VİKİNGLERİN BAŞKENTİNDE TÜRK VE İSLAM ESERLERİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "VİKİNGLERİN BAŞKENTİNDE TÜRK VE İSLAM ESERLERİ"

Mehmed Balcı
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 VİKİNGLERİN BAŞKENTİNDE TÜRK VE İSLAM ESERLERİ ÖZET: Avrupa daki gezilerini kaleme alan Prof. Dr. M. Zeki Yıldırım, Kopenhag daki inceleme ve araştırmalarıyla orada katıldığı Türk sergisindeki duygularını aktarıyor. Yazısının son bölümünde sandukanın oradaki bir sergide yer almasında emeği geçenleri ağır bir dille eleştiren Prof. Dr. Yıldırım Sandukayı incelerken bu bilgileri bilmemiş olduğuma üzülmek bir yana, bu eserin hangi hasta beyinli aracılarla buralara kadar gelebilmiş olmasının derin üzüntüsünü yaşadım diyor. Prof. Dr. Yıldırım ın Kopenhag daki Islamic Art adlı sergi izlenimlerini kendi kaleminden yayınlıyoruz. ANAHTAR KELİMELER: Kopenhag, sergi, sanat, islam, Türk, Davids Samling, M. Zeki Yıldırım. ABSTRACT: Penned their trip in Europe Prof. Dr. M. Zeki Yıldırım, the Turkish Exhibition in Copenhagen and participated in the research is there that conveys the feelings in the review. The coffin in the last section of the article there is a heavy language, criticizing those who contributed in taking part in an exhibition in Prof. Dr. Yıldırım I had been to know this information when examining the sarcophagus fret not, this work, which sick-minded agents with deep sadness that I had to be able to come this far, he says. Prof. Dr. Yıldırım in Copenhagen Islamic Art exhibition, we are publishing their impressions from his own pen. KEYWORDS: Copenhagen, Exhibition, Art, Islamic, Turkish, Davids Samling, M. Zeki Yıldırım. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 47

Kopenhag ın soğuk ve kasvetli sokaklarında gezerken bir afiş ilgimi çekti. Afişte Davids Samling in Islamic Art başlıklı sergisinin afişiydi.

Tarihlerinde Türk ve İslam dünyasında pek az karşılaşmış bir medeniyetin başkentinde bu tür bir sergiyi görmek heyecan vericiydi.

Çünkü afiş ve tanıtım broşüründen okuduğum kadarıyla sergi VII IX yüzyılları döneminde İspanya dan Batı Hindistan a kadar uzanan coğrafyadaki İslam dünyasındaki eserleri kapsıyordu.

2 Kopenhag ın soğuk ve kasvetli sokaklarında gezerken bir afiş ilgimi çekti. Afişte Davids Samling in Islamic Art başlıklı sergisinin afişiydi. Afişteki gravürler eserlerin bizim coğrafyamızdan olduğunun ilk işaretlerini veriyordu. Tarihlerinde Türk ve İslam dünyasında pek az karşılaşmış bir medeniyetin başkentinde bu tür bir sergiyi görmek heyecan vericiydi. Günlerce İngilizce ile anlamaya çalıştığım Kopenhag da kendi ülkeme ait eserleri görecek, güzel vatanımdan esintilerle az da olsa özlem giderecektim. Çünkü afiş ve tanıtım broşüründen okuduğum kadarıyla sergi VII IX yüzyılları döneminde İspanya dan Batı Hindistan a kadar uzanan coğrafyadaki İslam dünyasındaki eserleri kapsıyordu. VII yüzyıl Türklerin İslamiyet le tanışıp bu yüce dini kabul ettikleri yıllar olduğuna göre sergide Türklere ait eserlere de rastlamanın tanımsız mutluluğunu tadacaktım. Okuduğum broşür ve Gazeteci Erdal Çolak ın yazdıklarından öğrendiğim kadarıyla, serginin sahibi sanat koleksiyoncusu C. L David, Yargıtay üyesi de olan bir avukat. David s Samling ismi ile açılan Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 48

müze 1960 yılında açılmış. İçinde ülkemizden de kaçırılmış birçok eserin ve İslam Medeniyetine ait birçok değerli eserin sergilendiği müze bu anlamda bir ilki oluşturmakta.

