YILLAR İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE

Transkript

1

2 TÜRKİYE İLE TİCARET Genel Durum Libya, Ekonomi Bakanlığı tarafından döneminde Hedef Ülkelerden birisi olarak belirlenmiştir. Türkiye ile Libya arasındaki ticari ilişkiyi 2000 yılından bu yana incelediğimizde; Libya dan çok miktarda petrol ithal ettiği döneminde Türkiye nin, Libya ile ticareti sürekli olarak açık vermiştir. Türkiye nin petrol ithalatında, 2007 yılından sonra Libya yerine Rusya ve İran ı tercih etmesi nedeniyle Türkiye nin Libya ile ticareti fazla vermeye başlamıştır. Türk müteahhitlerinin Libya da üstlendikleri projelerin, 2006 yılından itibaren her yıl artması da Türkiye nin Libya ya ihracatına olumlu yönde yansımıştır. Türkiye-Libya Dış Ticaret Değerleri (Milyon Dolar) İhracat YILLAR İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE Son yıllarda Türk müteahhitlerinin üstlendikleri projelerin de etkisiyle, Türkiye nin Libya ya ihracatı sürekli artış göstermiştir. Ancak, 2011 yılında ülkede yaşanan iç karışıklıklar nedeniyle, Türkiye nin Libya ya ihracatı bir önceki yıla göre % 61 oranında gerileyerek 747 milyon ABD Dolar olarak gerçekleşmiştir yılında Libya daki rejim değişikliğinin ardından ekonominin toparlanmaya başlaması, Türkiye nin Libya ya ihracatını da olumlu yönde etkilemiş ve ihracatımız 2012 yılında 2,1 milyar dolara ve 2013 yılında ise %28,7 oranında artarak 2,7 milyar dolara ulaşmıştır. Ayrıca, Libya ya dış ticaret istatistiklerinde yer almayan milyon dolar civarında bavul ticareti de yapıldığı bilinmektedir yılında Libya ya ihraç edilen belli başlı ürünler;

3 - İnşaat malzemeleri (inşaat demiri, çimento, PVC kapı, pencere profili, kablo, demirçelik inşaat aksamı, plastik borular, doğal taşlar, demir-çelik sac ve levhalar, seramik karolar) - Halılar, - Mobilya, - Mücevher, - Fındık, - Buzdolabı ve dondurucular, - Bisküvi, - Çikolata ve kakaolu gıdalar, - Makarna, - Elektrik transformatörleri, - Klimalar, - Plastik ambalaj malzemeleri, - Kanatlı etleri, - Maden, taş ve toprak işleme makineleri, - Tarım alet ve makineleri Türkiye'nin Libya'ya İhracatında Başlıca Ürünler (1.000 Dolar) GTİP Ürünler Demir veya alaşımsız çelikten çubuklar (dövülmüş, sıcak haddelenmiş, haddeleme işleminden sonra buru Dokunmuş halılar ve dokumaya elverişli maddelerden diğer yer kaplamaları Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları Mücevherci eşyası ve aksamı (kıymetli metallerden veya kıymetli metallerle kaplama metallerden) Çimento Demir veya alaşımsız çelikten filmaşin (sıcak haddelenmiş, kangal halinde) Plastikten monofiller, ince ve kalın çubuklar ve profiller (enine kesitinin en geniş yeri > 1mm) Diğer kabuklu meyveler (taze/kurutulmuş) (kabuğu çıkarılmış/soyulmuş) Buzdolapları, dondurucular ve diğer soğutucu ve dondurucu cihazlar ve ısı pompaları Oturmaya mahsus mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları Ekmek, pasta, kek, bisküvi ve diğer ekmekçi mamüller, hosti, boş ilaç kapsülü mühür güllacı, pirinç

