MAKİNELERDEN KAYNAKLI KAZALAR VE MAKİNELERİN GÜVENLİ KULLANIMI

Transkript

1 ÜNİTE-3 MAKİNELERDEN KAYNAKLI KAZALAR VE MAKİNELERİN GÜVENLİ KULLANIMI ÖĞR GÖR HALİL YAMAK

2 İÇERİK Makinelerin Güvenli Kullanımı Makine Kaynaklı Kaza Nedenleri Makine Koruyucularının Önemi Makine ve Tezgâhlarda Genel Olarak Alınması Gereken Güvenlik Önlemleri Makineyi Kapatırken Alınması Gereken Güvenlik Önlemleri 2

3 GİRİŞ Çalışanları makinelerden kaynaklanabilecek tehlikelere karşı koruyabilmek için öncelikle tehlike yaratan/ yaratabilecek olan noktaların tespitinin yapılması olacaktır Çalışanlar, makinelerle çalışırken makinelere dokunma, makine ile içindeki veya üzerindeki bir malzeme veya sabit bir yapı arasına sıkışma, makinenin hareket halindeki parça veya kısımlarına çarpma veya sarılma, makineden sıçrayan malzemenin çarpması gibi nedenlerle kazaya maruz kalabilirler Burada bahsedilen tehlikeler mekanik kaynaklı olmasına rağmen bunların dışında hemen dikkat çekmeyebilen elektrik (statik elektrik dahil), ışın yayılması, sıcaklık, toz ve duman, gürültü ve titreşim, kimyasal maddeler, yanıcı ve parlayıcı ve patlayıcı maddeler gibi mekanik olmayan kaza nedenleri de mevcuttur 3

4 MAKİNE GÜVENLİĞİ MEVZUATI Makine Emniyeti Yönetmeliği, Makine Koruyucuları Yönetmeliği, Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği,

5 MEKANİK TEHLİKELERDE ÖNLEM HİYERARŞİSİ En az etkili Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD) Yönetimsel önlemler Uyarıcı sistemler Mühendislik önlemleri Ortadan kaldır veya azalt En etkili 5

6 MAKİNELERİN GÜVENLİ KULLANIMI NEDİR? Güçlü makinelerin zararlarından, HAYATINIZI veya EL, KOL, BACAK GİBİ UZVUNUZU KORUMAKTIR Konveyörler, Presler, silindirler, merdaneler, tornalar Testere ve eziciler, Karıştırıcılar, değirmenler Asansörler, Robotlar, döküm techizatı Makinelerin hareketli bölümlerinden VÜCUDUN HERHANGİ BİR KISMINI UZAK TUTMAYI KAPSAR ve ısı, kimyasal maddeler, fırlayan-uçan parçacıklar, makinelerin sıkıştırabilecek veya batabilecek noktaları gibi çeşitli risklerden KENDİNİ VEYA İŞ ARKADAŞLARINI KORUMAKTIR 6

7 MAKİNELERİN GÜVENLİ KULLANIMI NEDİR? Bugünün güçlü makineleri ciddi yaralanmalara veya kişinin ölümüne neden olabilir Böyle bir şeyin size olmasına izin vermeyin Makine tehlikelerinden kendi kendinizi nasıl koruyacağınızı bilin Aksi taktirde geçireceğiniz kaza trajik bir şekilde sonlanabilir Bir anlık güvensiz hareket telafisi mümkün olmayan acılara sebep verebilir HER ZAMAN TEHLİKELERE KARŞI UYANIK OLUN BÜTÜN MAKİNELERİN HAREKETLİ KISIMLARI TEHLİKELİDİR 7

8 MAKİNE TEHLİKELERİNİN ÇEŞİTLERİ Dönme hareketi: Yavaşça dönen çok düzgün bir şaft bile saçları, parmakları, elbiseleri kapabilir Hatta üzerinde bulunan vida, somun, cıvata ve anahtarlar tehlikeyi arttırır Örnekler; Kaplinler, volan, mil, kamalar vb Kesme hareketi: Bıçak, makas ve diğer keskin kenarlı cisimler parmak veya diğer uzuvları kesebilir Örnekler; Daire testere, şerit testere, planya, taşlama, matkap tezgahları vb Dönen kapma noktaları: Birbirine doğru veya sabit bir sisteme doğru hareket eden makine parçaları yakalayabilir, kesebilir ve parçalayabilir Örnekler; Kayışlar, bantlar, kasnaklar, zincirler, dişli çarklar vb 8

