(*10/06/2004 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır)

Transkript

1 Çal ma ve Sosyal Güvenlik Bakanl ndan: Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakk nda Yönetmelik * (*10/06/2004 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır) B R NC BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tan mlar Amaç Madde 1 Bu Yönetmelik, i çilerin biyolojik etkenlere maruziyetten kaynaklanan veya kaynaklanabilecek sa l k ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve bu risklerden korunmas na dair esas ve usulleri düzenlemek amac yla haz rlanm t r. Bu Yönetmelik bu alanda özel asgari hükümleri belirler. Kapsam Madde 2 Bu Yönetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 say l Kanunu kapsam na giren i yerlerinde i çilerin yapt klar i lerden dolay biyolojik etkenlere maruz kald klar veya maruz kalabilecekleri i lerde uygulan r. Dayanak Madde 3 Bu Yönetmelik, 4857 say l Kanununun 78 inci maddesine dayan larak haz rlanm t r. Tan mlar Madde 4 Bu Yönetmelikte geçen; a) Biyolojik etkenler: Herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen, genetik olarak de i tirilmi olanlar da dahil mikroorganizmalar, hücre kültürlerini ve insan parazitlerini, b) Mikroorganizma: Genetik materyali replikasyon veya aktarma yetene inde olan hücresel veya hücresel olmayan mikrobiyolojik varl, c) Hücre kültürü: Çok hücreli organizmalardan türetilmi hücrelerin in vitro olarak geli tirilmesini, d) Bakanl k: Çal ma ve Sosyal Güvenlik Bakanl n ifade eder. Bu maddenin (a) bendinde tan mlanan biyolojik etkenler, enfeksiyon risk düzeyine göre 4 risk grubunda s n fland r l r; Grup 1 biyolojik etkenler: nsanda hastal a yol açma ihtimali bulunmayan biyolojik etkenler. Grup 2 biyolojik etkenler: nsanda hastal a neden olabilen, çal anlara zarar verebilecek, ancak topluma yay lma olas l olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi imkan bulunan biyolojik etkenler. Grup 3 biyolojik etkenler: nsanda a r hastal klara neden olan, çal anlar için ciddi tehlike olu turan, topluma yay lma riski bulunabilen ancak genellikle etkili korunma veya tedavi imkan olan biyolojik etkenler. Grup 4 biyolojik etkenler: nsanda a r hastal klara neden olan, çal anlar için ciddi tehlike olu turan, topluma yay lma riski yüksek olan ancak etkili korunma ve tedavi yöntemi bulunmayan biyolojik etkenler. K NC BÖLÜM Genel Hususlar Risklerin Belirlenmesi ve De erlendirilmesi Madde 5 Risklerin belirlenmesi ve de erlendirilmesi a a da belirtilen hususlara göre yap l r; a) Biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan herhangi bir çal mada, i çinin sa l k ve güvenli ine yönelik herhangi bir riski de erlendirmek ve al nmas gereken önlemleri belirlemek için, i çinin maruziyetinin türü, düzeyi ve süresi belirlenir. Birden fazla grupta yer alan biyolojik etkenlere maruziyetin söz konusu oldu u i lerde risk de erlendirmesi, zararl biyolojik etkenlerin tümünün olu turdu u tehlike dikkate al narak yap l r. Risk de erlendirmesi, düzenli aral klarla ve i çinin biyolojik etkenlere maruziyet ko ullar n etkileyebilecek herhangi bir de i iklik oldu unda yenilenir.

2 veren, risk de erlendirmesinde kullan lan bilgileri, istendi inde Bakanl a vermekle yükümlüdür. b) Bu maddenin (a) bendinde sözü edilen risk de erlendirmesi, a a dakileri de kapsayan tüm bilgiler dikkate al narak yap l r; 1) nsan sa l na zararl olan veya olabilecek biyolojik etkenlerin s n fland r lmas, 2) Yetkili makamlar n, i çilerin sa l n korumak için biyolojik etkenlerin denetim alt na al nmas hakk ndaki önerileri, 3) çilerin i lerinin sonucu olarak ortaya ç kabilecek hastal klarla ilgili bilgiler, 4) çilerin i lerinin sonucu olarak ortaya ç kabilecek alerjik veya toksik etkiler, 5) Yapt klar i le do rudan ba lant l olarak i çilerin yakaland hastal kla ilgili bilgiler. Risk De erlendirmesine Göre Yönetmelik Maddelerinin Uygulanmas Madde 6 yerinde yap lan risk de erlendirmesi sonucunda: a) Maruz kal nan ve/veya kal nabilecek etken, i çiler için tan mlanabilir sa l k riski olu turmayan Grup 1 biyolojik etkenler s n f nda ise, bu Yönetmeli in 7 nci maddesinden 18 inci maddesine kadar olan maddeleri uygulanmaz. Ancak, bu durumda Ek VI n n birinci paragraf nda belirtilen hususlara uyulur. b) Biyolojik etkenle do rudan çal lmayan veya biyolojik etkenin kullan lmad ancak, i çilerin biyolojik etkene maruziyetine neden olabilecek Ek I de yer alan i lerde, risk de erlendirmesinde gereksiz oldu u belirtilmedikçe, bu Yönetmeli in 7, 9, 10, 12, 13, 14, 15 ve 16 nc maddeleri uygulan r. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM verenlerin Yükümlülükleri kâme Madde 7 veren, yap lan i in özelli ine göre zararl biyolojik etkenleri kullanmaktan kaç nacak ve teknik geli melere uygun olarak, kullan m artlar nda i çilerin sa l için tehlikeli olmayan veya daha az tehlikeli olan biyolojik etkenleri kullanacakt r. Risklerin Azalt lmas Madde 8 veren, i yerinde biyolojik etkenlere maruziyet riskinin azalt lmas için a a daki hususlara uymakla yükümlüdür: a) Yap lan risk de erlendirmesi sonucunda, i çilerin sa l k ve güvenli i için risk oldu u ortaya ç karsa, i çilerin maruziyeti önlenir. b) Bunun teknik olarak mümkün olmad hallerde, yap lan i ve risk de erlendirmesi dikkate al narak, sa l k ve güvenlik yönünden yeterli korumay sa layacak ekilde, i çilerin maruziyet düzeyinin en aza indirilmesi için özellikle a a daki önlemler al n r; 1) Maruz kalan veya kalabilecek i çi say s, mümkün olan en az say da tutulur. 2) Çal ma prosesleri ve teknik kontrol önlemleri, biyolojik etkenlerin ortama yay lmas n önleyecek veya ortamda en az düzeyde bulunmas n sa layacak ekilde düzenlenir. 3) Öncelikle toplu koruma önlemleri al n r ve/veya maruziyetin ba ka yollarla önlenemedi i durumlarda ki isel korunma yöntemleri uygulan r. 4) Hijyen önlemleri, biyolojik etkenlerin çal ma yerlerinden kontrol d d ar ya ta nmas veya s zmas n n önlenmesi veya azalt lmas n sa layacak ekilde uygulan r. 5) Ek II de verilen biyolojik risk i areti ile birlikte ilgili di er uyar i aretleri de kullan l r. 6) Biyolojik etkenlerin kar t kazalar n önlenmesine yönelik plan haz rlan r. 7) Gerekiyorsa ve teknik olarak mümkünse, kullan lan biyolojik etkenlerin muhafaza edildikleri ortam d nda bulunup bulunmad n n belirlenmesi için ölçümler yap l r. 8) At klar n, gerekti inde uygun i lemlerden geçirildikten sonra i çiler taraf ndan güvenli bir biçimde toplanmas, depolanmas ve i yerinden uzakla t r lmas, güvenli ve özel kaplar n kullan lmas da dahil uygun yöntemlerle yap l r. 9) Biyolojik etkenlerin i yeri içinde güvenli bir ekilde ta nmas için gerekli düzenlemeler yap l r. Bakanl n Bilgilendirilmesi Madde 9 veren, a a da belirtilen hususlarda Bakanl a bilgi vermekle yükümlüdür: a) Risk de erlendirmesi sonuçlar i çilerin sa l k ve güvenli i yönünden risk bulundu unu ortaya koyuyorsa, istenmesi halinde, i veren a a daki konularda gerekli bilgileri Bakanl a verir; 1) Risk de erlendirmesinin sonuçlar. 2) çilerin biyolojik etkenlere maruz kald veya kalabilece i i ler. 3) Maruz kalan i çi say s.

