TARİHİNDE YAPILAN YETKİLENDİRİLMİŞ GÜMRÜK MÜŞA- VİRLİĞİ DÜZENLEMESİ İÇİN DANIŞTAY TARAFINDAN YÜRÜTMEYİ DURDURMA KARARI VERİLDİ

Transkript

1 TARİHİNDE YAPILAN YETKİLENDİRİLMİŞ GÜMRÜK MÜŞA- VİRLİĞİ DÜZENLEMESİ İÇİN DANIŞTAY TARAFINDAN YÜRÜTMEYİ DURDURMA KARARI VERİLDİ EĞİTİMLER DERNEĞİMİZ TARAFINDAN VERİLEN EĞİTİMLER DEVAM EDİYOR MAKALE > Atilla ŞAHİN AGMD Danışma Kurulu Doğal Üyesi Çevre Duyarlılığı Mı? Haksız Rekabet Mi? MAKALE > Arif KÜMBÜL Gümrük Müşaviri İtirazların Karara Bağlanma Süresine İlişkin Olarak Uygulamada Yaşanan ve Yargı Kararlarına da Yansıyan Tereddütler MAKALE > Nadir ELİBOL AGMD Yönetim Kurulu Başkan Vekili Dünden Günümüze Gümrüklerimiz (Dün) MAKALE > Özlem MERNEKLİ T.C.Gümrük ve Ticaret Bakanlığı nda Elektronik İhale (e-ihale) Uygulaması

2

3 DERNEKLERDEN ORTAK ÇAĞRI: TARİHİNDE YETKİLENDİRİLMİŞ GÜMRÜK MÜŞAVİRLİĞİ İÇİN YAPILAN HAKSIZ DÜZENLEMENİN İPTAL EDİLMESİNİ TALEP EDİYORUZ TARİHİNDE YAPILAN YETKİLENDİRİLMİŞ GÜMRÜK MÜŞAVİRLİĞİ DÜZENLEMESİ İÇİN DANIŞTAY TARAFINDAN YÜRÜTMEYİ DURDURMA KARARI VERİLDİ GENEL KURUL EĞİTİMLER DOSYA MAKALE MAKALE MAKALE 2014 Yılı Olağan Genel Kurulumuz 12 Nisan 2014 Tarihinde Yapıldı Ankara da Azalan Dış Ticaret İş Hacminin Artırılabilmesi İçin Neler Yapılabilir DERNEĞİMİZ TARAFINDAN VERİLEN EĞİTİMLER DEVAM EDİYOR > Dergimizin Bu Sayıdaki Dosya Konusu MAKALE > Atilla ŞAHİN AGMD Danışma Kurulu Doğal Üyesi > Nurettin ÖZDEBİR Ankara Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Türkiye de Yüksek Teknolojili Üretim ve Ankara MAKALE Çevre Duyarlılığı Mı? Haksız Rekabet Mi? > Salih BEZCİ Ankara Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı İhracatta Ankara MAKALE > Nadir ELİBOL AGMD Yönetim Kurulu Başkan Vekili Dünden Günümüze Gümrüklerimiz (Dün) > Erhan GÜNDÜZ Ankara Lojistik Üssü Yönetim Kurulu Başkanı Ankara yı Marka Şehir Yapmak MAKALE > Nadir ELİBOL AGMD Yönetim Kurulu Başkan Vekili Ankara dan Doğan Güneş MAKALE > Atilla ŞAHİN Gümrük Müşaviri Danışma Kurulu Doğal Üyesi Gümrük Müşaviri Mi? Gümrükçü! Mü? > Nadir ELİBOL AGMD Yönetim Kurulu Başkan Vekili YGM İle Değişen Gümrükler Ankara Gümrük Müşavirleri Derneği Dergisidir. Sürelidir Ücretsizdir MAKALE > Arif KÜMBÜL Gümrük Müşaviri MAKALE İtirazların Karara Bağlanma Süresine İlişkin Olarak Uygulamada Yaşanan ve Yargı Kararlarına da Yansıyan Tereddütler > Özlem MERNEKLİ T.C.Gümrük ve Ticaret Bakanlığı nda Elektronik İhale (e-ihale) Uygulaması Editörden H.Ufuk BOYALI SAHİBİ Ankara Gümrük Müşavirleri Derneği Adına Aslıhan ÇELEBİ SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ Halit Ufuk BOYALI EDİTÖR Halit Ufuk BOYALI YAYIN KURULU Halit Ufuk BOYALI Gürkan ÇORBACI Şebnem ÇELENK Şükran BADEM Kerem AYVACI FOTOĞRAFLAR M. Tuğcan YILDIRIM TASARIM BASKI SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Tel: Yayın İdaresi Merkezi ve İletişim Adresi Anıt Caddesi Şafak Apartmanı No: 8/7 Tandoğan/ANKARA Telefon : Faks : ISSN: Dergimiz Basın Ahlak Yasasına uymayı taahhüt eder. Dergide yer alan makalelerdeki görüşler yazarlarına aittir. Derneğimiz ve dergimizi bağlayıcı değildir. Dergide yayımlanan yazılar, kaynak gösterilmek koşuluyla diğer yayın organlarında yayımlanabilir. Dergimize gönderilen yazılar, yayımlansın, yayımlanmasın iade edilmez. Merhaba, Dergimizin 19. Sayısı ile yeniden karşınızdayız. Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleri (YGM) nin haklarının elinden alınması ile ilgili olarak derneklerimiz bir araya gelerek sorunun çözümü konusunda tüm yasal yolları kullanmıştır. Konuya ilişkin son gelişmeleri sayfalarımızda okuyacaksınız. 5 dernek başkanının imzasıyla hazırlanan Asgari ücret tarifesi ve uygulama esasları ile ilgili yapılan ve Gümrükler Genel Müdürlüğü ne sunulan çalışma da dergimizde. Gümrük Müşavirliği Ön Eleme ve Gümrük Müşavir Yardımcılığı sınavı yapıldı. Derneğimiz bünyesinde açılan kursa devam eden arkadaşlarımızın başarı oranı; Gümrük Müşavirliği Ön Eleme Sınavına girenler için % 100, Gümrük Müşavir Yardımcılığı sınavına girenler için ise % 80 oldu. Derneğimiz, değerli eğitmenlerimiz ile sınava yönelik kurs eğitimlerin yanında, mesleğimizle ilgili konularda kurs-eğitim-konferans planlamaları yapmış, 25 Nisan 2015 tarihinde Menşe Kuralları eğitimi verilmiştir. Bu konuya ilişkin haberimizi de dergimizde bulacaksınız. Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği heyeti derneğimizi ziyaret etti ve dış ticarette yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri konusunda bilgi paylaşımı yapıldı. Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) Hesabı konusunda bilinmesi gerekenleri, TNB KEP A.Ş. ve TNB E-imza A.Ş. nin Genel Müdürü Sayın Duygu YANTAÇ dergimiz için cevaplandırdı. Derneğimizin faaliyetleri ile Yönetim Kurulu Başkanımız Sayın Aslıhan ÇELEBİ nin de konuşmacı olarak katıldığı, 02 Nisan 2015 tarihinde Ankara Lojistik üssünde düzenlenen Dış Ticarette Lojistik,Lojistikte Ankara konulu panelle ilgili haberi de bu sayımızda okuyabilirsiniz. Sayın Atilla ŞAHİN, Sayın Nadir ELİBOL ve Sayın Arif KÜMBÜL ün makaleleri de dergimizin sayfalarında. Gelecek sayılarda buluşmak üzere

