Malatyalı Fahri Kayahan kimdir?

Transkript

1 On5yirmi5.com Malatyalı Fahri Kayahan kimdir? "Uyan Sunam" ve "Sarı Kurdelem" gibi daha birçok türküyü müzik repertuvarımıza armağan eden Malatyalı Fahri Kayahan kimdir? Yayın Tarihi : 1 Mart 2017 Çarşamba (oluşturma : 1/7/2019) Fahri Kayahan 1918 yılında Malatya da doğdu. Babası Gaffar Ağa sülalesinden Mustafa Bey, annesi Şam Kadısı nın kızı Şerife Hanım dır. Şerife Hanım ile Mustafa Bey in Makbule ve Fahri adında bir kız bir erkek çocukları olur. Fahri Kayahan ın kız kardeşi Makbule 11 yaşındayken ateşli bir hastalıktan ölür. Ailenin tek çocuğu olarak kalan Fahri büyük bir özenle yetiştirilir.ilk, orta ve lise tahsilini Malatya da tamamlar. Babasının Malatya nın en büyük manifatura dükkanına sahip olması genç Fahri Kayahan ı bu dükkanda çalışmaya mecbur eder. MÜZİKLE TANIŞMASI Ancak O nun gözü müziktedir Bir enstruman çalmak, türkü söylemek ister hep. Fırsat buldukça dağda bayırda arkadaşlarıyla gramafon dinlemeye giderler. Kendi yöresinin dışındaki müziklerle tanışması da bu dönemde başlar. İlk önceleri bağlamaya heves eder ve bir süre bağlama çalar. Daha sonra Karaköylü Reşat Dayı dan tambur dersleri alır. Fahri Kayahan ın bizler için son derece karanlıklarla kaplı bu yılları O nun sonraki yaşamında etkin rol oynayacaktır. Kayahan ın meslek yaşamındaki önemli olaylardan biri de bağlamayı bırakıp Tambur çalmasıdır. (Ayrıntılar için Kayahan ın Müzik Yaşamı ve Eserleri bölümüne bakınız.) EVLİLİĞİ Henüz ilk gençlik çağlarını yaşayan Malatya lı Fahri, şehir merkezinde katıldığı bir şenlik sırasında Fahriye* isminde genç ve güzel bir kızla tanışır. Malatya nın ileri gelen ailelerinden olan Hamikoğulları ndan Hacı Ağa nın kızı Fahriye ile 1933 yılında evlenir. Hacı Ağa nın konağına iç güveyi giren Fahri kısa zamanda bu konakta yapılan müzik toplantılarının tanınmış simaları arasına girmeyi başarır. Konakta keman, piyano, ud, tambur gibi enstrumanlar bulunmaktadır. Hacı Ağa keman çalmakta, damadı Fahri de ona tamburu ve sesi ile eşlik etmektedir. Bir süre sonra Fahriye Hanım hamile kalır ve 1934 yılında Suade adını verdikleri bir çocukları doğar. Fahriye ve Fahri Kayahan çifti mutluluk ve esenlik içinde yaşamlarını sürdürmektedirler. Ancak 1936 yılının Ocak ayının son gününde Fahri Kayahan ın daha sonraki yaşamında derin izler bırakacak o talihsiz olay yaşanır. Fahriye Hanım hayatını kaybeder. "Uyan Sunam" türküsünün yaşanmış öyküsü