4 İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer elektrik iletkenler; tek tek kaplanmış liflerden oluşan fibe Demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı, inşaatta kullanılmak üzere hazırlanmış demir veya çelik Plastikten hortumlar, borular ve bağlantı elemanları (manşon, nipel, dirsek, flanşlar, vb.) Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları Makarnalar ve kuskus Yontulmaya veya inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan taşı hariç), mozik için küp şeklinde taşl Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde ürünleri (genişlik >= 600 mm) (sıcak haddelenmiş) (kaplanm Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde mamulleri, genişliği 600 mm veya daha fazla olanlar (kapla Elektrik transformatörleri, statik konvertörler (örneğin; redresörler) ve endüktörler Elektrikli su ısıtıcıları, elektrotermik cihazlar, ortam ısıtıcıları, saç ve el kurutucuları, ütüler Cilalı veya sırlı seramikten döşeme veya kaplama karoları ve kaldırım taşları; cilalı veya sırlı moz Klima cihazları (motorlu bir vantilatör ile nem ve ısıyı değiştirmeye mahsus tertibatı olanlar) Plastiklerden eşya taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus malzeme, tıpa, kapak, kapsül ve diğer ka Borular, kazanlar, tanklar, depolar ve benzeri diğer kaplar için musluklar, valfler (vanalar) ve ben Kümes hayvanlarının etleri ve yenilen sakatatı (taze, soğutulmuş veya dondurulmuş) Tohum, hububat, kuru baklagilleri temizleme, tasnif etme ayıklama ve öğütmeye mahsus makina ve cihaz Toprak, taş, metal cevheri vb. Ayıklama, eleme, tasnif, ayırma, yıkama, kırma, öğütme, yoğurma, kalı Demir veya çelikten sobalar, mutfak soba ve ocakları, barbekü, mangal, gaz ocakları vb ile bunların Tütün/tütün yerine geçen maddelerden purolar,

5 sigarillolar ve sigaralar Demir veya çelikten diğer ince ve kalın borular ve içi boş profiller Bulaşık, şişe vb yıkama ve kurutma makinaları, şişe, kutu çuval vb doldurma, etiketleme makinaları, Erkekler ve erkek çocuk için takım elbise, takım, ceket, blazer, pantolon, tulum ve şort (yüzme kıy Kağıt, karton, selüloz vatka ve selüloz liften tabakalar Sentetik filament ipliklerinden dokunmuş mensucat Karayolu taşıtları için aksam, parça ve aksesuarlar Demir veya çelikten sıkıştırılmış veya sıvı hale getirilmiş gazlar için kaplar Dokunmuş kadife, pelüş ve tırtıl mensucat Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar Bakır teller İthalat 2011 yılında ülkede yaşanan iç karışıklıklar nedeniyle, 139 milyon ABD Dolarına gerileyen Türkiye nin Libya dan ithalatı, 2012 yılında 416,1 milyon ABD Dolarına ve 2013 yılında ise bir önceki yıla göre %27 oranında gerileyerek 303,9 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Libya dan olan ithalatımızda önem arz eden ürünler ham petrol, petrol yağları, petrol gazları, ham altın, kimyasal gübre, demirli ürünler, koyun ve kuzu derileridir. Türkiye'nin Libya'dan İthalatında Başlıca Ürünler (1.000 ABD Doları) GTİP Ürünler Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar Altın (platin kaplamalı altın dahil) (işlenmemiş veya yarı işlenmiş ya da pudra halinde) Azotlu mineral veya kimyasal gübreler Asiklik alkoller ve bunların halojenlenmiş, sülfolanmış, nitrolanmış veya nitrozalanmış türevleri Demir cevherinin doğrudan indirgenmesi ile elde edilen demirli ürünler (parça, pellet) (demir oranı Koyun ve kuzuların ham derileri Canlı balıklar