Hepsi köklü İslam Medeniyeti nin tarihsel gelişim serüvenini yansıtan eserler, Araplar (Emeviler ve Abbasiler), İranlılar, Hindistan daki Müslümanlar ve Türk lere ait çok önemli hazinelerdi.

3 müze 1960 yılında açılmış. İçinde ülkemizden de kaçırılmış birçok eserin ve İslam Medeniyetine ait birçok değerli eserin sergilendiği müze bu anlamda bir ilki oluşturmakta. Müzede diğer nadide parçalar ile minyatürler, eski paralar, 8. yüzyıldan 19. yüzyıla uzanan geniş bir zaman dilimine ait yazma eser koleksiyonu bulunmaktadır. Hepsi köklü İslam Medeniyeti nin tarihsel gelişim serüvenini yansıtan eserler, Araplar (Emeviler ve Abbasiler), İranlılar, Hindistan daki Müslümanlar ve Türk lere ait çok önemli hazinelerdi. Bu anlamda müze, İslam medeniyeti içerisindeki toplumların öz kültürünü büyük bir medeniyetle nasıl ustaca harmanladığını gösteren güzel hoş kültürel bir mekân. Etnografik yönden güçlü olan mekân, İslam la tanışmış Müslümanların günlük yaşamlarında kullandığı; taş, seramik, ahşap ve madeni eşyalardan; yerleşik kültürün aslı öğesi olan birçok sanatsal öğeyi ziyaretçileriyle buluşturmakta. Sergide ahşap eserler bölümü, keramik ve cam bölümü, maden sanatı bölümü, etnografya bölümü, taş sanatı bölümü, halı bölümü ile el yazmaları ve minyatür ve hat sanatı bölümleri bulunmakta. Sergi salonunun o kasvetli ve loş atmosferinde ilk karşılaştığım blok halinde sergilenen XV. yy İznik çinileriydi. Esere ait bilgi notunda da ünlü Nakkaş Baba nın Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 49

takdir duygularıyla anılan büyük usta, Fatih Sultan Mehmet Han ın baş nakkaşı. Sayısız, seramik, tehzip, hat ve bezeme ustası.

Eline, yüreğine sağlık sevgili ustamız. Çinilerin büyülü dünyasından bir başka büyülü dünyaya doğru sürüklendim.

4 eseri olduğu yazıyordu. Nakkaş Baba, kendine has üslubu ve yaratıcılığı ile çağlar üstü eserler veren, günümüzde bile eserleri büyük bir beğeni ve takdir duygularıyla anılan büyük usta, Fatih Sultan Mehmet Han ın baş nakkaşı. Sayısız, seramik, tehzip, hat ve bezeme ustası. Altı parçadan oluşan eserde, eşsiz desenlerde mavi ve turkuaz mistik bir düşe doğru alıp götürüyor izleyenleri. Eline, yüreğine sağlık sevgili ustamız. Çinilerin büyülü dünyasından bir başka büyülü dünyaya doğru sürüklendim. Yıllarca hep kitaplarda, dergilerde ve son yıllarda internette gördüğüm tamamen bize ait bir sanatın yaşayan örnekleri ile göz göze geldim. Çintemani motifli dokuma Türk halıları. Kökeni Timur Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 50

devrine kadar uzanan çintemani, Orta Asya kökenli en eski Türk motiflerinden biri. Üç benek; güç kuvvet, erkeklik ve saltanatı sembolize ediyor. Özellikle 16.

Yaklaşık 2 metre uzunluğunda, devasa bir ferman karşımdaydı. İlk kez bir fermanın orijinalini görüyordum.