9 MAKİNE TEHLİKELERİNİN ÇEŞİTLERİ Delme, kesme, Bükme hareketi: Bıçak ve pistona güç verilerek bu hareketler elde edilir Vücudun herhangi bir parçası hareket alanı içinde kalırsa ezilebilir Örnekler; Presler, asansörler, yükleme presleri vb Titreşim: Özellikle soğuk ortamlardaki makina titreşimleri rahatsızlığa ağrı veya yaralanmaya neden olabilir Örnekler; Havalı çekiçler, havalı kırıcılar vb Elektrik gücü ve çarpması: Yetkisiz elektrik enerjisini açma kapamak, Enerji kesmeden hatta işlem yapmak, sigorta değiştirmek, Hatalı kablolar, teller, izolasyonu tahrip olmuş kablolar kullanmak, Parlayıcı - patlayıcı toz veya sıvıların bulunduğu ortamda kıvılcım çıkartabilecek makineleri kullanmak, Makinelerin civarında dikkatsizce yanıcı sıvıları taşımak ölümle yada ağır yaralanmayla sonuçlanabilir 9

10 MAKİNE TEHLİKELERİNİN ÇEŞİTLERİ Diğer tehlikeler: * Kullanırken testerelerin geriye tepmesi, * Parçacıkların fırlaması, * Sıcak metal fırlaması, * Gazlar, buharlar, * Kırılmış bıçaklar, * Keskin ağızlar, * Pürüzlü yüzeyler, * Isı, * Odun ve metal talaşı, 10

11 MAKİNE KAYNAKLI KAZA NEDENLERİ Çok çeşitli makine söz konusu olsa bile tehlikeli hareketler neredeyse aynıdır Makinelerin tehlikeli kısımları genellikle dönel hareketli elemanlar (dönme hareketleri), gidip-gelme veya kayma hareketli elemanlar (karşılıklı ve uzunlamasına hareketler), dönel/kayma sürme hareketli elemanlar (kesme, ezme bükme hareketleri), salınım hareketli elemanlar (makaslama işlemleri) baslıkları altında incelenmektedir Her mekanik hareket farklı derecelerde de olsa potansiyel olarak tehlike arz etmektedir Prensip olarak makineler incelendiğinde ise makinelerin operasyon noktaları delen, ezen, kesen gibi işlem yapan kısımlar), transmisyon (güç iletimi) düzenleri (kayışlar, kasnaklar, zincirler ve dişliler gibi) ve makine çalışırken hareket halinde olan diğer hareketli düzenekler insanlara zarar verebilme potansiyeline sahiptir 11

12 MAKİNE KAYNAKLI KAZA NEDENLERİ Makinenin yapısı itibariyle bazı makine parçalarının çalışma yapıları tehlike barındırmaktadır Makinenin dönen kısımları, sağa ve sola, ileri ve geri giden bölümleri, hareketi veya malzemeyi nakleden aparatları çalışmaları sırasında insana zarar verme potansiyeli taşımaktadır Bir dikkatsizlik anında ya da istem dışı bir şekilde bu parçaların çalıştığı sırada temas edilmesi çoğunluğu uzuv kaybı bir kısmı ise ölüm ile sonuçlanan iş kazalarını doğurmaktadır Resimde dönen bir mil, bir dişli ve bir zincir de dönme esnasında oluşabilecek kaptırma veya sıkışma noktaları ve makinelerin bu koruyucu panel içine alınarak nasıl tehlikesiz hale getirildiği gösterilmektedir 12

