aşmış bireylerin iç organ sistemleri ile ilgili incelemeleri yapar.

Transkript

1 DAHİLİ HAST İÇ HAST

2 İç Hastalıkları tıbbın tüm klinik branşlarına temel teşkil eden bir disiplindir. Genellikle iç hastalıkları klinikleri çocukluk çağını aşmış bireylerin iç organ sistemleri ile ilgili incelemeleri yapar.

3 Genel Dahiliye Romatoloji Gastroenteroloji Kardiyoloji Hematoloji Nefroloji Göğüs Hastalıkları Endokrinoloji Enfeksiyon Dahili Yoğun Bakım Nöroloji

4 Romatoloji Özellikle kas iskelet sistemindeki hastalıkları inceleyen bir bilim dalıdır. Ancak romatizmal hastalıklar yalnızca kas iskelet sistemi ile sınırlı kalmaz. Vücudumuzdaki diğer organlar ve sistemler de zaman zaman etkilenebilmektedir. Bu yönüyle multi sistemik hastalıklar grubuyla ilgilenmektedir. MS. birinci yüzyılda Rheuma kelimesi yangılı akıcı bir sıvıyı tanımlamak için kullanılmıştır. Romatizma veya romatik bozukluklar kalp, kemik, eklem, böbrek, deri ve akciğer gibi organları etkileyen bazı tıbbi sorunlar için kullanılan belirli olmayan çok genel bir terimdir. Aslında terim bugün tıbbi ve teknik literatürdeki yerini kaybetmiş olsa da günlük yaşamda hâlâ sık sık kullanılır.

5 BAZI HASTA GÖRÜNTÜLERİ

6 ROMATİZMAL HASTALIKLAR Behçet hastalığı dermatomiyozit, polimiyozit Amiloidoz Damar İltihapları Ailevi Akdeniz Ateşi Romatoid artrit Akut eklem romatizması Diğer sistemik hastalıkların romatizmal bulguları Reaktif artritler Kristal artritleri Antifosfolipid Antikor sendromu Spondilartropatiler ve ankilozan spondilit İnfeksiyöz artritler

7 Gastroenteroloji mide bağırsaklar ve karaciğer hastalıkları ile ilgilenen bilim dalıdır. Gastro latincede mide, enteroloji ise kabaca bağırsakları ifade eder. Gastroenteroloji uzman hekimleri, iç hastalıkları ihtisasını tamamladıktan sonra ilave olarak gastroenteroloji bilim dalında da ihtisas yaparlar. Gastroenteroloji uzmanları yemek borusu, mide, bağırsak, karaciğer ve pankreas hastalıklarının tanısı ve tedavisi için özel muayene yöntemlerini kullanırlar.

8 GASTROSKOP Özofagogastroduodenoskop veya panendoskop ile yemek borusu, mide ve 12 parmak hastalıklarının tanısı konulduğu gibi belli bazı hastalıkların tedavisinde kullanılan cihazdır. Fiberoptik ve elektronik olan bu cihazlar kullanım amaçlarına göre çok çeşitlilik gösterir, tek bantlı ve çok bantlı yapıda olabilir, mültiband cihazlar ise özel eğitim gerektirir. Gastroskopik tetkik esnasında hastalığın tanısını koymak için hasta olan kısımlardan küçük parçalar almak gerekebilir. Buna biyopsi adı verilmektedir. Biyopsi alma esnasında hasta ağrı duymaz. Biyopsi almanın genelde, bazı durumlar dışında herhangi bir sakıncası yoktur. Multiband gelişmiş endoskoplarda hastalığının görünümü çok belirgin olduğu için biyopsi almak gerekmeyebilir. Gastroskopik tetkik için hastanın 8-10 saat aç olması gerekir, boğazın uyuşturulması muayene için yeterlidir ama bu muayeneden korkan hastaların kısa süreli uyutularak da muayenesi yapılmaktadır, muayene yaklaşık 3-5 dakika sürer. Hastanemizde bu muayene uyutularak yapılmaktadır, hasta isterse muayene uyutulmadan da yapılır. Birçok mide hastalıkların tanısı gastroskopik muayene ile konulabilir. - Yemek borusunda yanıklar, iltihap, polip, divertikül, varis, tümör, reflü hastalığı vb. gibi, - Midede iltihap, ülser, polip, damarsal hastalıklar, tümörler, midenin giriş ve çıkış kısmındaki darlık ve genişlemeler, yabancı cisimler, mide içinde safra, evvelce yapılmış mide ameliyatları vb. gibi, - Duodenum (12 parmak bağırsağı), ülser, daralma, tümör, damarsal hastalıklar, çölyak hastalığı, ana safra kanalının barsağa açılmış olduğu bölge hastalıkları bu muayene ile ortaya çıkarılabilir.