3 4) yerinde sa l k ve güvenlikten sorumlu ki ilerin ad, soyad, unvan ve bu konudaki yeterlili i. 5) Çal ma ekli ve yöntemleri de dahil olmak üzere al nan koruyucu ve önleyici önlemler. 6) Fiziksel engellerin ortadan kalkmas ndan kaynaklanabilecek, Grup 3 veya Grup 4 de yer alan biyolojik etkenlere maruziyetten i çilerin korunmas için acil eylem plan. b) veren, biyolojik etkenin ortama yay lmas na ve insanda ciddi enfeksiyona ve/veya hastal a sebep olabilecek herhangi bir kaza veya olay derhal Bakanl a ve Sa l k Bakanl na bildirir. c) letmenin faaliyeti sona erdi inde, bu Yönetmeli in 13 üncü maddesine göre düzenlenen maruz i çilerin listesi ile bu Yönetmeli in 16 nc maddesine göre tutulan tüm t bbi kay tlar Bakanl a verilir. Hijyen ve Ki isel Korunma Madde 10 Biyolojik etkenlerle yap lan çal malarda a a daki hususlara uyulacakt r: a) verenler, i çilerin biyolojik etkenlerle çal maya ba l sa l k veya güvenlik riskleriyle kar la t klar bütün i lerde, a a daki önlemleri almakla yükümlüdür; 1) çiler, biyolojik etkenlerin bula ma riski bulunan çal ma alanlar nda yiyip içmeyeceklerdir. 2) çilere uygun koruyucu giysi veya di er uygun özel giysi sa lanacakt r. 3) çilere, göz y kama s v lar ve/veya cilt antiseptikleri de dahil, uygun ve yeterli temizlik malzemeleri bulunan y kanma ve tuvalet olanaklar sa lanacakt r. 4) Gerekli koruyucu ekipmanlar; Belirlenmi bir yerde uygun olarak muhafaza edilecektir. Her kullan mdan sonra ve mümkünse kullan mdan önce kontrol edilip temizlenecektir. Bozuk koruyucu ekipmanlar, kullan m ndan önce tamir edilecek veya de i tirilecektir. 5) nsan ve hayvan kaynakl numunelerin al nmas, i lem yap lmas ve incelenmesi yöntemleri belirlenecektir. b) Bu maddenin (a) bendinde belirtilen koruyucu elbiseler de dahil, biyolojik etkenlerle kirlenmi olabilecek i elbiseleri ve koruyucu ekipman, çal ma alan ndan ayr lmadan önce ç kar lacak ve di er giysilerden ayr bir yerde muhafaza edilecektir. verence, kirlenmi bu elbiselerin ve koruyucu ekipman n dekontaminasyonu ve temizli i sa lanacak, gerekti inde imha edilecektir. c) Bu maddenin (a) ve (b) bentlerine göre al nan önlemlerin maliyeti i çilere yans t lmaz. çilerin E itimi ve Bilgilendirilmesi Madde 11 çilerin ve/veya temsilcilerinin e itimi ve bilgilendirilmesi ile ilgili hususlar a a da belirtilmi tir: a) veren, i yerinde çal an i çilerin ve/veya temsilcilerinin uygun ve yeterli e itim almalar n sa lar ve özellikle a a da belirtilen konularda gerekli bilgi ve talimatlar verir; 1) Olas sa l k riskleri, 2) Maruziyeti önlemek için al nacak önlemler, 3) Hijyen gerekleri, 4) Koruyucu ekipman ve elbiselerin kullan m ve giyilmesi, 5) Herhangi bir olay an nda ve olaylar n önlenmesinde i çilerce yap lmas gerekenler. b) E itim; 1) Biyolojik etkenlerle temas n söz konusu oldu u çal malara ba lanmadan önce verilecek, 2) Yeni veya de i en risklere göre uyarlanacak, 3) Gerekti inde periyodik olarak tekrarlanacakt r. Özel Durumlarda çinin Bilgilendirilmesi Madde 12 Özel durumlarda i çiler a a daki hususlar göz önünde bulundurularak bilgilendirilir: a) verenler i yerinde; 1) Biyolojik etkenlerle çal ma s ras nda olu an ciddi bir kaza veya olay durumunda, 2) Grup 4 biyolojik etkenlerle yap lan çal malarda takip edilecek prosedürü de içeren yaz l talimatlar sa layacak ve mümkünse uyar lar görünür ekilde asacaklard r. b) çiler, biyolojik etkenlerin kullan m s ras nda meydana gelen herhangi bir kaza veya olay, sa l k ve güvenlikten sorumlu veya görevli ki iye derhal bildirirler. c) verenler, biyolojik etkenlerin ortama yay lmas ndan do an ve insanda ciddi enfeksiyona ve/veya hastal a neden olabilecek kaza veya olay, çal anlara ve/veya temsilcilerine derhal bildirirler. Ayr ca, i verenler, çal anlara ve/veya temsilcilerine kazan n sebeplerini ve durumu düzeltmek için al nan önlemleri de en k sa zamanda bildirirler.

