SABİT VE KİTLEMELİ KORUYUCULAR

Transkript

1 ÜNİTE-6 SABİT VE KİTLEMELİ KORUYUCULAR ÖĞR GÖR HALİL YAMAK

2 İÇERİK Giriş Sabit Koruyucu Çeşitleri Kilitlemeli Koruyucu Çeşitleri

3 GİRİŞ Dünyada yaşanan iş kazalarının büyük bir bölümü çalışanların makinelere veya hareketli ekipmanlara vücudunun bir bölümünü sıkıştırmaları sonucu oluşmaktadır bu tip kazalar uzuv kaybından ölüme kadar istenmeyen sonuçlar doğurmaktadır Bu tip kazaların önlenmesinde en büyük etken çalışanı hareketli parçaya temasından korumak veya temastan önce hareketli parçayı durdurmaktır Makine Koruyucularından Beklenen Genel Özellikler Şunlardır; Koruyucu tehlike oluşturmamalıdır ve mümkün olduğunca makineye bağlanmalıdır Makineye bağlanamıyorsa başka yere bağlanmalıdır

4 GİRİŞ Makine ve tezgahların neden olduğu tehlikeleri kaynağında yok etmek veya tehlike kaynağını kapatmak ve böylece iş kazalarının oluşmasını önlemek amacıyla makine koruyucuları yapılmaktadır Koruyucu, makinede çalışan veya bulunan kişileri tehlikeden koruma için tasarlanmış bir muhafaza ya da düzendir Makine ve tezgahların neden olduğu tehlikeleri koruyucuları ile etkisiz hale getirmek olasıdır Makine koruyucusunun etkinliği oranında kazaların oluşması da önlenebilir Gerekli koruyuculardan yoksun makinalarda bir süre iş kazası görülmeyişi makinanın bazı bölümlerinin tehlikeli olmadığı anlamına gelmez

5 GİRİŞ Çalışanlar ile iyi bir iş birliği, eğitim ve sürekli dikkatin önemli bir rolü olmakla birlikte, bunlar etkili ve yeterli yöntem olmayabilir Bu nedenle olabildiğince, başlangıç tasarımında tezgahların tehlikeli kısımları ya giderilmeli ya da etkili şekilde koruyucusu ile kapatılmalıdır Etkisiz hale getirecekleri tehlike kaynağının niteliğine göre değişiklik üstlenirler ve buna uygun şekilde yapılırlar Bu nedenle belirlenen amaçlar doğrultusunda tasarlanan makine koruyucularının bir çok çeşidi bulunur

6 GİRİŞ Makina koruyucuları, etkisiz hale getirecekleri tehlike kaynağının niteliğine göre değişik işlevler üstlenirler ve buna uygun şekilde yapılırlar Sabit Koruyucular Kilitlemeli Koruyucular Otomatik Koruyucular Ayarlanabilir Koruyucular Foto-Elektrik Durdurma Sistemi İki Elle Kumanda Sistemi

7 SABİT KORUYUCULAR Çalışanın hareketli makine parçası, çalışma noktaları ve güç aktarma aksamı ile istenmeyen temasını önleyen makine koruyucusudur Makinaların tehlikeli kısımlarına dokunmayı önleyecek şekilde tasarlanan sabit koruyucuların ağırlığına ve çevre koşullarına dayanıklı olması için yeterli sağlamlıkta yapılırlar Sabit koruyucu makine hareket halinde iken ya da hareket haline geçerken sürekli olarak makina üzerine bağlanmış olmalıdır Bu bağlantı ancak alet yardımı ile sökülebilmektedir Sabit koruyucuların kullanılması kolay, etkinliği oldukça yüksektir

8 SABİT KORUYUCULAR Her taraftan tehlike bölgesine ulaşmayı önleyen veya tehlikeli bölgeyi tam olarak kapatmayan, ancak fizikî boyutları veya tehlike bölgesinden olan mesafesi vasıtası ile ulaşmayı engelleyen veya azaltan koruyucudur Sabit koruyucular, tasarımı, yapımı ve kullanımı en kolay olan koruyuculardandır Bu tür koruyucuların yapılması için çok fazla çabaya gerek yoktur Ancak kişilerin iş sağlığı ve güvenliğinin bilincine varmaları ve açıkta durması zaruri olmayan bütün tehlikeli kısımların kapatmanın faydasına inanmaları gereklidir İşyerlerinde sabit koruyucular etkili bir şekilde kullanıldığı taktirde tehlikeli kısımların %70 ini kapatmak mümkündür

