EYLÜL 2018 ULUSLARARASI İLİŞKİLER MÜDÜRLÜĞÜ HANDE TÜRKER

Transkript

1 KOSOVA ÜLKE PROFİLİ EYLÜL 2018 ULUSLARARASI İLİŞKİLER MÜDÜRLÜĞÜ HANDE TÜRKER 1

2 1. ÖZET BİLGİLER Resmi Adı :Kosova Cumhuriyeti Başkenti :Priştine Yönetim Şekli :Parlamenter Cumhuriyet Kuruluş Tarihi :17 Şubat 2008 Nüfusu :1 milyon 883 bin Yüzölçümü : km2 Dil :Arnavutça, Sırpça Din :%95 Müslüman, %2 Katolik Para Birimi :Euro Devlet :Hashim THACI Hükümet Başkanı : Ramush HARADINAJ Kosova Ankara Büyükelçisi :Avni Spahiu T.C. Priştine Büyükelçisi :Kıvılcım Kılıç 2. KOSOVA NIN GENEL EKONOMİK DURUMU GSYH :6,65 milyar dolar Kişi Başı Milli Gelir :3.850 dolar Enflasyon :% 1,5 İşsizlik :% 30,5 İhracat :428 milyon dolar İthalat :3.223 milyar dolar Başlıca İhracat Ortakları : İtalya %25.8, Arnavutluk %14.6, Makedonya %9.6, Çin %5.5, Almanya %5.4, İsviçre %5.4, Türkiye %4.1 Başlıca İhraç Ürünleri : Metal ürünleri, deri ürünleri, yiyecek-içecek, tütün, sebze Başlıca İthalat Ortakları : İtalya %25.8, Arnavutluk %14.6, Makedonya %9.6, Çin %5.5, Almanya %5.4, İsviçre %5.4, Türkiye %4.1 Başlıca İthal Ürünleri : Gıda, canlı hayvan, petrol, kimyasallar, makineler, tekstil Kaynak: Dünya Bankası, CIA Factbook Kosova, 2008 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra, çok kısa bir süre içerisinde yasal düzenlemeleri gerçekleştirerek, piyasa ekonomisine geçişte ve makroekonomik istikrarın korumasında önemli gelişmeler kaydetmiştir. Kosova ekonomisinin yaklaşık % 68,3 ünü hizmet, % 14,1 ini tarım, % 9,6 sını sanayi ve % 8 ini inşaat sektörleri oluşturmaktadır. İşsizlik ve milli gelir rakamları ile halkın yaşayış ve tüketim alışkanlıkları karşılaştırıldığında, kayıt dışı ekonominin önemli bir boyutta olduğu ve halkın nakit varlığının büyük yer kapladığı görülmektedir. 2

3 Toprağı verimli olmasına rağmen, çoğu çiftlik küçüktür ve etkin üretim yapamamaktadır. Tarımsal arazinin büyük çoğunluğu özel sektör tarafından işletilmektedir. Buğday, mısır ve şarap önemli tarım ürünlerdir. Sanayi sektörü metal işleme, basit makine üretimi deri işleme ve ağaç işleme, mobilya alanında faaliyet gösteren küçük ölçekli firmalardan oluşmaktadır. Altyapı yetersiz olup, Kosova sadece bir önemli karayoluna sahiptir. Enerji kaynakları güvenilir değildir. Bankaların çoğu yabancı mülkiyetindedir. Ülkenin posta ve Telekom operatörleri özelleştirilme sürecindedir. Kosova nın resmi para birimi Euro olarak belirlenmiştir. Ancak, ülkenin Kuzey kesiminde ve Sırplar ın yoğun olduğu bölümlerde halen Sırp Dinar ı para birimi olarak kullanılabilmektedir. Ticarette Euro nun kullanılması enflasyonun yükselmesini engellemektedir. Ülke, bağımsızlığın ilan edilmesinden önceki dönemde (2006) Orta Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi ne (CEFTA) katılım için anlaşma imzalamıştır. Ancak, Sırbistan ve Bosna-Hersek söz konusu birlik içerisinde Kosova nın bulunmasına karşı çıkmaktadırlar. Bu ülkeler Kosova menşeli mal ve hizmetlerin serbest dolaşım ile gümrük vergisi imtiyazlarına sahip olmasına yönelik gerekli yasal uygulamaları yerine getirmemektedir. 3. KOSOVA PAZARININ FIRSAT VE ZORLUKLARI Fırsatları: Kosova da iş yapmak isteyen firmalar açısından yerel bir acente ile çalışmak zorunluluğu bulunmamaktadır. Fakat pazar hakkında bilgi alabilmek için yerel bir firma ile çalışılmasının faydalı olacağı belirtilmektedir. Kosova da acente ve distribütörlüğün çalışma koşulları ile ilgili herhangi bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle herhangi bir acente veya distribütör ile çalışılmaya karar verilmesi halinde sözleşme yapılması faydalı olacaktır. Yapılan sözleşmenin daha sonra yerel mahkemeye tescil ettirilmesi gerekmektedir. Herhangi bir anlaşmazlık durumunda yerel mahkemeler tahkim görevini yürütmektedirler. Kosova franchising için uygun bir pazar görünümdedir. Ülkede Benetton, Zara, Mango, Terra Nova gibi firmalar franchising yöntemiyle mağaza açmıştır. Pazar yeni franchising olanaklarına açık durumdadır. Yerel tüketiciler yüksek kaliteli, güvenilir hizmet ve ürünleri makul bir fiyattan almak istemektedir. Ülkede özellikle restaurant, otel ve giyim sektörlerinde franchising verebilecek firmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Pazarda mevcut bulunan ithalatçıların büyük bir kısmı aynı zamanda toptancı, distribütör ve/veya perakendeci olarak da çalışmaktadır. Perakende ürünler ağırlıklı olarak aileler tarafından iletilen küçük işletmeler tarafından satılırken son yıllarda süpermarket, alışveriş merkezi ve perakende satış mağazaları açmak üzere yabancı firmalar da ortaklıklar kurarak girmeye başlamışlardır. Kosova nın denize kıyısı olmaması nedeniyle nakliye hava veya 3