6 7601 İşlenmemiş aluminyum Sığır (bufalo dahil) ve at cinsi hayvanların ham post ve derileri Aluminyum döküntü ve hurdaları Bakır döküntü ve hurdaları Yün ve yapağı (kardesiz/taranmamış) Her nevi kükürt (süblime, presipite ve kolloidal kükürt hariç) Mücevherci eşyası ve aksamı (kıymetli metallerden veya kıymetli metallerle kaplama metallerden) Diğer ham post ve deriler İşlenmemiş kurşun Koyun ve kuzuların dabaklanmış veya crust (ara kurutmalı) derileri Evlilik, miras, öğrenci, tabut, insani yardım kuruluşu, malül, sakat, engelli, kişisel, yolcu berabe Rafine edilmiş bakır ve bakır alaşımları (ham) Elektrik akümülatörleri (bunıarın separatörleri dahil) Sodyum hidroksit (kostik soda), potasyum hidroksit (kostik potas), sodyum veya potasyumun peroksitl Balıklar (taze veya soğutulmuş) Borular, kazanlar, tanklar, depolar ve benzeri diğer kaplar için musluklar, valfler (vanalar) ve ben Sular (mineral ve gazlı sular dahil) ve alkolsüz diğer içecekler (tatlandırıcılı, lezzetlendirilmiş) Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış) 0303 Balıklar (dondurulmuş) Adi metallerden donanım, tertibat vb. Eşya (mobilya, kapı, pencere, bavul, askılık vb için) Kitaplar, broşürler, risaleler ve benzeri matbuat Plastikten hortumlar, borular ve bağlantı elemanları (manşon, nipel, dirsek, flanşlar, vb.) Çakıl taşı, kırılmış/ezilmiş taş, çakmak ve yassı iri 1 3

7 çakıl taşı, cüruf, moloz vs Plastikten diğer eşya Alüminyum saclar, levhalar, şeritler (kalınlığı 0,2 mm. Yi geçenler) Sıvı veya tozları püskürtmeye, dağıtmaya mahsus mekanik cihaz, yangın söndürme cihazları, yangın ve Dokuma ipliklerin, mensucatın yıkanması, temizlenmesi, kurutulması, ütülenmesi, sarılması, katlanması Sabunlar, yüzey aktif organik ürünler ve müstahzarlar Plastiklerden eşya taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus malzeme, tıpa, kapak, kapsül ve diğer Camdan damacana, şişe, kavanoz, çanak, ilaç tüpleri, serum ampülleri ve diğer kaplar Demir veya alaşımsız çelikten profiller 0 Karşılıklı Yatırımlar 2013 yılı itibariyle ülkemizde 172 adet Libya sermayesine sahip firma faaliyet göstermektedir. Bunların yatırımları toplamı 98 milyon dolardır. Bu firmaların büyük çoğunluğu toptan ve perakende ticaret ile iştigal etmekte, diğerleri ise hizmet sektöründe faaliyetlerini sürdürmektedirler. Öte yandan, son 6 yılda Libya sermayeli şirketler için 1 adet teşvik belgesi düzenlenmiş olup söz konusu belge ile öngörülen yatırım miktarı 1,8 milyon dolardır. Türk firmalarının Libya da inşaat, tarım, madencilik, imalat ve hizmet sektörlerinde olmak üzere yaklaşık 37 milyon dolar tutarında yatırımı bulunmaktadır. Enerji Konusundaki İlişkiler Libya da üretilen başlıca maden ve mineraller, doğal gaz, ham petrol, çimento, kükürt, ham çelik, demir, amonyak ve metanoldür. Bunlar arasında ülke ekonomisine en büyük katkıyı doğal gaz ve petrol üretimi sağlamaktadır. OPEC üyesi olan Libya, 44,3 milyar varil ile Afrika kıtasının en büyük, dünyanın ise 7. büyük petrol rezervine sahip ülkesidir. Dünya toplam petrol rezervlerinin %3,3 ü Libya dadır. Libya nın petrol rezervlerinin büyük kısmı henüz araştırılmamış olup, ülkenin sadece %25 i için petrol şirketleriyle arama anlaşmaları yapılmış durumdadır. Libya nın doğalgaz rezervleri ise 1,5 trilyon m³ tür. Bu miktar ile Afrika kıtasında Nijerya, Cezayir ve Mısır dan sonra dördüncü sırada bulunmaktadır. İkili İlişkiler Libya ile Sekiz Ülke (Mısır, Irak, Ürdün, Lübnan, Libya, Filistin, Suriye ve Türkiye) Elektrik Şebekelerinin Enterkoneksiyonu Projesi (EIJLLPST) ve Avrupa Birliği nin finansman desteği ile 1 0 0