2 Fahri Kayahan eşini kaybetmenin derin acısına dayanamaz. Bu olay karşısında iki yaşındaki kızı ile annesi ve babasını da alarak Malatya yl terkeder; İstanbul a gelir. Kendisini İstanbul un usta müzisyenlerinin ve bestekârlarının arasında bulur. Selahattin Pınar, Artaki Candan gibi ünlü isimlerle tanışır. O yıllarda İstanbul un canlı müzik merkezleri konumunda olan Borsa Kıraathanesi nde, Belvü Çay Bahçesi nde tamburu ve sesiyle başarılı programlar yapar yılında Almanya ya giderek Polydor Plak firmasına yedi adet plak doldurur. İstanbul un müzik yaşantısını kısa zamanda öğrendiği gibi yurt dışındaki müzik atmosferini de öğrenmiştir artık. Yurda döndükten sonra Malatya lı Fahri Kayahan adıyla ünlenecek onlarca plağa sesinin ve sazının nağmelerini kaydettirecektir. Yine pekçok besteye bu dönemde imzasını atar. Malatyalı Fahri nin tüm yurdu saran şöhreti 1940 lı 50 li yıllarda hep sürecektir DOLMABAHÇEDE ATATÜRKL'E 1937 yılında Dolmabahçe Sarayı nda Atatürk ün huzurunda çalıp söyler yılında bedelli kısa dönem askerlik görevini tamamlar. Fahri Kayahan Malatya nın sayılı manifaturacılarından birinin oğlu olması sebebiyle daima şık ve temiz giyinen bir kişidir. Yaşamı boyunca hiç içki ve sigara kullanmadığı söylenir. İKİNCİ EVLİLİĞİ İIk evliliğinden yıllar sonra Sadiye Arcuman la kısa bir evlilik daha yapmıştır. Yaşamı boyunca gerek iş ve sanat çevresinden, gerekse memleketinden pek çok arkadaşı ile muhabbette olmasına rağmen o yalnız ve içine kapanık bir insandır. MALATYALI FAHRİ SİNEMADA 1940 lı yılların yükselen değerlerinden biri de ses sanatkarlarının film çevirmesidir. Müzeyyen Senar ile Kerem ile Aslı, Suzan Yakar ile Saz ve Caz filmlerinde oyuncu olarak rol almıştır. Bu filmlerde olduğu gibi bazı filmlerde yalnızca tamburu ve sesiyle film müzikleri yapmıştır. Bununla birlikte Fahri Kayahan ın senaryolarını burada anmadan geçmemek gerekir. Çoğu Anadolu insanının yaşamından kesitleri içeren bu senaryoların bazıları filme çekilmiştir. Tamamı 60 civarında olan senaryolarından bazıları şunlardır; Sarı Kordela, Şirvan ile Abuzer, Ezo Gelin, Bülbül, Öldüren Yumruk, Gümüş Kırbaç, Perçemli Aslan, Yıldızlardan Gelen Dilber, Sokak Rakkasesi FAHRİ KAYAHAN İSMET PAŞA Fahri Kayahan ın ilk gençlik yıllarından itibaren gerek görüntüsüyle gerekse davranışlarıyla daima elitist bir hal sergilediğini yakınları söylemektedir. Böylesi bir yaşam tarzı O nu devletin en üst düzeyindeki simalarla da buluşturmuş ve bu kişilerle uzun süreli birliktelikler yaşamıştır. Bunlardan biri Atatürk le olan beraberliğidir. Sık sık Atatürk ün huzurunda çalıp söylediği ve sohbet ettiği anlatılır. Bu türden yakınlaşmaların en yoğunu ise İnönü ailesiyle olmuştur. İstanbul a geldikleri ilk