4 İÇİNDEKİLER 04 GÜMRÜK MÜŞAVİRLİĞİ VE DIŞ TİCARETİN ARTIRILMASI Aslıhan ÇELEBİ AGMD Yönetim Kurulu Başkanı MAKALE Nadir ELİBOL AGMD Yönetim Kurulu Başkan Vekili Dünden Günümüze Gümrüklerimiz (Dün) MAKALE Atilla ŞAHİN AGMD Danışma Kurulu Doğal Üyesi Çevre Duyarlılığı Mı? Haksız Rekabet Mi? MAKALE Arif KÜMBÜL Gümrük Müşaviri İtirazların Karara Bağlanma Süresine İlişkin Olarak Uygulamada Yaşanan ve Yargı Kararlarına da Yansıyan Tereddütler

5 36 MAKALE Özlem MERNEKLİ T.C.Gümrük ve Ticaret Bakanlığı nda Elektronik İhale (e-ihale) Uygulaması YGM HABERİ 2015 YILI ASGARİ ÜCRET TARİFESİ VE UYGULAMA ESASLARI HABERİ GÜMRÜK MÜŞAVİRLİĞİ ÖN ELEME VE GÜMRÜK MÜŞAVİR YARDIMCILIĞI SINAV SONUÇLARI AÇIKLANDI EĞİTİMLER DIŞ TİCARETTE LOJİSTİK, LOJİSTİKTE ANKARA PANELİ DERNEKTEN HABERLER 2015 YILI ASGARİ ÜCRET TARİFESİ VE UYGULAMA ESASLARI HABERİ DEVAMI HEP HATIRLANACAKLAR

6 4 Yönetim Kurulu Başkanımızın Kaleminden Aslıhan ÇELEBİ AGMD Yönetim Kurulu Başkanı Gümrük Müşavirliği ve Dış Ticaretin Artırılması Değerli Dostlar Yönetime geldiğimiz günden itibaren Mesleğimizin ilerlemesi ve gelişmesi için çalışmalar yapmaktayız. Amacımız Gümrük Müşavirliği Mesleğini Dış Ticaret firmalarına doğru tanıtarak yaptığımız işlemlerin ve aldığımız sorumlulukların önemini aktarabilmektir. Bu kapsamda, çeşitli toplantılar, paneller ve eğitim çalışmaları yapmaktayız özellikle 2015 yılı içerisinde yoğunlukla Mesleğin tanıtımı ve Ankara da Dış Ticaret hacminin artırılması konularına ağırlık vermekteyiz. Mesleğin tanıtımı; Dış Ticaret ve Sanayi firmalarına yönelik verilen eğitimler ve tanıtımlarda aşağıda belirtilen hususlar özellikle anlatılmaktadır. Gümrük Müşavirleri olarak, Eşyanın ilgili gümrük rejimine tabi tutulması, İthalat vergilerinin ödenmesi, İlgili mevzuatları gereği bir eşyanın ithaline bağlı olarak tahsili gereken ek mali yükümlülüklerin (fon, bandrol, stopaj vb.) yerine getirilmesi, Dış ticaret mevzuatının öngördüğü izin ve belgelendirme yükümlülüğünün yerine getirilmesi, Eşyanın teslim alınması, Vergilerin geri verilmesi gereken durumlarda bu vergilerin gümrük idaresinden istenmesi dâhil, Her türlü gümrük işlemlerinin takibi ve yerine getirilmesine yetkili kılınan bizler Dolaylı temsil yoluyla yaptığımız işlemlerden bağlı bulunduğumuz tüzel kişilik ile beraber müteselsilen de sorumluyuz. Dış Ticaret hacminin 400 milyar USD ye yaklaştığı bu dönemde Gümrük Müşavirleri; toplam İthalat hacminin %91 i toplam ihracat hacminin %86 sını takip edip sonuçlandırmaktadır. Gümrük Müşavirleri, bir yandan dış ticaret önlemlerinin doğru uygulanması için süzgeç görevi yapmakta, diğer yandan dış ticaret işlemlerinden alınan vergilerin doğru olarak tahsil edilmesini sağlayacak beyanda bulunmak suretiyle kamusal bir görev ifa etmektedirler. Dış ticaretle iştigal eden firmaların, mali disiplin hedeflerinin gerçekleştirilmesinde Mali Müşa-

7 Yönetim Kurulu Başkanımızın Kaleminden virlerin üstlendikleri misyonu, dış ticaret işlemlerinin mevzuata uygun olarak yürütülmesi ve ithalat vergilerinin doğru tahsil edilmesinde Gümrük Müşavirleri üstlenmektedirler. Mesleğimizin Önemi; Türkiye nin dış ticaret ve gümrük düzenlemeleri oldukça karmaşıktır. İthalat ve ihracat işlemleri, gümrük, kambiyo, ticaret politikası önlemleri, ithalat ve ihracat rejim kararlarıyla getirilen önlemler, uluslararası sözleşmeler, ulusal mevzuatın ithalat, ihracat, transit vb. işlemlerle ilgili hükümleri ile doğrudan veya dolaylı olarak ilişkilidir. Bu yönüyle de başta Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ve Ekonomi Bakanlığı olmak üzere, Tarım, Sağlık, Maliye, Çevre, Orman Bakanlıkları; TSE, Bilgi İletişim Kurumu, EPDK, İhracatçılar Birliği gibi pek çok kurum veya kuruluş dış ticaret işlemleriyle ilişkili bulunmaktadırlar. İthalatçı, ihracatçı firmalar ile dış ticaret yapan Çalışma grubumuz Dış Ticaretin tüm paydaşları ile bir araya gelerek yaşanan sıkıntıları ve çözüm önerilerini ortaya koyacaktır. müteşebbisler, yukarıda sayılan ve uzmanlık gerektiren işlemler için gümrük müşavirleri ile çalışma gereği duymaktadırlar. Gümrük işlemlerini kendi yapmak isteyen firmalar doğrudan temsil yoluyla bunu yapabilme yetkisine haiz olmakla birlikte, bu alanda uzman olan ve enerjisini bu konuda yoğunlaştırmış, bu alana yatırım yapmış müşavirlik firmaları ile çalışmanın risk ve alternatif maliyetlerini azalttığını görmektedirler. Gümrük müşavirliği bir güven müessesidir. Gümrük müşavirleri bir yandan dış ticaret erbabı için bir sigorta görevi yaparken, diğer yandan kamu alacağının takibi açısından gümrük idaresinin ve hazinenin kefili olmaktadır. Ankara da Dış Ticaret Hacminin artırılması; Ankara, konum olarak Anadolu nun orta yerinde ve Başkent olmasına rağmen son yıllarda şehrimizin dış ticaret işlem hacminde azalma yaşanmaktadır. Özellikle, Konya, Kayseri, Çorum illerinin dış ticaretinin kendi bölgesinde veya liman bulunan şehirlerde gerçekleştirmesi eğilimi Ankara nın işlemlerinin azalmasında önemli bir etken olmuştur. Ankara da yerleşik dış ticaret firmalarının ilimiz dışında gümrükleme işlemlerini gerçekleştirmeleri de hacmin azalmasında önemli bir etkendir. Bu konuda, Ankara Sanayi Odası ve Ankara Ticaret Odası ile yaptığımız görüşmeler sonucunda Ankara da Dış Ticaret hacminin artırılmasına yönelik çalışmalar yapmaya başladık. Orta Anadolu İhracatçılar Birliği nin de çalışmalarımıza katılması ile daha güçlenen çalışma grubumuz Dış Ticaretin tüm paydaşları ile bir araya gelerek yaşanan sıkıntıları ve çözüm önerilerini ortaya koyacaktır. Ocak ayında, Ankara Gümrük Müşavirleri Derneği olarak Ankara Sanayi Odası işbirliği ile Dış Ticaret ve Gümrükleme işlemleri konusunda ASO üyelerine yönelik bir anket çalışması yaptık. Toplam 62 firmanın cevapladığı anket sonucu firmaların dış ticaret işlemleri konusunda pek bilgiye sahip olmadığını bizlere gösterdi. Özellikle Gümrük Müşavirlerinin yaptıkları işlemleri ve sorumluluklarını bilmediklerini ve her firmanın kendi gözlüğünden bakarak işlemlerini yaptığını tespit ettik. Örneğin, ilk sorumuzda belirtilen Dış Ticaret İşlemi yapıyor musunuz? sorusuna Hayır cevabı verip, anketin diğer sorularını cevaplayan firmalara rastladık. Anket çalışması bize firmaların yeterli bilgiye sahip olmadıklarını ve çeşitli yönlendirmeler doğrultusunda işlem yaptıklarını göstermiş oldu. Bu sonuca istinaden 2015 yılı eğitim programımıza dış ticaret ve sanayi firmalarına yönelik eğitim verilmesini de ekledik. Özellikle, Mesleğimizin doğru tanıtılması açısından önem arz eden eğitimlerin Mayıs 2015 tarihi itibariyle başlatılması planlanmıştır. Gümrük müşavirleri olarak firmalarımızı dış ticaret işlemleri konusunda bilinçlendirmek, maliyet analizlerinin doğru yapılmasını sağlamak gümrük işlemlerinin Ankara da yapılması için önemli bir adımdır. Yönetim Kurulu olarak pek çok çalışmayı başlattık ve devam ediyoruz, üyelerimizden ve meslektaşlarımızdan talebimiz karşılaştıkları sorunları ve yapılmasını istedikleri çalışmaları bizlere iletmeleri. Güzel günlerde ve gelecek sayılarda buluşmak üzere hepinizi saygı ve sevgi ile selamlıyorum. 5 Yönetim Kurulu Başkanımızın Kaleminden

