O ARTIK İŞSİZ... RODENTİSİT ÜRETİMİNDE YILLI55KTECRÜBE

Transkript

1 27

2 O ARTIK İŞSİZ... RODENTİSİT ÜRETİMİNDE YILLI55KTECRÜBE

3 3 KEMİRGENLERLE ETKİLİ MÜCADELE İÇİN: Zehirleme istasyonları yerleşim örnekleri Kemirgenlerin varlığı ile ilgili işaretler: -Etikette belirtildiği üzere çocuklardan, evcil ve evcil olmayan hayvanlardan uzak yerlere uygulanmalıdır. -Yiyecek kaynakları ile saklandıkları yer arasındaki geçiş yolları boyunca yerleştirilmelidir. -Dikey duvarlara yakın şekilde yerleştirilmelidir. -En iyi yerler dışkılarının en çok görüldüğü yerlerdir. -Yemleri gizli yerlere yerleştirmek daha faydalıdır (mobilya, boru alt yada zehirleme istasyonları). -Yemeleri yerleştirmeden önce alternarif yiyecekleri ortadan kaldırılmalıdır. -Zararlıların bozduğu ya da kokmuş yemler değiştirilmeilidir. -Azalmış yemlere takviye yapımalıdır. KEMİRGEN MÜCADELESİNDE UYGULAMA: 1.Gözlem ve türün tanımlanması: Kim olduklarını? Bu alanda yaşamak için yiyecek olarak ne bulduklarını? Gündüz nerede saklandıklarını? Saklandıkları yerden yiyecek bulunan alana gitmek için nerden geçtiklerini? Yeni mi geldiklerini yoksa uzun süredir mi var olduklarını? Nereden geldiklerini? Susuzluklarını nasıl giderdiklerini anlamak gerekir? Ev faresi sivri 5-7 mm Siyah sıçan sivri mm Lağum sıçanı yuvarlak mm 1 Dışkıları -Zararlının nerede olduğunu haber verir -Zararlının geçtiği yolları ve büyük saklanma noktalarını gösterir -Zararlının yaşlı olup olmadığını gösterir -Zararlının türü hakkında ve sürünün kaç bireyden oluştuğu hakkında bilgi verir -Eğer farklı bir ölçüde ise genç zararlıların olduğunu ve sürünün gelişmekte olduğunu gösterir. 2. Temizlik, ıslah ve düzenleme: Normal yiyecek kaynaklarına erişmelerini önleyecek yerlerde bu işlemler yapılmalıdır. Bu, başka yiyecek bulamadıkları için zehirli yemeklerin etkisini arttıracaktır. Fare: Ön Uzunluk Yaklaşık 9,5 mm 2 İzler Arka Sıçan: Uzunluk Yaklaşık 25 mm Ön Arka 3. Mücadele araçlarının uygulanması: Duruma göre doğru yemi veya kapanı seçiniz. 4. Gözlem: Zehirli yemler ve kapanlar düzenli olarka gözlemlenmelidir, yemin bitip bitmediği kontrol edilmeli ve eğer bitmişse takviye yapılmalıdır. 5. Önlem: Yeni gelenlerin önüne geçmek için güvenlik zehirleme istasyonlarında zehirleme noktaları oluşturarak yeniden istilayı önlemek için iyi bir yöntemdir.

