TARMAKBĐR TÜRKĐYE TARIM MAKĐNALARI SEKTÖRÜ

Transkript

1 TARMAKBĐR TÜRK TARIM ALET VE MAKĐNALARI ĐMALATÇILARI BĐRLĐĞĐ TÜRKĐYE TARIM MAKĐNALARI SEKTÖRÜ SEKTÖR RAPORU Derleyen: M.Selami İLERİ Meşrutiyet Cad. No:31/ Kızılay/Ankara (T): (3 hat) (F): [ ]

2 TANITIM TARMAKBĐR Türk Tarım Alet ve Makinaları Đmalatçıları Birliği, 1978 yılında kurulmuş olup, ülkemizde traktör ve tarım makinaları ana iştigal konusu olan imalatçı, ihracatçı ve ithalatçıların üye olduğu bir dernektir. Makine Sanayi Sektör Platformuna Üye Đmalatçı Dernekler içinde mazisi en eski, en köklü dernek TARMAKBĐR dir. Birliğimizin halen 240 üyesi bulunmaktadır. Bakanlar Kurulu kararıyla unvanının başında Türk kelimesini kullanmaya hak kazanmıştır. TARMAKBĐR sektörel bir sivil toplum kuruluşudur. Kuruluş amacı, Ülke genelinde üyelerine mesleki, sosyal, kültürel ve ekonomik yönlerden rehberlik etmek ve desteklemek, sektör haklarını savunmak ve üyeleri ile işbirliği yaptığı kuruluşlar arasındaki dayanışmayı sağlamaktır. Üyelerimizin başta sanayi ve tarım mevzuatları hükümleri gereği olmak üzere, ilgili bütün mevzuatlar gereği sahip olması gereken belge, ruhsatname, rapor işlemleri ile ilgili danışmanlık, başvuru ve takip işlemleri, Tarım Kredi Kooperatifleri satıcılık sözleşmeleri ile ilgili işlemler, mevzuat ve istatistikî veri oluşturulmasına yönelik çalışmalar ve Üyelerimiz için sekreterya hizmetleri, Birliğimiz bünyesinde yapılmaktadır. Üyelerimizin yasal mevzuata ve standartlara haiz, kaliteli ve güvenli makine imal etmesi, güncel mevzuata dair gelişmelerden haberdar olması, Devlet desteklerinden azami ölçüde faydalanması, sektör sorunlarının belirli bir moderasyon altında tartışılarak çözüm önerilerinin üretilmesi ve değerlendirilmesi, kısa ve orta vadeli sektörel hedeflerin belirlenmesi gibi amaçlarla, ilgili kamu kurumlarının ve akademisyenlerin de katılımı ile seminer, toplantı ve kongreler düzenlenmektedir. Benzer şekilde, ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenen benzer etkinliklere katılım sağlanmakta, sektör menfaatlerinin azami ölçüde korunmasına katkı sağlanmaktadır. Genel Sekreterliğimize bağlı Teknik Büromuz tarafından ülkemizde ve dünyada, sektörümüzü ilgilendiren gelişmeler izlenmekte, yurt içi ve yurt dışı ihale ve mal talepleri, mevzuat, istatistik, seminer, toplantı ve kongre, fuar, sektörel heyetler, sektörel haberler gibi birçok kategoride bilgiler, elektronik ortamda üyelerle paylaşılmaktadır. Đstatistik ve Pazar Araştırma Büromuz ise sektör istatistikleri rapor haline getirilmekte, ayrıca traktör grubunda imalat, iç pazar satışları, ihracat gibi konularda, Üyelerden aylık dönemlerde gelen bilgiler doğrultusunda raporlar oluşturulmaktadır. Birliğimiz bu gün Tarımsal Mekanizasyon Kurulu (Başkan yardımcılığı), Makine Teknik Komitesi (Üye), Tarım Makinaları Alt Komitesi (Başkanlık ve Grup Sekreterliği), Traktör Alt Komitesi (Üye), TOBB Sektör Meclisi (Üye), Makine Sanayi Sektör Platformu (Eşbaşkanlık ve Đcra Kurulu Üyeliği) gibi organizasyonlarda yönlendirici pozisyonlarda yer almaktadır. Birliğimiz ayrıca DEĐK (Dış Ekonomik Đlişkiler Kurulu) Kurucu Üyesidir. Katılım sağlanan toplantılarda Üyelerimizin ve sektörümüzün menfaatleri azami ölçüde savunulmaktadır. Bu dönemde çeşitli ulusal ve uluslararası kongrelerde sektörümüzün daha geniş çevrelere tanıtımı sağlanmıştır. Birliğimizde gerçekleştirdiğimiz çeşitli sektörel toplantılarla, üyelerimiz ve ilgili devlet kurumları bir araya getirilmiş, sorunların ilk ağızdan çözüm mercilerine iletilmesi ortamı yaratılmıştır. Geleneksel hale getirmeye çalıştığımız ve en son geçtiğimiz Ekim ayında 5.sini düzenlendiğimiz TARMAKBĐR SEKTÖR BULUŞMALARINI son derece önemsiyoruz. Üyeler arası kaynaşma, sanayici-kamu ilişkisini sıcak tutan bu organizasyonu her sene tekrarlamaya gayret etmekteyiz. TARMAKBĐR Buluşmalarının yanı sıra geçtiğimiz faaliyet döneminde hız kazanan diğer bir çalışmamız, özellikle Bursa, Konya ve Đstanbul fuarları ile eş zamanlı olarak toplantı, panel, sempozyum gibi etkinliklerin organizasyonudur. Bu organizasyonlarla Finans kuruluşlarından, Üniversitelere, kamu kurumlarından test merkezlerine kadar birçok farklı kurum ve kuruluş ile Üyelerimizi bir araya getiriyoruz. Bu çalışmalardan belki en önemlisi 24 ülkeden, 91 uluslararası katılımcının iştirak ettiği 1.AVRASYA TARIMSAL MEKANĐZASYON ZĐRVESĐ dir. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü ve TÜYAP işbirliği ile Aralık 2011 tarihleri arasında Đstanbul da, başarı ile gerçekleştirdiğimiz bu Zirveyi, uluslar arası katılımcılarla birlikte 198 kişi takip etmiştir. Birliğimiz, 2008 yılında çalışmalarına başlayan AGRIEVOLUTION KÜRESEL TARIM MAKĐNALARI AĞI na üyedir. Sektörde dünya devleri olan Almanya, ABD, Đngiltere, Đtalya, Fransa, Japonya, Hindistan, Çin, Kore, Brezilya, Rusya nın Tarım Makinaları Đmalatçıları Birlikleri nin çalışmalarına katıldığı bu ağ kapsamında şimdiye kadar 3 Zirve, 4 Ekonomik Komite ve 1 Đcra Komitesi Toplantısı gerçekleşmiştir yılı Nisan ayında, bu uluslararası ağın bir platforma dönüşmesi için bir mutabakat zabtı imzalanmış olup Brezilya, ABD, Đtalya, Fransa, Hindistan ve Türkiye, kurucu üye olarak bu zabta imza atmıştır. Böylece AGRIEVOLUTION Küresel Tarım Makinaları Birliği (Đttifakı) resmen kurulmuştur.

3 BĐR BAKIŞTA SEKTÖRÜN 2011 YILI DEĞERLENDĐRMESĐ Dış Ticaret 2011 yılı, Tarımsal Mekanizasyon Sektörü için oldukça verimli bir yıl olmuştur. Genel ihracat, bir önceki yıla göre % 17 mertebesinde bir artış göstermiştir. Bu dönemde serbest bölgeler dâhil 148 ülkeye, 384 milyon USD seviyesinde bir ihracatın gerçekleşmiş olup (TARMAKBĐR Sınıflaması), traktör yedek parçaları, tütün hazırlama-işleme makinaları, kümes hayvancılığı ve arıcılık, tarım ürünlerini sınıflamaya yönelik makinaları ile birlikte sektör ihracatı 455 milyon USD olmuştur yılında traktör ve ekipman grubunda en fazla ihracat gerçekleştirdiğimiz 10 ülke sırasıyla Irak, ABD, Đtalya, Fas, Sudan, Fransa, Güney Afrika Cumhuriyeti, Bulgaristan, Şili ve Đran dır. ABD, Irak, Đtalya ve Fas a yapılan ihracatın genel ihracat içindeki payı %34 dür. En fazla traktör ihracatımız ABD, Irak, Fas, Đtalya ve Polonya ya yapılmaktadır. En fazla ekipman ihracatı ise Sudan, Irak, Đtalya, Đran, ABD, Bulgaristan, Azerbaycan, Rusya, Meksika ve Romanya ya yapılmaktadır. Türkiye Traktör ve Tarım Makinaları Đhracatı ve Đthalatı- [TARMAKBĐR] (Değer, USD), 2011 Traktör hariç Traktör hariç GTĐP Đhracat Yüzde Đthalat Yüzde Yüzde Yüzde Sulama Ekipmanları ,3% 3,0% ,8% 7,4% Đlaçlama Ekipmanları ,5% 5,7% ,8% 9,4% Yükleyiciler ,8% 6,3% ,1% 0,1% Toprak Đşleme & Ekim Ekipmanları ,4% 36,7% ,2% 14,1% Hasat Ekipmanları ,7% 26,2% ,7% 55,8% Süt Sağma Ekipmanları ,3% 7,4% ,4% 6,5% Hayvancılık Ekipmanları ,5% 12,3% ,6% 5,1% Tarımsal Römork ,4% 0,9% ,0% 0,1% Traktör ,4% ,6% Motokültüvatör ,7% 1,5% ,7% 1,5% Toplam/ Gerek traktöre olan aşırı talep ve gerekse hibe ekipman destekleri ile sulama ve hayvansal üretim ekipmanlarındaki sıfır faizli zirai krediler nedeniyle ekipman pazarındaki canlanma beraberinde ithalatı da kayda değer oranda arttırmıştır yılında traktörde 341 Milyon USD, ekipmanda ise 360 Milyon USD seviyesinde ithalat yapılmıştır. Böylece 2011 yılında bir önceki yıla göre %80 lik bir artışla şimdiye kadar ki en yüksek ithalat değerine ulaşılmıştır (702 Milyon USD). Đthalatta dikkat çekici bir nokta, biçerdöver, balya, silaj ve pamuk hasat makinaları ithalatının, tüm hasat makinaları ithalatında % 77, tüm ekipman ithalatında ise % 43 pay almasıdır (2011). Ekipman ithalatının % 63 ünü sulama makinaları, çapa makinaları, süt sağma makinaları, biçerdöver, balya, silaj ve pamuk hasat makinaları oluşturmaktadır. Traktör satışlarının zirve yapması ithalata da yansımıştır yılında 341 Milyon USD değerinde yaklaşık 15 bin adet traktör ithal edilmiştir. En fazla ithalat yaptığımız ülkelerin başında ise Đtalya, Hindistan, ABD, Almanya, Polonya, Fransa, Çin, Kore ve Đngiltere gelmektedir. Đtalya, Hindistan ve ABD den yapılan ithalatın, genel ithalat içindeki payı % 45 dir. Traktör grubunda en çok ithalat yaptığımız ilk 10 ülke; Đtalya, Hindistan, Fransa, Almanya, Güney Kore, ABD, Đngiltere, Meksika, Japonya ve Avusturya dır Đç Pazar Traktör ve ekipman imalatında ve satışında rekorların kırıldığı 2011 yılında traktör imalatı adet olurken, iç pazarda yaklaşık 61 bin adet traktörün satılmıştır. Bu yönüyle Dünya da en büyük 4. Pazar konumuna gelmiştir.traktör sektöründe son yıllarda yaşanan yapısal dönüşümle birlikte ortalama traktör gücü 50 beygirden beygire, çift çeker traktörlere olan talep de %35 dan, %64 seviyesine çıkmış durumdadır yılında Türkiye pazarında satılan her 100 traktörden 91'i tarla tipi, 9'u bahçe tipidir. Traktör grubunda iç pazar satış değerinin 2010 yılında 878 Milyon Euro, 2011 yılında ise 1,22 Milyar Euro'ya ulaştığı tahmin edilmektedir yılında iç pazarda satılan traktörlerin %19,7'si ithal menşelidir yılında uygulamaya başlanan Kırsal Kalkınma Makine ve Ekipman Desteği, özellikle 2009 yılından itibaren sektöre kayda değer bir ivme kazandırmıştır. Geçtiğimiz yıl 35 farklı tarım makinası için yaklaşık 276 milyon TL hibe desteği verilmiştir. Raporlara göre özellikle balya