8 Haberler 02 Aralık 2014 Tarihinde Yapılan YGM Düzenlemesine Açılan Davada Danıştay Yürütmeyi Durdurma Kararı Verdi 6 Haberler Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrük Genel Tebliğ (Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleri) Seri No:2 Tebliğde değişiklik yapan (2 Aralık 2014/29193 Resmi Gazete de yayımlanan) Seri No:5 Genel Tebliğin 4 ncü maddesinde antrepo giriş-çıkış, stok takip ve sayım işlemlerinde kamusal görevin devri ile YGM lerin antrepolarda görevlendirilmesi işlemleri kaldırıldı. Telafisi mümkün olmayan hak kayıplarının yaşanacağı, binlerce çalışanın işsiz kalmasına yol açacak söz konusu düzenlemenin iptali ve yürütülmesinin durdurulması için 5 dernek ortak hareket etti ve Danıştay da dava açtı. Danıştay 15. Daire tarafından 18 Aralık 2014 tarihinde; yeniden bir karar verilinceye kadar, yetkilendirilmiş gümrük müşavirliği ile ilgili 2 seri No lu Gümrük Genel Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ in 4. Maddesi ile geçici 1. Maddesinin yürütmesinin durdurulmasına karar verildi.

9 Haberler Bu kararla Danıştay, yetkilendirilmiş gümrük müşavirlerinin statüsünü, 01 Aralık 2014 tarihine, yani T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrük Genel Tebliğ (Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleri) Seri No:2 Tebliğdeki esaslara döndürüyordu. Ancak ilk yürütmenin durdurulması kararının açıklanmasının ardından T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından, tarihinde, Antrepolarda Yapılacak İşlemler konulu 2014/30 sayılı Genelge yayımlandı. Bu genelge ile Danıştay 15. Dairesi nin tarih E:2014/9839 sayılı yürütmeyi durdurma kararından önceki hukuki duruma dönülmesini engelleyen yeni bir düzenleme getirilmiş oldu. Gelişmeleri değerlendirmek üzere 15 Ocak 2015 tarihinde Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirlerimizin geniş katılımıyla Dernek Merkezinde toplantı yapıldı. Toplantı sonucunda; - Firma ve kişisel hak kayıplarının sonradan dava konusu olabilmesi ve tazminat talep hakkının korunması maksadıyla, her YGM Firmasının ve YGM lerimizin ayrı ayrı 30 Ocak 2015 tarihine kadar Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrük Genel Tebliğ (Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleri) Seri No:2 Tebliğde değişiklik yapan (2 Aralık 2014/29193 Resmi Gazete de yayımlanan) Seri No:5 Genel Tebliğin iptali için Danıştay a dava açmasının gerekli olduğu kararı verildi. Alınan bu karar dernek üyesi tüm YGM lerine duyuruldu. - Ayrıca diğer derneklerle ortak olarak Danıştay da, Gümrükler Genel Müdürlüğü nün tarih ve 2014/30 sayılı Genelgesi ile bu genelgenin uygulanmasına yönelik 2014/1 sayılı İç Genelge nin öncelikle yürütmesinin durdurulması ile iptali için dava açılması kararlaştırıldı. Bu davanın süreci devam etmektedir. 2 No lu tebliğde değişiklik yapan düzenlemeye karşı açtığımız davada ise; davalı idarenin Danıştay ın 18 Aralık 2014 tarihinde aldığı yürütmeyi durdurma kararına itirazını değerlendiren Danıştay 15. Dairesi, 13 Mart 2015 tarihinde, iptal istemimizin karara karara bağlanmasına kadar yürütmeyi durdurma kararının esastan da kabulüne karar verdi. Davalar çok yakından takip edilmektedir. Davalara ilişkin gelişmeler ve doğru bilgiler, dernekler tarafından en seri vasıtayla üyelere bildirilmektedir.. 7 Haberler

10 Haberler 2015 Yılı Asgari Ücret Tarifesi ve Uygulama Esasları Yayımlandı tarihinde yürürlüğe giren 5911 sayılı Kanun ile değişik 4458 sayılı Gümrük Kanunu nun Geçici 6 ıncı maddesinin 10 uncu fıkrası gereğince, Gümrük Müşavirleri Derneklerinin ortak çalışmasıyla; üyelerin, sivil toplum kurumları ve iş dünyasının önerileri ve görüşleri dikkate alınarak yapılan bölgesel toplantılar sonrasında, yoğun emek ve zaman harcanarak, gümrük mevzuatının doğru olarak uygulanması, işlemlerin sağlıklı yürütülmesi ve ülkemizin vergisel kayıplarının önlenmesine olanak sağlayacak şekilde, gümrük müşavirlerinin almış olduğu mesleki risk, sorumluluk ve maliyetler de dikkate alınarak hazırlanan Asgari Ücret Tarifesi önerisi 5 Derneğin Yönetim Kurulu Başkanlarının imzasıyla, tarihinde Gümrükler Genel Müdürlüğü makamına sunuldu. Bu kapsamda, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünce onaylanan 30/12/2014 tarihli 2014/31 (Gümrük Müşavirliği Asgari Ücret Tarifesi) ve 2014/32 (Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği Asgari Ücret Tarifesi) sayılı Genelgeler yayımlanmıştır. 8 Haberler Asgari ücret tarifesinin uygulamasında karşılaşılan sorunlar hakkında üyelerin bildirimlerine, Gümrük Müşavirleri Dernekleri İcra Kurulunun vermiş olduğu cevaplar sayfa dedir.