3 günden itibaren İnönüler in Kayahan Ailesi ne himmetleri anımsanmayacak derecededir. Fahri Kayahan ın İsmet Paşa yla ilişkileri hep sıcak bir zeminde gerçekleşmiştir Askeri ve bürokrat çevreyle ilişkileri ise sürekli devam etmiştir. Bununla birlikte o dönemdeki ( ) kırsal kesimin müzik anlayışının farklı bir tarzla şehir ortamında Fahri Kayahan la taş plaklara aktarıldığını görüyoruz. Malatyalı Fahri nin yukarıda aktardığımız üst düzeydeki (bilhassa yönetimdeki) kişilerle olan ilişkilerinin yanında, özellikle hemşehrisi ve arkadaşlarıyla olan ilişkileri özel hayatının en yoğun ve duygulu kısmını oluşturur. Ahmet Fırat, Mehmet Kığılı, Asım Kurdal, Mahmut Hoşhanlı, Nazım Uzun Hekimoğlu, Şefik Kayahan, Ziya Soylu, Enver Bengü, Mustafa Kılıçaslan, Faruk Diyarbakırlı, Çakır Ahmet ve Beşiktaşlı Arap Zeki en yakın dostlarıdır Dost meclislerindeki Fahri Kayahan sakin, duygulu, samimi kişiliğiyle tanınmıştır. İçki ve sigara kullanmayışı onun hiçbir zaman aşırı davranışlarda bulunmamasının sebebi olarak gösterilir. EVİNİN SOYULMASI VE ÖLÜMÜ Ancak bu fazlasıyla hassas mizacı kendisine her zaman ağır faturalar çıkarmıştır. Bilhassa hayatının son döneminde yaşadığı talihsiz olay karşısında dayanma gücünü yitirmiştir yılının ilk yarısıdır. Kayahan o sıralar Galatasaray Kalyoncu Kulluk ta Ömer İnönü ye ait bir evde oturmaktadır. Bir gece akrabalarından Avni Kurtbilek in evine misafir olarak gitmiştir. Gece yarısı eve döndüğünde evinin soyulduğunu görür. Bütün plakları, elbiseleri, kıymetli özel eşyaları, evinde ne varsa götürülmüştür. Olay karşısında şok geçiren Kayahan hastaneye kaldırılır. Çilelerle ve sıkıntılarla dolu bir yaşamın ardından yaşanan bu olay karşısında vücudu ve gönlü dirençsiz kalmıştır. Yaklaşık bir ay hastanede yatar. Doktorların olağanüstü çabalarına rağmen kurtarılamayarak 22 Nisan 1969 Salı günü yaşama veda eder. Zincirlikuyu Mezarlığı nda defnedilmiştir. SARI KURDELEM SARI ve ATATÜRK Sene Atatürk Dolmabahçe Sarayı nın denize bakan balkonunda sabah kahvesini içiyor. Hava ılık, deniz buruşuksuz. Bu bahar sabahında boşluktaymış gibi hafif ve ferah hissediyor insan kendini. Yağız bir kayıkçı, kürekleri aheste aheste çekerek sarayın önünden geliyor. Bu bahar havası, içindeki aşk ve hasret hislerini kımıldatmış. Yanık yanık, hazin hazin bir şarkı okuyor; Sarı kurdelem sarı Dağlara saldım yari Dağlar kurbanın olam Tez gönder nazlı yari Yandım hey vallah yandım esmerim Ben esmeri badem ile fıstık ile beslerim