4 makinası, damla ve yağmurlama sulama sistemleri, ilaçlama makinaları, el traktörü ve ekim makinalarına çiftçiler büyük rağbet göstermiştir. Kırsal kalkınma destekleri kapsamında makine ve ekipman alımlarının desteklenmesi programı ile 5 yılda yaklaşık 625 milyon TL hibe desteğine ve 1 milyar 350 milyon TL satış değerine ulaşılmıştır. Bu desteklemelerin önümüzdeki yıllarda artarak devam etmesi, eski makine parkımızın yenilenmesi adına çok önemli bir çalışma olacaktır. Bunun yanı sıra, ülke ekonomisine katılan binlerce yeni ve teknolojik tarımsal mekanizasyon aracı ile işgücü ve tarla verimi sağlanmıştır. Başta su olmak üzere doğal kaynaklardan sürdürülebilir yararlanma artmıştır. Küçük ölçekli ve atıl arazilerin kullanılması sağlanmıştır. Tarımsal ürünlerde ve tarım makinelerinde yeni pazar olanakları yaratmıştır. Üreticinin rekabet gücü yükselmiştir. Tarımda çalışma koşulları iyileşmiştir. Tarım makineleri sanayinin gelişmesine katkı sağlamıştır Đmalatçılar, çiftçinin yeni teknolojili ve verim faktörü yüksek makinaları tercih etmesi nedeniyle daha fazla AR-GE faaliyetleri içinde bulunmaya başlamış ve inovasyona özendirilmiştir. Yeni teknolojili makine üretimi ve kullanımı artmıştır. Bu desteklemelerin gözden kaçan bir diğer faydası da desteklemeye konu edilmeyen traktör ve diğer ekipmanların satışlarına olmuştur. Hibe kapsamında olmayan makine satışları da dolaylı olarak artmıştır. Ülkemizdeki tarım arazilerinde artış olmamasına rağmen, tarımda yaşanan verim ve üretim artışının en önemli sebebi tarımın daha modern makinalarla yapılmasıdır. Bununla birlikte en kısa sürede bir fayda analizi çalışmasının yapılması, makinaların ekonomik etkinliğinin belirlenmesi, birim maliyet için daha fazla fayda veren makinaların öncelikle desteklemeye konu edilmesi gerekmektedir. Bu çalışmanın bilimsel metodlar altında yapılması son derece önemlidir. Bir diğer önemli husus, bu çalışmaların havza bazlı üretimi destekleme modelleri ile eşgüdüm içinde yapılması, en küçük ölçekte bölgesel bazda makine parkının çıkarılması, bölgenin ihtiyaçları doğrultusunda ortak makine kullanımının da desteklemelerle teşvik edilerek daha büyük kapasitelerde (Tarımda gelişmiş ülkelerde özellikle hasat mekanizasyonunda kendi yürür makinaların, büyük kapasiteli makinaların kullanımı giderek artmaktadır) makine üretiminin teşvik edilmesini sağlamaktır yılında GAP, DAP hibe destekleri kapsamında süt sağım tesisleri, süt soğutma tankı, yem hazırlama üniteleri ve silaj makinası alımlarına hibe destekler söz konusu olmuştur. Ayrıca süt sağım tesisleri ile sulama sistemleri için sıfır faizli zirai krediler bu sektörlere olan talebi oldukça arttırmıştır. Bu dönemde en fazla teknolojik gelişme hasat ekipmanlarında yaşanmıştır. Tarım makinalarında elektronik parça kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. Bu olumlu gelişmeler, beraberinde kayda değer oranlarda zirai kredi kullanımını da getirmiştir. Bu nedenle Devlet tarafından bir anlamda frene basılmış ve yılın son aylarında kredi kullanımında zorluklar (Vadelerin kısalması, kredilendirme oranının düşürülmesi) yaşanmıştır. Sektörel Etkinlikler Sektörel fuarlarda özellikle Bursa, Konya ve Adana fuarlarında boş bir alan kalmadığı gibi çevredeki yeşil alanlar, otoparklar bile fuar alanı olarak değerlendirilmiştir. Bursa fuarı, en yoğun ziyaretçi katılımına sahne olduğu gibi ülkemizde kitap fuarından sonra en fazla ziyaretçi çeken fuar olmuştur yılında Türkiye Makine Sanayi Strateji Belgesi nin Resmi Gazete de yayımlanması ile sanayi stratejisi konusu, devletin resmi bir belgesi olmuştur. Bu belgede TARMAKBĐR, 4 eylemde ilgili kuruluş olarak yer almıştır. Bu eylemlerden ikisi sektörümüz için kritik öneme haizdir. Bu eylemler, Kırsal Kalkınma Makine-Ekipman Alımı Destekleri uygulamaları ve Tarım makinaları için zirai krediler konusu ile 25 yaş ve üstü traktörlerin hurdaya ayrılarak yenilenmesinin teşvik edilmesi hususudur yılı, sektörel birçok toplantı, seminer ve kongreye de tanıklık etmiştir. Kırsal Kalkınma Makine-Ekipman Desteklemeleri çalışmaları, Tarımsal Mekanizasyon Kongreleri, Tarımsal Mekanizasyon Kurulu toplantıları çok yoğun bir katılımcı ilgisine sahne olmuştur. Son yıllarda tarım teknolojileri fuarları ile eşzamanlı olarak gerçekleşen TARMAKBĐR etkinliklerden ilki Konya da gerçekleşmiştir. Konya Tarım 2011 Fuarı nda; Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, deney yapma yetkisi verilmiş Üniversiteler, Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği ve Bölge Müdürlükleri yetkilileri ve Üyelerimizin katıldığı bir dizi toplantı ile "Tarım Kredi Kooperatifleri ile yapılan satışlar" ve "Üniversite Sanayi işbirliği" üzerine görüşmeler ve değerlendirmeler yapılmıştır. Bursa Tarım Fuarı sırasında da, Fransa Tarım Makinaları Đmalatçıları Birliği (AXEMA) yetkilileri ile bir organizasyon gerçekleştirilmiş ve Türk-Fransız firmaları işbirliği imkânlarını konuşmak üzere bir araya getirilmiştir. Sektör sorunlarının ve çözüm önerilerinin tartışılması, kamu kurum ve kuruluşları tarafından tarımsal mekanizasyonla ilgili mevzuat çalışmaları ve uygulamalar hakkında bilgi verilmesi, mevzuat ve uygulamalarına dair sorunların kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileriyle görüşülmesi ve Üniversite- Sanayi işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla düzenlenen "Geleneksel Sektör Buluşması", Eylül ayının sonunda Antalya'da gerçekleşmiştir. Yoğun bir ilginin yaşandığı 2011 buluşmasına bu yıl ilk defa

5 Üniversitelerden akademisyenler de katılmıştır. Đlk gün yapılan toplantıda özellikle Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı Kapsamında Makina ve Ekipman Alımı Destekleri nde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri ile Deney Raporuyla ilgili konular dile getirilmiş, ikinci gün yapılan toplantıda ise Üniversite-Sanayi işbirliği özelindeki konular taraflarca tartışılmıştır. Aralık ayının başında Hindistan'da EIMA AGRIMACH INDIA 2011 fuarı ile eşzamanlı olarak "4. Agrievolution Economic Working Group- 4. Agrievolution Çalışma Grubu" toplantısı gerçekleşmiş ve bu toplantıya Đtalya, Fransa, Almanya, Hindistan, Brezilya, Japonya, Kore ve Türkiye'nin "Tarım Makinaları Đmalatçıları Birlikleri" iştirak etmiştir. Agrievolution Tarım Makinaları Küresel Network'ünün tek çalışma komitesi olan Agrievolution Çalışma Grubu toplantısında "Ülke Raporları"nın yanı sıra "Tarım Makinaları Đşletmeleri Çapında Genel Durum Anketi" ve Traktör ve Ekipman Đmalat, Đç Pazar, Đhracat Đstatistikleri" konusunda bilgiler paylaşılmıştır. Bu dönemde yapılan en etkin çalışmalarından biri de Đstanbul da Aralık 2011 tarihleri arasında, Türk Tarım Alet ve Makinaları Đmalatçıları Birliği (TARMAKBĐR), Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü ve TÜYAP Tüm Fuarcılık Yapım A.Ş. işbirliği ile düzenlenen 1.Avrasya Tarımsal Mekanizasyon Zirvesi olmuştur. Zirveye 24 ülkeden; Mısır, Özbekistan, Tunus, Đran, Bosna Hersek, Kazakistan, Kırgızistan, Azerbaycan, Afganistan, Karadağ, Moldova, Tacikistan, Arnavutluk, Filistin, Sırbistan, Senegal, Türkmenistan, Pakistan, Gürcistan, Sudan ve Makedonya'dan uzman, akedemisyen ve özel sektör temsilcisi toplam 91 uluslararası katılımcı iştirak etmiştir. Ulusal katılımcılarla birlikte zirveyi 198 kişi takip etmiştir. Zirvede Tarım Makinalarında Yeni teknolojiler, Tarım Makinalarında Yeni Teknolojik Uygulamalar, Tarım Makinalarında Gelecek Senaryoları ve Türk Tarım Makinaları Sanayi konularında bir dizi panel düzenlenmiştir.

