ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ (ÇMG) DERSĠ

Transkript

1 KONYA ÜNĠVERSĠTESĠ ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ (ÇMG) DERSĠ Doç. Dr. Senar AYDIN Necmettin Erbakan Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü

2 1. SU ĠHTĠYACININ KARġILANMASI 1.1. Su ve Çevre Sağlığı Toplumlar büyüdükçe gerekli suyun temini, kullanılmıģ suların zararsız hale getirilmesi, daha çok önem kazanmıģtır. Bu durumda su temini ve kanalizasyon tesisleri fertlerin ihtiyacı olmaktan çıkıp toplum için bir zaruret haline gelmiģtir. Yeteri kadar temiz su ve kullanılmıģ suları uzaklaģtırma tesisleri bulunmayan toplumlarda kolera ve tifo gibi salgın hastalıklar ortaya çıkmaktadır. 2

3 Su Temini ve Çevre Sağlığı Tesisleri 3

4 1. SU ĠHTĠYACININ KARġILANMASI 1.2. Su Kaynaklarının Planlanması Ülkenin yağıģ-buharlaģma durumları, yer altı ve yerüstü sularının miktar, depolama ve beslenme potansiyelleri tespit edilmelidir. Yer altı ve yerüstü su kaynaklarının kirlenmesinin önlenmesi (atıksuların yeteri kadar arıtılması, atıksu deşarj ve alıcı ortam standartlarına uyulması, kaynaklar için koruma bölgelerinin teşkili vb.), Yeni su kaynakları aranarak su rezervlerinin artırılması, Arıtma metodu ve tekniklerinin geliģtirilmesi (bu suretle temizlenmesi zor ham suların kullanılması temin edilmiş olur), 4

5 1. SU ĠHTĠYACININ KARġILANMASI 1.2. Su Kaynaklarının Planlanması Tuzlu sulardan tatlı su elde edilmesi metodlarının geliģtirilmesi, Su kayıplarının ve aģırı su kullanımının önlenmesi (gerek ev ve gerekse de şehir tesisatında kayıplar önlenmeli, artezyen, halk çeşmesi ve galerilerdeki boşuna akışlara mani olunmalıdır), KullanılmıĢ sulardan faydalanılması (kullanılmış sular zemine sızdırılarak yer altı su rezervleri artırılabilir, bazı endüstri dallarında kullanılan az kirlenmiş sular diğer maksatlar için kullanılabilir). 5

6 1. SU ĠHTĠYACININ KARġILANMASI 1.3. Suların Özellikleri 1. Fiziksel özellikler 2. Kimyasal özellikler 3. Bakteriyolojik özellikler, 4. Radyoaktif özellikler, 6

7 1. SU ĠHTĠYACININ KARġILANMASI 1.3. Suların Özellikleri 1. Fiziksel özellikler (sıcaklık, bulanıklık, renk, tad ve koku), Sıcaklık: İçme sularının ne çok sıcak nede çok soğuk olması iyi değildir C arasındaki sıcaklıklar tavsiye edilmektedir. Su sıcaklığının mevsimlere göre değişiminin önlenmesi için su temini tesislerinde gerekli tedbir alınmalıdır. (Boruların m derine döşenmesi vb.) Bulanıklık: İçme ve kullanma suyunun berrak olması gerekir. Sudaki bulanıklık silt, kil, parçalanmış organik madde, plankton ve bakterilerin varlığından ileri gelir. 7

8 1. SU ĠHTĠYACININ KARġILANMASI 1.3. Suların Özellikleri 1. Fiziksel özellikler (sıcaklık, bulanıklık, renk, tad ve koku), Renk: Suyun renkli olması su içerisinde çözünmüş veya kolloid halde yabancı maddelerin bulunduğunu gösterir. Tad ve koku: Suda bulunan canlı veya ölmüş haldeki mikroorganizmalar, çözünmüş halde bulunan hidrojen sülfür, metan ve karbondioksit gibi gazlar, organik maddeler, sodyum klorür ve demir bileşikleri, diğer elementlerin karbonat ve sülfat tuzları ile fenollü maddeler suya renk ve koku verirler. İyi bir içme suyu renksiz ve kokusuz olmalıdır. 8