8 sürdürülen ve tüm Akdeniz Ülkelerini kapsayan MEDRING Projesi kapsamında çalışmalar sürdürülmektedir. Libya, İtalya ile Akdeniz i geçecek Green Stream Projesi kapsamında, başta İtalya olmak üzere Avrupa pazarına gaz nakli çalışmalarını sürdürmektedir. Green Stream Projesi, ülkemizin yürütmekte olduğu, Avrupa Birliği tarafından da desteklenen, Güney Avrupa Gaz Ringi Projesi kapsamında Hazar Bölgesi ve diğer uluslararası kaynaklardan alınacak doğal gazın Türkiye ve Yunanistan üzerinden Avrupa pazarına nakil çalışmalarına rakip durumundadır. Ayrıca, Türkiye, Bulgaristan, Romanya, Macaristan ve Avusturya güzergâhı üzerinden Avrupa ya gaz taşınmasını amaçlayan Nabucco Projesi nin gelişimi açısından da rakip olacağı düşünülmektedir. Ulaştırma Karayolu Libya km uzunluğunda asfalt yol ağına sahiptir. Tunus sınırından Mısır sınırına kadar yapılması planlanan otoban projesinin (Trans-Libya) teknik çalışmalarının en kısa zamanda tamamlanması öngörülmektedir. Ayrıca Kuzey-Güney hattından Libya yı Sudan, Çad ve Nijer e bağlayacak olan karayolu projesi hususunda henüz somut bir adım atılmamıştır. Libya da önümüzdeki dönemde ulaştırma sektörüne, özellikle de liman ve havaalanlarının geliştirilmesine kalkınma planlarında öncelik verilecektir. Savaş nedeniyle hasara uğrayan karayolu ağı, liman ve havaalanları onarılacak, ayrıca Trablus, Bingazi ve Sebha hava alanlarının kapasiteleri arttırılacaktır. Hasar gören sahil yolu ve kıyıyı iç kesimlere bağlayan karayolları onarılacak, ayrıca kısa vadede Demiryolları Yapım ve Yönetim İdaresinin Libya Ulaştırma ve Taşımacılık Bakanlığına bağlanması ile birlikte ülkedeki demiryollarının rehabilitasyonu ve demiryolu ağının genişletilmesi projeleri hız kazanacaktır. Denizyolu Deniz taşımacılığı alanında Libya nın ulusal mevzuatından kaynaklanan karar sürecinin yavaşlığı, zaman zaman gerek gemilerin gerekse de gemi personelinin mağdur olmasına neden olmaktadır. Son bir yıl içerisinde Libya limanlarında Türk Bandıralı gemilerden bazıları, yük operasyonlarında ve yakıt alımları sırasında yaşanan sorunlar nedeniyle tutulmuş, mahkemelerce belirlenen tazminatlar için P&I (Protection and Indemnity) kuruluşları tarafından güvence verilmesine rağmen söz konusu gemiler ve personelleri mahkeme süreleri uzatılarak limanlarda tutulmuşlardır (MV ALISA, MNE-S gemileri). Demiryolu Bingazi ve Barce (AlMarj) arasındaki hattın terk edildiği 1964 yılından bu yana, Libya da herhangi bir demiryolu hizmeti bulunmamaktadır. Ancak, hükümet Tunus tan Mısır a uzanan km lik sahil hattını ve Sirte den Sebha ya uzanan 992 km lik hattı kapsayan yeni bir ulusal demiryolu programını uygulamaya koymuştur. Söz konusu projeleri Rus ve Çinli firmalar üstlenmişlerdir. Ayrıca Bingazi ve Tobruk arasında hızlı tren hattı inşa edilmesi planlanmaktadır. Havayolu THY Trablus a haftada on bir, Bingazi ye ise haftada on sefer düzenlemektedir. Diğer taraftan Misurata ya da haftanın her günü birer sefer olmak üzere, yedi sefer düzenlenmektedir.

