Vitaller stabil Geliş Şikayeti: Mide bulantısı- Kusma(Dün kemoterapi almış)

44 Olgu yaşında Erkek Kronik öğrenci, Vitaller her zaman stabil Geliş Şikayeti: Aktif Şikayeti Yok (Biraz yorgun, Biraz bitkin, Her an her yerde uykuya meyilli ama stabil) Sabrınıza Hayranım Teşekkürler