11 Haberler Basında Derneğimiz Ankara Gümrük Müşavirleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Aslıhan ÇELEBİ, Cumartesi günü yayımlanan ATV Avrupa İş Dünyası Programında sektörümüzle ilgili konularda, görüş ve önerilerini açıkladı. 3 Derneğin Olağan Genel Kurulları Yapıldı İstanbul Gümrük Müşavirleri Derneği olağan genel kurulu 28 Şubat 2015 tarihinde yapıldı. Genel Kurula Derneğimizi temsilen; Ankara Gümrük Müşavirleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Aslıhan ÇELEBİ, Yönetim Kurulu Üyesi Sayın Fahri YAĞCI ve Yönetim Kurulu Üyesi Sayın Alper Kürşad GÜNDÜZ katıldı. Yapılan seçimler sonucunda seçilen İstanbul Gümrük Müşavirleri Derneği Yönetim Kurulu, Başkan olarak Sayın Serdar KESKİN i seçti. Bursa Gümrük Müşavirleri Derneği olağan genel kurulu 07 Mart 2015 tarihinde yapıldı. Genel Kurula Derneğimizi temsilen; Ankara Gümrük Müşavirleri Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Sayın Burak SİNCAN katıldı. Yapılan seçimler sonucunda seçilen Bursa Gümrük Müşavirleri Derneği Yönetim Kurulu, Başkan olarak yeniden Sayın Orhan KATTAŞ ı seçti. İzmir Gümrük Müşavirleri Derneği olağan genel kurulu 11 Mart 2015 tarihinde yapıldı. Genel Kurula Derneğimizi temsilen; Ankara Gümrük Müşavirleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Aslıhan ÇELEBİ katıldı. Yapılan seçimler sonucunda seçilen İzmir Gümrük Müşavirleri Derneği Yönetim Kurulu, Başkan olarak yeniden Sayın Taşkın DALAY ı seçti. Ankara Gümrük Müşavirleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Aslıhan ÇELEBİ, derneklerin yönetim kurulu görevlendirmeleri sonrasında, seçilen Başkan, Yönetim Kurulu Üyeleri ve kurulların üyelerini gönderdiği yazılarla kutladı ve başarılar diledi. Çanakkale Zaferinin 100 Üncü Yıldönümü HABER Coşkuyla Kutlandı ÇANAKKALE ZAFERİNİN 100 ÜNCÜ YILDÖNÜMÜ COŞKUYLA KUTLANDI Mart Şehitler Günü nde Şehitlerimiz Saygıyla Anıldı 18 MART ŞEHİTLER GÜNÜ NDE ŞEHİTLERİMİZ SAYGIYLA ANILDI 100 üncü yıldönümünde Çanakkale Zaferi kutlandı ve şehitlerimiz anıldı. Gün dolayısıyla Ankara Gümrük Müşavirleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Aslıhan ÇELEBİ bir mesaj yayımladı. Aslıhan ÇELEBİ mesajında, Tarihe altın harflerle yazılmış bir kahramanlık destanı olan Çanakkale Zaferinin 100 üncü yıldönümü ve 18 Mart Şehitler Gününde, Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK ve silah arkadaşlarını, kahraman şehitlerimizi ve gazilerimizi sonsuz saygı ve minnetle anıyoruz. Dedi. 9 Haberler

12 Atilla ŞAHİN Gümrük Müşaviri, Danışma Kurulu Doğal Üyesi Çevre Duyarlılığı Mı? Haksız Rekabet Mi? Çevre Tebliği Değişikliğinde Baş Döndürücü Trafik 10 Makale Etki analizi yapılmadan, sektör görüşleri alınmadan mevzuat hazırlanıyor, bir müddet sonra yanlış olduğu ortaya çıkıyor. Bu kez yeni bir uygulamaya geçiliyor. İthalatçı, lojistikçi uygulamayı anlayıncaya kadar büyük karmaşa yaşanıyor. Bilindiği üzere, Tehlikeli kimyasalların belirlenmesi, üretimi, ithalatı, atık konumuna gelinceye kadar geçen süreçte kullanım alanları ve miktarları, etiketlenmesi, ambalajlanması, sınıflandırılması, depolanması, risk değerlendirilmesi, taşınması ile ihracatına ilişkin usul ve esaslar, tarihinde yürürlüğe giren 2872 sayılı Çevre Kanunu ile bu Kanunun uygulanmasına ilişkin usul ve esasların belirlendiği tarihinde yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile belirlenmektedir. Tehlikeli atıkların kontrolüne ilişkin yasal düzenlemeler ve uygulamada tarihli ve 3957 sayılı Kanun ile onaylanması kabul edilen Tehlikeli Atıkların Sınırlar ötesi Taşınmasının ve Bertarafının Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesi hükümleri de dikkate alınmaktadır. İthalatı uygunluk denetimine tabi atıklar ile ithali yasak atıklar ise her yıl yayımlanan Ürün Güvenliği ve Denetimi Tebliği ile belirlenmektedir. Önlem bu kapsamda yer alan atıkların Türkiye Gümrük Bölgesine girişinde uygulanmaktadır. Konuya ilişkin 2015/3 sayılı Ürün Güvenliği ve Denetimi Tebliği ile EK-1 de yer alan İthali Uygunluk Denetimine Tabi Atıklar Listesinde gümrük tarife istatistik pozisyonu ve madde ismi belirtilmiş ürünleri kimlerin ithal edebileceği, başvuru ve uygunluk değerlendirmesine ilişkin hükümler düzenlenmiştir. Kamuoyunda ciddi yankı uyandıran konu ise bu Tebliğin İstisnai durumlar hükümlerini düzenleyen 7 nci maddesini değiştiren 2015/27 sayılı ÜGD Tebliği oluşturmuştur. 17 Şubat 2015 te yayımlanan 2015/27 sayılı Tebliğ ile, 3901 ila 3914(3903 hariç) tarife pozisyonlarında yer alan ürünlerin eskiden olduğu gibi Türkiye Gümrük Bölgesine girişinde ve ithalinde, ithalatçısı tarafından atık olmadığı, yeni ürün olduğu beyan edilerek uygunluk değerlendirmesine tabi olmadan ithali yerine, bu ürünlerin Türkiye Gümrük Bölgesine girişinde; TÜRKAK ile akredite olmuş Türkiye de veya AB ülkelerinde yerleşik Uygunluk Değerlendirme Kuruluşlarından alınacak rapor ve onaylı tercümesi ve ürüne ilişkin belgeler ile birlikte ürünün giriş yapacağı sınır ilinin Çevre İl Müdürlüğü ne müracaatla Kapsam Dışı Yazısı alınması uygulaması başlatılmıştır. 2015/27 sayılı ÜGD Tebliği konunun muhatapları nezdinde ortalığı karıştırdı. Giriş gümrükleri tıkandı. Sınırlarda kilometrelerce TIR kuyruğu oluş-