4 Kayıkçının gür sesi sarayın pencerelerine doğru perde perde, dalga dalga yayılıyor. Ve Atatürk bu melankolik melodinin tesirinden dakikalarca kurtulamıyor. O gece Safiye Ayla ya; - Bu sabah diyor, balkonda kahve içerken bir sandalcının Sarı kurdelem diye tutturduğu şarkıyı dinledim, melodi çok hoşuma gitti. Ve bu şarkıyı o gece üç defa tekrar ettikten sonra Selahaddin Pınar a soruyor; Bu şarkının bestekârı kimdir? Fahri adında bir genç paşam. O halde bestekârından da dinleyelim bu şarkıyı. Fahri Kayahan anlatıyor: 1937 senesi idi. O tarihte Taksim Bahçesinde çalışıyordum. Gece seansımdan sonra Cağaloğlu ndaki pansiyonuma dönmüştüm. Kapıya vurulan şiddetli darbelerle birden uyandım ve Kim o? Diye seslendim. Sert bir ses cevap verdi. -Polis Kapıyı aç Saate baktım Gecenin bu saatinde polisin kapıma dayanmasını icap ettiren ne suç işlemiştim. Yoksa bir iftiraya mı kurban gidiyordum? Bir anda zihnimden birçok kötü ihtimaller geçmişti. Korku yüreğimi sardı. Kapıyı açtım. Bir polis: Giyin benimle gel dedi. Giyindim, polisi takip ettim. Israrla soruyordum; Nereye götürüyorsunuz, suçum nedir benim? Cinayet işlemişsin, diye cevap verdi polis, vak a yerinde tatbikat yapacağız. Korktuğum başıma gelmişti. Demek bir iftiraya uğramıştım. Benim cinayetten falan haberim yok. iftira etmişler bana. diye inledim. Polis, bir anda beni motisikletin sepetine attı ve gaza bastı, Artık ne etrafımı görebiliyor, ne de bir şey düşünebiliyordum. Motosiklet durduğu zaman polis elimden tutup yere aldı beni. Çok mu korktun? diye sırtımı okşadı ve ilave etti: Şaka yaptım. Haydi bakalım, doğru Atatürk ün huzuruna, seni istemiş. Hayırdır inşaallah. Baktım. Dolmabahçe Sarayı nın önündeyim.

5 Fahri Kayahan Atatürk ün huzuruna giriyor, iki ellerine sarılıp öpüyor. Kendisine saz heyeti arasında yer gösteriliyor. Nubar Tekyay, Şükrü Tunar Necati Tokyay, Selahaddin Pınar, Safiye Ayla da oradadır. Masanın üzeri fındık, fıstık, badem doludur. Haydi diyor Atatük, İşte fıstık, işte badem. Başla bakalım. Kayahan, şarkısı: Ben esmeri badem ile fıstık ile beslerim diye bitirince Ata mırıldanıyor. Ben olsam kaymakla beslerim Ve böylece kıymetli sanatkar o geceden itibaren O nun mutad saz heyetine dahil oluyor. -Sarı Kordela bir zamanlar cezbe halinde kütleleri sarmıştı. Kaç plak satıldı Sarı Kurdele den? Bizde hiçbir plağa nasip olmamış bir rekor bu. Fahri Bey in 60 bestesinin plak satışı mecmuu Bir çok besteciyi imrendirecek bir rakam. Halbuki diyor, halk musikisini ilk defa sahneye getirirken tutunacağına kimse ihtimal vermiyordu. Çünkü 400 senelik maziye sahip klasik oluş bir musiki yanında cüce kalacak diyorladı. Hulbuki halk kendi ruhuna daha yakın buldu bu musikiyi. Sarı Kurdele nin ve diğerlerinin rekor satışları da buna pek güzel ispat. Fahri Bey in birkaç cepheli bir faaliyeti var. Beste yapıyor, şarkı okuyor, senaryo yazıyor ve filmlerde rol alıyor. Hangi filmde oynadınız? Müzeyyen Senar la Kerem ile Aslı da oynadık. Müziklerini de ben yapmıştım. Saz ve Caz ı da Suzan Yakar la oynadık. Halk şairlerinden en çok kimi seviyorsunuz? Emrah ı. Bir kıtasını da Muhayyer makamından besteledim. Be hey ela gözlü koca dilber Sen benim derdimden deva bilmezsin Sen nasıl tabipsin yoktur ilacın Bağrımda yaramı sarabilmezsin Sarı Kurdela nın bir hikayesinden bahsederler?