9 1. SU ĠHTĠYACININ KARġILANMASI 1.3. Suların Özellikleri 2. Kimyasal özellikler (ph, karbondioksit, sertlik, demir, mangan, klorür, azot bileģikleri, organik madde, zehirli maddeler) ph değeri: ph değeri suyun asit veya alkali karakterde olduğunu gösterir. Sulardaki demir, mangan bileşiklerinin arıtılması, tad, koku ve korozyon kontrolü doğrudan suyun ph derecesi ile ilgilidir. Karbondioksit (CO 2 ): Fazla miktarda CO 2 ihtiva eden sular temas halinde bulundukları metallerde korozyona sebep olur. Sertlik derecesi: Suda bulunan kalsiyum ve magnezyum tuzları, sularda sertlik yapar. ph derecesi küçük olan sular bu tuzlardan pek çoğunu eritir. Sertliğin limit değeri aşması halinde suyun tadı bozulur, sabun ve temizlik maddelerindeki sarfiyat artar. 9

10 1. SU ĠHTĠYACININ KARġILANMASI 1.3. Suların Özellikleri 2. Kimyasal özellikler (ph, karbondioksit, sertlik, demir, mangan, klorür, azot bileģikleri, organik madde, zehirli maddeler) Demir ve mangan: Suya kötü bir tat verir. Yer altı sularında daha yüksek miktarda bulunurlar. Klorürler: Klorür ün suda fazla miktarda bulunması suyun tadını bozar. Azot bileşikleri: Azot suda amonyak, nitrit ve nitrat şekillerinde bulunur. Sularda amonyak ve nitrit in bulunması organik kirlenmeyi gösterdiğinden detaylı bir bakteriyolojik inceleme gerekir. Toplam organik madde: Organik maddeler, bakteri ve mantarların teşekkül edip suda çoğalmalarına sebep olur. Zehirli maddeler: Kurşun, arsenik, krom, kadmiyum, florür, selenium, siyanür, baryum. 10

11 1. SU ĠHTĠYACININ KARġILANMASI 1.3. Suların Özellikleri 3. Bakteriyolojik özellikler, Sular salgın hastalık yapan çeşitli mikroorganizmaları ihtiva edebilir. Suların bakterilerle kirlenmesi, kanalizasyon sularının, meskun bölgelerden gelen kirli yağmur sularının temiz sular ile karıģması sonunda ortaya çıkar. Hastalık yapan bakteriler genel olarak insan ve hayvan dışkısı ile suya karışır. 11

12 1. SU ĠHTĠYACININ KARġILANMASI 1.3. Suların Özellikleri 4. Radyoaktif özellikler, Radyoaktif maddeler sulara tabii yollardan veya nükleer deneme merkezlerinden, atomik enerji kullanan sanayi tesislerinden, tıpta veya diğer araştırmalarda kullanılan radyoaktif maddelerden, uranyum maden işletmelerinden karışabilirler. 12

13 1. SU ĠHTĠYACININ KARġILANMASI 1.4. Su Ġhtiyacının Tespiti Su temini tesisi için; Su miktarının, ihtiyacı emniyetle ve sürekli bir Ģekilde karģılayacak derecede, bol, kalitesinin emin, tat ve kokusunun uygun olması gerekir. yerleşim merkezlerinin büyümesi, nüfusun zamanla artması, hayat seviyesinin yükselmesi ve sanayileşme su ihtiyaçlarını zamanla artırır. 13

14 1. SU ĠHTĠYACININ KARġILANMASI 1.4. Su Ġhtiyacının Tespiti Ülkemizde su temini tesislerinin proje süresi İller Bankası tarafından 30 yıl olarak belirlenmiştir. Bunun için memleketimizde su temini ve çevre sağlığı tesisleri 30 yıl sonraki ihtiyaçları karşılayacak şekilde boyutlandırılmaktadır. Bir toplumun su ihtiyacı, toplumdaki kiģilerin bir günde kullandıkları su miktarı esas alınarak hesaplanır. Bunun için bir insanın içme, yıkanma, bulaģık yıkama, çamaģır yıkama vb. ev iģleri için ortalama olarak günde kaç litre su kullandığı bilinmelidir. 14