9 SABİT KORUYUCULAR : -Kayış kasnak koruyucuları -Dişli-zincir koruyucuları -Kaplin-mil-volan koruyucuları -Makine gövdesi -Zımpara taşı koruyucuları -Pervanelere yapılan koruyucular -Korkuluklar, siperler -Sabit veya seyyar paravanalar -Sabit engeller -Tel kafesler -Emniyet şeritleri ve perdeleri

10 SABİT KORUYUCULAR Kayış-Kasnak Koruyucuları

11 SABİT KORUYUCULAR Kayış-Kasnak Koruyucuları Bol veya büyük giysiler giymeyin Kayış tahrikinin etrafını dağıtmayın Doğru şekilde korunan kayış tahriki

12 SABİT KORUYUCULAR Dişli Zincir Koruyucuları

13 SABİT KORUYUCULAR Kaplin-Mil-Volan ve Makine Gövdesi Koruyucuları

14 SABİT KORUYUCULAR Zımpara Taşı Koruyucuları

15 SABİT KORUYUCULAR Pervane Koruyucuları

16 SABİT KORUYUCULAR Korkuluklar-Sperler

17 SABİT KORUYUCULAR Sabit ve Seyyar Paravanlar

18 SABİT KORUYUCULAR Sabit Engeller-Tel Kafesler

19 SABİT KORUYUCULAR Emniyet Şeritleri ve Perdeleri

20 KİLİTLEMELİ KORUYUCULAR Makine üzerindeki tehlikeli nokta ya da tehlikeli alana yerleştirilen ve koruyucusu kapanmadan hareket etmeyen, tehlike durumunda tehlike noktasına ya da alanına erişmeyi engelleyen, makinelerle birleştirilmiş hareketli kısımları bulunan tipteki koruyuculardır Kilitlemeli koruyucular; kumanda koruyucusu ve algılama koruyucusundan oluşmaktadır Bu tip koruyucularda koruyucunun kapanana kadar makinenin çalışmaması ve tehlikeli hareket bitinceye kadar koruyucunun kapalı olarak kilitlenmesi koşulları göz önünde bulundurulur Koruyucunun kilitleme sistemi mekanik, hidrolik, elektronik, pnömatik ya da bunların bir birleşimi olabilir ancak kilitleme sisteminin seçimi işleme ve makineye göre yapılmalıdır

21 KİLİTLEMELİ KORUYUCULAR Amaçlar: -Koruyucu tarafından emniyeti sağlanan tehlikeli makine fonksiyonlarının, koruyucu kapanıncaya kadar çalışmamasını temin etmektir, -Tehlikeli makine fonksiyonlarının çalışması sırasında, koruyucunun açılması ile durdurma talimatının verilmesini temin etmektir, -Koruyucu kapalı olduğunda koruyucu tarafından emniyeti sağlanan tehlikeli makine fonksiyonlarının çalışabilmesini, ancak koruyucunun kapanmasının çalışmayı başlatmamasını temin etmektir

22 KİLİTLEMELİ KORUYUCULAR Kapaklara takılan emniyet sviçleri (Enjeksiyon preslerinde, helezon taşıyıcılarda, kazan kapaklarında) Çift el kumanda tertibatı Bir makinede birden fazla işçi çalışması durumunda kumanda tertibatı Kaldırma makinelerinde alt ve üst limit sviçleri Tehlikeli bölgeleri sınırlayan emniyet sviçleri Makinelerin hareket alanını sınırlayan emniyet sviçleri Mekanik ve hidrolik kilitleme sistemleri

23 KİLİTLEMELİ KORUYUCULAR Kapaklara takılan emniyet sviçleri Koruyucuların ve kapakların pozisyonlarının izlenmesi emniyet için önemli bir noktadır Kapı pozisyonunun güvenilir bir şekilde saptanması ve kapı kilitlenmesi, çalışanları kazalara karşı korur Enjeksiyon presi Helezon Taşıyıcı

24 KİLİTLEMELİ KORUYUCULAR Çift El Kumanda Tertibatı Makinada tehlikeli hareket sürdüğü sürece operatörün ellerini iki ayrı buton üzerinde tutmasını sağlayan emniyet fonksiyonudur Operatör ellerini buton üzerinden ayırdığında tehlikeli hareketler derhal durmaktadır Çift el kumanda tertibatı buton sistemi bir emniyet kontrol cihazına bağlanmalıdır Standart gereği, küçük bir tolerans (500ms) dahilinde operatörün sadece 2 butona da eş zamanlı basması halinde sistemin çalışmasına izin verilmelidir