9 GASTROSKOP

10 Endoskop Yıkama ve Saklama

11 KOLONOSKOP Kalın bağırsağın muayenesinde kullanılan cihazdır. Muayene anal yoldan yapılmaktadır. Bu muayenenin başarılı ve yeterli olması için kalın barsağın bazı ilaçlarla dışkıdan temizlenmesi gerekmektedir. Gastrostroskopik muayene hasta 8-10 saat aç ise muayene günü yapılabilir ama kolonoskopik muayene için hastaya 3-4 gün sonrasına randevu verilmektedir. Bu zaman içinde muayenenin başarısı için hastaya bazı gıdaları yememesi öğütlenir. Muayeneden bir gece evvel, bağırsak temizliği için yazılan reçetedeki ilacı içmesi önerilir. Ertesi sabah da kalın bağırsağın özellikle son kısım temizliği için ilaveten hazır lavman yapılır. Lavmanı hasta evde yapabilir veya hastanede uygulanabilir. Kolonoskopik muayene uyutularak yapılır ama hasta isterse uyutulmadan da yapılabilir. Hastanın aç olması gerekir. Bu muayene dakika sürebilir, muayenede kalın bağırsağın ince bağırsakla birleştiği yere kadar, hatta ince barsağın son kısmına kadar aletle girilir. Kolonoskopik muayene, gastroskopik muayene gibi hem tanı amaçlı ve hem de tedavi amaçlı kullanılır. Kolonoskopideiltihabi bağırsak hastalığı, damarsal hastalıklar, polipler, divertiküller, tümör, yabancı cisimler tanınır, bir kısmının tedavisi de yapılabilir. Multiband kolonoskoplarla daha ileri ve doğru tetkikler yapılabilir ancak bu cihazlar son derece pahalı olup, tanı ve tedavide ileri uzmanlık gerektirebilmektedir.

12 BU CİHAZLARIN İSİMLERİNİ ÇALIŞIN

13

14 İNCE BAĞIRSAKLAR Uzun oldukları için muayenesinde güçlükler yaşanmakdır, ince bağırsaklar radyolojik ve endoskopik olarak incelenebilmektedir. İnce bağırsak endoskopisi için değişik tipte ENTEROSKOP lar kullanılmaktadır. Enteroskoplar uzun ve pahalı cihazlardır. Enteroskoplarla ince bağırsak tetkiki 4-5 saat sürmektedir. Bu hekim için ve hasta için zaman alıcı ve sıkıntılı bir muayenedir, böyle bir muayenenin SGK tarafında maddi olarak da karşılanmaması diğer bir sorundur. Bu nedenle ince barsak hastalığı düşündüğümüz vakalarda çift kontrast ince bağırsak pasaj grafisi ile tetkik yaptırıyoruz. İnce bağırsaklar ayrıca kapsül endoskopisi denilen ve ağız yoluyla yutturulan bir kapsülle de tetkik edilebilir. Bu da kolay uygulabilir bir yöntem değildir, pahalıdır. Ayrıca kapsül bağırsaklarda darlık varsa orada kalabilir vekapsülü çıkarmak için ameliyat gerekebilir. Kapsül endoskopisi yalnız ince bağırsak hastalıklarının tetkikinde kullanılır ama ticari açıdan tüm midebarsak kanalı tetkiki için de önerilmektedir. DUODENOSKOP Duodenoskoplar özel endoskoplardır, diğer endoskoplar gibi önden değil, yandan aydınlatmalıdır. Duodenoskoplar safra yolları ve pankreas kanalı hastalıklarının tanı ve tedavisinde kullanılmaktadır. ERCP veya ERKP gibi isimler verilmektedir. Konya hastanemizde şu anda bu tetkik yapılmamaktadır. ENDOSKOPİK ULTRASONOGRAFİ Yemek borusu, mide duodenum, pankreas, safra kesesi ve yolları hastalıklarının tanısında kullanılmaktadır.