15 1. SU ĠHTĠYACININ KARġILANMASI 1.4. Su Ġhtiyacının Tespiti Birim su sarfiyatına tesir eden faktörler aģağıda sıralanmıģtır: 1. YerleĢim merkezinin nüfusu (büyük şehirlerde fert başına su sarfiyatı daha yüksektir), 2. Ġklim (sıcak ve kurak iklimlerde ve sıcak dönemin uzun olması halinde sarfiyat artar), 3. Şehir suyundan sulanan bahçe ve parkların fazlalığı, 4. BaĢka su kaynaklarının varlığı ve bu kaynaklardan su temin etme imkanları (mevcut kaynaklar sarfiyatı azaltır), 5. Suyun kalitesi (iyi kaliteli su, sarfiyatı artırır), 15

16 1. SU ĠHTĠYACININ KARġILANMASI 1.4. Su Ġhtiyacının Tespiti Birim su sarfiyatına tesir eden faktörler aģağıda sıralanmıģtır: 6. Hayat standardı ve eğitim seviyesi (hayat seviyesi yükseldikçe sarfiyat artar), 7. Sanayi ve ticaret merkezlerinin durumu, 8. Kanalizasyon tesislerinin mevcudiyeti (çevre sağlığı tesislerinin mevcudiyeti sarfiyatı artırır), 9. Dağıtım sistemindeki (Ģebekedeki) basınç (fazla basınç sarfiyatı artırır), 10. Sarfiyatların ölçülmesi ve suyun fiyatı (yüksek fiyat sarfiyatı azaltır). 16

17 2. SU TEMĠNĠ TESĠSLERĠNĠN ELEMANLARI Toplumların ihtiyacı olan suyu temin eden tesislerin belli baģlı elemanları: 1. Kaynak, (Uygun kalite ve yeterli miktarda suyun bulunduğu) 2. Kaptaj (Suların kaynaktan alınmasını sağlayan yapılar), 3. Ġletim hattı (isale) (Kaynaktan alınan suların kullanılacak bölgeye iletilmesini temin eden tesisler), 4. Arıtma tesisi (Gerekli olması halinde kaynaktan alınan ham suları temizlemeye yarayan tesisler), 5. ġebeke (İhtiyaç bölgesine getirilmiş olan suları ihtiyaç sahiplerine dağıtan tesisler), 17

18 Bir su temini tesisinin elemanları kuyu arıtma tesisi su haznesi şebeke pompa isale hattı rezervuar nehir 18

19 SU KAYNAKLARI 19

20 1. SU KAYNAKLARI 1. Yüzey suları Büyük göller, Küçük göller, Baraj gölleri, Nehirler, 2. Yer altı suları Menbalar, Sığ ve basit kuyular, Derin borulu kuyular, Yatay drenli kuyular, Sızdırma boruları, Sızdırma galerileri, 3. Yağmur suları Sarnıçlar, 4. Tuzlu sular (deniz suları, acı-tuzlu yer altı suları), 5. Atıksuların yeniden kullanımı. 20

21 Su Kaynaklarının Tespiti Suyun temin edileceği kaynağın seçiminde, suyun miktarı, kalitesi, suyun temin edileceği yere uzaklığı, arıtılabilme imkanları, suyun miktarında ve kalitesindeki mevsimlik değiģmelerin olup olmadığı dikkate alınmalıdır. Bundan başka suyun birim hacminin maliyeti göz önünde bulundurularak en ucuz çözümü veren kaynak tercih edilmelidir. 21

22 Su Kaynaklarının Tespiti Su kaynağının ve ihtiyacı temin edilecek bölgenin özelliklerine göre aģağıdaki tercih sırası yapılabilir: Ġlk olarak, fiziksel, kimyasal ve bakteriyolojik özellikler bakımından arıtma gerekmeden kullanılabilen ve cazibe ile iletilebilen suyu temin eden kaynaklar, Ġkinci, arıtma gerektirmeyen fakat pompa ile iletilebilen sular, Üçüncü, basit arıtma gerektiren fakat cazibe ile iletilebilen sular, Son olarak, hem arıtma hem de pompa tesisleri gerektiren sular, 22

23 SULARIN DERLENMESĠ (KAPTAJ) 23

24 2. Kaptaj (Suların Derlenmesi) Menba sularının derlenmesi: Menbalar (pınar) yer altı sularını taģıyan tabakanın herhangi bir Ģekilde yer yüzeyine çıkması sonucu teģekkül eder. Böylece yer altı suyu kendiliğinden yeryüzüne çıkmış olur. 24