25 KİLİTLEMELİ KORUYUCULAR Çift El Kumanda Tertibatı Standarda uygun olarak kurgulanmış bir kontrol sistemi, butonlardan birine çöp vb maddenin sıkıştırılarak sistemin çalışmasına izin vermemelidir Bu nedenle mekanik manipülasyonu da önlemek için butonlar arasındaki mesafe bir insanın aynı kolu üzerindeki iki parmakla ya da parmak ve dirsekle basmasını engelleyecek uzaklıkta olmalıdır Benzer şekilde diz veya ayakla basmayı önleyecek şekilde butonların üzerine şapka da konulmalıdır

26 KİLİTLEMELİ KORUYUCULAR Çift El Kumanda Tertibatı

27 KİLİTLEMELİ KORUYUCULAR Bir makinede birden fazla işçi çalışması durumunda kumanda tertibatı

28 KİLİTLEMELİ KORUYUCULAR Kaldırma makinelerinde alt ve üst limit sviçleri Herhangi bir yükü bulunduğu yerden kaldırıp yer değiştirerek bir başka yere indiren veya istifleyen, gerektiğinde bu yükün yer değiştirme işlemini, yükü kısa mesafelerde taşıyarak gerçekleştiren araçlara kaldırma araçları denir (Vinçler, Forkliftler, Asansörler)

29 KİLİTLEMELİ KORUYUCULAR Kaldırma makinelerinde alt ve üst limit sviçleri Kaldırma araçları üzerine görülebilir bir yer ve şekilde aracın en fazla kaldırma kapasitesi yazılır Kaldırılmasına izin verilen en ağır yükler, aynı şekilde gösterilir ve bunlardan en ağır yükten fazlası kaldırıldığında, durumu bildiren sesli ve ışıklı otomatik bir uyarma tertibatı bulunur Bu tertibatın faaliyete geçmesini sağlayan sviçlere limit sviçleri denilir

30 KİLİTLEMELİ KORUYUCULAR Tehlikeli bölgeleri sınırlayan emniyet sviçleri Kişi tehlikeli alana girdiğinde durumu bildiren sesli ve ışıklı otomatik bir uyarma tertibatlarının veya acil durdurma sistemlerinin faaliyete geçmesini sağlayan sviçlerdir

31 KİLİTLEMELİ KORUYUCULAR Makinelerin hareket alanını sınırlayan emniyet sviçleri Düşey veya yatay doğrultuda hareket edebilen makine aksamlarının istenilen mesafelerde işlem yapabilmesi için hareket alanını kısıtlamada kullanılan emniyet sviçlerdir

32 KİLİTLEMELİ KORUYUCULAR Mekanik ve hidrolik kilitleme sistemleri Zaman ilerledikçe özellikle Avrupa ve Dünya ya her yönden entegrasyonumuz artıkça hayatımızın her alanında güvenlik konusu gittikçe önem arz etmeye başlamıştır Gerek kamu kuruluşlarında gerekse de özel kuruluşlar bazında hem iş hem de iş sağlığı ve güvenliği bakımından pozitif önlemler uygulanmaya konmuştur Bunun yanında aynı zamanda makine ve ekipman güvenliği konusunda da üreticiler farklı ürün ve uygulamalar geliştirerek ekipman ve makine ömürlerini uzatmayı amaçlamanın yanı sıra makine ile çalışan personelin de güvenliğini sağlamayı amaçlamaktadır Özellikle yük taşıyan hareketli silindirik ekipmanların güvenliğini sağlamak için geliştirilen kilitleme sistemleri hem hidrolik tahrikli hem de pnömatik tahrikli sistemlerde kullanılabilmektedir

33 KİLİTLEMELİ KORUYUCULAR Mekanik ve hidrolik kilitleme sistemleri Örneğin; bir hidrolik pres düşünülecek olursa koç tablasına hareket veren hidrolik silindirlerde ya da presin hidrolik güç ünitesinde yaşanabilecek herhangi bir acil durum anında prese önceden monte edilen yardımcı silindirler üzerine takılmış kilitleme mekanizmaları derhal devreye girerek koç tablasını ve kalıp ağırlıklarını tutarak, gerek makinanın gerekse operatörün zarar görmesini engelleyecektir

34 KİLİTLEMELİ KORUYUCULAR Mekanik ve hidrolik kilitleme sistemleri Farklı ağırlıktaki yükler için çeşitli kapasitelerde güvenlik amaçlı kilitleme üniteleri bulunmaktadır En bilinenleri hidrolik tahrikli olanlar için 1 ton dan başlayarak 85 tona kadar, pnömatik tahrikli olanlar içinse 1 tondan 22 tona kadar çıkabilmektedir Aynı sisteme bir tane uygulanabileceği gibi, makinanın dizaynı elverdiği sürece iki, üç ya da daha fazla miktarda monte edilebilir, tutulacak yük miktarı arttırılabilir

35

36

37

38