6 TÜRKĐYE TARIMININ PROFĐLĐ 23,6 milyon hektarlık bir alanda yapılan bitkisel üretimde toplam alanın %83,5 unde tarla bitkileri tarımı yapıldığı halde, %13 lük bir alanda yapılan meyvecilikte bitkisel GSMH nın %36 sı, %3,5 luk bir alanda yapılan sebzecilikte bitkisel GSMH nın %30 u elde edilmektedir. Yani daha dar bir alanda daha yüksek bir gelir söz konusudur. Ülkemizde tarla tarımı ve özellikle kuru tarım desteklemelerle ayakta kalabilmektedir. Tarla tarımının sosyo-ekonomik önemi, verimin önemini arttırmaktadır. Son tarım sayımına göre (TS2001) Türkiye'de yaklaşık 3 Milyon tarım işletmesi vardır. ÇKS kapsamında yapılan değerlendirmeye göre (2011) ise yaklaşık 2,3 Milyon tarım işletmesi vardır. 38,2 Milyon Ha tarım arazisinin (2011), 4 Milyonu nadas alanı, 15,7 Milyon Ha üzerinde bitkisel üretim (tahıl ve diğer), 0,8 Milyon Ha üzerinde sebze tarımı, 3,1 Milyon Ha üzerinde uzun ömürlü bitki tarımı (Meyvecilik, bağcılık, zeytincilik) yapılırken, 14,6 Milyon Ha arazi çayır ve mera alanıdır. Ayrıca 21,5 Milyon Ha arazi de orman alanıdır. (Yıllara Göre Đstatistik) Tarım sayımına göre (2001) Dekardan büyük araziye sahip işletme sayısı adet iken, Dekardan büyük araziye sahip işletme sayısı ise sadece 57'dir. Đşletmelerin üçte biri ortalama Dekar araziye sahiptir. ÇKS verilerine göre ise (2011), Dekardan büyük araziye sahip işletme sayısı adet iken, Dekardan büyük araziye sahip işletme sayısı ise sadece 57'dir. Đşletmelerin üçte biri ortalama Dekar araziye sahiptir. TS2001'e göre, Yaklaşık 860 Bin işletme kendi traktörüne sahipken, 1,2 Milyon işletme kira ile traktör kullanmaktadır. (Özel Đstatistik) TS2001'e göre, 1,3 Milyon işletme, arazisini sulayabilirken, toplamda 35 Milyon Dekar alan sulanabilmektedir. Đşletmelerin %88'i salma sulama ile sulama yapıyorken 38 Bin işletme damla sulama sistemi kullanmaktadır. (Özel Đstatistik) ÇKS kapsamındaki çiftçi sayısı 2,3 Milyondur. ÇKS kapsamındaki tarım arazisi toplamı ise 15,6 Milyon Ha'dır.(ÇKS 2011) Dünya Üretiminde ilk 10 içerisinde olan ürünler ; Kuru Soğan (6),Greyfurt (altıntop) (6), Aspir(6), Çavdar(6), K.Pamuk(7), Limon (7), Armut (7), Arpa(8), Ayçiçeği(10), Susam(10), Çay, Havuç, Karnabahar TS2001'e göre, Đşletmelerin %62,3'ü bitkisel ve hayvansal üretim yaparken, %37,2'si sadece bitkisel üretim yapmaktadır. (Özel Đstatistik) TS2001'e göre,đşletmelerin %85'i kendi arazisini işletirken, %12,7'si başkalarının arazisini de işletmektedir. (Özel Đstatistik) TS2001'e göre, Đşletme bazındaki tarim arazilerin %16,2'si 4-5 parçalı, %21,9'si 6-9 parçalı, %21,5'i parçalıdır. Arazilerin sadece %3,2'si tek parçadır. (Özel Đstatistik) Ortalama işletme büyüklüğü 6,8 Ha.dır.(ÇKS 2011) TS2001'e göre, 12,3 Milyon ayrı parsel vardır.(ts2001)

7 TÜRKĐYE TARIMINDA GELECEK SENARYOLARI* Rekabetçi olamayanlar sektörü terk edecektir Bu olgu daha çok kuru tarım yapan, küçük/orta büyüklükteki işletme grubunda yoğunlaşacaktır, Bu işletmelerin arazileri bir üst sınıftaki işletmelere katılacaktır, Đşletme sayısı azalacak, ortalama büyüklük artacaktır. Orta / büyük işletmelerin sayısı artmaya devam edecektir Alışılagelmiş üretim tekniklerinden çağdaş tekniklere geçerek varlıklarını sürdürebileceklerdir, Çağdaş üretim tekniklerinden müteahhitlik hizmeti alarak yararlanacaklardır. Tarla tarımında kitlesel üretim yapan, uzman işletmeler ortaya çıkacaktır Belirli ürünlerde uzmanlaşmış, yüksek üretim teknolojileriyle geniş alanlarda rekabetçi üretim yapan işletmeler varlıklarını diğerlerinin aleyhine büyüterek yaygınlaşacaklar, Bu işletmeler için yüksek güçlü traktör ve yüksek kapasiteli ekipman ihtiyacı oluşacaktır, Profesyonel hayvancılık işletmelerinin sayısı artacaktır Hayvansal üretim mekanizasyonu gelişecektir, Kaba yem üretimi ve buna bağlı olarak kaba yem üretim teknolojileri önem kazanacaktır. Sebze meyve üretimi / ihracatı artacaktır Küçük/orta işletmeler bu üretim dalında yoğunlaşacaktır, Rekabetin gelişmesiyle birlikte, bu üretime özgü, özel traktör/makina talebi ortaya çıkacaktır.

8 TARIMIN GELECEK STRATEJĐSĐ* 1-TARIMDA BAŞARILANLAR: Üretim ve üreticilerin (ÇKS) kayıt altına alınması ve ileriye dönük istatistiki verilerin oluşturulması sağlandı. Destekleme politikalarında önemli gelişmeler sağlandı. Tarım ürünleri ihracatında çeşit, değer ve miktar bazında önemli artış yaşandı. Tarımsal ürünlerde üretim, kalite ve verimi arttırma konusunda iyi bir ilerleme sağlandı. Sulama yatırımlarına, kırsal kalkınma yatırım projelerine ciddi destek verildi. Türkiye tarım havzaları üretim ve destekleme modeli kuruldu. 2- BAŞARILAMAYANLAR: Bölgesel üretim planı ve pazar talepleri doğrultusunda üretim yapılamadı. Uzun vadeli tarım politikaları oluşturulamadı. Etkin ve iyi işleyen kooperatifleşme sistemi kurulamadı, kooperatif ve üretici birliklerinin üretimden pazarlamaya geçen zincirde yetersizliği giderilemedi. Mekanizasyonda yakalanan gelişme gübre, mazot gibi girdilerde yakalanamadı. Girdi maliyetleri düşürülemedi, girdi destekleme eksikliği giderilemedi. Arazi toplulaşmaları yapılmasında sıkıntılar yaşandı. Bazı tarım ürünlerinde (pamuk, yağlı tohumlu vb.) ithalatçı olduk. Hayvancılık ve bazı bitkisel ürünlerde dengesiz ithalatı engelleyemedik. Büyük işletmelerdeki ve yetişen personeldeki eğitim eksikliği giderilemedi. Ekonomik, verimli rekabet edebilir işletme ve örgütlenme modelleri oluşturulamadı. Hayvan başına süt analizi ve desteklemesini başaramadık ve hayvancılıkta işletme ölçeklerini büyütemedik. Mamul çeşitlendirme ve tarımsal markalaşmayı uluslar arası boyutta başaramadık. Sulama konusunda verimliliği yakalayamadık ve sulanabilir arazilerin çoğaltılmasını başaramadık. 3-TARIMIN GÜÇLÜ YANLARI: Tarıma uygun ülke coğrafyasının, (yer altı kaynaklarının, verimli geniş arazi yapısının) ve ürün çeşitliliğinin varlığı. Teknoloji kullanımı, mekanizasyon, elektronik yapıda gelişmiş olunması ve tarımda inovasyon uygulamalarının başlaması. Jeopolitik konum ve lojistik avantajları. Çiftçinin iletişim teknolojilerinden daha fazla yararlanması ve bilgi-bilinç düzeyinde artış. Yeniliklere açık, genç ve çalışkan nüfusun varlığı. Organik ve iyi tarım uygulamalarındaki olumlu gelişme. Tarımsal endüstrinin gelişmiş olması ve doğru kurulmuş işletmeler bulunması. Bakir alanların varlığı ve kirlenmemiş arazi yapısı. 4- ZAYIF YANLARI: Tarımsal girdilerde dışa bağımlılığın yüksek olması. Bilinçsiz gübre ve ilaç kullanımı. Yeraltı kaynaklarının kötü kullanılması. Etkin ve bilinçli sulamanın yapılamaması. Vasıflı iş gücünün operasyonel alanda yetersizliği ve yeterli teknik eleman olmaması. Tarım sektörünün sendikasının ve Türkiye Büyük Millet Meclisi nde temsilinin olmayışı. Tarım ürünlerinde piyasa düzenleme ve müdahale kuruluşlarının olmaması. Kamu ile özel sektör diyalogunun olmaması. Üretim planlama eksikliği. Ürün işleme ve paketlemedeki standart ve kalite sorunları. Ürün pazarlanması ve dağıtım kanallarında yetersizlik ve örgütlenme eksikliği. Miras nedeniyle parçalanmış toprak yapısı. 5- FIRSATLAR: Finans sektörünün tarıma ilgisinin artması, finansman olanak ve çeşitliliğinin artması, tarımsal kredi seçenek ve olanaklarının devlet bankalarının yanında özel bankalarda da olması. Devletin verdiği tarımsal mekanizasyon destekleri ve diğer destek ve hibelerin tarımsal üretimin artmasına katkıda bulunması. Sübvansiyonların artması ve hayvancılığın teşvik edilmesi. Nüfusu artmakta olan ülkelerde gıda ihtiyacının artması. Komşu ülkelerin (Rusya, Ortadoğu, Doğu Avrupa) iklimden dolayı üretiminin kısıtlı olması ve bu ülkelerin zengin pazar konumunda bulunmasının Türkiye ye ihracat potansiyeli oluşturması. Tarımsal teknoloji ve bilişim teknolojisindeki gelişmeler. 6- TEHDĐTLER: Hava kirliliğinin, sulama sularının kirlenmesinin engellenememesi ve küresel iklim değişikliklerinin üretimi olumsuz etkilemesi. Nüfus politikalarının tarımla örtüşmemesi, plansız kentsel gelişim, turizm ve inşaat sektörü tarafından tarım arazilerinin amaç dışı kullanımı nedeni ile tarım arazilerini olumsuz etkilemesi ve tarımsal üretim alanlarının çok parçalı hale gelmesi. Dünyadaki tarımsal teknoloji yatırımlarının artması, gelişmekte olan ülkelerin tarıma desteklerinin artması, pazarlamada uluslar arası tröstlerin müdahaleci etkisi ve bunların rekabet gücüne olumsuz etkisi. Dünyadaki ekonomik istikrarın bozulması, Orta Doğu daki istikrarsızlık, petrol fiyatlarındaki artış eğilimi. Avrupa Birliği ülkelerinde yaşanan ekonomik krizin arz ve talebe etkisi. Bilinçsiz sulama yöntemlerinin toprağa zarar vermesi ve üretimin düşmesi, modern sulama sistemlerinin olmayışı. Bitkisel üretimde yapılan bilinçsiz ilaçlamaların toprak kirliliğini arttırması, arıların ve arıcılığın yok olmasına neden olması. Konferansa katılanların tespitlerine göre tarımda yapılması gerekenler ise özetle şöyle: Đç ve dış tüketim taleplerine uygun olarak daha verimli ve kaliteli üretim yapılmalı. Sözleşmeli üretim teşvik edilmeli. Çiftçinin bilinçlendirilmesi için sivil toplum kuruluşlarının görevlendirilmeli. Tarımda mesleki teknik eğitimin önemi artırılmalı, çiftçilik meslek olarak gelişmeli.