9 Ayrıca 7 Ekim 2012 tarihinden itibaren Libya nın diğer bir şehri Sebha ya haftada 3 gün olmak üzere seferler başlatılmıştır. Turizm Türkiye-Libya arasında imzalanmış bir Turizm İşbirliği Anlaşması bulunmamakla birlikte, İki ülke arasında mevcut olan ve yıllarını kapsayan Kültürel Değişim Programı nın yenilenmesi amacıyla Dışişleri Bakanlığı nın eşgüdümünde çalışmalar sürdürülmektedir. Sosyal Güvenlik ve İşgücü Ülkemiz ile Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi arasında imzalanan Sosyal Güvenlik Sözleşmesi ve bu sözleşmenin uygulanmasına dair İdari Anlaşma 1985 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu sözleşme, Libya da iş üstlenen Türk müteahhitlerinin yanında çalışan daimi Türk işçilerinin sosyal güvenlik haklarının sağlanması hususunu düzenlemiş bulunmaktadır. Bu alandaki sorunların çözümünü teminen ülkemiz Sosyal Güvenlik Kurumları ile Libya Sosyal Sigortalar Kurumu arasında her yıl düzenli olarak yapılan Sosyal Güvenlik Teknik Komite Toplantıları 1996 yılından beri kesintiye uğramıştır. Libya Hizmet İşleri Genel Halk Komitesi nce alınan 1430/5 sayılı Karar gereği, yabancıların istihdamına ilişkin hususlar yeniden düzenlendiğinden, Libya da faaliyet gösteren Türk firmalarının 2000 yılı Nisan ayından itibaren Türkiye den getirmek istedikleri işçiler için blok çalışma vizesi alamamaları, Libya da Türk İşgücü istihdamını güçleştirmektedir. Türkiye-LİBYA Yatırım İlişkileri Libya 2010 yılına kadar hidrokarbon sektörü başta olmak üzere 30 milyar ABD Dolar lık yabancı sermayeyi ülkeye çekmeyi planlamaktadır. Libya da Yatırım Teşvikleri Yabancı sermayeyi teşvikte petrol sektörü ve diğer sektörler için iki ayrı düzenleme mevcuttur. Libya nın genel yabancı sermayeyi teşvik yasası 1997 yılında düzenlenmiş olmakla birlikte, konuyla ilgili temel düzenlemelerin yapılması devam etmektedir. Bu konuda yetkili kurum Yabancı Yatırım Kurulu dur. Libya ya yönelik projesi olanlar ya doğrudan bu Kurula veya ülkelerindeki Libya Halk Büroları na başvurabilirler. Yasanın kapsadığı alanlar; sanayi, sağlık, turizm, hizmetler ve tarım yatırımlarıdır. Ayrıca Genel Halk Komitesi nin Sekreterden gelecek öneri ile yeni alanlar belirleme yetkisi vardır. Bu yasanın alanına giren projelere sağlanan imkanlar şunlardır: Projenin uygulanması için gereken makine ve aletler, her türlü gümrük vergisi ve harçtan muaftır. Projeye konu materyal, yedek parça ve hammaddeler beş yıllık bir süre için her türlü gümrük vergisi, diğer vergi ve harçlardan muaftır. Projede üretilen ürünler ihracatta her türlü vergi ve harçlardan bağımsızdır. Ticari belge ve faturalarda istenen damga vergisinden muaftır. Beş yıllık bir süre için gelir vergisinden muaftır. Karlar ülke dışına çıkartılabilir. Projenin inşası ve işleyişi için gereken gayrı menkulü satın alma ve/veya kiralama hakkı mevcuttur. Yatırılan sermayenin; proje süresi bitiminde, tasfiye sonrasında, satış sonrasında veya lisansın verilmesinden itibaren beş yıl geçtikten sonra ülke dışına çıkartabilir.

10 Yatırımcı ülkeye getirdiği sermayeyi altı ay içinde kendisine gerekli lisansın verilmemesi veya koşulların yetersizliği (su veya elektrik sıkıntısı gibi) nedeniyle kullanamamışsa bunu yeniden ülke dışına çıkartabilir. Yatırım gereği Libya da bir şirket kurulması gerektiğinde bu şirket Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı na veya ticaret odasına kayıt zorunluluğundan muaftır. Yatırımcı projenin kuruluşu ve işleyişi için Libya da bulamadığı işgücü için yabancı işçileri getirebilir. Misuratah Serbest Bölgesi 1999 tarihli yasa ile Serbest Bölgeler Genel İdaresi