25 2. Kaptaj (Suların Derlenmesi) Yer altı sularının derlenmesi: Yer altı suyu tabakasının yüzeye yakın ve kalınlığının da az olması halinde sular yatay tesislerle (sızdırma boru ve galerileri ile), derinde bulunması halinde ise düşey tesislerle (kuyular ile) alınır. 25

26 ġekil 1. Tek taraftan beslenen, basınçlı akiferde tesis edilmiģ galeri 26

27 ġekil 2. Serbest yüzeyli su yatağında açılmıģ kuyu 27

28 2. Kaptaj (Suların Derlenmesi) Yüzey sularının kaptajı: Yağmur suları sarnıçlar ile toplanır. 28

29 2. Kaptaj (Suların Derlenmesi) Yüzey sularının kaptajı: Göllerden su alınmasında kirletici kaynaklar, akıntı durumları, tabakalaģma derinlikleri, hakim rüzgarların yönü, varsa gemi trafiği göz önünde tutulmalıdır. Mümkün olduğu kadar sahilden uzaktan ve derinden su alınmalıdır. 29

30 ġekil 3. Göl ortasından suların alınması 30

31 SU ALMA YAPISI 31

32 SULARIN ĠLETĠLMESĠ (ĠSALE HATTI) 32

33 3. Ġletim hattı (isale) Suları bulunduğu yerden ihtiyaç bölgelerine götüren tesislere isale (iletim) hattı adı verilir. Ġsale hatları genel olarak, suyu taģıyan bir eleman ile bu elemanın gerektirdiği gerekli teçhizattan meydana gelir. Ġsale hatları akımın Ģekline göre: Serbest yüzeyli isale hatları (açık kanallar, galeriler) Basınçlı isale hatları (borularla), 33

34 3. Ġletim hattı (isale) 1. Serbest yüzeyli isale hattı Açık kanalların cidarları genellikle kargir, beton veya betonarme ile kaplanır. Galeriler, kargir, kesme taģ, tuğla, beton veya betonarmeden yapılır. Serbest yüzeyli isale hatları (açık kanallar ve galeriler) belirli bir eğimde olacakları için her tip zemine döģenmeleri zordur. ĠĢletme bakımından debilerin ayarlanması zordur. 34

35 3. Ġletim hattı (isale) 1. Serbest yüzeyli isale hattı Kirlenmeye karģı korunmaları zordur. Serbest yüzeyli isale hatlarının her iki tarafında en az 30 m mesafede bir koruma Ģeridi teģkil edilmelidir. Bu koruma Ģeridinde çevre sağlığına zararlı hiçbir faaliyet ve yapıya müsaade edilmez. 35

36 3. Ġletim hattı (isale) 2. Basınçlı isale hattı Su mühendisliğinde en büyük geliģme suları basınç altında iletebilen tesislerin geliģtirilmiģ olmasıdır. Bu sayede isale hatlarının boyları kısalmıģtır. Ayrıca kirlenme tehlikesi de büyük ölçüde azalmıģtır. Boruların taģınması ve döģenmesi kolaydır. Serbest yüzeyli isale hatlarında zaman zaman rastlanan tad, koku ve renk bozulmalarına borularda rastlanmaz. 36

37 3. Ġletim hattı (isale) 2. Basınçlı isale hattı Cazibeli Terfili Kısmen cazibe ve kısmen terfili olmak üzere üç grupta incelenir. Cazibeli isale: Kaptaj (su alma yerinin) kotunun Ģehir suyu haznesinin giriģ kotundan yeteri kadar büyük olması halinde sular cazibe ile (yer çekimi) iletilir. Terfili isale: Kaptajdaki su kotunun hazne kotundan daha düģük olması halinde sular tulumbalar ile yükseltilir. Bu Ģekildeki isaleye terfili isale adı verilir. 37

38 ġekil 6. Basınçlı isale tipleri 38

39 3. Ġletim hattı (isale) 2. Basınçlı isale hattı Basınçlı isale hattında font, çelik, plastik, betonarme, asbest-çelik borular kullanılabilir. 39