9 Basın ve enformasyon yolu ile organik ve iyi tarım uygulamalarının süreçleri konusunda bilgi ve bilinç düzeyinin arttırılması ağlanmalı. Agro turizmin gelişmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı birlikte çalışarak teşvik kapsamını genişletmeli. Tarım Yasası nda yer alan Gayri Safi Milli Hâsıla nın en az yüzde 1 i oranında tarıma destek olarak ayrılır hükmü mutlaka uygulanmalıdır. Tarımsal desteklemeler miktar ve çeşit olarak artmalı. Verilen destekler Ziraat Bankası organizasyonu yerine illerde kurulacak komisyonlar tarafından denetlenmeli. Devletin yatırım teşviklerinde, mevzuat kolaylığı yapılmalı. Ekonomik değeri olan ürünlerin de destekleme kapsamına alınması ve yapısal destekler haline dönüştürülmesi (sertifikalı tohum-fidan, makineli hasat, ürün işleme tesisleri, pazara giriş destekleri vb.) sağlanmalı. Kanatlı sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin modernizasyonunun gerçekleştirmesi için devlet teşvikleri artırılmalı, buna ilave olarak istenilen teminat tutarı makul seviyeye çekilmeli. Bakanlık bu konuyla ilgili modernizasyon ve kapasite artırımı yapacak işletmeleri belirleyip mekanizmaları harekete geçirmeli. Süt hayvancılığı yapan işletmelerin de modernizasyonu desteklenmeli. Bakanlık, sulanabilir arazileri geleneksel yöntemler ile sulayan işletmeleri belirleyip bu konuyla ilgili bir teşvik fonu ve bütçe oluşturularak ülkenin su kaynaklarını daha efektif kullanılması için modern sulama sistemlerini yaygınlaştırmalı. Tarıma yatırım yapacaklara yatırım teşvikleri verilmeli. Lisanslı depoculuk bir an önce yaşama geçirilmeli. Üretici örgütleri güçlendirilmeli. Her üründe kooperatifleşmeye gidilmeli ve üreticinin dış pazar anlayışı bu yönde olmalı. Đhracata teşvik sağlanmalı ve dış pazar odaklı üretim geliştirilmeli. Đhracata yönelik fiyatlamada bağımsız bir düzenleyici kuruluş kurulmalı. Organik ürünlerin pazarlanması için firma, kuruluş ve Sivil Toplum Kuruluşları desteklenmeli. Ürün kalitesi ve işletme verimlilikleri artırılarak sürdürülebilir pazar dengeleri oluşturulmalıdır. Gıdada hijyen, çevre sağlığı ve hayvan refahı için gerekli tedbirler alınmalı. Đzlenebilirliğin (tarladan sofraya) artırılması. Organik tarım ve iyi tarım uygulamaları için Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından kullanılan zirai ilaçların ruhsatlanması ve dozajlarının güncellenmeli. Havza modeline dayalı üretim planlamasının bir an önce hayata geçirilmeli. Makro ve mikro ekonomik dengeleri sağlayacak devlet politikaları oluşturulmalı. Lojistik uygulamalara uyumlu politikalar geliştirilmeli. Sosyal politikalar öne çıkarılmalıdır. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından, mayınlı ve organik tarıma uygun arazilerin organik tarıma açılması için gerekli çalışmalar yapılmalı. Tarım mevzuatı etkin uygulanmalı. Araştırma-geliştirme ve üretimi geliştirme altyapısı geliştirilmeli. Bilinçli tarım uygulamaları ile tarım toprakları, su kaynakları korunursa, tarıma dayalı endüstri de sağlıklı olarak gelişecektir. *Ali Ekber Yıldırım (Türkiye Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı notları)

10 MEKANĐZASYONUN ÖNEMĐ Yeni yüzyılın en büyük sorunlarından birisi, giderek artan dünya nüfusunun gıda ihtiyaçlarını karşılayabilmektir. Arazi büyüklüklerinin artmadığı hatta azaldığı, su kaynaklarının giderek tükendiği bu senaryoda, öngörülen tek çıkar yol tarımda verimi arttırmaktır. Verim artışı sağlamanın yolları ise yüksek verimli ve daha dayanıklı ürün çeşitlerin geliştirilmesi ile iş gücü, zaman ve üretim maliyetlerinden tasarruf etmeye olanak sağlayan mekanizasyon uygulamalarıdır. Bununla birlikte, bu işlemlerin; Kullanım etkinliğini arttırarak en az kaynak ve girdi tüketimiyle, Verimliliği arttırarak olabildiğince düşük maliyetlerle, Doğaya en az müdahale ve en az çevre hasarıyla, Olabildiğince kısa süreli ve az sayıdaki işlemlerle, Đklim koşullarından olabildiğince bağımsız kalacak şekilde yapılması gerekmektedir. Bu durumda, alışılagelmiş üretim teknikleri ve bunlara ait araçların terk edilerek, çağdaş üretim teknolojilerine geçilmesi ve bunlara uygun araçların kullanılması, çiftçiler başta olmak üzere, talepleri giderek artan Dünya nüfusunun tek çözümüdür. Tarımın Önemi Tarım, beslenmeyi amaçlayan bir sektör olduğu için tüm dünya nüfusu için büyük önem taşımaktadır. Tarımın doğa koşullarına bağımlılığı dolayısıyla risk ve belirsizliğin fazla olması, tarım ürünlerine ilişkin arz ve talep esnekliğinin düşüklüğü, tarımsal üretim dönemlerinin diğer sektörlere kıyasla daha uzun olması ve belirli zamanlarda yoğunlaşması, tarımsal ürünlerin korunup saklanmalarının ancak belirli şartlarda ve zaman içinde yapılabilmesi, tarımsal faaliyetlerden sağlanan gelirlerin diğer sektörlere göre düşük olması nedeniyle tarım sektörünün ülkemizde ve dünyada desteklenmektedir. Tarımsal Mekanizasyonun Amacı Tarımsal mekanizasyonun amacı insan iş gücünün verimini arttırarak yapılan işin maliyetini düşürmektir. Bu, direkt olarak birim iş için sarf edilen zamanın azaltılması veya endirekt olarak birim alandan elde edilen verimin arttırılması ile gerçekleşir. Makineli tarım sayesinde insan gücünden çok daha kuvvetli olan motor gücünden istifade edilir. Toprak işleme, ekim, dikim, hasat, harman, nakliye, işleme gibi işlemler makine ile daha iyi yapılır. Örneğin bir taş toplama makinası ile tarımsal amaçlı kullanılamayan topraklar tarıma açılır. Makinalar sayesinde ürünün hasadı iklimsel şartlardan etkilenmeden zamanında yapılır. Suyun daha verimli kullanılması için en büyük iş yine bir tarımsal mekanizasyon ekipmanına, örneğin bir damla sulama sistemine, bir yağmurlama sulama sistemine düşüyor. Türk tarımı mekanizasyonda gerek bitkisel gerekse hayvansal üretim bakımından batılı ülkelerin gerisindedir. Meselemiz mevcut traktör ve makine parkındaki araçların sadece çalışması; yani traktörün kontağına basınca çalışması, tarlada pulluğu çekmesi, arkasına bağlanan ekim makinasının tohumları toprağa bırakması, ekinin makinalarla hasadı, harman edilmesi, sütün makinalarla sağılması değildir. Meselemiz; o traktörün ne kadar yakıt tükettiği, ne kadarlık bir arazi için alındığı, kaç gövdeli pulluk çekebildiğidir. Meselemiz; ekim makinasının iş verimi, tohumu zedeleyip zedelemediği, her ayaktan eşit tohum atabilmesi, ekim derinliğinin düzgünlüğü gibi faktörlerdir. Meselemiz; süt sağma makinasının sütle temas eden bölümlerinin sağlık açısından uygun olup olmaması, hayvanın memesine zarar vermemesi gibi temel sağlık ve güvenlik gereklikleri ile kalite, sağlamlık, ekonomiklik, verimlilik gibi faktörleri yerine getirmesidir. Mekanizasyonun Tarımdaki Yeri Çiftçilerin alım gücündeki dalgalanma ve düşüşler, tarımsal girdiler içinde en esnek girdi olan sektörümüzü direkt etkilemektedir. Tarım sektörü bütün dünyada desteklenen bir sektördür. Tarım destekleri olarak akla hep mazot, tohum ve gübre gelmekte fakat bu girdileri bir araya getiren mekanizasyona gereken önem verilmemektedir. Üretim girdilerinin yaklaşık %35 i mekanizasyon girdisidir (%20 mekanizasyon + %15 yakıt). Bu yüksek maliyet payına rağmen mekanizasyon; tohum, gübre, ilaç ve mazottan daha az önemli görülmektedir. Hâlbuki mazotun da bir mekanizasyon girdisi olduğu düşünülürse konunun ne denli önemli olduğu ortaya çıkmaktadır. Mekanizasyon girdisi, verimlilikten ziyade günü kurtarma endişesi ön planda tutulduğu için göz ardı edilmektedir. Mekanizasyon araçlarının eski teknolojiye sahip olmaları ürün verimini son derece düşürmektedir.