4 d) Her i çi, bu Yönetmeli in 13 üncü maddesinde sözü edilen listede belirtilen ve ki isel olarak kendisini ilgilendiren bilgilere ula abilecektir. e) çiler ve/veya temsilcileri, konuyla ilgili genel bilgilere ula abileceklerdir. f) verenler, bu Yönetmeli in 9 uncu maddesinin (a) bendinde belirtilen bilgileri istemeleri halinde i çilere ve/veya temsilcilerine verir. Maruz Kalan çilerin Listesi Madde 13 Biyolojik etkenlere maruziyet ile ilgili liste ve kay tlar a a da belirtilen esaslara göre tutulur: a) verenler, Grup 3 ve/veya Grup 4 biyolojik etkenlere maruz kalan i çilerin listesini, yap lan i in türünü, mümkünse hangi biyolojik etkene maruz kald klar n ve maruziyetler, kazalar ve olaylarla ilgili kay tlar, uygun bir ekilde tutulur. b) Bu liste ve kay tlar maruziyet sona erdikten sonra en az 20 y l saklan r. A a da belirtilen enfeksiyonlara neden olabilecek biyolojik etkenlere maruziyette, bu liste, bilinen son maruziyetten sonra en az 40 y l boyunca saklan r; 1) Kal c veya gizli enfeksiyona neden oldu u bilinen biyolojik etkenlere maruziyette. 2) Eldeki bilgi ve verilere göre, seneler sonra hastal n ortaya ç kmas na kadar te his edilemeyen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette. 3) Hastal n geli mesinden önce uzun kuluçka dönemi olan enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette. 4) Tedaviye ra men uzun süreler sonra nükseden hastal klara yol açan enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette. 5) Uzun süreli ciddi ar za b rakabilen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette. c) yeri hekimi ve/veya i yerindeki sa l k ve güvenlikle ilgili yetkili ki i veya bu konuyla ilgili di er sorumlu ki iler bu maddenin (a) bendinde belirtilen listeye ula abileceklerdir. çilerin Görü lerinin Al nmas ve Kat l m n n Sa lanmas Madde 14 veren, bu Yönetmelikte belirtilen konularda 9/12/2003 tarihli ve say l Resmi Gazete de yay mlanan Sa l ve Güvenli i Yönetmeli inin 11 inci maddesine uygun olarak i çilerin ve/veya temsilcilerinin görü lerini al r ve kat l mlar n sa lar. Bakanl a Bildirim Madde 15 verenler a a daki konularda Bakanl a bildirimde bulunmakla yükümlüdürler: a) A a da belirtilen biyolojik etkenlerin ilk kez kullan m nda ön bildirimde bulunulur; 1) Grup 2 biyolojik etkenler. 2) Grup 3 biyolojik etkenler. 3) Grup 4 biyolojik etkenler. Bu bildirim i in ba lamas ndan en az 30 gün önce yap l r. Bu maddenin (b) bendinde belirtilen hususlar sakl kalmak kayd ile i veren, Grup 4 de yer alan her bir biyolojik etkeni veya geçici olarak kendisinin yapt s n fland rmaya göre Grup 3 de yer alan yeni bir biyolojik etkeni ilk defa kulland nda da ön bildirimde bulunur. b) Grup 4 biyolojik etkenlerle ilgili tan hizmeti veren laboratuvarlar için, sadece yapt hizmetlerin içeri i hakk nda ba lang çta bildirimde bulunulur. c) yerinde bildirimi geçersiz k lan, proses ve/veya i lemlerde sa l k veya güvenli i önemli ölçüde etkileyecek büyük de i iklikler oldu unda, bildirim yeniden verilir. d) Bu maddenin (a), (b) ve (c) bentlerinde sözü edilen bildirim; 1) yerinin unvan ve adresini, 2) yerinde sa l k ve güvenlikten sorumlu ki ilerin ad, soyad, unvan ve bu konudaki yeterlili ini, 3) Risk de erlendirmesinin sonucunu, 4) Biyolojik etken türlerini, 5) Öngörülen korunma ve önleme tedbirlerini içerir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Di er Hükümler Sa l k Gözetimi Madde 16 Biyolojik etkenlerle yap lan çal malarda: a) veren her i çinin; 1) Çal malara ba lamadan önce, 2) Düzenli aral klarla,

5 sa l k gözetimine tabi tutulmalar n sa lar. b) Risk de erlendirmesi, özel koruma önlemleri al nmas gereken i çileri tan mlayacakt r. Gerekti inde, maruz kald klar veya kalm olabilecekleri biyolojik etkene kar henüz ba kl olmayan i çiler için etkili a lar haz r bulundurulur. verenler, a bulundurduklar nda Ek VII de belirtilen hususlar göz önüne alacaklard r. Bir i çinin, maruziyete ba l oldu undan ku kulan lan bir enfeksiyona ve/veya hastal a yakaland saptand nda, i yeri hekimi veya i çilerin sa l k gözetiminden sorumlu ki i, benzer biçimde maruz kalm di er i çilerin de ayn ekilde gözetime tabi tutulmas n sa lar. Bu durumda maruziyet riski yeniden de erlendirilir. c) Sa l k gözetiminin yap ld bu durumlarda, ki isel t bbi kay tlar, maruziyetin son bulmas ndan sonra en az 10 y l süre ile saklan r. Bu Yönetmeli in 13 üncü maddesinin (b) bendinde belirtilen özel durumlarda ki isel t bbi kay tlar bilinen son maruziyetten itibaren 40 y l süre ile saklan r. d) yeri hekimi veya i çilerin sa l k gözetiminden sorumlu ki i, her bir i çi için al nmas gerekli koruyucu ve önleyici tedbirler ile ilgili olarak önerilerde bulunur. e) Maruziyetin sona ermesinden sonra yap lacak herhangi bir sa l k gözetimi ile ilgili olarak i çilere gerekli bilgi ve tavsiyeler verilir. f) çiler, kendileriyle ilgili sa l k gözetimi sonuçlar hakk nda bilgi edinebilecekler, ilgili i çiler veya i veren sa l k gözetimi sonuçlar n n gözden geçirilmesini isteyebileceklerdir. g) çilerin sa l k gözetimi ile ilgili hususlar Ek IV de verilmi tir. h) Biyolojik etkenlere, mesleki maruziyet sonucu meydana gelen her hastal k veya ölüm Bakanl a bildirilir. Tan Laboratuvarlar D nda Kalan nsan Sa l ve Veterinerlikle lgili Kurulu lar Madde 17 Tan laboratuvarlar d nda kalan, insan sa l ve veterinerlik hizmeti verilen i yerlerinde: a) Risk de erlendirmesi yap l rken, a a daki hususlara özellikle dikkat edilecektir; 1) Hasta insanlarda veya hayvanlarda ve onlardan al nan maddelerde ve örneklerde biyolojik etkenlerin varl hakk ndaki belirsizliklere, 2) Hasta insanlarda veya hayvanlarda ve onlardan al nan maddelerde ve örneklerde varoldu u bilinen veya varoldu undan üphe edilen biyolojik etkenlerin olu turdu u tehlikeye, 3) in do as ndan kaynaklanan risklere. b) Çal an i çilerin sa l k ve güvenli ini korumak için uygun önlemler al nacakt r. Bu önlemler a a daki hususlar da içerecektir; 1) Uygun dekontaminasyon ve dezenfeksiyon yöntemlerinin belirlenmesi, 2) Biyolojik etkenlerin bula t at klar n risksiz bir ekilde yüklenip bo alt lmas n ve uzakla t r lmas n sa layacak uygun yöntemlerin kullan lmas. c) Grup 3 veya Grup 4 biyolojik etkenlerle enfekte olan veya oldu undan üphelenilen hasta insanlar n veya hayvanlar n bulundu u karantina yerlerinde, enfeksiyon riskini en aza indirmek için, Ek V in (A) sütununda belirtilen önlemler al nacakt r. Endüstriyel lemler, Laboratuvarlar ve Hayvan Bar naklar çin Özel Önlemler Madde 18 Endüstriyel i lemler, laboratuvarlar ve hayvan bar naklar için al nmas gerekli özel önlemler a a da belirtilmi tir: a) Te his laboratuvarlar da dahil, laboratuvarlarda ve Grup 2, Grup 3 ve Grup 4 biyolojik etkenlerle bilhassa enfekte edilmi veya bunlar ta yan veya ta d klar ndan üphe edilen laboratuvar hayvanlar n n bar naklar nda a a daki önlemler al n r; 1) Ara t rma, geli tirme, ö retim veya tan amac yla Grup 2, Grup 3 ve Grup 4 biyolojik etkenlerle çal malar n yürütüldü ü laboratuvarlarda, enfeksiyon riskini asgariye indirmek için Ek V te belirtilen önlemler al n r. 2) Risk de erlendirmesini takiben biyolojik etkenin risk derecesine göre fiziksel koruma düzeyi tespit edilecek ve Ek V te belirtilen önlemler al n r. A a da belirtilen biyolojik etkenlerle çal malar; Grup 2 biyolojik etkenler için koruma düzeyi en az 2 olan, Grup 3 biyolojik etkenler için koruma düzeyi en az 3 olan, Grup 4 biyolojik etkenler için koruma düzeyi en az 4 olan, çal ma alanlar nda sürdürülecektir.