15 KARDİYOLOJİ (ECO)

16 EKG

17 EFORLU EKG

18 EKG

19 EKG de NORMAL GRAFİ

20 Holter

21

22 YENİ YAZILIMLAR

23

24 Hematoloji Lenfoma, multipl miyelom, akut ve kronik lösemi ile benzeri rahatsızlıklar olmak üzere; kemik iliği, lenf sistemi ve kan ile ilgili hastalıkları inceleyen bilim dalıdır.

25 Hematoloji

26 Kan Hücreleri

27 Santrifuj: Santrifüj, genellikle elektrikli bir motor yardımıyla sabit eksenli, dairesel dönme hareketi gerçekleştiren bir laboratuvar aletidir. Santrifüj aletinin yüksek devir sayısı, içerisine yerleştirilen karışımların çökelme prensibine göre ayrılmasını sağlar. Kan hücreleri ve plazmadan meydana gelen kan doku, vücudu bir ağ gibi saran damarlar içinde dolaşır. Kan; vücutta taşıma, düzenleme, savunma ve koruma gibi önemli görevleri olan özel bir sıvıdır.

28 Santrifuj Cihazı ve Poire ve Pipet

29 Nefroloji Böbreklerin sağlığı ve hastalıklarıyla ilgilenen iç hastalıklarına bağlı bir bilim dalıdır, dahili tıp bilimlerinden birinin uygulama alanıdır. Böbrek hastalıkları hekimliği/uzmanlığı olarak da adlandırılabilir

30 İdrar sistemini oluşturan yapılar şunlardır?? Böbrekler Üreterler Mesane Üretra

31 Böbrek Nakil

32 Nefrolojik Hastalıkları Engellemek İçin :: Yüksek tansiyon ve kan şekerinizi kontrol altına alın. Sağlıklı bir diyet yapın Kilo verin. Egzersiz ve hareket Sigara ve alkol içmeyin. Hekim vermedikçe ağrı kesicilerden kaçının.

33 Başlıca Gögüs Hastalıkları Astım ve Allerji... Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH)... Sigara Bıraktırma:... Solunum Yollarının Diğer Hastalıkları:... Benzer Sağlık Rehberleri.

34 Solunum Yolları

35 ANAHTAR KAVRAMLAR

36 1. Yutak

37 GIRTLAK ve BURUN 2. BURUN NASAL GEÇİŞ

38 HORMONLAR ENDOKRİN Endokrin sistem iç salgı bezlerinin oluşturduğu bir sistemdir. İç Salgı bezleri hormon sentez ve salgısı yapan organlardır. Hormonlar vücudumuzdaki değişik aktiviteleri kontrol eder. Hormonların farklı tipleri, üreme, metabolizma, büyüme ve gelişmeyi kontrol eder.

39

40

41

42 Serum Askısı

43 Enfeksiyon Hastalıkları

44

45 Enfeksiyon Hastalıkların Oluşmasında Rol Oynayan Faktörler Mikroorganizmal Faktörler Kulukça Süresi İnsana Ait Faktörler

46 Enfeksiyon Hastalıklarının Genel Belirtileri Prodrom (Başlangıç) Belirtiler Hafif kırgınlık, halsizlik Spesifik Belirtiler Deride döküntü vs. Genel Belirtiler: Yüksek ateş, mide bulantısı Enfeksiyon hastalıkları; halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı, deri döküntüleri, ağrı ve ateş şeklinde görülmektedir. Vücudun aşırı ısınmasına hipertermi denir. Hipertermi durumu vücudun mikroorganizmayla mücadelesi antikor hücrelerinin savunmaya geçmesi sonucu ortaya çıkar. Ateşin bol terleme ile 37 ºC'nin altına düşmesine kriz, 5-10 gün içerisinde normal 36-37º gelmesine liziz denir.

47 Enfeksiyon Hastalıklarında Önemli Dermatolojik Belirtiler Eritem: Deri kılcal damarlarının genişlemesi sonucu oluşan ve üzerine basıldığında solan kızarıklıklardır.

48 Enfeksiyon Hastalıklarında Önemli Dermatolojik Belirtiler Purpura: Eritrositlerin damar dışına çıkması ile oluşan, basmakla kaybolmayan topluiğne başı kadar kırmızı lekelerdir.

49 Enfeksiyon Hastalıklarında Önemli Dermatolojik Belirtiler Makül: Deriden kabarık olmayan yuvarlak küçük kırmızı lekelerdir. Papül: Makül büyüklüğünde pembe-kırmızı lekelerdir.