13 Makale tu. Lojistik firmaları, ithalatçılar feryat etti. Sektör örgütleri peş peşe açıklamalar yaptı. Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) bakanlıkları müdahaleye çağırdı. Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği (TAYSAD ) otomotivde duruşlar olacağını açıkladı. Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) sektörde üretimin durduracağını duyurdu, düzeltilmesi için başvurdu. Kamuoyuna peş peşe ilgili taraflarca açıklamalar yapılıyordu. Etki analizi yapılmadan, sektör görüşleri alınmadan mevzuat hazırlanıyor, bir müddet sonra yanlış olduğu ortaya çıkıyor. Bu kez yeni bir uygulamaya geçiliyor. İthalatçı, lojistikçi uygulamayı anlayıncaya kadar büyük karmaşa yaşanıyor. Açıklamalar, şikâyetler ayyuka çıktı. Ekonomi Bakanlığı Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü bürokratları bunalmıştı. Bürokraside konunun üç sacayağı vardı. Ekonomi Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı. Anladığımız kadarıyla bu üç kurum olayı kendi açılarından değerlendiriyor ve kendilerini en az sorumluluk altına sokacak bir düzenlemeye olumlu yaklaşıyordu. Nitekim tarihinde 2015/28 sayılı ÜGD Tebliği ile 2015/27 sayılı Tebliğ de revize yoluna gidildi. Bu düzenleme ile 3901 ila 3914 (3903 hariç) tarife pozisyonlarında yer alan ürünlerin yalnızca serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulmaları halinde geçerli olmak üzere üretici veya ihracatçıdan temin edilecek analiz raporu ve üretici belgesi nin Çevre İl Müdürlüğüne ibraz edilmesi suretiyle İl Müdürlüğünce düzenlenecek kapsam dışı yazısı nın ilgili gümrük idaresine ibrazı halinde ürünlerin ithaline izin verilmesi öngörüldü. Ancak bir problem daha vardı, o da Tebliğde gerek görülmesi halinde Çevre İl Müdürlükleri bu maddeleri laboratuvarlarda analize tabi tutarak alınacak sonuçlara göre kapsam dışı ya da ret yazısı düzenleyecekti. Çevre İl Müdürlükleri zaten başından beri test ve laboratuvar yönünden yetersizliklerini öne sürerek bu şekilde bir düzenleme yapılmasına olumsuz bakıyordu. Peki, uzun zamandır uygulanmakta olan bu sistemde neden değişikliğe ihtiyaç duyuldu? 3901 ila 3914 (3903 hariç) tarife pozisyonunda yer alan geri kazanılmış granül ve çapaklardan elde edilmiş plastik malzemelerin, gümrüklerde orijinal ürün olarak beyan edilerek ve başka belge aranmaksızın serbestçe ithalatının yapıldığı PETKİM tarafından 2015/3 sayılı ÜGD Tebliğinin bazı maddelerinin iptaline ilişkin Danıştay a dava açıldığı ve Danıştay 10 uncu Dairesi nce, bu endişeler haklı bulunularak uygulamanın insan ve çevre sağlığına olumsuz etkileri olacağına ve haksız rekabete neden olduğuna kanaat getirilerek, 2015/3 sayılı Tebliğin bazı madde ve fıkralarının iptaline karar verildiği anlaşılmaktadır. veya yapılabileceği, dolayısıyla suistimallere ve çevre problemlerine sebep olacağı gerekçesiyle PETKİM tarafından 2015/3 sayılı ÜGD Tebliğinin bazı maddelerinin iptaline ilişkin Danıştay a dava açıldığı ve Danıştay 10 uncu Dairesi nce, bu endişeler haklı bulunularak uygulamanın insan ve çevre sağlığına olumsuz etkileri olacağına ve haksız rekabete neden olduğuna kanaat getirilerek, 2015/3 sayılı Tebliğin bazı madde ve fıkralarının iptaline karar verildiği anlaşılmaktadır. PETKİM in bu talebini iki şekilde değerlendirmek gerekir kanısındayım. Birincisi; belirtilen tarifelerde yeni olarak beyan edilerek ithali yapılan bu ürünlerin hiç bir denetim veya değerlendirmeye tabi tutulmadan ithaline izin verilmesi, elbette ki suiistimallere açık bir kapı açacağı konusundaki endişelerindeki haklılık. Bu ürünlerin ikincil kazanım suretiyle granül ve çapaklardan elde edilip de yanıltıcı beyanla suiistimale konu olması halinde ise, iç piyasada Çevre Bakanlığınca gerekli denetimlerin yapılamaması nedeniyle çevre ve insan sağlığı için tehlike oluşturma riski her zaman mevcut olacaktır. Bu gerekçeyle Tebliğde revize yapılması görüşünde haklılık bulunduğu kanısına varabiliriz. 11 Makale

14 Makale 12 Makale İkincisi; PETKİM dünyanın en büyük plastik hammadde üreticilerinden olup, ithali kontrole tabi ürünlerin yeni beyan edilerek, yani suiistimal yoluyla ucuz bir fiyatla ithal edilmesinin yaratacağı haksız rekabeti bertaraf etmek kaygısının yarattığı haklılık olarak değerlendirilebilir. Konuya diğer muhatapları açısından baktığımızda, haklı görülebilecek bu talebin, mevcut uygulama ile gerçekten yerli sanayicilerin üretimlerinde girdi olarak kullandıkları yeni ürünlerin ithalatında ciddi zaman ve parasal maliyetlerle karşılaşacakları açıktır. Ayrıca PETKİM in kendi aleyhine haksız rekabet yaratma kaygısı, tam tersine PETKİM den tedarik yerine ucuz ithal girdi kullanan sanayicilerimiz aleyhine haksız rekabet yaratacağını da hesaba katmak haksızlık sayılmayacaktır. Sanayicilerin, taşıyıcıların yoğun itirazları sonucu, 2015/28 sayılı Tebliğ de yeniden revize yoluna gidilerek tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2015/29 sayılı ÜGD Tebliği ile Üretici Belgesi ve Analiz Raporu nun doğrudan ithalatın yapılacağı gümrük idaresine ibrazı kaydıyla bu ürünlerin ithaline izin verilmesi öngörüldü. Ancak gümrük idareleri kendilerine ibraz edilen üretici belgesi ve analiz belgelerini aylık olarak çevre il müdürlüklerine göndermeleri gerekmektedir. Bu şekilde çevre il müdürlükleri ithalatçıları/üreticileri etki analizleri ve risk kriterlerine göre denetim ve kontrole tabi tutabilecektir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus, ithalattan sonra yapılan denetimlerde ithal edilen bir ürünün granül veya çapaklardan ikincil kullanım yoluyla elde edildiğinin tespiti halinde Çevre Kanunu nun Cezai Hükümler başlıklı 20 nci maddesinde öngörülen ceza ile Gümrük Kanunu nun 235/(1)-c fıkrasındaki cezalardan, Kabahatler Kanunu nun İçtima başlıklı 15 inci maddesi hükmü gereği daha ağır olan ceza verilmesi gerekmektedir. 2015/27-28 ve 29 sayılı Tebliğlerle amaçlanan; ikincil kullanım sonucu granül ve çapaklardan elde edilen 3901 ila 3914(3903 hariç) tarife pozisyonlarında yer alan ürünlerin ithalat yoluyla kontrol dışı girip piyasaya arz edilmesi ya da yerli üretimde girdi olarak kullanılıp insan sağlığı ve çevre yönünden olumsuz etki yaratmasının önüne geçilmesi olarak özetleyebiliriz. Yeni düzenleme ile, adeta nihai bir ürünün, hammaddeden itibaren takibi ve kontrolünün yapılması ve sektöründe orijinal hammadde kullanımı teşvik edilerek olumsuz imajın giderilmesi amaçlanmaktadır. Ekonomi Bakanlığının bu tür değişiklik veya revizyona giderken öncelikle konunun birincil muhatabı olan Çevre ve Şehircilik Bakanlığının bu kapsamdaki ürünler için çevre etki değerlendirmesi Yeni düzenleme ile, adeta nihai bir ürünün, ham- bir veri tabanı oluşturarak yapması ve konuya ilişkin maddeden itibaren takibi ilgili kamu kurumlarıyla ve kontrolünün yapılması ve paylaşarak ana çerçeveyi sektöründe orijinal hammadde kullanımı teşvik edilerek oluşturması ve bu süreci takiben konunun özel sektör ayağı ile istişare ederek olumsuz imajın giderilmesi yapılan önerileri dikkate amaçlanmaktadır. alması gerekir düşüncesindeyiz. Şayet bu uygulamada belirtilen yöntem seçilseydi, yaklaşık bir aydır yaşanan karmaşa yaşanmayabilirdi.