6 3) nsanda hastal a yol açabilecek biyolojik etkenler içerip içermedi i belirsiz olan maddelerle çal lan ancak as l amaçlar biyolojik etkenlerle çal mak olmayan laboratuvarlarda, koruma düzeyi en az 2 olan önlemler uygulan r. Bakanl kça daha alt düzeydeki koruma önlemlerinin yeterli oldu u belirtilmedikçe, gerekli oldu u bilinen ya da üphelenilen durumlarda koruma düzeyi 3 veya 4 olan önlemler uygulan r. b) Grup 2, Grup 3 veya Grup 4 de yer alan biyolojik etkenlerin kullan ld sanayi proseslerinde a a daki önlemler al n r; 1) Bu maddenin (a) bendinin (2) numaral alt bendinde tan mlanan koruma ilkeleri, Ek VI da belirtilen uygulamaya yönelik önlemler ve uygun prosedürler esas al narak sanayi proseslerine de uygulan r. 2) Grup 2, Grup 3 veya Grup 4 de yer alan biyolojik etkenlerin kullan lmas ile ilgili risk de erlendirmesine göre, bu etkenlerin sanayide kullan lmas nda al nmas gereken önlemlerin neler oldu una karar vermeye Bakanl k yetkilidir. c) çiler için ciddi sa l k riski olu turabilecek, ancak kesin bir de erlendirme yap lamayan biyolojik etkenlerle çal malar n yap ld tüm i yerlerinde koruma düzeyi en az 3 olan önlemler al n r. BE NC BÖLÜM lgili Avrupa Birli i Mevzuat, Yürürlük ve Yürütme lgili Avrupa Birli i Mevzuat Madde 19 Bu Yönetmelik Avrupa Birli inin 18/9/2000 tarihli ve 2000/54/EC say l Konsey Direktifi esas al narak haz rlanm t r. Hüküm Bulunmayan Haller Madde 20 Bu Yönetmelikte belirtilen özel önlemler ile birlikte bu Yönetmelik kapsam na giren i yerlerinde, 9/12/2003 tarihli ve say l Resmi Gazete de yay mlanan Sa l ve Güvenli i Yönetmeli i hükümleri de uygulan r. Yürürlük Madde 21 Bu Yönetmelik yay m tarihinden itibaren bir y l sonra yürürlü e girer. Yürütme Madde 22 Bu Yönetmelik hükümlerini Çal ma ve Sosyal Güvenlik Bakan yürütür. EK I B YOLOJ K ETKENLERE MARUZ YET N OLAB LECE LER L STES 1- G da üretilen fabrikalarda çal ma. 2- Tar mda çal ma. 3- Hayvanlarla ve/veya hayvan kaynakl ürünlerle çal ma. 4- Sa l k hizmetlerinin verildi i yerlerde, karantina dahil morglarda çal ma. 5- Mikrobiyolojik te his laboratuvarlar d ndaki kliniklerde, veterinerlik ve te his laboratuvarlar ndaki çal ma. 6- At klar yok eden fabrikalarda çal ma. 7- Kanalizasyon, ar tma tesislerindeki çal ma.