ve ülkenin tek serbest bölgesi olan Misuratah Serbest Bölgesi kurulmuştur. Serbest bölgede firmalara sağlanan başlıca imkanlar şunlardır: Transit, ihracatı yapılacak yerel ürünlerin, serbest bölgede üretilen ürünlerin ve ihracat amacıyla ithal edilmiş ürünlerin depolanması; Eşyaların boşaltılması, temizlenmesi, yerel ürünleri de içine alabilecek yeni bileşimler yapılması, yeniden paketleme ve pazarın talebine göre ürünün durumunda yapılacak benzer operasyonlar Demontaj, montaj, tamamlayıcı veya yeniden üretim faaliyetleri Serbest Bölgedeki yatırımcıların ihtiyaç duyabileceği finansal hizmetler, bankacılık, sigortacılık ve diğer hizmetler Serbest Bölgede Sağlanan Teşvik ve Avantajlar şunlardır: Yatırım sermayesi ve kazançların serbestçe dışarı çıkarılması Sermayenin ve malların Serbest Bölge ile yabancı ülkeler arasında dolaşımı denetime ve gümrük vergisine tabi değildir. 5 yıllığına sağlanan gelir vergisi muafiyeti üç yıl daha uzatılabilir. Bölgedeki faaliyetlerden elde edilen kazançlar yeniden yatırıma dönüştürülürse aynı muafiyetten yararlanır. Muafiyet dönemindeki zararlar gelecek yıllara aktarılabilir. Serbest bölgedeki projeler millileştirmeye karşı yasal koruma altındadır. Ayrıca buradaki tesisler başka yere götürülebilir. Projelerin bir kısmı veya tamamının mülkiyeti başka bir yatırımcıya devredilebilir. Proje süreleri yatırımcının ihtiyacına göre belirlenmektedir. Projelerde gereken makina, ekipman ve hammadde ihracat ve ithalat vergisi veya ilave ücretlerden muaftır. Serbest Bölgeden ithal veya ihraç edilen ürünlerin depolanmasında zaman kısıtlaması yoktur. Serbest Bölgedeki projelerin ticaret odalarına kaydı veya ihracatçı/ithalatçı kaydı yaptırması gerekmemektedir. Projelerin yürütülmesi için gerekli niteliklere sahip yabancı işçi çalıştırılabilir. İki Ülke Arasındaki Ticarette Yaşanan Sorunlar Ticarette Karşılaşılan Sorunlar Teminat Mektupları Türkiye-Libya arasında geçmiş dönem müteahhit alacakları ile Libya Bankalarının Türkiye den talep ettiği teminat mektubu ödemeleri ile ilgili sorunlar Aralık 2006 tarihinde Libya da

11 yapılan Ortak Uzlaşma Komitesi toplantısında ele alınmış, ancak bu toplantılardan çözüme yönelik bir netice alınamamıştır. Libya Bankalarının söz konusu döneme ait teminat mektuplarını tahsil etme girişimleri Türk firmalarının yerel mahkemelerden aldıkları tedbir kararları nedeniyle sonuçsuz kalmıştır. Buna bağlı olarak, Libya Makamları Türk Bankalarının verdiği teminat mektuplarını kabul etmemekte, bu nedenle Türk firmaları teminat mektubu temin etmek için yabancı bankalara yüksek oranlarda komisyon ödemek zorunda kalmakta, bu durum da katıldıkları ihalelerde firmalarımızın rekabet güçlerini önemli ölçüde azaltmaktadır. Bu sorunun önemli bir nedeninin kendi iç mevzuatımızdan kaynaklandığı bilinmekte olup, Türk Bankalarının verdiği teminat mektuplarına yerel mahkemelerce tedbir konulmasını önleme yolunda bir mevzuat değişikliği yapılmasının yerinde olacağı düşünülmektedir. İşçi Sorunları Libya da iş yapan firmaların asgari % 50 oranında Libyalı işçi çalıştırma zorunluluğu da firmalarımızda sıkıntı yaratmaktadır. Bu oranın önümüzdeki dönemde yabancı işçiler aleyhine değişmesi beklenmektedir. Özellikle Libyalı nitelikli işçi bulma konusunda çeşitli sıkıntılar yaşanmaktadır. Ayrıca, Libya da ofisi bulunan firmaların müdür yardımcılarının Libyalı olması ile ilgili 223 sayılı Karar firmalarımızı zorlayan başka bir hususu oluşturmaktadır. Bunun dışında, çalışma vizesinin çıkartılması (blok vize) aşamasında meslek grubu sınırlaması nedeniyle, Çalışma Bakanlığı onayı ve sonrasındaki