15 Haberler Gümrük Müşavirliği Ön Eleme ve Gümrük Müşavir Yardımcılığı Sınav Sonuçları Açıklandı 28 Aralık 2014 tarihinde yapılan Gümrük Müşavirliği ön eleme ve Gümrük Müşavir Yardımcılığı sınav sonuçları 23 Ocak 2015 tarihinde açıklandı. GMY sınavını kazanan adaylar başvuru evraklarını Mart 2015 ayı içerisinde Bölge Müdürlüklerine teslim etti. Gümrük Müşavirliği Ön Eleme sınavında başarılı olan ve sınava giriş hakkı olan Gümrük Müşavir Yardımcıları ise, 31 Mart 2015 tarihinde Ankara da T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Eğitim Daire Başkanlığı nda Gümrük Müşavirliği yeterlilik sınavına girdi. TÜRKİYE GENELİNDE SINAV BAŞARI ORANI % 61, KURSU- MUZA KATILANLARIN BAŞARI ORANI % 80 Gümrük Müşavirliği ön eleme ve Gümrük Müşavir Yardımcılığı sınavlarına katılan adayların, sınavlara en iyi şekilde hazırlanmaları maksadıyla, 11 Ekim - 16 Kasım 2014 tarihleri arasında, derneğimiz tarafından düzenlenen kursa katılan Gümrük Müşavir Yardımcılarımızın sınavlardaki başarı oranı % 100, stajyerlerin ise % 80 oldu. Türkiye genelinde sınava katılanların başarı oranı ise % 61 dir. Kursta dersleri veren değerli eğitmenler; Sayın Atilla ŞAHİN, Sayın Arif KÜMBÜL, Sayın Cahit GÖKÇELİK ve Sayın Kerem AYVACI ya Yönetim Kurulu Başkanımız Sayın Aslıhan ÇELEBİ tarafından teşekkür edildi. Dernek Merkezinde yapılan, Sayın Cahit GÖKÇELİK in katılamadığı törenle Sayın eğitmenlerimize teşekkür belgeleri takdim edildi Sayın Atilla ŞAHİN e teşekkür belgesi verilirken Sayın Arif KÜMBÜL e teşekkür belgesi verilirken Sayın Kerem AYVACI ya teşekkür belgesi verilirken 13 Haberler

16 Nadir ELİBOL AGMD Yönetim Kurulu Başkan Vekili Dünden Günümüze Gümrüklerimiz (Dün) 14 Makale Hükümdara ve Allah a karşı hazineyi düzenli tutan Selçuklu ve Osmanlı Devleti; Devlet etmenin veya hükmetmenin, ancak ele geçirilen ganimetin veya alınan vergi, haraç veya mala kadar her şeyin kaydının doğru tutulması ile mümkün olabileceğini çok iyi bilmekte idiler. Dergimizin bu sayısında DÜN ü; Türklerin kayıtlı gümrük mevzuatına ilk rastladığımız Osmanlı tarihini anlatmaya başlayıp, bu devletin yıkılmasına kadar ki dönemde gümrük tarihimizi paylaşacağız. Bugün başlığını, 1923 Cumhuriyet dönemi ve 1999 (4458 sayılı kanuna) kadar getireceğiz, bunu da dergimizin başka bir sayısında sunacağız. Başka bir sayımızda da Yarın başlığı ile proje düzeyinde ve global ekonomik gelişmelerin gerektirdiği (olan ve olacak) konuları ve uygulamaları paylaşmaya çalışacağız. Dün derken; Cumhuriyetten önceki en yakın devletimiz olan Osmanlı İmparatorluğu ndan başlamak lazım. Osmanlılar da Gümrüklerin mevcudiyeti ancak imparatorluktan sonra gözlenmeye başladı. Önemi ise meşrutiyetle öğrenildi. Bunun sebebi de (kolayca anlaşılabileceği gibi), Meşrutiyet döneminde eşitlik, hak, adalet adı altında toplumsal düzenlemeler önde gözükmekte ise de; aslında Osmanlı yurdunda alış verişte bulunan yabancılara gümrüklerde tanınan haklar ve Osmanlı ya verilen borçların tahsilinde gümrüklerin kullanılmasıdır. Hükümdara ve Allah a karşı hazineyi düzenli tutan Selçuklu ve Osmanlı Devleti; Devlet etmenin veya hükmetmenin, ancak ele geçirilen ganimetin veya alınan vergi, haraç veya mala kadar her şeyin kaydının doğru tutulması ile mümkün olabileceğini çok iyi bilmekte idiler. Halk ve komşu devletler üzerindeki hâkimiyet ve hükmetme de buna bağlı idi. Bunlar kayıtlı olmalı idi, ama bunlar kural ve ilkeleri olmayan gelirlerdi. Hükümdar dilerse tekrar ister, dilerse her şeyine el koyabilmek üzerine yeniden düzenleyebilirdi. Osmanlı da, Orhan bey ile ( ) Bizans ilişkileri başladığında, kanunname geleneği öncesinde emirler; sikke para basma işleri ile başlamış, ancak (kayıtları olmayan) buyruklardan öteye gidememiştir. Ancak I.Murat ile Avrupa ya çıkılınca, fermanlar kayda alınmaya başlamıştır. Buna rağmen Yıldırım Bayezid ve II.Murat döneminde saklanmış olması gereken fermanlar maalesef günümüze ulaşmamıştır. Fatih ile başlayan kanunname ler döneminde atam, dedem kanunudur dediğine göre, Fatih in kanunnamelerinden öncesinde bunların mevcut olduğu çok açıktır. Osmanlı da ilk düzenli gelir, hazine ve gümrük mantığı Bizans ın işgali ile gelişti. İstanbul un fetih ile artık yönetim Türk devleti olmaktan çıkıyor ve III.Roma İmparatorluğu oluyordu. Demek ki, Fatih