11 Mekanizasyona gerekli kaynağın aktarılamaması; Birim alandan elde edilen verimin ve ürünün kalitesinin düşmesi, Tarlaya fazla gübre, bitkiye fazla ilaç atılması, daha fazla egzoz emisyonu gibi insan, çevre ve canlılar için çok olumsuz sonuçlar doğurması, Bakım-onarım giderlerinin, mazot, yağ gibi işletme masraflarının artması, Arıza ve kaza yapma riski olasılığının artması gibi sonuçlar doğurabilmektedir. Mekanizasyon Araçlarının Ömrü Tarım makinaları belirli bir çalışma dönemi sonunda yenilenmesi gereken makinalardır. Aksi halde bakım onarım ve işletme giderleri katlanarak artar, ayar tutmakta zorlanır ve arıza olasılıkları yükselir. Mekanik ve ekonomik ömrünü fazlasıyla doldurmuş tarım makinaları ile çalışmak ülkemiz tarımında olağanüstü boyutlarda ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Ömür dışı makina kullanımı ekonomik kayıpların yanı sıra limitlerin çok üstünde çevre kirliliğine yol açmakta, ayrıca can ve mal güvenliği açısından büyük risk oluşturmaktadır. Bu sorunların yanı sıra yaşlı tarım makinaları ile çalışmak -teknolojisi eskidiği için- rekabet edilebilirliği azaltır. Bakımları muntazam yapılmış ama mekanik ömrünü doldurmuş, yaşlı makinalarla yapılan tarım, ne kadar özen gösterilirse gösterilsin, nicesel ve nitesel ürün kayıpları kabul edilebilir seviyelerin çok üstüne çıkmaktadır. Ömrünü çoktan doldurmuş bu makinalarla çalışmanın neden olduğu parasal kayıplar çiftçilerimizce de bilinmekte, ancak gelir yetersizliği nedeniyle yenilenememektedir. Türkiye tarım makinaları parkı oldukça yaşlı traktör ve makinalardan oluşmaktadır. Özellikle traktör, biçerdöver, pamuk hasat makinası gibi karmaşık makinalarda kullanım ömürleri, yaştan ziyade çalışma saati ile belirlenmektedir. Örneğin pamuk hasat makinası işlevsel özellikleri itibariyle fan saati kullanımı sonunda yenilenmesi gereken bir makinadır. Mekanizasyonda Bilginin Önemi Yaşlı traktör ve ekipman parkı kadar önemli bir diğer konu bilgiye değer vermektir. Örneğin, hububat ekimi ülkemizde çoğunlukla santrifüjlü gübre atarlarla yapılmaktadır. Bu yöntemle dekara ortalama 25 kg tohum atılmaktadır. Oysa ekim makinesi kullanılarak yaklaşık %30 tasarruf sağlanabilir. Traktörün, kullanılan ekipmana ve işletme büyüklüğüne uygun seçilmesi, tarım makinelerinin toplam işletme masraflarının yaklaşık yarısını oluşturan yakıt sarfiyatı için en önemli kıstastır. Bağlandığı ekipmana ve işletme büyüklüğüne uygun seçilen traktörün yakıt sarfiyatı için diğer önemli bir faktör, özellikle daha fazla yakıt tüketen işlemlerin bilimsel verilere göre yapılmasıdır. Örneğin buğday tarımı için 20 cm. den daha derin toprak işlemenin gereksiz olduğunu bilim söylemektedir. 20 cm yerine 25 cm işleme yakıt tüketimini %25 dolayında artıracaktır. Toprak analizi yapılmayan bir işletmede doğru ve yeter miktarda gübre kullanmak ancak şansa kalmıştır. Toprağın ihtiyacı olmayan gübreyi bol keseden vermek hem gübre israfına, hem verim düşüklüğüne yol açacaktır. Doğru ve yeterli gübreyi seçsek bile bu sefer karşımıza makine faktörü çıkacaktır. Öncelikle, kaliteli makinayı edinmek, makinanın bakım ve ayarlarını zamanında yaptırmak, sonra da makine üreticisinin kullanma kılavuzu veya makine üzerinde belirttiği serpme normlarına uymak son derece önemlidir. Yeterince önemsenmeyen veya dikkatli yapılmayan makine ayar ve bakımları nedeniyle hatırı sayılır bir para sokağa atılmaktadır. Tarımsal üretimde yapılan masrafların yaklaşık yarısı tarımsal mekanizasyon araçlarına aittir. Maalesef mekanizasyon girdisi diğer girdilerin yanında önem bakımından en son sırada yer almaktadır. Girdileri bir araya getiren bu makinaların çalışması ama sadece çalışması maalesef yeterli görülmektedir veya yeterli görülmek zorunda kalınmaktadır. Bunun yanı sıra birçok çiftçimizin tarım makinelerini hor kullandıkları, güneşten, yağmur ve kardan yeterince korunmadıkları da gözlenmektedir. Sonuç olarak maksimum verim için doğru mekanizasyon araçlarını, doğru ayar ve düzenli bakım ile birlikte imalatçı tavsiyeleri ve bilimin öngörüleri ışığında kullanmak asgari şarttır. Sezonluk çalışan, hatta yılda sadece birkaç gün çalışan bir makinanın tam da iş zamanı bozulması çok can sıkıcı olacaktır. Gelişmiş ülkelerde modern mekanizasyon araçları ile yapılan tarımda birim alandan alınan verim son derece yüksektir. Neticede tarımın modern usullerle yapılması, bu amaçla son teknoloji tarım ekipmanları kullanılması, verim için son derece önemlidir. Đklim, işletme büyüklükleri gibi diğer faktörlerin de olumlu olması halinde birim alandan alınan verim arttıkça çiftçimizin gelir seviyesi yükselecek, gelir seviyesi yükseldikçe daha modern tarım ekipmanları ile çalışma imkânına kavuşacaktır. Bu bağlamda öncelikle verim konusunun öneminin çiftçi bazında işlenmesi gerekmektedir. Çiftçinin yaptığı işte yeterli eğitim almaması, geleneksel veya eskimiş metotları

12 kullanması verime direkt etki etmekte, kullandığı girdileri aşırı tüketmesine, çevreye ekolojik yönden zarar vermesine neden olmaktadır. Yani verimin arttırılması öncelikle eğitimden geçmektedir. Ne yapacağını bilen bir çiftçi için bir sonraki adım modern mekanizasyon araçlarına sahip olmaktır. Bu noktada devlet destekleri büyük önem arz etmektedir. Çiftçi, modern mekanizasyon araçları ile modern tarım usullerini bir arada uygulasa bile bu noktada işletme büyüklüğü belirleyici olarak karşısına çıkar. 50 hektardan büyük işletme sayıları bakımından ülkemizle AB üye ülkeleri ortalaması arasında 30 kat fark vardır. Bu noktada tarım işletmeleri ve arazilerinin mirasa konu olmaktan çıkarılarak, bölünmelerinin önlenmesi için gerekli düzenlemeleri de içeren Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanun Tasarısı, kurumlar arası uzlaşma sağlanmış şekilde bir an önce yürürlüğe girmelidir.