7 EK II B YOLOJ K TEHL KE ARET ( Sar zemin üzerine siyah sembol) B YOLOJ K R SK

8 EK III SINIFLANDIRILMI B YOLOJ K ETKENLER L STES Aç klamalar 1 Bu Yönetmeli in kapsam na uygun olarak, s n fland rma listesine yaln zca insan enfekte etti i bilinen etkenler dahil edilmi tir. Uygun oldu u yerlerde, bu etkenlerin toksik ve alerji yapma potansiyelleri belirtilmi tir. nsan etkilemedi i bilinen hayvan ve bitki patojenleri ç kar lm t r. S n fland r lm biyolojik etkenler listesine, genetik olarak de i tirilmi mikroorganizmalar dahil edilmemi tir. 2 S n fland r lm etkenler listesi sa l kl i çilerde o etkenlerin yapt klar etkilere dayand r lm t r. Önceden varolan bir hastal k, ilaç kullan m, kazan lm ba kl k, gebelik veya emzirme gibi bir nedenle ya da ba ka bir nedenden dolay bir ki inin duyarl l n n etkilenebilece i özel durumlardaki etkiler dikkate al nmam t r. Bu tür i çilerdeki ek riskler bu Yönetmelikte öngörülen risk de erlendirmesi kapsam nda ele al nacakt r. Grup 3 veya Grup 4 de yer alan biyolojik etkenlere maruz kal nan veya maruz kal nabilecek baz sanayi proseslerinde, laboratuvar çal malar nda veya hayvanlarla yap lan çal malarda bu Yönetmeli in 18 inci maddesine uygun teknik önlemler al nacakt r. 3 Herhangi bir biyolojik etkenin Grup 2, Grup 3 veya Grup 4 de s n fland r lmam olmas ve listede yer almamas, bu biyolojik etkenin Grup 1 de yer ald anlam na gelmez. Listede, birden çok türünün insanda patojen oldu u bilinen etkenlerin hastal klara en fazla neden oldu u bilinen türleri yer alacak ayr ca, ayn cinsin di er türlerinin de sa l etkileyebilece ini gösteren daha genel bir bilgi bulunacakt r. S n fland r lm biyolojik etkenler listesinde yer alan bir cinsin patojen olmad bilinen türleri ve tipleri (strains) listeye al nmam t r. 4 Bir su (strain) zay flat ld nda ya da bilinen virülans genlerini yitirdi inde, ait oldu u ve i yerindeki uygun risk de erlendirmesine konu olan ana su un s n fland r lmas için gerek görülen koruman n mutlak olarak uygulanmas gerekli de ildir. Örne in; Böylesi bir su un, koruyucu veya tedavi edici amaçlar için kullan lacak bir ürün veya bu ürünün bir parças olarak kullan lmas durumunda. 5 Bu listeyi olu turmak için kullan lan s n fland r lm etkenlerin nomenklatürü (bilimsel adland rmas ) bu listenin haz rland tarihteki etkenlerin taksonomisi (hayvan veya bitkilerin tasnifi) ve nomenklatürü ile ilgili uluslararas anla malara uygundur. 6 S n fland r lm biyolojik etkenler listesi, olu turuldu undaki bilgileri yans t r. 7 nsanda yeni izole edilen ve henüz de erlendirilmemi olan ve bu ekte yer almayan bütün virüsler en az Grup 2 de s n fland r lm say lacakt r. 8 Grup 3 de s n fland r lan ve kar lar nda (**) i areti bulunan biyolojik etkenler, genel olarak hava yolu ile bula c olmad klar ndan i çiler için s n rl enfeksiyon riski ta rlar. 9 yerinde, parazitlerin s n fland r lmas sonucuna göre belirlenen koruma düzeyine uygun gerekler, sadece insanda enfeksiyona neden olabilecek parazitin ya am döngüsünün evrelerine uygulan r. 10 Bu listede ayr ca biyolojik etkenin alerjik veya toksik reaksiyonlara sebep olma ihtimalinin bulundu unu, etkili a s n n oldu unu veya maruz kalan i çilerin isim listesinin 10 y ldan daha fazla tutulmas n n tavsiye edildi i de gösterilmi tir.

9 Bu göstergeler a a daki harflerle ifade edilir. A: Olas alerjik etkileri olan. D: Bu biyolojik etkene maruz kalan i çilerin listesinin bilinen son maruziyetten sonra 10 y ldan daha fazla saklanmas gereken. T: Toksin üretimi olan. V: Etkili a s bulunan. Koruyucu a laman n uygulanmas Ek VII de verilen k lavuza göre yürütülecektir. BAKTER LER VE BENZER ORGAN ZMALAR Listede görülen biyolojik etkenler için spp. ifadesi, insanda bilinen di er patojen türleri belirtir. Biyolojik Etken S n fland rma Notlar Actinobacillus actinomycetemcomitans 2 Actinomadura madurae 2 Actinomadura pelletieri 2 Actinomyces gerencseriae 2 Actinomyces israelii 2 Actinomyces pyogenes 2 Actinomyces spp. 2 Arcanobacterium haemolyticum (corynebacterium haemolyticum) 2 Bacillus anthracis 3 Bacteroides fragilis 2 Bartonella bacilliformis 2 Bartonella quintana (Rochalimea quintana) 2 Bartonella (Rochalimea) spp. 2 Bordetella bronchiseptica 2 Bordetella parapertussis 2 Bordetella pertussis 2 V Borrelia burgdorferi 2 Borrelia duttonii 2 Borrelia recurrentis 2 Borrelia spp. 2 Brucella abortus 3 Brucella canis 3 Brucella melitensis 3 Brucella suis 3 Burkholderia mallei (Pseudomonas mallei) 3 Burkholderia pseudomallei (Pseudomonas pseudomallei) 3 Campylabacter fetus 2 Campylabacter jejuni 2 Campylabacter spp. 2 Cardiobacterium hominis 2 Chlamydia pneumoniae 2 Chlamydia trachomatis 2 Chlamydia psittaci (avian su lar ) 3 Chlamydia psittaci (di er su lar ) 2 Clostridium botulinum 2 T

10 Clostridium perfringens 2 Clostridium tetani 2 T, V Clostridium spp. 2 Corynebacterium diphteriae 2 T, V Corynebacterium minutissimum 2 Corynebacterium pseudotuberculosis 2 Corynebacterium spp. 2 Coxiella burnetii 3 Edwardsiella tarda 2 Ehrlichia sennetsu (Rickettsia sennetsu) 2 Ehrlichia spp. 2 Eikenella corrodens 2 Enterobacter aerogenes/cloacae 2 Enterobacter spp. 2 Enterococcus spp. 2 Erysipelothrix rhusiopathiae 2 Escherichia coli (patojen olmayan su lar d ndakiler) 2 Escherichia coli, verocytotoxigenic su lar (örn. O157: H7 veya O103) 3 (**) T Flavobacterium meningosepticum 2 Fluoribacter bozemanae (Legionella) 2 Francisella tularensis (Tip A) 3 Francisella tularensis (Tip B) 2 Fusobacterium necrophorum 2 Gardnerella vaginalis 2 Haemophilus ducreyi 2 Haemophilus influenzae 2 Haemophilus spp. 2 Helicobacter pylori 2 Klebsiella oxytoca 2 Klebsiella pneumoniae 2 Klebsiella spp. 2 Legionella pneumophila 2 Legionella spp. 2 Leptospira interrogans (bütün serovarlar ) 2 Listeria monocytogenes 2 Listeria ivanovii 2 Morganella morganii 2 Mycobacterium africanum 3 V Mycobacterium avium / intracellulare 2 Mycobacterium bovis (BCG su u hariç) 3 V Mycobacterium chelonae 2 Mycobacterium fortuitum 2 Mycobacterium kansasii 2 Mycobacterium leprae 3 Mycobacterium malmoense 2 Mycobacterium marinum 2 Mycobacterium microti 3 (**) Mycobacterium paratuberculosis 2 Mycobacterium scrofulaceum 2 Mycobacterium simiae 2