6 Evet hazin bir aşk macerasıdır bu. Merhum eşimle mektep sıralarında sevişmiştik. Sarı Kordela takardı saçlarına. Hazin ve uzun bir macera. Ayağa kalktı, mevzu değiştirmek istiyordu. Beş yaşındaki şempanzesi Beybi ile şimdi yalnız yaşayan sanatkarı maymunu ve hazin macera sının hatıralarıyla başbaşa bıraktım. (Renk Dergisi, 1959, s.3,12) Sadi Borak Fahri kayahan türküleri Yar derde derman olmaz Çiçekten harman olmazyar derde derman olmaz Darılmış güle bülbül Gelip dalına konmaz Çektiğim acı yeter Ocakta duman tüter Ellerin derdi vardır Benimki daha beter Kalbimde bir yara var Mektubum git yara var Hekim hekim dolaşalım Ne ilaç ne çare var Öksüzem yüzüm gülmez Dertliyem kimse bilmez Göz göz olan yarayı Örterem kimse görmez Ördeğin sürüsü kaz ile(n) gelir Baharın kokusu yaz ile(n) gelir Yiğidin sevdiği güzel olursa Salını salını naz ile gelir Esme rüzgar esme başım dumanlı Nazlı yardan ayrı kaldım kalalıkaradır kaşları yay eylemişler Aklımı başımdan al eylemişler Duydum güzelleri pay eylemişler Varam gidem bak(ğ)am yar kime düşmüş Esme rüzgar esme başım dumanlı

7 Nazlı yardan ayrı kaldım kalalı Keklik dağlarda çağlar Yavrum diye diye ağlar Günden güne yansa dağlar Ağlarım ben kekliğime ley ley Seherde öten bülbüle ey ipeklenmiş tüyllerine Yanaktaki benlerine ley ley Ağlarım ben kekliğime Keklik bizden uzaklaştı Yolumuz sarpa dolaştı Hünkâr Kal asını aştı Belki yavrusuna kavuştu Ağlarım ben kekliğime ley ley Seherde öten bülbüle ey ipeklenmiş tüyllerine Yanaktaki benlerine ley ley Ağlarım ben kekliğime Keklik küsme barışalım Yuvamıza kavuşalım Senden ötmek benden gitmek Yolumuzda ağlaşalım Ağlarım ben kekliğime ley ley Seherde öten bülbüle ey ipeklenmiş tüylerine Yanaktaki benlerine ley ley Ağlarım ben kekliğime Aşağıdan gelir bir kanlı melek Yolumu yolsuza düşürdü felek Seni sevdim diye ölmem mi gerek Kıyma zalım kıyma canıma kıyma Aldanıp meleğin sözüne uyma Orucu tuttum da bayram etmedim Emrinizden ayrı bir iş tutmadım

8 Doğrudan ayrılıp eğri gitmedim Kıyma zalım kıyma canıma kıyma Aldanıp meleğin sözüne uyma Şu dağları delmeli Kül edip elemeli İçerim kan ağlıyor Yarimi görmeyeli Uy uy demeye geldim Yarim görmeye geldim Yavrum yaren nerende Merhem olmaya geldim Dağlar dağladı beni Gören ağladı beni Ayırdı zalim felek Derde bağladı beni Uy uy demeye geldim Yarim görmeye geldim Yavrum yaren nerende Merhem olmaya geldim Şu dağın arkasından Öldüm yar sevdasından Çağırsaydı giderdim O yarin arkasından Uy uy demeye geldim Yarim görmeye geldim Yavrum yaren nerende Merhem olmaya geldim Ayrılık ateşten bir ok Nazlı yardan hiç haber yok Benim derdim herkesten çok Ben nasıl yanmıyam dağlar İçine düştüm bir selin Kimse sormaz nedir halin Nazlı yarim olmuş gelin

9 Ben nasıl yanmıyam dağlar Bu sevgi de bir masalmış Yar ellerle zevke dalmış Unut diye haber salmış Ben nasıl yanmıyam dağlar Kaynak:fenerciler.wordpress.com *Bir başka kaynakta eşinin ismi Suna olarak geçmektedir. "Uyan Sunam" türküsünü yazdığına göre eşinin isminin Suna olması daha gerçekçiidir.- (On5yirmi5) - Bu dökümanı orjinal adreste göster Malatyalı Fahri Kayahan kimdir?