13 MAKİNE KAYNAKLI KAZA NEDENLERİ İşin yapılması ve yapısı itibariyle tehlikeli potansiyeline sahip işlerde mevcuttur Bu işlere örnek olarak kesme, delme, ayırma ve eğme işleri verilebilir Bu işlerin yapılmasına ilişkin örnekler çok sık olarak rastlanmaktadır çünkü bu tarz işlerin büyük bir kısmı en küçük atölyelerde bile yapılabilmektedir Bu işlerin yapılması sırasında makinelerin barındırdığı tehlike noktaları örneklerde gösterilmiştir Bu örnekleri kısaca inceleyecek olursak: 13

14 MAKİNE KAYNAKLI KAZA NEDENLERİ Resim1 de bir giyotinin çalışması sırasında hem makine hem de işlem gören parça kaynaklı tehlikeli kesme noktaları gösterilmiştir İşlem gören parçanın eğilmesi sırasında çevresinin açıkta bulunması da makinenin ucunun açıkta bulunması kadar risk teşkil etmektedir Resim2 de parçaya sekil veren bir punch makinesi gösterilmekte ve bu makinenin çalışması esnasında var olan sıkışma noktaları oklarla gösterilmektedir 14

15 MAKİNE KAYNAKLI KAZA NEDENLERİ 1 Resimde matkapla çalışma sırasında çok hızlı bir şekilde dönen ucuna takılma ve sarılmalara sebep olacağı için matkap ucunun çevresi işaretlenmiştir 2 resimde bir matkabın ayarlanabilir yüksekliğe sahip kilitlenebilir anahtarı olan koruyucusu görülmektedir Bu tip koruyucular kesinlikle tehlikeyi azaltmaktadır, makinaya sabitlenmeleri ve takılmaları ile kullanımları çok kolaydır Ancak bir çok makine koruyucusu tehlikeyi her ne kadar azaltıyor olsalar da sıfır düzeyine indirgeyemez ve operasyon noktasını koruyamazlar 15

16 MAKİNE KAYNAKLI KAZA NEDENLERİ Makinenin dönen kısımları ve motordan aldığı hareketi diğer birimlere ileten kayış, zincir gibi malzemeler, özellikle eller ve kolların sıkışmasına, iş elbiselerinin takılmasına ve cilt ile temas sonucunda yaralanmalara ve hatta takılan parçanın vücut ile bağlantısına dayalı olarak ölümlere neden olabilir Bunun yanı sıra bu bölümlerden parça fırlaması söz konusudur Tehlikeli işlemlerde makinelerden parça fırlama tehlikesi yanında işlem gören malzemelerin fırlaması ve çarpması da söz konusudur Bu tarz olaylar çalışma ortamındaki bir çok risk faktöründen kaynaklanıp zincirleme olarak diğer kazalara yol açabilmektedir 16

17 MAKİNE KAYNAKLI KAZA NEDENLERİ 17

18 MAKİNE KAYNAKLI KAZA NEDENLERİ Resimler incelendiğinde; hareketli ve dönen parçaların arasına ve çevresine uzuvların sıkışabileceği ya da keskin parçalar tarafından uzuv kayıplarına yol açılabileceği görülmektedir Bu tarz kazalara anlık dikkatsizlik ya da hatalar yol açmakta olduğu için bu gibi makine ve parçalara karsı önlem almak öncelikli olmalıdır Ayrıca bu önceligi bu gibi durumlara alınabilecek önlemlerin hem düşük maliyetli hem de kolay uygulanabilir olması nedeniyle tercih etmek gerekmektedir Makinelerden çapak, parça yada malzeme fırlaması gibi riskleri teşkil eden makinelerde sadece makine operatörünü koruyacak şekilde önlem almak her zaman yeterli olmayabilir Makinenin çevresinde bulunan yollar ya da islem yapılan parçanın çıktığı yer geçiş yollarına yakın olduğu zaman geçen insanlar içinde tehlike oluşturacaktır 18

19 MAKİNE KAZALARI NİÇİN OLUR GÜVENSİZ ÇALIŞMA YÖNTEMİ * Yetkisiz olarak makinayı çalıştırmak * Nasıl çalıştığını bilmeden makinayı çalıştırmak * Talimatlara uymamak * Şansını denemek * Kısa yoldan işini halletmek * Şaka yaparak bir başkasını tehlikeye sokmak 19