11 Mycobacterium szulgai 2 Mycobacterium tuberculosis 3 V Mycobacterium ulcerans 3 (**) Mycobacterium xenopi 2 Mycobacterium caviae 2 Mycoplasma hominis 2 Mycoplasma pneumoniae 2 Neisseria gonorrhoeae 2 Neisseria meningitidis 2 V Nocardia asteroides 2 Nocardia brasiliensis 2 Nocardia farcinica 2 Nocardia nova 2 Nocardia otitidiscaviarum 2 Pasteurella multocida 2 Pasteurella spp. 2 Peptostreptococcus anaerobius 2 Plesiomonas shigelloides 2 Porphyromonas spp. 2 Prevotella spp. 2 Proteus mirabilis 2 Proteus penneri 2 Proteus vulgaris 2 Providencia alcalifaciens 2 Providencia rettgeri 2 Providencia spp. 2 Pseudomonas aeruginosa 2 Rhodococcus equi 2 Rickettsia akari 3 (**) Rickettsia canada 3 (**) Rickettsia conorii 3 Rickettsia montana 3 (**) Rickettsia typhi (Rickettsia mooseri) 3 Rickettsia prowazekii 3 Rickettsia rickettsii 3 Rickettsia tsutsugamushi 3 Rickettsia spp. 2 Bartonella quintana (Rochalimaea quintana) 2 Salmonella Arizonae 2 Salmonella Enteritidis 2 Salmonella Typhimurium 2 Salmonella Paratyphi A,B,C 2 V Salmonella Typhi 3 (**) V Salmonella (di er serovarlar ) 2 Serpulina spp. 2 Shigella boydii 2 Shigella dysenteriae (Tip 1) 3 (**) T Shigella dysenteriae (Tip 1 den farkl di erleri) 2 Shigella flexneri 2 Shigella sonnei 2

12 Staphylococcus aureus 2 Streptobacillus moniliformis 2 Streptococcus pneumoniae 2 Streptococcus pyogenes 2 Streptococcus suis 2 Streptococcus spp. 2 Treponema carateum 2 Treponema pallidum 2 Treponema pertenue 2 Treponema spp. 2 Vibrio cholerae (El Tor dahil) 2 Vibrio parahaemolyticus 2 Vibrio spp. 2 Yersinia enterocolitica 2 Yersinia pestis 3 V Yersinia pseudotuberculosis 2 Yersinia spp. 2 (**) Bkz. Aç klamalar (8 )

13 V RÜSLER (*) Biyolojik Etken S n fland rma Notlar Adenoviridae 2 Arenaviridae LCM Lassa Virüs complex (old world arena virüsleri): Lassa virüsü 4 Lymphocytic (su lar ) 3 Lymphocytic choriomeningitis virüsü (di er su lar ) 2 Mopeia virüsü 2 Di er LCM Lassa complex virüsleri 2 Tacaribe Virus Complex (new world arena virüsleri): Guanarito virüsü 4 Junin virüsü 4 Sabia virüsü 4 Machupo virüsü 4 Flexal virüsü 3 Di er Tacaribe complex virüsleri 2 Astroviridae 2 Bunyaviridae Belgrade (Dobrava olarak da bilinir) 3 Bhanja 2 Bunyamwera virüsü 2 Germiston 2 Oropouche virüsü 3 Sin Nombre (Muerto Canyon) 3 California encephalitis virüsü 2 Hantavirüsleri : Hantaan (Korean haemorrhagic fever) 3 Seoul virüsü 3 Puumala virüsü 2 Prospect Hill virüsü 2 Di er hantavirüsleri 2 Nairovirüsleri : Crimean Congo haemorrhagic fever 4 Hazara virüsü 2 Phlebovirüsleri : Rift Valley fever 3 V Sandfly fever 2 Toscana virüsü 2 Patojenik oldu u bilinen di er bunyaviridaeler 2 Calciviridae Hepatitis E virüsü 3 (**) Norwalk virüsü 2 Di er calciviridae 2 Coronaviridae 2 Filoviridae Ebola virüsü 4 Marburg virüsü 4 Flaviviridae

14 Australia encephalitis (Murray Valley encephalitis) 3 Central European tick borne encephalitis virüsü 3 (**) V Absettarov 3 Hanzalova 3 Hypr 3 Kumlinge 3 Dengue virüsü Tip Hepatitis C virüsü 3 (**) D Hepatitis G 3 (**) D Japanese B encephalitis 3 V Kyasanur Forest 3 V Louping ill 3 (**) Omsk (a) 3 V Powassan 3 Rocio 3 Russian spring summer encephalitis (TBE)(a) 3 V St Louis encephalitis 3 Wesselsbron virüsü 3(**) West Nile fever virüsü 3 Yellow fever 3 V Patojenik oldu u bilinen di er flavi virüsleri 2 Hepadnaviridae Hepatitis B virüsü 3 (**) V, D Hepatitis D virüsü (Delta) (b) 3 (**) V, D Herpesviridae Cytomegalo virüsü 2 Epstein Barr virüsü 2 Herpesvirus simiae (B virüsü) 3 Herpes simplex virüsü Tip 1 ve 2 2 Herpesvirus varicella zoster 2 Human B lymphotropic virüsü (HBLV HHV6) 2 Human herpes virüsü 7 2 Human herpes virüsü 8 2 D Orthomyxoviridae nfluenza virüsleri Tip A, B ve C 2 V (c) Tick borne ortomyxovrirdae: Dhori ve Thogoto virüsleri 2 Papovaviridae BK ve JC virüsleri 2 D (d) Human papillomavirüsleri 2 D (d) Paramyxoviridae Measles virüsü 2 V Mumps virüsü 2 V Newcastel disease virüsü 2 Parainfluenza virüsleri Tip Respiratory syncytial virüsü 2 Parvoviridae Human parvovirüsü (B 19) 2 Picornaviridae Acute haemorrhagic conjunctivitis virüsü (AHC) 2 Coxsackie virüsleri 2

15 Echo virüsleri 2 Hepatitis A virüsü (insan entero virüsü Tip 72) 2 V Poliovirüsleri 2 V Rhinovirüsleri 2 Poxviridae Buffalopox virüsü (e) 2 Cowpox virüsü 2 Elephantpox virüsü (f) 2 Milkers node virüsü 2 Molluscum contagiosum virüsü 2 Monkeypox virüsü 3 V Orf virüsü 2 Rabbitpox virüsü (g) 2 Vaccinia virüsü 2 Variola (major minor) virüsü 4 V Whitepox virüsü ( Variola virüsü ) 4 V Yatapox virüsü (Tana & Yaba) 2 Reoviridae Coltivirüsü 2 Human rotavirüsleri 2 Orbivirüsleri 2 Reovirüsleri 2 Retroviridae Human immunodeficiency virüsleri 3(**) D Human T cell lymphotropic virüsleri (HTLV), Tip 1 ve2 3(**) D SIV virüsü (h) 3(**) Rhabdoviridae Rabies virüsü 3(**) V Visicular stomatitis virüsü 2 Togaviridae Alfavirüsleri : Eastern equine encephalomyelitis 3 V Bebaru virüsü 2 Chikungunya virüsü 3(**) Everglades virüsü 3(**) Mayaro virüsü 3 Mucambo virüsü 3 (**) Ndumu virüsü 3 O nyong nyong virüsü 2 Ross River virüsü 2 Semliki forest virüsü 2 Sindbis virüsü 2 Tonate virüsü 3(**) Venezuelan equine encephalomyelitis 3 V Western equine encephalomyelitis 3 V Bilinen di er alpha virüsleri 2 Rubivirüsü (rubella) 2 V Toroviridae 2 S n fland r lmam virüsler Equine morbillivirüsü 4