4 4 KEMİRGEN TÜRLERİ RATTUS NORVEGICUS GRİ SIÇAN, LAĞIM SIÇANI, NORVEÇ SIÇANI RATTUS RATTUS SİYAH SIÇAN, ÇATI SIÇANI, MUS MUSCULUS DOMESTICUS EV FARESİ ORTALAMA AĞIRLIK: g g g GÖVDE VE KAFA UZUNLUĞU: cm cm 6-9 cm KUYRUK: cm cm 7-10 cm GÖZLER: küçük büyük, çıkık küçük TÜYLER: sert tüylü ve seyrek, koyu gri, üstü koyu gri, altı açık gri sırt kısmı grimsi siyah, karın bölgesi beyaz değişken, sırtı gri, karın ve yan bölgeler daha açık KULAK ŞEKLİ: kısa ve tüylü büyük, hemen hemen tüysüz büyük, hemen hemen şeffaf DIŞKI: yaklaşık 20 cm büyüklüğünde kapsüle benzer 12mm kadar fuziform şeklinde (ortası geniş, iki ucu ince) 3-6 mm çubuk şeklinde BESLENME ALIŞKANLIKLARI: günde 30 grama kadar birkeç yerde günde 28 grama kadar birçok yerde günde 3 grama kadar çok yerde az ve sık yer YAŞAM ALANLARI: yeraltında yuvalar kazar özellikle yüksek yerlerde, duvar aralarında, tavanlarda, tahıl ambarlarında ve ağaçlarda evlerde, dar ve derin yerlerde, yiyecek depolarında YAŞAM SÜRESİ: 12 ila 18 aydan maksimum 4 yıla kadar 12 ila 18 aydan maksimum 4 yıla kadar 8 ila 12 aydan maksimum 2 yıla kadar CİNSEL ERGENLİK: 3 ay 3 ay 5 haftadan sonra BİR DOĞUMDAKİ YAVRU SAYISI: 3/7 maksimum 12 yavru 3/7 maksimum 12 yavru 3/7 yavru YILDAKİ YAVRULAMA: 7 defaya kadar 6 defaya kadar 8 defaya kadar ZEHİRLİ YEM UYGULAMA TEKNİKLERİ -Bu sıçanlar, az öğün sayısına paylaştırılmış olarak günde g kuru yiyecek yerler. -Çok miktarda (mümkünse 100 g dan daha fazla) az noktalara yerleştirildiğinde bir noktada daha çok sıçanın yemesi sağlanır. -Farelerinkine göre daha geniş hareket serbestliğine sahiptirler. -Yemleri her 4-5 metrede bir yerleştirmek daha iyidir. -Tüketim başladığında yemlerin veya kabların yerlerini değiştirmeyiniz. -Dispenser kullanımı başlangıçta kuşku yaratır fakat sonra alışırlar. -Sıçanlar dışarı yuva yaparlar, girişlerini kapatınız. -Yemleri yuvaların içine yerleştiriniz, yuvayı terketmelerine neden olmak için 10 gün yuvayı dağıtmayınız. -Dışarıda genelde açlık kritik faktör değildir (bu durumda parafinli yemler doğru seçimdir). -Bunlarda mücadele genelde zordur. -Hava boşluklarında gezer, dolayısıyla doğru yem noktaları seçmek daha zordur. -Binaların içinde, yiyecek kaynaklarının ayırt edilmesi zor alanlarda yaşar (açlık kritik faktör haline gelir). -Yemler özellikle üst kısımlara yerleştirilmelidir. -Siyah (çatı) sıçanını önlemeye çalışmak daha uygun olacaktır. -Dispenser kullanımı başlangıçta kuşku yaratır fakat sonra alışırlar. -Diğer yemler işe yaramaz ise izleme kreması bir çözümdür. -Fareler günde sayısız öğünlere bölünmüş halde 1-2 g yerler. -Fazla miktarda az nokta oluşturmak yerine, az miktarda çok nokta oluşturmak daha iyidir. -Sınırlı sayıda yem noktasının olması başarıya ulaşılamamanın temel nedenidir. -Yiyeceğe ulaşma imkanı varsa 2-3 metreden daha az hareket eder. -Küçük dispanser kullanımı merak uyandırır ve tüketimlerini kolaylaştırır (fakat sıçanlarınkine de girerler). -Eğer fareler varsa ve yeme dokunmamışsa, yemin yerini değiştirmek meraklarını arttırır. -En etkili yemler hamur ve mum şeklinde olan yemlerdir.