20 MAKİNE KAZALARI NİÇİN OLUR KAZARA ÇALIŞTIRMA Hareketli parçaların yakınında biri varken, makinanın beklenmeyen bir zamanda ve şekilde çalışmaya başlaması, iş kazasına neden olabilir BAKIM SIRASINDA UYGUN OLMAYAN KORUNMA Makine üzerinde bakım veya temizlik yaparken uygun kapatma (kilitleme) kurallarına uymama, makinanın hareketli bölümleri içinde olan vücut veya vücudun bir bölümünü tehlike içine koyabilir TEÇHİZAT KUSURLARI Kusurlu veya yıpranmış makinaların parçaları kırılıp ayrılarak veya çarparak yakındaki birinin kazalanmasına veya elektrik çarpmasına neden olabilir 20

21 MAKİNE KAZALARI NASIL ÖNLENİR TUTUM: İş güvenliğini birincil önceliğiniz olarak düşünün İşinizi şansa bırakmayın Kestirme yolları denemeyin İşi daha çabuk bitirebilmek için herhangi bir güvenlik sistemini ihmal etmeyin Unutmayın verimli yapılan bir iş güvenli yapılan iştir DUYGULAR: Öfke, endişe, üzüntü, hayal kırıklığı gibi duygulardan işyerinden kaçının Çünkü bu duygular tehlikeyi ihmal etmenize neden olur UYANIKLIK: Yorgunluk, stres ve ilaç kullanımı düşünme ve güvenli hareket etme sisteminizi etkiler Alkolün de görüşü, koordinasyonu ve algılamayı bozduğunu unutmayın Akşamdan kalmış gibi bir durumda çalışmak da aynı derecede tehlikelidir İŞ ALIŞKANLIKLARI: İyi iş alışkanlıkları edinilmeli ve geliştirilmelidir İşinizin tehlikelerini öğrenmeli ve gereken önlemler alınmalıdır Ani tehlikelere karşı hazır olunmalıdır 21

22 MAKİNE KAZALARI NASIL ÖNLENİR KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARINIZI (KKD) GİYİNİZ BİR ŞAPKA veya SAÇ FİLESİ: Uzun saçları kapatır Saçlar makinalar tarafından kolayca kapılabilir KULAK KORUYUCULAR: Bazı işlerde gürültüden korunmak için gereklidir Birçok türü vardır En iyisi uygun ve rahat olanıdır ELDİVENLER: Kimyasallara, cama, sıcak malzemeye, elektriğe karşı koruyucu olmasına rağmen dönen makinalar civarında ELDİVEN GİYMEYİNİZ! Hareketli parçalar eldiveni kolaylıkla yakalar ve eli makinanın daha içine çeker 22

23 MAKİNE KAZALARI NASIL ÖNLENİR ÇELİK BURUNLU GÜVENLİK AYAKKABILARI: Düşerek veya yuvarlanarak ayağa çarpan cisimlerden ayak ve parmakları korur Bazı özel türleri sıcak ve soğuktan, erimiş metal döküntülerden, kimyasallardan ve elektrik şoklarından korur KORUYUCU GÖZLÜKLER: Kıvılcım ve sıçrayan parçalar karşı gözleri korur Gözlükler tıbbi gereklerde kullanılan gözlüklerin üzerine oturmalıdır İŞ ELBİSELERİ: Kısa kollu gömlekler giyiniz Eğer uzun kollu gömleklerin kol ağızları yıpranırsa, onlar düğmelenmeli veya yukarı toplanmalı Gömlekler iyice pantolon içine sokulmalıdır İş elbisemiz yaptığımız işin özelliğine ve mevsim şartlarına uygun olmalıdır 23

24 MAKİNE KAZALARI NASIL ÖNLENİR TAKMAYIN! Mücevher, yüzük, bilezik, saat, küpe, kolye vb şeyler takmayın Atkı, boyun bağı, kravat takmayın Kısa elbiseler, şortlar, göbek üzerinden bağlanan gömlekler giymeyin 24