13 TÜRKĐYE TARIMSAL MEKANĐZASYON SEKTÖRÜ Sektörde faaliyet gösteren imalatçı firma sayısı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın 2011 yılı kayıtlarına göre adettir. Yaptığımız son analizlere göre yaklaşık 900 firmanın son 5 yılda alınmış deney raporu mevcuttur. Bu firmalardan yaklaşık 250 adedi sulama sektöründe (pompa, sulama boruları, sulama başlıkları vs) faaliyet göstermektedir yılı sonu itibariyle, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Sicil Belgesi sahibi olan, Tarımsal Amaçlı Traktör Đmalatı nın yer aldığı NACE Kodu altında 30 firma ve Diğer Tarım ve Ormancılık Makinelerinin Đmalatı nın yer aldığı NACE Kodu altında 469 firma mevcuttur. Sektörde faaliyet gösteren firma sayısı oldukça fazla görülmesine rağmen bunların yarısından fazlası, birkaç kişi çalıştıran torna/kaynak atölyesi niteliğinde olan son derece küçük işletmelerdir. Ekipman grubunda yaklaşık 500 adedi kabul edilebilecek ölçekte ve normlarda imalatçı ve ithalatçı faaliyet gösterdiği tahmin edilmektedir. Traktör grubunda ise 27 firma, kırkın üzerinde markayı temsil etmektedir. Traktör sektöründe 8 firma imalatçı olarak resmi kayıtlarda yer almaktadır. Bu firmalardan yerli marka altında üretim yapmakta olanların pazar payları %28 dir. Lisanlı üretim yapan firmalarla birlikte yerli traktörlerin pazar payı %80 dir. Đthalatçı firmaların bazıları CBU (Completely Build Unit) formunda Komple Traktör ithal ederken, diğerleri SKD (Semi-Knock Down), CKD (Completely-Knock Down) v.b. aksam ve parça formlarında ithal etmekte ve bunları Türkiye de kurdukları basit montaj hatlarında birleştirmek suretiyle pazara sunmaktadırlar. 130 adet civarında farklı tarım makinasının imalatı yapılmaktadır. Günümüzde Sektörün ihtiyaç duyduğu mekanizasyon araçlarının tamamına yakını imal edilmekle birlikte, üretim adetleri bakımından yerli sanayi tarafından yapılması rasyonel olmayacak veya know-how a dayanan unsurlar ihtiva eden, genel olarak büyük parsellere ve işletmelere uygun olarak imal edilmiş kapasite ve modellerde biçerdöver, balya, kendi yürür silaj ve pamuk hasat makinası dışında hemen hemen bütün tarımsal mekanizasyon araçlarının imalatı ülkemizde yapılmakta ve ihraç edilmektedir. Bugün, sektörün dünyada en saygını ve en büyüğü olarak kabul edilen AGRITECHNICA Tarım Teknolojileri Fuarı nda Türkiye, en çok katılımcı olarak yer alan 4. ülke konumundadır. Sektör yaklaşık olarak kişiye direkt istihdam sağlamaktadır. Traktör grubu yaklaşık kişi ile toplam istihdamdan pay almaktadır. Çalışanların yaklaşık %20 si beyaz yakalıdır. Sektörümüzün 2011 yılı ihracatı yaklaşık 455 Milyon USD dir. Bu değerin 220 Milyon USD ı traktör, 30 Milyon USD I muhtelif traktör parçası, 205 Milyon USD ı ekipman ihracatından oluşmaktadır. Ülkemiz traktör grubunda dünyada 4. büyük pazardır (2011). OAĐB Makine ve Aksamları Đhracatçıları Birliği Ocak-Eylül 2012 dönemine ait ihracat verilerine göre sektörümüz 411 Milyon USD ihracat değeri ile Orta Anadolu Makina ve Aksamları Đhracatçıları Birliği iştigal alanındaki 22 adet alt makina ürün grubu arasında 3. sırada (%11), Orta Anadolu Đhracatçı Birlikleri'nin iştigal alanında tüm makina ve aksamları mal grubu içinde 7. sırada (%4,2) yer almaktadır. En fazla ihracat yaptığımız ilk 5 ülke sırasıyla ABD, Irak, Azerbaycan, Fas ve Đtalya'dır. Traktör Sektöründeki Markalar ve Firmalar LS 2 (K); (Anadolu Motor) Artrak; (ArTrak) Bozok; (Bozok) Tümosan 1 (TR); (Tümosan) Kioti 2 (K); Bronson; (Fertan) Başak 1 (TR); (Başak) Başkent (TR), ITMCO (IR); (Başkent) Claas 2 (D);Mc Cormick 2 (I);Mahindra 2 (IND); (Enka) Erkunt 1 (TR); Armatrac 1 (TR); (Erkunt) Farmtrac 2 (IND); Foton 2 ; (Estrak) Antonio Carraro 2 (IT); (Antonio Carraro Anadolu ) New Holland 2 ; (Harman) Valtra 1, 2 (SF, AB); Hattat 1 (TR); Goldoni 2 ; Ferrari 2 (AB); (Hattat) John Deere 2 (USA, IND, AB); (John Dere) Landini 2 (I); (Karacabay) Fendt 2 (D); (Kutlucan) Massey Ferguson 2 (F, I, IND); (AGCO) Kubota 2 (J); (Marubeni) Uzel 1 (TR); (Merkotek) Same 1-2 ; Deuzt Fahr 1-2 (D); Lamborghini 2 ; (Şahsuvaroğlu) Agrimac 1, 2 (TR, AUS); (Taral) New Holland 1-2 (TR, AB, USA); Case 1-2 (TR, AB, USA); (Türk Traktör) Agrifarm; (Yağmur) AHS; (Anadolu Hidrolik) 1 Đmal 2 Đthal Biçerdöver Sektöründeki Markalar ve Firmalar New Holland; (Harman) John Deere; (John Deere) Laverda; Claas; (Enka) Deutz Fahr; (Şahsuvaroğlu) New Holland; (Türk Traktör)

14 Đmalat Traktörde son 50 yılın imalat ortalaması olup, 1963 yılından bugüne 1 milyon 403 bin adet traktör üretilmiştir yılından itibaren geçtiğimiz yıla kadar olan üretim adetleri incelendiğinde, 1965 yılı adetle en az üretim yapıldığı yıl olarak, 2011 yılı ise imalat rekorunun kırıldığı yıl olarak ( adet) kayıtlara geçmiştir yılında fabrikaların kurulu kapasitesi, talebi karşılamakta zorlanmış, ek kapasiteler yaratılmıştır. Bu dönemde yan sanayinin ana sanayiye parça tedarikinde talebi karşılayamadığı da görülmüştür. Üretim adetleri bakımından AB ile mukayese ettiğimizde AB traktör üretiminin yaklaşık %30 u mertebesinde traktör ülkemizde üretilmektedir. Bu anlamda AB de en büyük 2 traktör üreticisi olan Almanya ve Đtalya nın üretim adetleri ile aramızda çok az bir fark vardır. Ülkemiz eğer AB üyesi olsaydı, 3. büyük traktör üreticisi Đtalya ve Almanya nın ardından ülkemiz olurdu. Đhracat 2011 yılında tüm yılların en yüksek traktör ve ekipman ihracat değerine ulaşmıştır yılında genel ihracat, bir önceki yıla göre % 18 mertebesinde bir artış göstermiştir. Bu dönemde serbest bölgeler dâhil 148 ülkeye, 420 milyon USD (ITC) seviyesinde bir ihracatın gerçekleştiği, traktör yedek parçaları ile birlikte sektör ihracatının 470 milyon USD seviyelerinde olduğu tahmin edilmektedir yılında traktörde 219 Milyon USD, ekipmanda ise 200 Milyon USD seviyesinde ihracat gerçekleşmiştir.(itc) 2011 yılında traktör ve ekipman grubunda en fazla ihracat gerçekleştirdiğimiz 10 ülke sırasıyla Irak, ABD, Đtalya, Fas, Sudan, Fransa, Güney Afrika Cumhuriyeti, Bulgaristan, Şili ve Đran dır. ABD, Irak, Đtalya ve Fas a yapılan ihracatın genel ihracat içindeki payı %34 dür. ITC verilerine göre tarım makinaları ihracatında, dünya ihracatından (64 milyar US$, 2011) aldığımız pay %0,67 dır. Traktörler en fazla ihraç edilen tarım makinasıdır yılından itibaren genel olarak yıllık 8 11 bin adet seviyelerinde traktör ihracatı gerçekleşmiştir. En fazla traktör ihracatımız ABD, Irak, Fas, Đtalya ve Polonya ya yapılmaktadır. Toplamda dünya ihracatından (60,2 milyar $, ) aldığımız pay %1,1 dir yılında 219 milyon US$ seviyesinde traktör ihracatı gerçekleşmiştir. En fazla ekipman ihracatı Sudan, Irak, Đtalya, Đran, ABD, Bulgaristan, Azerbaycan, Rusya, Meksika ve Romanya ya yapılmaktadır. Đthalat 2011 yılında bir önceki yıla göre %80 lik bir artışla şimdiye kadar ki en yüksek ithalat değerine ulaşılmıştır (702 Milyon USD). Gerek traktöre olan aşırı talep ve gerekse hibe ekipman destekleri ile sulama ve hayvansal üretim ekipmanlarındaki sıfır faizli zirai krediler nedeniyle ekipman pazarındaki canlanma beraberinde ithalatı da kayda değer oranda arttırmıştır yılında traktörde 341 Milyon USD, ekipmanda ise 360 Milyon USD seviyesinde ithalat yapılmıştır. ITC verilerine göre, Đthalatımızın (454,6 milyon US$, 2010)., dünya ithalatından (44,9 milyar US$, 2010) aldığı pay %1 dir. En fazla ithalat yaptığımız ülkelerin başında ise Đtalya, Hindistan, ABD, Almanya, Polonya, Fransa, Çin, Kore ve Đngiltere gelmektedir. Đtalya, Hindistan ve ABD den yapılan ithalatın, genel ithalat içindeki payı % 45 dir. Traktör grubunda ithalat 2006 yılında pik yapmış ve 210 milyon US$ olmuştur. Traktör grubunda en çok ithalat yaptığımız ilk 10 ülke; Đtalya, Hindistan, Fransa, Almanya, Güney Kore, ABD, Đngiltere, Meksika, Japonya ve Avusturya dır. Bu grupta Dünya liginde ilk 5 ülke ABD, Fransa, Almanya, Kanada ve Đngiltere dir. Bu 5 ülkenin toplam ithalat payı %41 dir rakamlarına göre, Türkiye (200 milyon US$), traktör ithalatında dünya ülkeleri (14,9 milyar US$) sıralamasında oldukça gerilerdedir (%1,3 pay). Sektörün ihtiyaç duyduğu mekanizasyon araçlarının tamamına yakını imal edilmekle birlikte yüksek kapasiteli balya makinaları, biçerdöver, pamuk hasat makinası ve silaj makinaları ithalatı, 2006 yılında genel ekipman ithalatı içinde % 73, 2007 yılında % 70, 2008 yılında % 51, 2009 ve 2010 yılında % 46-47, 2011 yılında ise % 51 seviyesinde bir pay almıştır. Dönem dönem bazı kendi yürür tarım ekipmanlarının ithalatı ciddi rakamlara ulaşabilmektedir. Mesela 2005 yılında 103 milyon US$ ile biçerdöver ithalatı toplam ithalatın yarısını, pamuk hasat makinası ithalatı 2007 yılında da toplam ithalatın %25 ini oluşturmuştur. Ekipman grubunda en çok ithalat yaptığımız ülkeler Đtalya, Polonya, Almanya, ABD, Çin, Đspanya, Belçika, Fransa, Suudi Arabistan ve Hollanda dır. TARMAKBĐR sınıflandırmasına göre 2011 yılında 360 Milyon USD değerinde ekipman ithalatı yapılmıştır. Đthalatta dikkat çekici bir nokta, sulama sistemleri, biçerdöver, balya makinaları, silaj ve pamuk hasat makinalarının toplam ithalattan %56 pay almasıdır. Daha derin bir analize gidilecek