işlemler oldukça uzun sürmektedir. Öte yandan, daha önce 1 yıl olan blok vize kullanım süresinin 3 aya düşürülmesi uzun dönemli projeler üstlenen Türk müteahhitleri için sorun oluşturmaktadır. Lojistik Türk şirketlerine ait bazı gemiler Libya limanlarında çeşitli sıkıntılarla karşılaşmakta, bu sorunların çözümüne yönelik adli süreç uzun sürdüğünden gerek gemi mürettebatı gerek gemi sahibi şirket maddi ve manevi zararlara maruz kalabilmektedir. Diğer Sorunlar Libya ya ihracat gerçekleştiren firmalar aşağıdaki hususların ihracatımızı olumsuz etkilediğini belirtmektedir: İhracatla ilgili belgeler büyükelçilik veya konsolosluk onayına tabidir ve evrak başına dolar istenmektedir. Gümrük mevzuatında Prohibited and Restricted Imports başlığı altında önemli maddelerin ithalatı yasaklı veya kısıtlıdır. HIB (Housing and Infrastructure Board) ve ODAC (Organization for the Development of Administration Center) başta olmak üzere birçok projede yerli üretimden malzeme kullanılması şart koşulmaktadır. Müteahhitlik Alacakları ile İlgili Sorunlar Geçmiş yıllarda Libya da iş alan Türk müteahhitlerinin işlerinin yarım kalması nedeniyle Türk Bankalarınca müteahhitlerimiz lehine Libya Bankalarına yönelik olarak verilen kontrgaranti mektuplarına ilişkin sorunlar bugüne kadar gelmiştir. İki Ülke Arasındaki Müteahhitlik İlişkileri Müteahhitlik ve Müşavirlik Hizmetleri

12 Libya nın uluslararası topluma entegre olma çabaları ve ambargonun kalkmasıyla Libya ekonomisinin yeniden yapılanma sürecine girmesi sonucunda Libya pazarı Türk müteahhitleri için büyük fırsatlar sunar hale gelmiştir. Türk müteahhitlerinin 1970 lerde başlayan yurt dışına açılım hamlesinin ilk durağı olan Libya, bugün hala Rusya Federasyonu ndan sonra müteahhitlerimizin en gözde pazarı konumundadır. Türk Müteahhitlerinin yurtdışına açılması, 1972 yılında Libya da üstlendikleri projelerle başlamıştır. Müteahhitlerimiz 1972 yılından 2013 yılı sonuna kadar Libya da toplam 27,9 milyar dolar değerinde proje üstlenmişlerdir. Teknik Müşavirlik hizmetlerimizin Libya da tanıtımına yönelik olarak Nisan 2013 te Ankara da üst düzey 20 Libyalı İşveren kurum yetkilisinin katılımıyla Ekonomi Bakanlığı himayesinde Ankara da Teknik Müşavirlik Hizmetleri Konferansı düzenlenmiştir. PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER Dağıtım Kanalları Geçmiş yıllarda tüm ithalatı, ihracatı ve bu malların fiyatlandırılmasını Libya hükümeti kontrol ederdi. Şimdi Libya nın dağıtım sistemi az sayıdaki dağıtım şirketleri tarafından yürütülmektedir. Bu merkezler perakendecilerle bağlantıya sahip toptan satış yapan dağıtıcılar ağı tarafından kullanılmaktadır. Genellikle perakendeciler, doğrudan dağıtım merkezleri ile temasa geçmelerine izin verilmediğinden ancak toptan satış ağı ile temasa geçebilmektedirler. Libya nın ithalat kuruluşu olan NASCO, sadece çok az sayıda tarım ürünleri ithal etmekte olup özel bir takım haklara sahip değildir. Reklam ve Promosyon Libya da reklam sektörü daha emekleme aşamasındadır. Pazarlamanın çoğu kulaktan kulağa, kişisel veya kurumsal yayılması sayesinde yapılmaktadır yılına kadar kamuya açık yerlerde Arapça dili dışında yazılan ürün logolarının tercüme edilmesi yasaktı. Reklam kampanyalarında yasadışı yollarla belediyelere ve onların acentelerine yönelen bir çok firma önemli meblağlar kaybetmişlerdir. Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme Libya ya girecek ürünler için özel bir ambalajlama şartı yoktur. Ambalajlama yaparken Libya nın yoğun yaz sıcağı koşulları ve ürünlerin kısa sürede olsa dışarıda depolanacağı ihtimali göz önüne alınmalıdır. Konteynerin üzerinde alıcının adı, varacağı limanın adı, kolay tespit edilebilmesi için ambalaj listesi ile uyumlu olarak konteyner içindeki malların numaralandırılmış listesi yer almalıdır. Etiketler Arapça veya İngilizce dilinde olmalıdır. Gerekli belgeler; Proforma fatura, Ticari fatura, Menşe belgesi, Yükleme faturası Yerel ithalatçıdan gıda ürünleri, bitkiler, canlı hayvan ve tıbbi ürünler için sertifika gerekip gerekmediği öğrenilmelidir. Satış Teknikleri ve Satışı Etkileyen Faktörler