25 MAKİNE KAZALARI NASIL ÖNLENİR KKD BAKIM ve ONARIM * KKD yi üretici firmanın belirttiği şekilde temizleyin, depolayın * İş elbiselerinizi sık sık yıkatın Gerekli onarımları yapın Gerekirse yenisini alın * Yağ, gres, kimyasal malzeme veya solventle kirlenen elbiseleri mutlaka temizleyin 25

26 MAKİNE KAZALARI NASIL ÖNLENİR MAKİNANIZI GÜVENLİ ÇALIŞTIRIN MAKİNANI ÖĞREN: Ne yapabilir, ne yapamaz öğren Onun potansiyel tehlikelerini ve seni nasıl etkileyeceğini anla Sen onu kullanmaya başlamadan önce bir makina nasıl (güvenli) çalıştırılır öğren TEHLİKEDEN UZAK DUR: Ellerini makinenin hareketli kısımlarından uzak tut Gerekirse işi yönlendirmek için bir itme çubuğu veya itme bloğu kullan Çalıştırmak / kullanmak için eğitilmediğin sürece asla bir makinayı kullanmayı deneme 26

27 MAKİNE KAZALARI NASIL ÖNLENİR MAKİNANIZI GÜVENLİ ÇALIŞTIRIN ÇALIŞTIRMA TALİMATINA UY: Makineyi üreten firmanın veya şirketinizin özel çalıştırma ve güvenlik kurallarına uy, onu izle Teçhizatları dikkatlice ve sadece kendi yapılış amacına uygun kullan Makinenin kendi aksesuarlarını sadece makinenin kendisinde kullan Çalışan bir makineyi kendi başına bırakıp gitme AYARLAMALARI GÜVENLİ YAP: Bir makinede herhangi bir ayarlama yapmadan önce o makineyi kapat ve bütün hareketli kısımların durduğundan emin ol Gerekirse makineyi mekanik olarak durdurma komutuna getir Gereksinim duyarsan tanıtma talimatına bak ya da amirine danış 27

28 MAKİNE KAZALARI NASIL ÖNLENİR GÜVENLİK KORUYUCULARINI ÖNEMSE: Koruyucuların makinanızdaki işlevini iyi öğren Çalışmaya başlamadan önce doğru konumda olduklarından emin ol Onları asla yerlerinden çıkarma GÜVENLİK KONTROLLARİNİ DÜZENLİ YAP: Makine çalışırken daima uyanık ol Olabilecek her türlü aksaklığa hazırlıklı ol ve herhangi bir bozukluk olursa amirine bildir Onarım ve bakım işini ustasına bırak İşyerindeki her türlü güvensiz koşulları amirine bildir 28

29 MAKİNE KAZALARI NASIL ÖNLENİR İŞE HAZIRLAMA: İşi güvenli yapabilmek için; işlenecek parçayı makinaya güvenli bir şekilde bağla Dönen makinalar çalışmaya başlamadan önce ayarlama ve sıkıştırma aparatlarını üzerinden çıkart ÇALIŞMA BÖLGENİ TEMİZ TUT: İş sahanı kaygan ve kesici malzemenin tehlikelerine karşı temiz ve güvenli tut Aletler kendi yerinde, koridorlar temiz, döküntüler silinmiş vb olmalıdır Makinalardaki talaş ve atıkları uzaklaştırmak için bu işe uygun yapılmış aletleri kullan İŞ GÜVENLİĞİ SİZİN GÜVENLİ DÜŞÜNMENİZLE BAŞLAR 29

30 MAKİNE KORUYUCULARININ ÖNEMİ Üretimin ana unsurları arasında yer alan makine ve tezgâhlar, çıkıntılar, dönen miller, merdaneler, kayış kasnaklar, dişliler, şaftlar, tamburlar, kesici kalemler, mafsallar gibi mekanik tehlikelere ayrıca kaynaklık etmektedir Elektrik akımı, gürültü, titreşim, toz, duman, buhar, ısı gibi birçok mekanik olmayan tehlikelere de neden olmaktadır Makina ve tezgâhların neden olduğu bu tehlikeleri kaynağında yok etmek veya tehlike kaynağını kapatmak ve böylece iş kazalarının oluşmasını önlemek amacıyla makine koruyucuları yapılmaktadır Koruyucu, makinada çalışan veya bulunan kişileri tehlikeden koruma için tasarlanmış bir muhafaza ya da düzendir 30