15 olursa, ithalatta sulama sistemleri %7,4, ilaçlama makinaları %9,4, toprak işleme ve ekim makinaları %14, hasat makinaları %55,8, süt sağma makinaları %6,5, yükleyiciler %0,1, tarımsal römork %0,1, motokültürler %1,5 ve ekipmanlar %5,1 pay almaktadır. Traktör satışlarının zirve yapması ithalata da yansımıştır yılının ilk 6 aylık döneminde 153 milyon USD seviyesinde traktör ithalatı yapılmıştır. Böylelikle geçen senenin toplam ithalat değerinin %77 sine ilk 6 ayda ulaşılmıştır. Yılın tamamında ise 341 Milyon USD seviyesinde traktör ithalatı yapılmıştır. Diğer 44% Đthalatta Sulama, Biçerdöver, Silaj, Pamuk Hasat ve Balya Makinalarının Payı 56% Đthalatta Sulama ve Bazı Hasat Makinalarının Payı ( Ortalaması) Türkiye Tarım Makinaları Dış Ticareti (Değer, Bin USD), Đhracat/ Exportation TARMAKBĐR , , , , , , ,0 OAĐB , , , , , , ,0 ITC , , , , , ,0 Đthalat/ Importation TARMAKBĐR , , , , , , ,0 OAĐB , , , , , ,7 ITC , , , , Not: OAĐB, TARMAKBĐR, ITC-COMTRADE gibi kurumların ihracat ve ithalat rakamları arasında farklılıklar mevcuttur. Bunun nedeni kurumların tarım makinası olarak değerlendirmeye aldığı malların farklı olmasından kaynaklanmaktadır. Örneğin OAĐB, tütün hazırlama-işleme makinaları, kümes hayvancılığı ve arıcılık, tarım ürünlerini sınıflamaya yönelik makinaları değerlendirmeye alırken, süt sağma ekipmanları ile tarımsal yükleyicileri kapsam dışında bırakmaktadır. Đthal balya makinaları fiyatları ortalama bin dur. Đthal pamuk hasat makinası fiyatları ise ortalama bin dur yılında 340 adet pamuk hasat makinası ithalatı yapılmıştır. Son 12 yılda 826 adet pamuk hasat makinası ithal edilmiş olup, %20 si 2. eldir. 2. el pamuk hasat makinası ithalatı 2008 itibariyle tebliğ kapsamından çıkarılmış olup, özel izin ve kademeli yaş uygulaması uygulanmaktadır. Uygulama 2011 yılına özel 6 yaş olarak düzenlenmiştir. 4 sıralı pamuk hasat makinalarının ortalama fiyatı 250 bin dur. Đç Pazar Traktör grubunda 1960 yılından bu yana olan iç pazar incelendiğinde 1960 lı yılların başında 500 adet civarında seyreden satışların ilk ciddi tepe noktasına 1968 yılında ulaştığı görülür (15.118) yılında , 1975 yılında adetle rekorların kırıldığı 70 li yılların ilk yarısında 1976 yılında 77binden fazla traktörün satışı gerçekleşmiştir. Gelmiş geçmiş en yüksek satışın yaşandığı 1976 yılının ardından 1979 yılında keskin bir düşüş yaşanmış ve 15 binden biraz fazla traktör satılabilmiştir yılından itibaren 1984 ( adet) ve 1997 ( adet) yılları iki pik değerin yaşandığı yıllar olmuştur. Geçtiğimiz 2011 yılında da son 50 yıldaki 3. en büyük iç pazar satışı gerçekleşmiştir. ( adet) Ekipman grubunda da henüz istatistiki veriler oluşmamış olmakla birlikte sadece Kırsal Kalkınma Makine ve Ekipman Desteği programıyla yapılan satışlarda yaklaşık 625 milyon TL bir ciroya ulaşılmıştır. Bu dönemde ekim makinası, diskaro, balya makinası gibi bazı ekipmanlar adeta yok

16 satmıştır. Bunun yanı sıra sulama ve hayvansal üretim ekipmanlarındaki sıfır faizli zirai kredilerde de son yılların en yüksek seviyelerine ulaşılması nedeniyle çok ciddi bir talep söz konusu olmuştur.

17 YAKIN VE UZAK DÖNEM ĐÇĐN MEKANĐZASYON ÇÖZÜMLERĐ* Toprak işleme ve ekim, üretim verimliliğini ve çevre korunumunu geliştirmede en büyük önceliğe sahip işlem grubudur. En çok yakıt ve zaman tüketilen işlem grubu Toplam yakıt ve zamanın; Kuru tarımda %70, sulu tarımda ise %50 kadarı bu işlemlere harcanmaktadır. En çok para harcanan işlem grubu Toplam üretim maliyetinin; Kuru tarımda %30, sulu tarımda %25 kadarını bu işlemler oluşturmaktadır. En fazla çevre kirliliğine yol açan işlem grubu BUGÜN 1 (GELENEKSEL TARIM) Kuru Tarım Sulu Tarım Ağır Tip Toprak Đşleme + Toprak Đşleme + Tohum Yatağı Hazırlama + Ekim Traktör (65 BG 2x4) Maliyet: 124 USD/Ha Yatırım: USD Kapasite: 46 Ha/Sezon Yatırım Eşik Noktası 41 Ha/Yıl Maliyet: 146 USD/Ha Yatırım: USD Kapasite: 37 Ha/Sezon Yatırım Eşik Noktası 78 Ha/Yıl Traktör (75 BG 2x4) BUGÜN 2 (GELENEKSEL TARIM) Bugün 2 Geçiş Noktası: 126 Ha/Yıl Bugün 2 Geçiş Noktası: 61 Ha/Yıl Ağır Tip Toprak Đşleme + Toprak Đşleme + Tohum Yatağı Hazırlama + Ekim YARIN (KORUYUCU TOPRAK ĐŞLEME) [2-3 senede 1 kez Ağır Toprak Đşleme] + Toprak Đşleme-Ekim Kombinasyonu (Ön işlemeli Ekim) GELECEK (SIFIR TOPRAK ĐŞLEME) Herbesit Uygulamaları + Anıza Ekim Makinası *Kaynak: Prof.Dr.Ünal Evcim Sunumları Traktör (95 BG 4x4) Traktör (95 BG 4x4) Traktör (95 BG 4x4) Maliyet: 103 USD/Ha Yatırım: USD Kapasite: 75 Ha/Sezon Yatırım Eşik Noktası 77 Ha/Yıl Yarına Geçiş Noktası: 275 Ha/Yıl Maliyet: 84 USD/Ha Yatırım: USD Kapasite: 107 Ha/Sezon Yatırım Eşik Noktası 124 Ha/Yıl Geleceğe Geçiş Noktası 204 Ha/Yıl Maliyet: 50 USD/Ha Yatırım: USD Kapasite: 654 Ha/Sezon Yatırım Eşik Noktası 430 Ha/Yıl Maliyet: 105 USD/Ha Yatırım: USD Kapasite: 59 Ha/Sezon Yatırım Eşik Noktası 197 Ha/Yıl Yarına Geçiş Noktası: 33 Ha/Yıl Maliyet: 91 USD/Ha Yatırım: USD Kapasite: 91 Ha/Sezon Yatırım Eşik Noktası 96 Ha/Yıl Geleceğe Geçiş Noktası 77 Ha/Yıl Maliyet: 44 USD/Ha Yatırım: USD Kapasite: 340 Ha/Sezon Yatırım Eşik Noktası 498 Ha/Yıl Traktör (95 BG 4x4) Traktör (95 BG 4x4) Traktör (200 BG 4x4)

18 DEVLET DESTEKLERĐ (TARIMSAL MEKANĐZASYON ĐÇĐN) Hükümet tarafından ödenen teşvikler 4 kategoride gruplanmaktadır. 1. Kırsal Kalkınma Destekleri (27 Farklı Tarım Makinaları Đçin %50 Hibe Destekleri) Verimliliğin ve sürecin kalitesinin artırılmasına yönelik kullanılan ekipmanların alımı için verilen yatırım desteği. 2. Faiz Đndirimli Tarımsal Krediler (Süt Sağma Sistemleri, Süt Soğutma Tankı, Yem Hazırlama Sistemleri, Silaj Makinaları, Tarımsal Sulama Sistemleri için Sıfır Faizli, Diğer Tarımsal Mekanizasyon Araçları için %50 Sübvansiyonlu Zirai Krediler) Yatırım ve isletme kredileri indirimli olarak, belli tarımsal faaliyetlere (organik tarım, GAP) ve mekanizasyon ihtiyacının giderilmesine yönelik Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından verilmektedir. 3. DAP Kapsamındaki Đllerde Etçi ve Kombine Irklarla Kurulacak Damızlık Sığır Đşletmesi Yatırımlarının Desteklenmesi ve GAP Güneydoğu Anadolu Projesi Eylem Planı Kapsamındaki Đllerde Süt Sığırcılığı Yatırımlarının Desteklenmesi Sabit süt sağma sistemleri ve süt soğutma tankı için %40 hibe destekleri 4. ÇATAK-Çevre Amaçlı Tarım Arazilerinin Korunması Programı Çerçevesinde Makina ve Ekipman Alımının Desteklenmesi Anıza doğrudan ekim, taş toplama makinası, çiftlik gübresi dağıtma makinası ve sulama sistemleri için %70 hibe destekleri