5 5 Antikoagülantlar Antikoagülantlar kemirgenlere karşı mücadelede bir dönüm noktası olmuştur. Başarılı olma sebepleri gösterdikleri etkinin gecikmesine, özel tatların olmamasına, çok düşük dozda kullanılmalarına ve spesifik bir antidotun oluşuna bağlıdır. Kimyasal rodentisit yem üretimi için kullanılan Antioagülantlar iki kategoriye aittir: Kumarinler ve indandionlar. Etki mekanizmaları şuna benzer: K vitaminine bağımlı kanın pırtılaşma faktörlerinin sentezini engelleyerek K vitamini antagonistleri gibi karaciğer üzerinde etkileşirler. Antikoagülant moleküllerin farklı toksisitesi özellikle metabolik olarak bozulmuş ve dışkı yada idrar ile kaldırılacak farklı kapasiteye bağlıdır. Antikoagülantların etkisi yendikten en az 3 gün sonra başlar, iç kanamayı başlatarak hayvanı güçsüz hale getirir. Bu hareket güçlüğü hayvanın faliyetlerini azaltır ve kendi yuvasında kalmasını sağlar. K1 vitamini tüm özel antikoagülanlar için panzehirdir. Önemli not: Antikogülantların etki hızı maksimum 12 ile 15 gün, minimum 2 ile 3 gün arasında değişkenlik gösterebilir. Maddeyi alanın fiziksel durumuna, yutulan miktara ve toksisite etken maddesine çok bağlıdır. WARFARIN: Artık rodentisit olarak çok nadir kullanılan piyasaya ilk sunulan antikoagülantdır. Tıpta yaygın bir şekilde antikoagülant tedavilerde kullanılır. CHLOROPHACINONE: Indandion katogorisi çoklu doz antikagolantdır. Hayvanın vücudunda daha az kaldığı için sonraki nesil antikoagülantlara göre daha az zehirlidir. Vebi de kullanılan üç etken madde de Warfarin den geliştirilmiş ikinci jenarasyon antikoagülantlardır. Ortak özellikleri ise üçününde tek bir ısırıkla etki gösterebilmeleridir. BROMADIOLONE: Fare ve sıçanlara karşı yüksek etkinlik gösterdiği ve kemirgeni 1-2 kez ısırması ile etki göstermesi nedeni ile Avrupa da en çok kullanılan etken maddedir. DIFENACOUM: Sıçanlara karşı kullanıldığında Bromadiolone den biraz daha az toksiktir, farelerle mücadelede ideal etken maddedir. Köpek, kedi ve diğer evcil hayvanların da ortamda bulunduğu tüm durumlarda Difenacoum bazlı yemlerin kullanılması tavsiye edillir. Difenacoum evcil hayvanlar için Bromadiolone oranla beş kat, Brodifacoum a oranla yaklaşık 20 kar daha az toksiktir. BRODIFACOUM: En güçlü antikoagülantdır. Diğer aktif antikoagülantlar gibi etkileşir, fakat yutulduktan sonra bozulmalara karşı çok yüksek dayanma kapasitesine sahiptir, bu nedenle ilk kez yendikten sonra bilinen tüm antikoagülanlara dayanıklı kemirgenlerin ölmesine sebep olur. Hem fare hemde sıçanlar için Brodifacoum elde etmek için gerekli yem miktarındaki öldürücü doz çok azdır ve günlük besim alımının %5 inden daha azına karşılık gelir.

6 6 Yemlerin AKUT toksisitesi Tabloda yemlerin bir kez yenmesindeki toksisite değerini gösterilmektedir. Değerler ağız yoluyla her bir alımdaki gram olarak yem miktarına karşılık gelen LD50 cinsinden verilmiştir. Bu doz ortalama ağırlığa sahip özne grubunun %50 sinin ölmesini sağlar. Değerler, saf etken maddeler üzerinde yapılan deneylerden alınan sonuçlara göre hesaplanmıştır. Tek Alımda Öldürücü Doz (LD 50 ) Ortalama ağırlığa sahip bir zararlı için gram olarak alınan yem miktarı ORTALAMA AĞIRLIK Warfarin Clorophacione Difenacoum Bromadiolone Brodifacoum Difetialone Flocumafen 0,025% 0,005% 0,005% 0,005% 0,005% 0,0025% 0,005% Sıçan 250 g 186,0 102,5 9,0 5,6 1,3 5,6 1,3-2,3 Fare 25 g 37,4 12,75 0,4 0,875 0,2 1,29 0,25-0,4 Hedef Olmayan Hayvanlar Köpek 15 Kg DTM DTM Kedi 3 Kg DTM Tavşan 3 Kg , Domuz 70 Kg < Koyun 50 Kg Tavuk 1,5 Kg < Yemlerin KRONİK Toksisitesi Yem alımı birkaç gün tekrarlanırsa etken maddenin toksisitesi büyük ölçüde artar. Bu durumda farklı antikoagülantlar arasındaki toksisite kazanılmış direnç olmasa bile daha az belirgindir. Birden fazla alımdaki öldürücü doz (LD 50 ) Ortalama ağırlığa sahip bir zararlı için 5 gün boyunca arka arkaya gram olarka alınan yem miktarı ORTALAMA AĞIRLIK Varfarin Clorophacione Difenacoum Bromadiolone Brodifacoum 0,025% 0,005% 0,005% 0,005% 0,005% Sıçan 250 g 0,44 g 0,80 g 0,44 g 0,35 g 0,30 g Fare 25 g * * 0,04 * 0,02 g

7 BRODIFACOUM %0,005 Vebirat Mum Blok Vebirat; en düşük doz ile en yüksek etkiye sahip Brodifacoum aktif maddesinin, Vebi teknolojisi ile geliştirilen yeni çoklu kenar (new extrusion) yapısında 10gr bloklar halinde üretilen en dengeli formüle sahip üründür. Maksimum lezzet elde edebilmek için ayçekirdeği ile zenginleştirilmiş formülasyonlar. Avrupa Birliği Direktiflerine tam uyumlu. Vebirat Mum Blok Tek doz ile mortalite. Neme karşı yüksek dayanıklılık.

8 Entokim Çevre Sağlığı Hizmetleri San. Tic. Ltd. Ş. İstoç 44. Ada No: Bağcılar / İstanbul bilgi@entokim.com.tr /entokimcevre