31 MAKİNE KORUYUCULARININ ÖNEMİ Makine ve tezgâhların neden olduğu tehlikeleri koruyucuları ile etkisiz hale getirmek olasıdır Makine koruyucusunun etkinliği oranında kazaların oluşması da önlenebilir Gerekli koruyuculardan yoksun makinalarda bir süre iş kazası görülmeyişi makinanın bazı bölümlerinin tehlikeli olmadığı anlamına gelmez İşçiler ile iyi bir iş birliği, eğitim ve sürekli dikkatin önemli bir rolü olmakla birlikte, bunlar etkili ve yeterli yöntem olmayabilir Bu nedenle olabildiğince, başlangıç tasarımında tezgâhların tehlikeli kısımları ya giderilmeli ya da etkili şekilde koruyucusu ile kapatılmalıdır Makine ve tezgâhlarla farklı işlemler yapılacağında koruyucu her işe uygun koruma önlemleri öngörmelidir 31

32 MAKİNE KORUYUCULARININ ÖNEMİ Koruyucunun her mekanizması ve kumanda kısımları olabildiği ölçüde kullanımı güvenli olmalıdır Hareket edebilen koruyucu, kapak vb elemanların koruyucu olarak kullanılırken her durumda kilitlenmeli ve bakım işleri sırasında makinalar güç kaynağından tam ayrılmalıdır Yağlama ve olağan bakım işleri, olabildiğince tehlike alanının dışında yapılmalıdır İşlem sırasında yeterli aydınlatma sağlanmalı, taşınabilir aydınlatma düzeni veya elle yapılan işlerde de gerilimde güvenli bir aydınlatma sistemi kurulmalıdır 32

33 MAKİNE KORUYUCULARININ ÖNEMİ MAKİNE KORUYUCULARINDA OLMASI GEREKENLER Etkin olmalıdır Tehlike alanına girmeyi kesin olarak önlemelidir Çalışmayı zorlaştırmamalıdır Kullanışlı olmalıdır İşe uygun olmalıdır Tezgâhın bir parçası olmalıdır Fazla bakım istememelidir Bakımı güçleştirmemelidir Karmaşık olmamalı, az parçalı olmalıdır 33

34 MAKİNE KORUYUCULARININ ÖNEMİ Etkisiz hale getirecekleri tehlike kaynağının niteliğine göre değişiklik üstlenirler ve buna uygun şekilde yapılırlar Bu nedenle belirlenen amaçlar doğrultusunda tasarımlarının makine koruyucularının birçok çeşidi bulunur SABİT KORUYUCULAR: Çalışanın hareketli makine parçası, çalışma noktaları ve güç aktarma aksamı ile istenmeyen temasını önleyen makine koruyucusudur KİLİTLEMELİ KORUYUCULAR: Sabit koruyucunun elverişli olmadığı durumlarda kullanılır OTOMATİK KORUYUCULAR: Çalışan tehlikeyle karşılaşabilecek organlarının hareket bölgesinden fiziksel olarak uzaklaştırır AYARLANABİLİR KORUYUCULAR: Tehlikeli parçalara dokunmayı önlemek üzere tasarlanmış olup makinaya verilen malzeme ile açılır ve işlemin sonunda kapanır 34

35 MAKİNE KORUYUCULARININ ÖNEMİ FOTO-ELEKTRİK DURDURMA SİSTEMİ: Bu sistemde bir algılama perdesi oluşturacak olan bir ışık kümesi veya kümeleri bir durdurma oluşturacak şekilde operatör ile makinanın tehlikeli parçaları arasına bir foto elektrik saptayıcı ile bağlantılı olarak yerleştirilir ELLE KUMANDA SİSTEMİ: İki elle kumanda sistemi, koruyucu kullanımının olanaksız olduğu durumlarda makinede çalışanların elleri için iyi bir koruma sağlar İş kazalarının önemli bir kısmı makine koruyucuların olmamasından veya makine ve tezgâhlarda çalışırken gerekli güvenlik önlemleri alınmamasından kaynaklanmaktadır Yapılan işin niteliklerine makine tezgâhının özelliklerine göre alınacak önlemler de değişkenlik gösterebilmektedir 35