Yan camekânda XVII. yy. Osmanlı savaş başlığını görünce kulaklarımda Mehter in o savaşçı ezgileri çalınmaya başlandı.

5 devrine kadar uzanan çintemani, Orta Asya kökenli en eski Türk motiflerinden biri. Üç benek; güç kuvvet, erkeklik ve saltanatı sembolize ediyor. Özellikle 16.yy dan sonra Osmanlı dokuma sanatında ve dokumacılıkta sıkça kullanılmış Sergilen halılar, büyük bir ihtimalle saraya ait şaheserlerdi. Bir diğer vitrine geçtiğimde, heyecanım doruklara ulaştı. Yaklaşık 2 metre uzunluğunda, devasa bir ferman karşımdaydı. İlk kez bir fermanın orijinalini görüyordum tarihli bir fermanla haşmetli hünkârımız Kanuni Sultan Süleyman ile göz göze geldim sanki. Ferman kıtalararası bir büyük hükümdarlığın kudretli hükümdarını yansıtacak azameteydi. Yan camekânda XVII. yy. Osmanlı savaş başlığını görünce kulaklarımda Mehter in o savaşçı ezgileri çalınmaya başlandı. Ey şanlı ordu, ey şanlı asker Haydi gazanfer, umman-ı safter Bir elde kalkan, bir elde hançer Serhadde doğru ey şanlı asker Diğer vitrinlerde XV-XVI. yy. özel dokunmuş hükümdarlığa ait ipek dokuma halılar, çini panolar, tabaklar ve günlük kullanım eşyaları sergilenmekteydi. Atalarımıza ait zengin, estetik ve birikimli eserleri izledikçe kendimi tarihin şanlı sayfalarında dolaşıyordum. Serginin çıkış kısmına geldiğimde bir sanduka dikkatimi çekti. Ceviz rengi ve el oyması bir sanduka. Serginin en önemli eserlerinden biri olarak tanzim edilmiş eser büyüleyici bir güzellige sahipti. Dip notunda 1340 Mahmut Khyrenis, Akşehir yazılıydı. Zamanım fazla kalmadığı için sandukaya ait dip notu çok detaylı okuyamadım, ama bu muhteşem eser, isim ve tarih aklımın bir köşesinde kaldı. Ülkeye döndüğüm ilk anlarda sanduka ile ilgili küçük bir araştırma yaptım. Ulaştığım bilgiler, yürek burkan cinstendi. Eser, ülkemizden çalınarak, kaçırılan eserlerin başında gelen Akşehir Seydi Mahmut Hayrani Türbesi ne ait ünlü sandukaydı. Sandukayı incelerken bu bilgileri bilmemiş olduğuma üzülmek bir yana, bu eserin hangi hasta beyinli aracılarla buralara kadar gelebilmiş olmasının derin üzüntüsünü yaşadım. Sergiden ayrılırken tarihimiz, atalarımız, mirasımız ve bunlarla olmanın mutluluk, üzüntü, öğrenme ve keşfetmenin verdiği karmaşık duygularla doluydum. Tabi ki kulaklarımda hala Mehter marşları çalınmaktaydı. Dünya atımın nalları altında ezildi Kaç Haçlı sefer göğsüme çarpınca kesildi Bir gün gemiler dağlara tırmandı denizden Kudret ve zafer bizlere miras dedemizden Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 51

Benzer belgeler

LALE BAHÇELİ SOKAKLAR

LALE BAHÇELİ SOKAKLAR GÜLEN KESOVA ve ÖĞRENCİLERİ ÇİNİ SERGİSİ 7-30 NİSAN 2016 / İBB TAKSİM CUMHURİYET SANAT GALERİSİ / MAKSEM Başkan dan Sanatın bir ilham kaynağı olduğunu hatırlatacak ve sanatla insanları buluşturacak imkânlar,