19 TARIMSAL MEKANĐZASYONDA ÖMÜR FAKTÖRÜ Prof.Dr. Ünal Evcim in traktör parkı konusundaki bir çalışmasında, uluslararası standartlara göre traktör ömrü 12 yıl (10-12 bin çalışma saati) kabul edilmektedir. Ülkemizde ise ortalama yıllık kullanım süresi (500 Saat) dikkate alındığında maksimum ömür olarak 24 yıl hesaplanabilir. TÜĐK kayıtlarına göre ülkemizde trafiğe kayıtlı adet traktör bulunmaktadır. Bu traktörlerden adedi tarımda kullanılmaktadır. Bu parkın yarısı (%49) Türkiye koşulları için azami ömür sayılabilecek 25 yaşın üstündeki traktörlerden oluşmaktadır. 25 yaş ve üzerindeki yaklaşık 700 bin traktörün ortalama yaşı ise 34,8 dir. Đşin daha da vahim tarafı tüm parkın ortalama yaşı 23,2 dir. Raporun devamında aşağıdaki bilgilere yer verilmektedir. Mekanik ve ekonomik ömrünü fazlasıyla doldurmuş traktörlerle çalışmak ülkemiz tarımında olağanüstü boyutlarda ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Bu kayıpların başında aşırı yakıt ve yağ tüketimi gelmektedir. Ömrünü doldurmuş traktör kullanılması nedeniyle Türkiye tarımı yıllık mazot faturasının fazladan 1.5 Milyar TL arttığı tahmin edilmektedir ki, bu miktar halen çiftçilerimize verilmekte olan mazot desteğinin çok üstündedir. Eski traktör kullanmak yakıt ve yağ maliyetinin (700 litre Yakıt- Yağ/Yıl) yanı sıra bakım-onarım masraflarında da büyük artışlara (~1.500 TL/Yıl) yol açmakta, ayrıca tarımsal faaliyetlerde ürün verimi ve kalitesi için büyük önem taşıyan iş ve zaman kayıplarına (~100 Saat/Yıl) neden olmaktadır. Bu şekilde ömür dışı traktör kullanmanın tarım sektörüne yılda 6 Milyar TL ek yük getirdiği tahmin edilmektedir. Tarım Köyişleri Bakanlığı 2010 yılı destekleme ödemeleri toplamının 5.6 Milyar TL olduğu dikkate alındığında bu kaybın önemi daha iyi anlaşılacaktır. Ömür dışı traktör kullanımı anılan ekonomik kayıpların yanı sıra limitlerin çok üstünde çevre kirliliğine yol açmaktadır. AB ve diğer bazı gelişmiş ülkelerde değişik nedenlerle yaratılan çevre kirliliklerinin birer sosyal maliyetleri olduğu kabul edilmekte ve hükümetlerin çevrenin korunmasına yönelik yatırımları, kısaca Karbon Sosyal Maliyeti (SCC-Social Cost of Carbon) olarak adlandırılan bu maliyetler ölçüsünde finanse etmeleri planlanmaktadır. Ülkemizde ömür dışı traktör kullanılmasının 2010 yılı Karbon Sosyal Maliyeti 250 Milyon TL dır (375 TL/Traktör). Böylece eski traktör parkının ülkemiz ekonomisine getirdiği yük çağdaş ölçülerle 6 Milyar TL nı da aşmaktadır. Öte yandan çağdaş güvenlik normlarına sahip bulunmayan ve fazlasıyla yıpranmış bu traktörlerle çalışmak çiftçilerimizin can ve mal güvenliği açısından büyük risk oluşturmaktadır. Bu risk nedeniyle yaşlı parkın yenilenme ihtiyacı maddi ve çevresel kayıpları da aşan bir önem kazanmaktadır. Ömrünü çoktan doldurmuş bu traktörlerle çalışmanın neden olduğu parasal kayıplar çiftçilerimizce de bilinmekte, ancak gelir yetersizliği nedeniyle yenilenememektedir. Daha da kötüsü bir çok çiftçi yeni üretim için gerekli finansı temin amacıyla, eski traktörünü borçlanma aracı olarak kullanmakta, eski traktörünü değerinin bir kısmını yeni traktörün peşinatına saydırmak, kalan kısmını da nakde çevirmek suretiyle yenilemektedir. Bu durum bir yandan çiftçilerimizi borç batağına sürüklerken, diğer yandan ikinci el traktör fiyatlarının gerçek değerlerinin çok üstüne çıkmasına yol açmakta ve böylece traktör yenileme sürecinin olağan dinamiğini yitirmesine ve yeni traktör talebinin baskılanmasına neden olmaktadır. Sorunun çözümü için, kapsamlı bir teşvik programıyla bu kısır döngünün kırılması ve parkın yenilenme sürecinin tekrar kendi dinamiğine kavuşturulması gerekmektedir. Prof.Dr. Ünal Evcim in biçerdöver parkı konusundaki bir başka raporuna göre, Türkiye de 2005 yılı sonu itibariyle adet biçerdöver bulunmaktadır. Rapora göre Đlgili standartlarda (ASAE D497.4JAN98) biçerdöver mekanik ömrü için saat öngörülmektedir. Tarımda ileri ülkelerde biçerdöver yıllık çalışma saati ortalama saat dolayındadır; buna bağlı olarak yıl cinsinden ömürleri 9 10 yıldır. Türkiye de ise biçerdöverler daha çok müteahhitler tarafından bölgeden bölgeye gezerek ve birden fazla ürünün hasadında kullanıldığından, yıllık çalışma süreleri uzamakta, buna karşılık mekanik ömürleri kısalmaktadır. Şöyle ki, sezon Mayıs ayının 2. yarısında tahıl hasadı ile başlamakta ve müteahhitler sahil bölgelerinden içerilere ilerleyerek tahıl hasadını 2 ila 2,5 aylık sürede tamamlamaktadır. Ardı sıra ayçiçeği hasadına geçilmekte, bunu mısır ve çeltik hasadı izlemektedir. Bunun sonucunda biçerdöverlerin yıllık kullanım süreleri ortalama 1200 saat kadar olmakta, dolayısıyla mekanik ömürleri 3-4 yıl içinde dolmaktadır. Teknik açıdan bu süre sonunda hurdaya çıkarılması gereken bu biçerdöverler ekonomik zorluklar nedeniyle yoğun bir bakım-onarım desteği ile hizmette tutulmaya çalışılmaktadır. Ancak bu durumda işletme giderleri (bakı-onarım, yağ-yakıt, işçilik v.b.) artmakta, ayrıca hasattaki ürün ve kalite kayıpları yükselmektedir. Bu denli yoğun kullanıma karşılık, hâlihazırdaki parkın %30 unun yaş arasındaki, %35 inin ise 20 yaşın üstündeki biçerdöverlerden oluşması acilen çözülmesi gereken bir sorun olarak dikkat çekmektedir. Mekanik ömrünü doldurmuş, yaşlı biçerdöverlerle yapılan hasatta, ne kadar özen

20 gösterilirse gösterilsin, nicesel ve nitesel ürün kayıpları kabul edilebilir seviyelerin çok üstüne çıkmaktadır. Bunun yanı sıra, aşırı yakıt tüketimleri ve yanmadaki verimsizliklerine bağlı olarak eksoz emisyon değerleri alabildiğine yükselmiş, artan arıza sıklıkları nedeniyle zaman ve iş kayıpları artmış, kaza yapma ve can güvenliği riskleri en üst düzeye çıkmış durumdadır. Bu biçerdöverlere, ne kadar çok para harcanırsa harcansın yeni bir biçerdöver erki kazandırılması mümkün değildir. Öte yandan, eski teknoloji ürünü olmaları; çağdaş biçerdöverlerin hasat performansı, yeni üretim teknolojilerine uygun donanım (Hassas tarım v.s.), çevre ve insan iş güvenliği alanlarındaki üstünlüklerine sahip olmamaları da konuyla ilgili değerlendirmede dikkate alınması gereken bir diğer önemli husustur. Mekanik ömürlerini çoktan doldurmuş, demode olmuş biçerdöverlerin bir teşvik programıyla hurdaya ayrılmalarının sağlanması, ülke ekonomisinde programın gerektirdiği mali yükün çok üstünde kazançlar yaratacak, ayrıca çevre kirliliği ve iş güvenliği açısından ciddi kazanımlar sağlayacaktır. AB sürecinde üründe ilaç kalıntısı, toprağın kimyasal yapısının bozulması, su kaynaklarının kirlenmesi gibi olumsuzluklar yaşanmaması adına ve tarımsal mekanizasyon araçları parkımızda ciddi bir yaşlanma olduğu gerçeğinden hareketle parkın en kısa sürede modern makinalarla yenilenmesi elzemdir. Bu amaçla Destekleme Programları kapsamına mutlaka Tarımsal Mekanizasyon Destekleri nin alınması gerekmektedir. Hurda Traktör Kullanımının Yol Açtığı Zararlar Traktör Ömrü Uluslararası Standartlarda: Bin Saat Türkiye de Yıllık Kullanım Süresi Ortalama: 500 Saat Maksimum Ömür: 24 Yıl Ekonomik/ Mekanik Ömrünü Doldurmuş, 24 Yaş Üstü Traktör Sayısı: Adet Yaş Ortalaması: 35 Ömür Dışı Traktör Kullanımının Yol Açtığı Kayıplar: Beher Traktör Đçin: 700 Litre Daha Fazla Yakıt ve Yağ TL Daha Fazla Bakım Onarım Masrafı 100 Saat Đş Kaybı Kg Daha Fazla Co2 Emisyonu (Bunun Karşılığı Olarak 375 TL Karbon Sosyal Maliyeti) Toksik Zararlar Ayrıca Ürün Miktar ve Kalite Kayıpları Yıllık Kayıplar: ( Adet Traktör Đçin) Yakıt ve Yağ Kaybı: (472 Milyon Litre) ~1,5 Milyar TL Bakım Onarım Kaybı: ~1 Milyar TL Đş Kaybı: (67 Milyon Saat) ~3,4 Milyar TL Karbon Emisyonu Sosyal Maliyeti: ~250 Milyon TL Ürün Kayıpları Hariç Tahmin Edilen Toplam Yıllık Kayıp: ~ 6 Milyar TL Ömür Dışı Traktörün Yenilenmesiyle Kazanılacak Yararlar: Yakıt Tasarrufu: 26 Milyon TL ( x 700 x 3,73 TL) Karbon Sosyal Maliyeti Tasarrufu: 3,75 Milyon TL ( x 375 TL) Bakım-Onarım Tasarrufu: 15 Milyon TL ( x TL) (Zaman) Tasarrufu: 50 Milyon TL ( x 100 x 50TL) Traktörün Yenilenmesinin Ülke Ekonomisine Yıllık Katkısı: ~ 95 Milyon TL