36 MAKİNE VE TEZGAHLARDA ALINMASI GEREKEN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ Makine ve tezgâhlarda genel olarak alınması gereken güvenlik önlemleri aşağıda belirtilmiştir 1 Makinayı operatörü dışında bir kimsenin kullanması tehlikeli ve yasaktır 2 Herarıza hemen sorumlusuna bildirilmelidir 3 Makinayı kullanan operatör kendi güvenliği kadar çevresindekilerin güvenliğini de düşünmelidir 4 Makine çalışır durumda terk edilmemelidir 5 Makinalar amacı dışında kullanılmamalıdır Makinaların arka kısımlarında da güvenlik önlemleri alınmalıdır 6 Talaş sıçramalarına karşı çalışanlar korunmalıdır 36

37 MAKİNE VE TEZGAHLARDA ALINMASI GEREKEN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ 7 Hermakinanın çalıştırma ve kullanma talimatı olmalıdır 8 Uygun iş elbisesi giyilmelidir 9 Gerektiğinde kişisel koruyucular kullanılmalıdır 10 Tüm makinalara güvenlik topraklaması yapılmalıdır 11 Besleme kabloları mekanik ve kimyasal etkilerden korunmalıdır 12 Topraklı ve güvenli fiş priz sistemi kullanılmalıdır 13 Genel ve yerel aydınlatma yeterli olmalıdır 37

38 MAKİNE VE TEZGAHLARDA ALINMASI GEREKEN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ 14 Makine çalışırken ayar ve ölçme yapılmamalıdır 15 İşe uygun makine kullanılmalıdır 16 Makinayı kullananlar eğitilmelidir 17 Makinalar arasında en az 80 cm uzaklık olmalıdır 18 Makinalar sağlam ve düz bir zemin üzerine yerleştirilmelidir 38

39 MAKİNAYI KAPATIRKEN ALINMASI GEREKEN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ Vücudumuzun herhangi bir yeri makina içerisine girecekse makinayı mutlaka mekanik olarak durdur Daha sonra; Elektrik enerjisini, Basınçlı hava veya sıvı, Yay ve askıdaki hareketli parçalardan kaynaklanan potansiyel enerjiyi kapat Makina üzerinde aşağıdaki işlemleri yaparken iş güvenliği kuralları ve makina kullanma talimatlarına uyulmalıdır Ayarlama, Bakım, onarım Arıza bulma ve giderme, 39

40 MAKİNAYI KAPATIRKEN ALINMASI GEREKEN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ Makina durdurulurken operatörler, işçiler ve amirlerinin konumlarına dikkat et Bütün enerji kaynaklarının yerlerini bil Elektrik devreleri, hidrolik ve pnömatik sistemleri gibi Enerjinin tekrar verilme olasılığını ortadan kaldır Elektrik anahtarları, vanalar veya kontrol anahtarları üzerine uyarı işaretleri, etiketler koy Son olarak makine çevresinde olabilecek kişilerin konumlarını tekrar kontrol et 40

41 Makinelerle İlişkili İş Kazaları -Türkiye 58,3% 17,9% 0,3% 1,4% 7,5% 5,9% 0,3% 8,4% Makinelerin sebep olduğu kazalar Basınçlı kap patlaması Hareket eden cisimlerin çarpması (Uçan ve kırık parçacıklar vb) Taşınan cisim düşmesi Vücudun veya bir organın iki cisim arasında kalarak sıkışması, ezilmesi Kaynak Kesici ve batıcı aletler Diğer kazalar Kaynak :SGK İstatistikleri

42 Makine Kaynaklı İş Kazası Nedenleri -Almanya 17% 5% 2% 8% 68% Kullanım hatası Koruyucunun iptal edilmesi Makine hatası Hammadde hatası Makinanın modifikasyon hatası Kaynak:BauA Survey,Almanya