16 Henüz tan mlanmam Hepatitis virüsleri 3 (**) D Bula abilir spongiform ansefalopatiler (TSEs) ile birlikte nadiren görülen etkenler Creutzfeldt Jakob hastal 3 (**) Variant Creutzfeldt Jakob hastal 3 (**) D (d) Bovine spongiform ansefalopatiler (BSE) ve ilgili di er hayvan TSE leri (i) 3 (**) D (d) Gertsmann Straussler Scheinker sendromu 3 (**) D (d) Kuru 3 (**) D (d) (*) Bkz. Aç klamalar (7) (**) Bkz. Aç klamalar (8) (a) Tick borne encephalitis. (b) Hepatit D virüsü yaln zca hepatit B virüsü ile ayn anda veya ikincil olarak enfekte olmu i çilerde patojendir. Bunun için, Hepatit B a s yaln zca Hepatit B virüsünden etkilenmemi i çileri Hepatit D virüsüne (Delta) kar koruyacakt r. (c) Yaln zca (A) ve (B) Tipleri için (d) Bu etkenlerle do rudan temas olan i ler için önerilir. (e) ki virüs tan mlanm t r: birisi, buffalopox tipi, di eri de Vaccinia virüsünün bir türüdür. (f) Cowpox virüsünün türüdür. (g) Vaccinian n bir türüdür. (h) Bugün için, simian kökenli di er retrovirüslerin insanda hastal k yapt hakk nda bir kan t yoktur. Bu virüslerle çal l rken, önlem olarak, üçüncü düzey korunma önerilir. (i) Di er hayvan TSE lerine yol açan etkenlerin insanda enfeksiyona yol açt hakk nda kan t yoktur. Bununla birlikte 3. risk grubunda (**) yer alan etkenler için, laboratuvar çal malar nda üçüncü düzey korunma önlemleri önerilir. Tan mlanm bir scrapie etkeniyle çal lan ve ikinci düzey korunman n yeterli oldu u laboratuvarlar bunun d ndad r. PARAZ TLER Biyolojik Etkenler S n fland rma Notlar Acanthamoeba castellani 2 Ancylostoma duodenale 2 Angiostrongylus cantonensis 2 Angiostrongylus costaricensis 2 Ascaris lumbricoides 2 A Ascaris suum 2 A Babesia divergens 2 Babesia microti 2 Balantidium coli 2 Brugia malayi 2 Brugia pahangi 2 Capillaria philippinensis 2 Capillaria spp. 2 Clonorchis sinensis 2 Clonorchis viverrini 2 Cryptosporidium parvum 2 Cryptosporidium spp. 2

17 Cyclospora cayetanensis 2 Dipetalonema streptocerca 2 Diphylobothrium latum 2 Dracunculus medinensis 2 Echinococcus granulosus 3 (**) Echinococcus multilocularis 3 (**) Echinococcus vogeli 3 (**) Entemoeba histolytica 2 Fasciola gigantica 2 Fasciola hepatica 2 Fasciolopsis buski 2 Giardia lamblia (Giardia intestinalis) 2 Hymenolepis diminuta 2 Hymenolepis nana 2 Leishmania brasiliensis 3 (**) Leishmania donovani 3 (**) Leishmania ethiopica 2 Leishmania mexicana 2 Leishmania peruviana 2 Leishmania tropica 2 Leishmania major 2 Leishmania spp. 2 Loa loa 2 Mansonella ozzardi 2 Mansonella perstans 2 Naegleria fowleri 3 Necator americanus 2 Onchocerca volvulus 2 Opisthorchis felineus 2 Opisthorchis spp. 2 Paragonimus westermani 2 Plasmodium falciparum 3 (**) Pasmodium spp. (human ve simian) 2 Sarcocystis suihominis 2 Schistosoma haematobium 2 Schistosoma intercalatum 2 Schistosoma japonicum 2 Schistosoma mansoni 2 Schistosoma mekongi 2 Strongyloides stercoralis 2 Strongyloides spp. 2 Taenia saginata 2 Taenia solium 3 (**) Toxocara canis 2 Toxoplasma gondii 2 Trichinella spiralis 2 Trichuris trichiura 2 Trypanosoma brucei brucei 2 Trypanosoma brucei gambiense 2 Trypanosoma brucei rhodesiense 3 (**)

18 Trypanosoma cruzi 3 Wuchereria bancrofti 2 (**) Bkz. Aç klamalar (8) MANTARLAR Biyolojik Etken S n fland rma Notlar Aspergillus fumigatus 2 A Blastomyces dermatitidis (ajellomyces dermatitidis) 3 Candida albicans 2 A Candida tropicalis 2 Cladophialophora bantiana (önceki; Xylohypha bantiana, Cladosporium bantianum or trichoides) 3 Coccidioides immitis 3 A Cryptococcus neoformans var. Neoformans (Flobasidiella neoformans var. neoformans) 2 A Cryptococcus neoformans var. Gattii (Flobasidiella bacillispora) 2 A Emmonsia parva var. Parva 2 Emmonsia parva var. Crescens 2 Epidermophyton floccosum 2 A Fonsecaea compacta 2 Fonsecaea pedrosoi 2 Histoplasma capsulatum var. capsulatum (Ajellomyces capsulatus) 3 Histoplasma capsulatum duboisii 3 Madurella grisea 2 Madurella mycetomatis 2 Microsporum spp. 2 A Neotestudina rosatii 2 Paracoccidioides brasiliensis 3 Penicillium marneffei 2 A Scedosporium apiospermum (Pseudallescheria boydii) 2 Scedosporium prolificans (inflatum) 2 Sporothrix schenckii 2 Trichophyton rubrum 2 Trichophyton spp. 2

19 EK IV Ç LER N SA LIK GÖZET M Ç N UYGULAMAYA YÖNEL K ÖNER LER 1- Biyolojik etkene maruz kalan i çilerin sa l k gözetiminden sorumlu ki i yada i yeri hekimi her bir i çinin durumunu ve maruziyet artlar n bilmelidir. 2- çilerin sa l k gözetimi i hekimli inin ilke ve uygulamalar na uygun olarak yürütülmeli ve a a daki önlemleri içermelidir: - çinin mesleki ve t bbi öyküsü ile ilgili kay t tutmak, - çinin ki isel sa l k durumunun de erlendirilmesi, - Uygun ise, erken ve geri döndürülebilir etkilerin saptanmas gibi biyolojik gözetim. Sa l k gözetimi yap l rken, her i çi için, i hekimli inde ula labilen son bilgiler nda, konu ile ilgili daha ileri testler yap lmas na karar verilebilir.