4 karayolu aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Ülkeye en yakın limanlar Durres (Arnavutluk) ve Selanik tir. Yabancı firmalar Kosova da ürünlerini rahatlıkla tanıtabilmektedirler. TV, radyo, gazetenin yanı sıra tüketicilere broşür/tanıtım yazısı dağıtılması pazarda tanıtım için en çok tercih edilen yöntemlerdir. Internet kullanımı fazla yaygın olmamakla birlikte her geçen gün kullanıcı sayısı artmaktadır. Posta sisteminin henüz tam olarak oturmamış olması nedeniyle doğrudan pazarlama fazla kullanılamamaktadır. Zorluklar İşsizlik ve milli gelir rakamları ile halkın yaşayış ve tüketim alışkanlıkları karşılaştırıldığında, kayıt dışı ekonominin önemli bir boyutta olduğu görülmektedir. Halkın büyük ölçüde nakite dayanan bir varlığın bulunduğu anlaşılmaktadır. Ülke toprakları verimli olmasına rağmen, çoğu çiftlik küçük ve etkin üretim yapamamaktadır. Sanayi sektörü genel olarak küçük ölçekli firmalardan oluşmaktadır. Ülkede altyapı yetersiz olup, sadece önemli bir karayolu altyapısına sahiptir. Enerji kaynakları güvenilir değildir. Bankaların çoğu yabancı mülkiyetindedir. Ülkenin posta ve Telekom operatörleri özelleştirilme sürecindedir. 4. TÜRKİYE-KOSOVA İLİŞKİLERİ Kosova yla karşılıklı ticaret hacmimiz 2013 ve 2014 yıllarında 289 milyon ABD Doları olarak kaydedilmiş, bu rakam 2016 yılında 268 milyon dolara gerilemiştir. Ticaretimizin ağırlıklı bölümünü ülkemizin Kosova ya ihracatı oluşturmaktadır. Ülkemiz ile Kosova arasında Serbest Ticaret Anlaşması (STA), 27 Eylül 2013 te Ankara da imzalanmıştır. Söz konusu anlaşma, Kosova nın imzaladığı ilk STA olmuştur. Anlaşmanın ülkemizdeki onay süreci tamamlanmış olup, yürürlüğe girmesi için Kosova tarafının onay sürecini tamamlaması beklenmektedir tarihi itibariyle Türkiye de faaliyet gösteren 39 adet Kosovalı firma bulunmaktadır. İzmir de Kosova sermayeli firma bulunmamaktadır. T.C. Ekonomi Bakanlığı nın verilerine göre Kosova da faaliyet gösteren 41 adet Türk yatırımcı firması tespit edilmiş olup söz konusu firmaların 2015 yılı sonu itibariyle toplam yatırım tutarı yaklaşık 346 milyon ABD Dolarıdır yılı sonu itibariyle Türk firmaları tarafından 359 u Türk, ü Kosovalı olmak üzere toplam kişi istihdam edilmektedir. Ziraat Bankası Priştine Şubesi 8 Haziran 2015 tarihinde faaliyete geçmiştir. THY nin İstanbul dan Kosova nın Priştine şehrine direkt uçuşu bulunmaktadır. 4

5 5. TÜRKİYE KOSOVA DIŞ TİCARETİ (Bin Dolar) Yıl İhracat İthalat Hacim Denge Kaynak: TUİK Kosova ya Başlıca İhracat Ürünlerimiz Ekmek, pasta, kek, bisküvi ve diğer ekmekçi mamüller, boş ilaç kapsülü mühür güllacı, pirinç Tişörtler, fanilalar, atletler, kaşkorseler ve diğer iç giyim eşyası (örme veya kroşe) Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları Dokunmuş halılar ve dokumaya elverişli maddelerden diğer yer kaplamaları Erkekler ve erkek çocuk için takım elbise, takım, ceket, blazer, pantolon, tulum ve şort Kosova dan Başlıca İthalat Ürünlerimiz Kauçuklu mensucat Vulkanize kauçuktan taşıyıcı kolanlar ve transmisyon kolanları Kağıt ve karton döküntü ve kırpıntıları Plastikten döküntü, kalıntı ve hurdalar Bakır döküntü ve hurdaları 6. İZMİR KOSOVA DIŞ TİCARETİ (ABD DOLARI) Yıl İhracat İthalat Hacim Denge Kaynak: TÜİK 5