50 Enfeksiyon Hastalıklarında Önemli Dermatolojik Belirtiler Vezikül: Papül büyüklüğünde, içi berrak sıvı ile dolu keseciklerdir. Bül: Vezikülden daha büyük, içi berrak sıvı ile dolu keseciklerdir.

51 Enfeksiyon Hastalıklarında Önemli Dermatolojik Belirtiler Püstül: Vezikül büyüklüğünde olan ancak içi iltihaplı sıvı ile dolu oluşumlardır.

52 Enfeksiyon Hastalıklarında Önemli Dermatolojik Belirtiler Ürtiker: Farklı büyüklükte, deriden kabarık pembe, beyaz renkli plaklardır. Birdenbire çıkar ve çoğu kez kaşıntılıdır.

53 Döküntüler

54 Viral Enfeksiyonlar Kızamık Kızamıkçık Suçiçeği (Varicella) Kabakulak Viral Ansefalite Nezle (Akut Rinitis) Grip (Influenza) Hepatit A, B ve C Kuduz (Rabies) Kırım Kongo Kanamalı Ateşi

55 Hastane enfeksiyonuna etken mikroorganizmalar; Klebsiella, Escherichia coli, Pseudomonas, Salmonella, Proteus, Staphylococcu Aureus, Streptococcus Pyogenes, Enterobacter gibi gram (-) ve gram (+) bakterilerdir.

56

57

58 DEZENFEKSİYON:Ortamdaki mikroorganizmaların azaltılmasından sterilizasyona kadar geniş bir anlamı kapsar.kısaca dezenfeksiyon:bir cisim veya maddenin hastalandırıcı nitelikteki mikroorganizmalardan arındırılması işlemidirdeyim olarak vücut dışı uygulamalar için kullanılır.tam bir dezenfeksiyon için ortamdaki hastalandırıcı bakteri,mantar protozoon gibi çeşitli mikroorganizmanın vejetatif şekillerinin ve sporlarının ölmesi virusların da inaktive olması gereklidir..

59 DEZENFEKSİYON İŞLEMİ; Yüksek düzeyde dezenfeksiyon:bakteri sporları hariç tüm bakterilerin öldürülmesi Orta düzeyde dezenfeksiyon:mikobakteriler,viruslerin çoğu öldürülürler Düşük düzeyde dezenfeksiyon:bazı virus ve bakterilerin öldürülmesi Sterilizasyon için herangibir derecelendirme söz konusu değildir!

60 STERİLİZASYONve ANTİSEPSİ: :Herhangibir maddenin veya cismin birlikte bulunduğu tüm mikroorganizmaların her türlü canlı ve aktif şekillerinden temizlenmesi anlaşılır. Bu işlem ile bakteriler,virüsler ve mantarlar elimine edilir. Steril edilen malzemede hiçbir canlı mikroorganizma kalmamalıdır. Özellikle vücudun yüzeysel bölgelerinde, deride, mukozalarda ve herhangi bir nedenle oluşan lezyonlarda bulunan hastalandırıcı mikroorganizmaların kimyasal ajanlar kullanılarak öldürülmesi için yapılan işlemdir. Kısaca dezenfeksiyonun dokulara uygulanmasıdır. Özellikle cerrahi işlemlerde asepsi ve antisepsi kurallarına uymak çok önemlidir.

61 DEZENFEKSİYON YÖNTEMLERİ Dezenfeksiyon : Hastalık yapan organizmaların seçilerek yok edilmesine verilen teknik bir terimdir, bu işlem sırasında bütün organizmalar yok edilemez. Bütün organizmaların yok edilmesine sterilizasyon adı verilir. Genel olarak Kimyasal, Fizksel ve Mekanik yöntemlerle ve radiyasyonla dezenfeksiyon yapılırkimyasalmaddeler arasında Klor, Brom, İyod, Ozon, Fenol, Alkol; Sabun ve deterjanlar; Hidrojen peroksit ve çeşitli alkaliler ve asitler vardır. Fiziksel yöntemler arasında, Isı ve ışık bilhassa Ultraviyole ışığıdır. Mekanikyöntem olarak ızgara, kum tutucu, çökeltme, biyolojik tasfiye işlemleri. Radyasyon yöntemi ise,kobolt 60 gibi (radyoizotop ) maddelerden çıkan gama ışınları da su ve pissuların dezenfeksiyonunda kullanılır.