20 EK V KORUMA DÜZEYLER VE ALINACAK ÖNLEMLER LE LG L GÖSTERGELER Bu ekte yer alan önlemler, i çilere yönelik risk de erlendirmesine, etkinliklerin ve ilgili biyolojik etkenin do as na göre uygulanacakt r. A Koruma Önlemleri B Koruma Düzeyleri Çal ma birimi, ayn bina içinde Gerekmez Önerilir Zorunlu yürütülen di er etkinliklerden ayr lm olmal d r. 2. Çal ma birimine giren ve ç kan hava HEPA (*) veya benzeri filtrelerle filtre dilmelidir. Gerekmez Zorunlu (ç kan havada) havada) 3. Çal ma birimine yaln zca görevli i çilerin girmesine izin verilmelidir. 4. Çal ma birimi, dezenfeksiyon yap lmas na olanak sa layacak yap da olmal d r. Zorunlu (ç kan ve giren Önerilir Zorunlu Zorunlu (hava s zd rmaz kabin ile) Gerekmez Önerilir Zorunlu 5. Özel dezenfeksiyon yöntemleri. Zorunlu Zorunlu Zorunlu 6. Çal ma birimindeki hava negatif Gerekmez Önerilir Zorunlu bas nçta tutulmal d r. 7. Etkili vektör kontrolü. Önerilir Zorunlu Zorunlu (Örnek; kemirgenler ve böcekler) 8. Temizlemesi kolay ve su geçirmez yüzeyler. Zorunlu (tezgah ve i Zorunlu (tezgah ve 9. Asit, alkali, çözücü ve dezenfek tanlara dayan kl yüzeyler. 10. Biyolojik etken için güvenli depolama. 11. Çal ma biriminde bulunanlar n görülebildi i gözetleme penceresi veya benzeri. 12. Bir laboratuvarda yaln zca kendi malzemeleri kullan lmal d r. 13. Herhangi bir hayvan n da dahil oldu u bütün enfekte maddeler bir güvenlik veya yal t m kabininde veya di er uygun bir kapta i leme tabi tutulmal d r. 14. Hayvan le lerinin yok edilmesi için yakma f r n. Zorunlu (tezgah, yer duvar, masalar için) zeminler için) tavan için) Önerilir Zorunlu Zorunlu Zorunlu Zorunlu Zorunlu (güvenli depolama) Önerilir Önerilir Zorunlu Gerekmez Önerilir Zorunlu Uygun olmas halinde Önerilir Zorunlu (enfeksiyonun havayla bula t hallerde) Zorunlu (Mevcutsa) Zorunlu Zorunlu (alan içinde) (*) HEPA (High Efficiency Particulate Air) : Büyüklü ü 0,3 mikron olan aerosollar, maksimum 1,52 metre/dakika hava ak m h z nda, minimum % 99,97 oran nda tutabilen özellikte kuru tip de i tirilebilir filtre.

21 EK VI ENDÜSTR YEL LEMLERDE ALINACAK ÖNLEMLER Grup 1 biyolojik etkenler: Canl zay flat lm (attenüe) a lar dahil Grup 1 biyolojik etkenlerle çal malar için genel mesleki güvenlik ve hijyen ilkelerine uyulacakt r. Grup 2, Grup 3 ve Grup 4 biyolojik etkenler: lemin bir bölümü veya belirli bir yöntemle ilgili risk de erlendirmesi sonucuna göre a a daki farkl kategorilere kar l k gelen al nacak önlemleri seçip bir arada uygulamak mümkündür. A Al nacak Önlemler 1. Canl organizmalar, prosesi çevreden fiziksel olarak ay ran bir sistemde tutulacakt r. 2. Kapal sistemden ç kan ekzost gazlar n n tahliyesi u ekilde olacakt r. 3. Numunelerin toplanmas, kapal bir sisteme materyallerin ilavesi ve bir ba ka kapal sisteme canl organizman n transferi i lemleri u ekilde olacakt r. 4. Büyük miktardaki kültür s v lar, canl organizmalar için yandaki önlemler al nmad kça kapal sistemden uzakla t r lmayacakt r. 5. S zd rmazl k sistemleri öyle dizayn edilecektir. 6. Kapal sistemler kontrollü alanlarda olacakt r. a) Biyotehlike i areti yap t r lacakt r. b) Bu alanlara yaln zca görevli olan ki ilerin girmesine izin verilecektir. c) Personel koruyucu elbise giyecektir. B Koruma düzeyi Zorunlu Zorunlu Zorunlu En az düzeyde s zd r r En az düzeyde s zd r r Geçerli yollarla inaktive edilmeli S zd rmaz S zd rmaz Geçerli fiziksel ve kimyasal yolla inaktive edilmeli S zd rmaz S zd rmaz S zd rmaz Geçerli fiziksel ve kimyasal yolla inaktive edilmeli En az düzeyde S zd rmaz s zd r r ste e ba l ste e ba l Zorunlu ve bu amaçla olu turulmu ste e ba l Zorunlu Zorunlu ste e ba l Zorunlu Zorunlu, hava s zd rmazl sa lanm kabin ile Zorunlu (i elbisesi) Zorunlu Zorunlu Giri ve ç k larda tümüyle de i tirilecek

22 d) Personel için dekontaminasyon ve y kanma imkanlar sa lanacakt r. e) Personel kontrollü alandan ayr lmadan önce du alacakt r. f) Lavabo ve du lardan gelen at k s v lar toplanacak ve tahliyeden önce inaktive edilecektir. g) Kontrollü alan, yeterince havaland r lacak ve ortam havas n n kirlenmesi minimize edilecektir. h) Kontrollü alan n atmosferi negatif hava bas nc nda tutulacakt r. i) Kontrollü alana giren ve ç kan hava HEPA özellikli filtre ile filtre edilecektir. j) Kontrollü alan kapal sistemin tümünü (bütün mü temilat ile birlikte) içine alacak ekilde dizayn edilecektir. k) Kontrollü alan buharla dezenfekte edilmesine uygun ekilde s zd rmaz olacakt r. l) At k s v lar son tahliyeden önce i lemden geçirilecektir. Zorunlu Zorunlu Zorunlu Gerekmez ste e ba l Zorunlu Gerekmez ste e ba l Zorunlu ste e ba l ste e ba l Zorunlu Gerekmez ste e ba l Zorunlu Gerekmez ste e ba l Zorunlu Gerekmez ste e ba l Zorunlu Gerekmez ste e ba l Zorunlu Geçerli yolla inaktive edilmeli Geçerli fiziksel ve kimyasal yolla inaktive edilmeli Geçerli fiziksel ve kimyasal yolla inaktive edilmeli

23 EK VII KORUYUCU A I UYGULAMA KLAVUZU A a daki hususlar, koruyucu a laman n uygulanmas nda hesaba kat lacakt r. 1- Biyolojik etkenlere maruz kalanlar, etkene kar etkili bir a varsa a lanacakt r. 2- A lama, ilgili mevzuat ve uygulamalara uygun yürütülmelidir. çiler, a lanman n ve a lanmaman n sak ncalar ve yararlar hakk nda bilgilendirilecektir. 3- A lama bedeli çal ana yüklenmeyecektir. 4- stendi inde yetkililere gösterilmek üzere, i çiyle ilgili bir a lama belgesi düzenlenecektir.