17 Makale Sultan Mehmet başka halklar, kültürler ve onların ticaretleri ile birlikte yaşamak gerektiğini anlamıştı. Yeni kurallarla paylaşım, hak, görev, yükümlülükler belirlenmeliydi. Artık kadıların mahalli tahsilatı yeni bir şekil alacaktı. Yabancı tüccarlar, özellikle Bizans ı yönetmekte olan (Latin lerin çocukları) Venedikliler ve Fransızlar (tanınan ayrıcalıklarla) imparatorluğun ithal veya ihraç eşyasından istenilen yüzdeleri ödeyerek, işlerine devam edebileceklerdi. Eminlikler de bu gelirleri kontrol ve tahsil edecek, bazılarına da muafiyet uygulanacaktı. Tuzda, tütünde, deride, İskele Eminlerine görev verilmiş, ilk gümrükçüler böyle oluşturulmuştu. Bu durum Tanzimat a kadar zamanla şekillenecek, Tanzimat ile daha da gelişecek, tebaadan sonra yabancı devletlere de ayrıcalık tanınmasına kadar gidecekti. Bu işin başlangıcı Fatih Sultan Mehmet in III. Roma İmparatorluğudur dedik ya; bunu teyit eden bir küçük detay yapalım: II. Mehmet, İstanbul ve Anadolu daki tebaası Hıristiyanlar üzerinde Papa nın etkisini yok etmek veya azaltmak için İstanbul u fethetmek istiyor. Böylece Papa ya eş değer bir Patrik yaratarak Hıristiyan kullarına patrik ile hükmetmek istiyordu. Zaten onlar Bizans ile akraba idiler. Büyük dedesi Orhan beyden sonra Bizans ın sokaklarında gece güvenliğinin Osmanlı kolağalarınca sağlandığı da, hatta birkaç mahallesinde Türklerin yaşadığı da, İmparatorun Fatih in büyük dedesi Orhan ın dünürü olduğu da, artık akraba oldukları imparator Yuannis Kontakuzenos un savaşmak istemediği de doğru idi. Bizans ı Bulgar dan korusun diye Osmanlı nın Trakya da yayılmasına, Edirne ye yerleşmesine de bizzat imparatorun izin verdiği de doğru idi. İstanbul u savunma nedendir bilinmez; günler, haftalar, aylar sürdü. Hani bize tarih kitaplarında Topkapı surları, Macar topları, Ulubatlı Hasan diye anlatılır ya; fetih pek öyle olmamış, İstanbul fethedilmemiş, şehir Osmanlı ya teslim edilmişti. Fetih sırasında İstanbul şehrini Fatih in kardeşi Orhan ın askerleri ile Papa nın gönderdiği komutan Justinyen in şövalyesinin savunmakta idi. Eminlikler de bu gelirleri kontrol ve tahsil edecek, bazılarına da muafiyet uygulanacaktı. Tuzda, tütünde, deride, İskele Eminlerine görev verilmiş, ilk gümrükçüler böyle oluşturulmuştu. Aya Romana (Topkapı) kapısını Papa nın talimatıyla komutan Justinyen ve şövalyeler sıkı tutuyordu. Bu kapı savaşla alındı, Bu nedenle şehrin bu kapı tarafı talan edildi, yağmalandı. Kara (Topkapı) tarafındakiler tüm kiliseler cami oldu. Peki, Beyazıt tan İstanbul a doğru olan deniz kenarı neden talan edilmedi? O bölgedeki bugünkü kiliseler neden hala yerinde duruyor? Hiç düşündünüz mü? Galata da yaşayan Galat (Ta Galles)lar şehre girişi, kapıları açarak, barışla Osmanlı nın şehre girişini sağlamışlardı, bugünkü Cibali den ordu kolayca şehre girmiş, Topkapı dan (karadan) ve Galat tan(denizden) şehre giren ordunun iki kanadı Beyazıt ta buluşmuştu. Deniz kapısından giren Bursa Subaşısı Cuba Ali Bey idi. Fatih İmparator olunca, bu yardımlarından dolayı Galatlara Fatih Balıkhanesi nde onlardan öşür alınmaması kanunlaştırıldı, şehre girişlerini kolaylaştıran Venedik ve Cenevizlilere ilk gümrük tavizini 1461 de uyguladı. Fatih ile Devlet İmparatorluğa dönüşünce fetihlerle beraber eyalet ve sancak yönetimleri için Bizans ın Devlet yönetimini kopyalayarak özel kanunnameler kaleme alınmaya başlandı. Fatih devrinin Devlet teşkilatı kanunnameleri (kanunname-i Al i Osman) ile idari kanunlar (Kanunname-i Kitabet-i vilayet) dışında ilk kez görülen maden ve gümrük kanunnameleridir. Diğer kanunnamelerin genel kural ve hukuki tahlili, Gümrük Kanunnamelerinde çok farklı idi, Gümrük kuralları; Müslüman, Haraçgüzar Kafir (Zimmi-İslam devleti tebaasından olan haraç veren Hıristiyan ve Yahudiler) ile Haraçgüzar olmayan kafir (harbi-harbe mensup Müslüman harici milletler)ler diye üç gruba göre düzenlenmişti. Müslüman ve haraçgüzar kafirler (zimmi ler) vergi vermez iken, (Bunlar fetihte yardımcı olan, Franklar, Venedik ve ticareti yürüten Cenevizliler, yani 1204 de İstanbul u ele geçiren Latinlerdi) diğerleri vergilendirilirdi. İşte! İlk taviz ve ilk gümrük uygulaması böyle başlamıştı. İstanbul da yaşayan fetihte ve sonrasında, yönetimde yardımcı olan Frank lar Venedik ve Cenevizliler için diyet olarak 15 Makale

18 , yani 1204 de İstanbul u ele geçiren Latinlerdi) diğerleri vergilendirilmişti. gümrük uygulamas böyle başlam şt. İstanbul da yaşayan fetihte ve de yard mc olan Frank lar, Makale Venedik ve Cenevizliler için diyet olarak büyük bir k sm günümüzde Paris Milli Kütüphane sinde bulunmaktad r. 16 Makale gümrük mevzuatı düzenleniyordu. Bu kanunnamelerin büyük bir kısmı günümüzde Paris Milli Kütüphane sinde bulunmaktadır yılına ait İstanbul ve Galata Gümrüğü Kanunnamesi nde; şimdiki halde İstanbul ve Galata gümriğin dutan fulan Dergah-ı Mu allâma gelûb yasakname taleb etdûkleri sebebden iş bu hûkm-i hûmayunı verdim; 1.ve buyurdum ki, Frenk den ve Ceneviz den gemi gelüb meta ın gemiden taşra çıkarursa, gerek satsun, gerek satmasun, yüz akçede dört akçe gümrik alına veyahud gemiden gemiye koyacak olursa dahi yüz akçeden dört akçe alına, 7. ve bir gemi gelüb gitse deniz yüzünden onun gibiden nesne alınmaya. Ve Firenk ve sair gebran (Farsça Hıristiyan demektir) ki, haraçgüzar olmaya, onlardan yüz akçede beş akçe gümrük ala, ziyade bir akçe almaya, şöyle bileler l na ait İstanbul ve Galata Gümrüğü Kanunnamesi nde; Burada İstanbul daki haraçgüzarların özel durumu belirtilirken; dolaylı olarak fetihin nasıl olduğu da anlatılıyordu. 6.madde de o günlerin İstanbul unun durumunu da çok hoş anlatmakta idi. 6.ve deniz yüzünden gelen Menavise sûcisinden (Mora adasında şarap üretim merkezinin adı- o dönemde Venediklilerin kontrolundadır) gayri ne kadar süci (şarap) gelirse, gerek içmek icün ve gerek satmak icün, taşra çıkardukdan sonra her medrede (altı okka olan kap) bir akçe gümrük ala. Amma Menuse sûcisinden evvelden olub-gelmis adet üzre her fıçıdan altmış yedi akçe gümruk ala ve liman resmi dahl olub-gelen adet üzre ala Diyor, Müslüman veya Hıristiyan ayrı ayrı değerlendiriliyor, yine Venediklilere imtiyaz veriyordu yılında gümrük işleri ilerliyor ve İstanbul Gümrügi Kanunnamesi (Surut-i Gümruk-i İstanbul hükmi sureti ) yayınlanıyor. Bu kez haraçgüzar olmayan Firenk ten (Fransa dan gelen Fransız tüccardan) gümrük vergisi isteniyor ve şöyle deniliyordu. 1.Şol şart ile ki; Venedik den ve Ceneviz den ve gayrından ki, gelûb meta-ı mezkur yerlerden taşra çıkaracak olursa, gerek satsun gerek satmasun, haraçgüzar olmayan Frenk den ve sairi kafirlerden yüz akçede beş akçe gümrük alına. 2.Eğer gemiden gemiye koyacak olurlarsa bu vechile haraçgüzar olmayandan yüz akçede beş akçe gümrük alına ve müslimandan yüz akçede dört akçe gümrük alına 9.maddede daha önce Mora dan gelen şarap için her fıçıda altmışyedi akçe gümrük alınırken, bu kez liman resmi dahi her fucıdan oniki akçe gumruk alına hükmü ekleniyordu. Aynı yıl Kanunname-i Gumruk-i Gallat-ı İstanbul ve Galata çıkarılınca, bu kez Gümrük Kanunu na ilk cezayı konuluyordu. Şol şartla ki; 3.ve gemi resileri, amil desturunsuz gemilerden taşra davar ve meta çıkarmayalar ve taşradan gemilerine davar ve meta koydurmayalar. Her kim amilden uğurlayın taşradan davar koyub ya icerüden çıkaracak olursa ki, buluna, davarların ve metaların alub, beglik edüb reisünün burnuna kıl gecürub, sehri gezdireler Artık Gümrük mevzuatı oluşuyor ve Devletin yönetim kanunnamelerinden sonra önemli ka-