62 Sterilizasyon ve Dezenfeksiyon Sterilizasyon, herhangi bir cismin içinde veya üzerinde yer alan tüm mikropların öldürülmesi işlemidir. Ameliyat aletleri otoklava adı verilen cihaz sayesinde sterilize edilir. Sterilize işleminde otoklava cihazı, işlem sırasında ozon gazından ve morötesi ışınlardan faydalanmaktadır. Dezenfeksiyon işleminde ise, cismin içinde veya üzerinde olan ve yalnızca hastalığa sebebiyet verebilecek zararlı mikroplar öldürülmektedir.

63 Otoklav ve Etüv

64 SAĞLIK HASTALIK Hastalık ve sakatlığın olmaması Sağlıklı olmama 5

65 SAĞLIK Subjektif Sağlık Algısı Objektif Sağlık Algısı 11

66 Subjektif Sağlık Algısı: Bireyin kendisinin, fiziksel, sosyal ve ruhsal yönden kendi sağlık durumunu algılaması halidir. Objektif Sağlık Algısı: Doktor muayenesi ve tanı testleri sonuçlarına göre belirlenen bir hastalığın olmaması durumudur. 12

67 Bireysel Faktörler Bireyin yapısı, Kalıtımla gelen özellikleri, Beslenme şekli, Eğitimi, Kültürel durumu Alışkanlıkları vb. Çevresel Faktörler Fiziksel faktörler Ruhsal/Psikolojik faktörler Sosyal faktörler Kimyasal faktörler Biyolojik faktörler 13

68 Negatif sağlık: Tedavi ve rehabilitasyon gerektiren sağlık durumudur. Nötral sağlık: Herhangi bir hastalık durumu olmaksızın dengeli bir sağlıktır. Pozitif sağlık: Sağlığın geliştirilmesi,iyilik düzeyinin arttırılması ile ilişkilidir. Sağlığı geliştirmek için önce negatif sağlık durumundan nötral sağlık durumuna, sonra nötral sağlık durumundan pozitif sağlık durumuna ulaşmak gerekir. 14

69 1-Bedensel, ruhsal ve sosyal bakımdan tam bir iyilik halinde bulunuyorlarsa, buna Optimal Sağlık düzeyi denir. 2-Herhangi bir hastalığın inkübasyon halinde olması, bazı arazların belirmesi haline Suboptimal Sağlık durumu, 3-Klinik olarak belirli bir hastalık durumu geliştirmesi veya sakatlık hali üçüncü sağlık düzeyidir, 4-Çok ağır hastalık veya ölüme yakınlık da 4. düzeyidir. Bunun ötesi ölümdür. Sağlık hizmetleri bireyi bu sağlık düzeylerinden hangisinde buluyorsa, bir sonrakinden korunmayı amaçlar. 15

70 Subjektif Veriler SEMPTOM: Hastayı hekime veya sağlık kuruluşuna götüren belirtilerdir. Başağrısı, bulantı-kusma, göz kararması, halsizlik

71 Objektif Veriler SIGN=BULGU: Fiziksel muayene veya farklı laboratuar ve radyolojik incelemeler sonucu ortaya çıkarılır. Hipertansiyon, hepatomegali, glikozüri, aritmi, anemi vb.

72 SENDROM: Belirti ve bulgular topluluğuna verilen isimdir. Nefrotik Sendrom, Cushing Sendromu vb. 19

73 TANI=TEŞHİS: Semptom ve bulgulara fiziksel muayene dayanarak hastalığa teşhis (tanı) konulur. PROGNOZ: Hastalığın nasıl bir seyir izleyeceği ve sonunun ne olacağını gösterir. 20

74 ETYOLOJİ: Hastalığı ortaya çıkaran etkenler; mikroorganizmalar, basiller vb. PREDİSPOZAN: Hastalığın ortaya çıkışını kolaylaştıran etkenler; sigara vb. 21

75 MORBİDİTE: Hastalığın görülme sıklığı Prevalans: Risk altındaki nüfusta hastalığa sahip olguların sayısı. İnsidans: Belirli bir nüfusta belirli bir zaman dilimi içerisinde belirli bir hastalık veya hastalıkların yeni olgularının sayısı MORTALİTE: Hastalıktan ölüm oranı 22