13 Türk firmalarının Libya pazarına bakışı; bu ülkenin siyasi nedenlerle uzun yıllardır uluslararası ilişkilerden soyutlanmış olması ve ağırlıklı olarak müteahhitlik hizmetlerinin öne çıkması ve ödemelerde yaşanan problemler ve diğer sektörlere ilişkin girişimlerin azlığı nedeniyle pek ümit vaat edici olmamıştır. Ancak ihracatın artırılması için başlatılan bilinçli çaba, bu çabanın öncelikle komşu, Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde yoğunlaşması ve Libya nın uluslararası arenaya daha rahat katılımının getirdiği güven ortamı ile bu pazar Türk firmaların gündemine yeniden girmeye başlamıştır. Libya ya ilk kez girecek firma temsilcilerine önerilen en geçerli yol bu ülkeyi ziyaret etmeleri, fuarlarda ve seminerlerde, resmi toplantılarda ilişki kurmaya çalışmalarıdır. Deneyimli tüccarlar bulmak çok önemlidir. Talep edilmemiş bir firma ve ürün tanıtım yazısının gönderilerek hemen cevap beklenmesi Libya için hiç etkili olmayan bir yöntemdir. Libya pazarına girişin ilk evrelerinde oradan özel bir davet gelmemişse; ticaret heyetlerine katılmak gibi hem daha az maliyetli hem de firmanın takdimini kolaylaştıracak bir yöntemi tercih etmek gerekir. Libya için fuara katılım etkili bir pazarla iletişim aracıdır. Ayrıca bu pazarda sürekli kalmayı düşünen firmaların kişisel satış ve Arapça / İngilizce katalog, web sitesi gibi yöntemleri kullanmasında fayda vardır. Libya da Türk firmaları için en önemli rakipler Libya ile tarihi ilişkileri güçlü olan İtalya, Fransa ve düşük maliyetli üretimle öne çıkan Çin firmalarıdır. Libya pazarı fiyata karşı çok duyarlıdır. İtalya nın Libya ile ikili ilişkileri çok gelişmiştir. İkili ortak yatırımları vardır. Ayrıca Türk ürünleri ile İtalyan ürünleri rekabet ettiğinde kalite ve İtalya nın AR-GE teşviklerinin çeşitliliği bu ülke üreticilerine avantaj sağlamaktadır. Libyalıların Türk firmalarına ve mallarına ilişkin imajı genel olarak olumludur. Marka tescili konusunda Türk firmalarının sıkıntısı olmaktadır. Ülkenin marka tescil süreci kolay işlememektedir. Taklit malların piyasada rahatça satılması nedeniyle ucuz ve taklit malların yarattığı haksız rekabet ile karşılaşılabilir. Ancak, Libya pazarında fiyata duyarlılığın yanı sıra kaliteli mallara olan ilgi de belirleyici olmaktadır. Libya ile ticarette yabancı dil problemi nedeniyle iletişimde sıkıntı yaşanması, deniz taşımacılığında problem olması ve bankacılık işlemleri; en önde gelen sorunlar olarak gözlenmiştir. Ödeme şekli olarak peşin çalışılması önerilmektedir. Libya da akreditifli çalışmak zordur. Ödemelerin alınmasında bir diğer yöntem Libya pazarını çok iyi bilen dış ticaret firmalarının kefaletinde çalışmaktır. Ulaştırma ve Taşımacılık Maliyetleri Libya ya olan ihracatta limandan limana gümrük ve yükleme boşaltma hariç, 40 lık bir konteyner in taşınma bedeli dolar olarak belirtilmiştir. Akreditif Kullanımı Ödeme şekli olarak peşin çalışılması önerilmektedir. Libya da akreditifli çalışmak zordur. Ödemelerin alınmasında bir diğer yöntem Libya pazarını çok iyi bilen dış ticaret firmalarının kefaletinde çalışmaktır.