40 Boruların DöĢenmesi Plandaki boru güzergahı, arazi üzerine kazıklar çakılarak tespit edilir. Boruların döģeneceği hendek elle veya makine ile kazılabilir. Hendek kenarına getirilen borular iplerle yuvarlanarak veya gezer vinçlerle hendeğe indirilir. Boruların üzerinde m toprak dolgu kalacak Ģekilde hendek açılmalıdır. Borunun ağır trafiğe maruz yollarda trafik yüklerinden ve soğuk bölgelerde sıcaklık değiģmelerinden etkilenmemesi için bu değerler artırılabilir. Minimum hendek geniģliği 60 cm dir. 40

41 41

42 42

43 43

44 SU KEMERLERĠ Üzerinde su yolu bulunan kemerli köprü 44

45 3. Ġletim hattı (isale) Ġletim (isale) hattı donatım elemanları Vanalar, Tevkif (kapatma) vanaları, Tahliye (boģaltma) vanaları, Basınç kırıcı vanalar, Vantuzlar (hava vanaları), Hava bacaları, Basınç düģürücüler (maslaklar), Dolu savaklar, 45

46 Çevre Sağlığı Tesislerinin Tarihçesi Meskun bölgelerde kullanılmıģ sular münferit tesislerde yani septik çukurlarda toplanıyordu. Eski zamanlarda Ģehirlerde basınçlı su olmadığından atık su kanallarından önce yağmur suyu kanalları inģa edilmiģtir. Atık suların verildiği ortama alıcı ortam adı verilir. Atık suları ve yağıģ sularını toplayan, alıcı ortamlara götüren, alıcı ortamlara veren, verilmeden önce gerektiği kadar temizleyen tesislerin hepsine birden çevre sağlığı tesisleri adı verilir. 46

47 Çevre Sağlığı Tesislerine Gelen Suların Kaynakları ve Özellikleri Kanallara giren sular kaynak itibariyle: 1. Evlerden gelen atık sular, 2. Sanayi tesislerinden gelen atık sular, 3. Meskun bölgeden gelen yağıģ suları, 4. Sızıntı suları, 47

48 Kanallara giren sular kaynak itibariyle: 1. Evlerden gelen atık sular: Bu sular şehir içme suyu şebekesiyle evlere verilen temiz suların çeşitli şekillerde kullanıldıktan sonra aldıkları şekildir. İçerisinde bol miktarda organik madde, sabun, deterjan artıkları ve mutfak artıkları ihtiva eder. Bu suların içindeki maddeler zamanla ayrıģacak niteliktedir. Ayrışma sonunda H 2 S, NH 3, CO 2 ve CH 4 gazları ortaya çıkar. Ayrışma esnasında kötü kokular etrafa yayılır. Ayrıca evlerden gelen kullanılmış sular patojen bakterileri de ihtiva edebilir. Bunlardan dolayı bu sular hiç bekletilmeden ve tekniğine uygun bir Ģekilde bertaraf edilmelidir. 48

49 Kanallara giren sular kaynak itibariyle: 2. Sanayi tesislerinden gelen sular: Bu suların özelliği meydana geldiği sanayi tipine bağlıdır. Alıcı ortamlara doğrudan verilebilecek kadar temiz olanların yanında, belediye kanallarına ve tasfiye tesislerine verilemeyecek derecede kirli olanları vardır. Sanayi tesislerinden gelen asitli sular; sıcak sular; benzin, benzol ve gazolin gibi maddeleri ihtiva eden sular; fenol, siyanür ve arsenik gibi zehirli kimyasal madde ihtiva eden sular belediye kanallarına doğrudan bağlanamaz. Sanayi kuruluģlarının bazıları sularını belediye kanallarına vermeden önce uygun bir ön arıtma sisteminden geçirmelidir. 49

50 Kanallara giren sular kaynak itibariyle: 3. YağıĢ suları: Binaların çatılarından, caddelerden, bahçe ve parklardan gelen yağmur sularıdır. Bu sular toz, toprak, kum ve çakıl gibi inorganik maddelerle, yaprak, süprüntü ve çöp artıkları gibi organik maddeleri ihtiva ederler. Sokakları temiz olmayan yerleşim merkezlerinde ilk düşen yağmurlardan sonra oluşan yağış suları alıcı sular için zaman zaman tehlikeli olabilir, dikkatli olunması gerekir. 4. Yeraltında kanalların bağlantı yerlerinden kanallara sızan sular: Özellik itibari ile genel olarak temizdir. Bölgedeki zemin ve yer altı suyunun durumuna göre kanal debisinin hesabında miktar olarak göz önünde tutulur. 50