76 ORTAYA ÇIKMA DURUMU VE SEYRİNE GÖRE SINIFLANDIRMA AKUT: Ani başlar. 2-4 hafta devam eder. İyileşme, ölüm veya kronikleşme olabilir. Akut miyokard infarktüsü, Akut böbrek yetmezliği

77 ORTAYA ÇIKMA DURUMU VE SEYRİNE GÖRE SINIFLANDIRMA SUBAKUT : Süresi 3 aydan 6 aya kadar olan hastalıklardır. Subakut bakteriyal endokardit, Subakut glomerulonefrit 24

78 ORTAYA ÇIKMA DURUMU VE SEYRİNE GÖRE SINIFLANDIRMA KRONİK : Hastanın yaşamı boyunca devam eden hastalıklardır. Zaman zaman alevlenme dönemleri olur. Kronik bronşit, kronik gastrit. 25

79 NEDENLERİNE GÖRE SINIFLANDIRMA İDYOPATİK: Nedeni bilinmeyen hastalıklardır. İdyopatik Trombositopenik Purpura (İTP) 26

80 NEDENLERİNE GÖRE SINIFLANDIRMA KONJENİTAL (DOĞUMSAL) : Bazı hastalıklar doğumla birlikte vardır. Konjenital kalp hastalıkları gibi.. 27

81 NEDENLERİNE GÖRE SINIFLANDIRMA EDİNSEL (AKİZ) : Doğumdan sonra yaşam içinde mikroorganizmalarla, parazitlerle, metabolik nedenlerle, bağışıklık sistemindeki vb bozukluklarla ortaya çıkan hastalıklardır. 28

82 NEDENLERİNE GÖRE SINIFLANDIRMA İYATROJENİK : Uygulanan tedaviye veya verilen bakıma bağlı ortaya çıkan hastalıklardır. İyatrojenik Cushing Sendromu, Nazokomiyal enfeksiyonlar. 29

83 BİREYE SAĞLIKLI YAŞAMDA ETKİ EDEN FAKTÖRLER Yasal Düzenle meler Politik Etmenle r Kontrol edilmeyen Etmenler (Dolaylı Kontrol) Beslenme Alışkanlığı Kontrol Edilebilir Etmenler Temizlik BİREY Kötü Alışkanlıklar Sigara İçki Kültür Fizik Doktorla Temas Yaşam Biçimi Kalıtımsal Hastalıklar Çevre Su Hava Gıda Atıklar İş Güvenliği 31

84 Birincil Koruma(Primer): Kişiyi hastalıklardan korumak için alınan önlemler İkincil Koruma (Sekonder): Hastalık belirtisi tam ortaya çıkmadan, hafifken tanı konulması ve tedavi Üçüncül Koruma (Tersiyer): Hastalıkların sonuçlarının ve etkisinin hafifletilmesine yönelik çalışmalar Kişiye yönelik sağlık hizmetleri: Bağışıklama, erken tanı, ilaçla koruma, sağlıklı beslenme, sağlık düzeyinin arttırılması, eğitim düzeyinin yükseltilmesi, aile planlaması Çevreye yönelik sağlık hizmetleri: Çevre sağlığının geliştirilmesi (Sanitasyon vb), besin kontrolü 39

85 1. Birinci basamak tedavi Aile Hekimliği, Toplum Sağlığı Merkezleri, poliklinik ve muayenehaneler 2. İkinci Basamak tedavi Kamu hastaneleri, özel hastaneler 3. Üçüncü Basamak tedavi Üniversite ve özel dal hastaneleri 40

86 Hastalık ve kazalar sonunda iş gücünü kaybetmiş kişilerin sakatlıklarının giderilmesi bedensel beceri ve yeteneklerinin kazandırılması işlemlerini içerir. 41

87 1.) Tıbbi Rehabilitasyon. 2.) Mesleki Rehabilitasyon. 3.) Sosyal Rehabilitasyon. 4.) Manevi Rehabilitasyon. 5.) Toplum Temelli Rehabilitasyon 42

88 Var olan sağlık sorunlarını çözme Uygun beslenme sağlama Temiz içme suyu sağlama Çocuk sağlığı hizmetlerini geliştirme Ana sağlığı ve aile planlaması hizmetlerini geliştirme Bağışıklama Bulaşıcı ve salgın hastalıklardan koruma geliştirme İlaçları sağlama Çevre şartlarını iyileştirme 43