51 Çevre Sağlığı Tesislerinin Sınıflandırılması Bir yerleşim merkezindeki atık suları, sanayi sularını ve yağıģ sularını toplayan kanallar: 1. Ayrık sistem, 2. BirleĢik sistem, 3. KarıĢık sistem, 51

52 Çevre Sağlığı Tesislerinin Sınıflandırılması 1. Ayrık sistem kanal Ģebekesi: Bu sistemde evde ve bazı sanayi tesislerinde kullanılan sular ile yağış suları 2 ayrı kanal Ģebekesi ile toplanır. Son 50 yıldan beri bu sistem tavsiye edilmektedir. Bu itibarla yeni kurulan Ģehirler ile kanal şebekesi yeni inşa edilmiş yerleşim merkezlerinde bu sisteme daha çok rastlanır. 52

53 ġekil 1. Ayrık sistem kanal Ģebekesi 53

54 Çevre Sağlığı Tesislerinin Sınıflandırılması 2. BirleĢik sistem kanal Ģebekesi: Bu sistemde kullanılmış suları ve yağış sularını toplayan 1 kanal yapılır. Bilhassa eski Ģehirlerde bu sistem yaygındır. Genellikle yağmur suları için inģa edilmiģ olan kanallara, kullanılmıģ suların bağlanması sonucu ortaya çıkmıģtır. Bununla beraber bazı şartlar altında bugün dahi birleşik sistem tercih edilebilir. 54

55 ġekil 2. BirleĢik sistem kanal Ģebekesi 55

56 Çevre Sağlığı Tesislerinin Sınıflandırılması 3. KarıĢık sistem kanal Ģebekesi: Eski ve büyük Ģehirlerin bazı bölgelerinde birleģik sistem, bazı bölgelerinde ise ayırıcı sistem kanal Ģebekesi inģa edilebilir. Böyle sistemlere karıģık kanal Ģebekesi adı verilir. 56

57 ġekil 3. KarıĢık sistem kanal Ģebekesi 57

58 Kanalların Derinliği Büyük Ģehirlerde bodrum katlarının atık sularının alınabilmesi için cadde kanallarının 3-4 m derinlikte döşenmesi gerekir. Ancak az sayıdaki fazla derin bodrumların durumu dikkate alınmaz. Bu binalar, sularını kendi tulumbaları ile umumi kanallara vermelidir. 58

59 Tablo 2. Oturma bölgelerinde ortalama su kullanımı Mesken tipi Kullanılan su miktarları (L/kiĢi) Aralıklar Tipik değerler Apartman Otel (pansiyon) Müstakil evler: - orta büyüklükte, - büyük evler, - lüks evler, - küçük yazlık evler,

60 Tablo 3. Ticaret merkezlerinden gelen atık su miktarları Ticari merkez tipi Birim Atık su miktarı (L/ Birim. Gün) Aralıklar Tipik değer Hava limanı Yolcu Otomobil bakım merkezleri Bar Otel Otomatik çamaģır yıkama merkezleri Motel (lokantasız) Motel (lokantalı) Bakım yapılan araba ĠĢçi MüĢteri ĠĢçi MüĢteri ĠĢçi Makine KiĢi KiĢi Büro ĠĢçi Lokanta Yemek yiyen kiģi Süper market Tuvalet (odası) AlıĢveriĢ merkezleri ĠĢçi

61 Tablo 4. Değişik sanayi tesislerinin atık su değerleri Sanayi kuruluģu Konserve -yeģil fasülye, -Ģeftali-armut, -diğer sebze-meyve, Kimya sanayi -amonyak, -karbondioksit, -kükürt, Gıda ve içki sanayi -bira, -ekmek, -et paketleme, -süt ürünleri, -viski, Kağıt hamuru ve kağıt sanayi -kağıt hamuru, -kağıt, Tekstil -beyazlatma, -boyama, Atık su sınır değerleri (m 3 /ton) (canlı ağırlık) (pamuklu) ((pamuklu) 61