19 Makale nunnamelerin en başında yer alıyordu. Aynı kanunnamede diğer milletler de taviz koparmaya başlıyordu. 5.ve Müslümanlar ve Ermeniler ve Yahudiler ve gayrilar, sira vaktinde bağlarından, sire geturüp mezkur amile danışmadın arabadan indirmeyeler. Eğer arabadan indürub evlerine koyalar ki, buluna, onun gibi edenleri dutub haklarından geleler. Ve sıredan satandan ve çıkarandan her medrede (altı okka alan şarap kabı, yaklaşık 10,256 litre) bir akçede alına. Hoş değil mi? Yabancıları, daha doğrusu gayri müslümleri artık birlikte yaşayacağı kişiler gibi görmeye başlayınca, yani devlet imparatorluk olunca, gümrük fark edilmeye başlanmış, İslam dini gereği Müslüman tüccar ile diğerini yani (haraçgüzar) kâfiri ayırmak gerektiği hususu şeriatla hükme bağlanmış ise de, imparatorluk olunca şeriata rağmen diğerleri (haraçgüzar olmayan kâfir) için de gümrük kuralları oluşturulmak gerekmişti. Din bir yana, ticaret bir yana ayrılmıştı. Sanki Hitit lerin Akad lı tüccarları Karum dedikleri Anadolu ticaret şehirlerinde kontrol, gözetim ve vergilendirmeleri gibi, Osmanlı da kumaş, kalay, kurşun, esir köle, tuz gibi ülke için stratejik malları da devletin hükmü altında tutarak gümrüklerde eşya giriş çıkışı düzene konulmuştu. Fatih, ilk teşviği de uygulayan kişi biliyor musunuz? Herkesten vergi alırken köylerde her ne satılsa, bac (vergi) yoktur diye ferman buyurmuştu..... Gümrük vergileri, Gümrük Eminleri vasıtasıyla emanet usulü adıyla alınıyordu. İltizam yani kayırma da belli gruplara uygulanıyordu. Bazen maktu vergi de alınıyordu, yılda şu kadar vergi denilerek veya şu kadar kilo mal denilerek ayni olarak da alınıyordu. Ceza olarak ta, ya mal beylik ediliyor (el konuluyor) veya vergisi iki katı alınıyordu, tüccar veya kaptan şehirde teşhir ediliyor, dayak atılıyor, sakalı kesiliyor veya hapsediliyordu. Osmanlı nın güçlü olduğu dönemde gümrük mevzuatı Abdülmecit e kadar kanunnameler ile böyle düzenlendi ve ihtiyaca göre geliştirildi. 30 Nisan 1861 tarihli Abdülmecit in ferman ile Gümrük Nazırlığı ferman edildi. Önce adı yenilik, reform şeklinde anlatılsa dahi, Tanzimat, ( yeniden düzenlemeler demekti) 3 Kasım 1839 da başlayan Gulhane Hatt-ı Humâyu nu (veya Tanzimat Fermanı) ile başlayan bu dönem; ( düzenlemesi, yılları arasındaki) I.Meşrutiyet, ( yılları arasındaki) II.Abdülhamit dönemi ve (1908 den 1920 e kadar ki dönemde) II.Meşrutiyet olmak üzere 1839 dan 1920 ye kadar devam eden dönem oldu. Eşitlik ve adalet kavramları öne sürülerek, perde arkasında yabancıların gümrüklerde ekonomik tavizleri, hakları,sahneye konuluyor, Devlet yıkılmaya, parçalanmaya sürükleniyordu gayrimüslimler için Islahat Fermanı nın hazırlanması, 1876 Kanun-i Esasiye nin kabulü ve meclisin açılması, hukuk, idari yapı ve mali yapının gayri Müslümler için Avrupa normlarında düzenlemesi, Özellikle Hollanda ve Fransızların etkisiyle yapılırken; Osmanlı yı borçlandırma sonrasında bu borçların tahsilinin düzenlenmesi ve bu tahsilat için de gümrüklere yabancılarca el konulmasının (Duyün-u Umumiye) bu dönemin içine saklanmış olduğu yıllar sonra anlaşılacaktı. İstanbul un fethiyle, Devletin muhasebe ve hesapları Bizans Devlet usulleriyle kayda alınmaya başlanırken ve daha önce Türk e ait hesaplar Önce ad yenilik, reform şeklinde anlat lsa dahi, Tanzimat, ( yeniden düzenlem 3 Kas m 1939 da başlayan Gülhane Hatt- Humâyu nu (veya Tanzimat Ferman bu dönem; ( y llar aras ndaki) I.Meşrutiyet, ( y llar II.Abdülhamit dönemi ve (1908 den 1920 e kadar ki dönemde) II.Meşrutiyeti dan 1920 ye kadar devam eden dönem oldu. Eşitlik ve adalet kavramlar ö perde arkas nda yabanc lar n ekonomik haklar, gümrükler, tavizler sahneye kon y k lmaya, parçalanmaya sürükleniyordu gayrimüslimler için Islahat Ferman n n haz rlanmas, 1976 Kanun-i Esasiye nin kabulü ve meclisin aç lmas, hukuk, idari yap ve mali yap n n gayri Müslümler için Avrupa Özellikle Hollanda ve Frans zlar n etkisiyle yap l rken; Osmanl y borçland rm Makale

20 nedeniyle, Tanzimat Ferman ile iltizam usulü 1840 da kald r ld, de tekrar kald r ld da taşra gümrük eminlikleri, hazi Gümrük Makale Eminliği ne bağland de Rüsumat Eminliği kuru usulüne dönüldü. İlk rüsumat Emini KANİ Paşa oldu. 18 Makale Sultan a ait idi. Yönetimin yeniden yapılandırılmasıyla, devlet kurumsal hale getirilerek her şey kayıt altına alınmaya başlandı. Bizans tan öğrendikleriyle bu yöntem Tanzimat a kadar kopyalama ile sürüp geldi, İngilizlerle 1838 ticaret anlaşmasına kadar da böyle devam etti. Avrupa için Osmanlı o zaman da iyi pazardı. Devletin eğitim yetersizliğinden dolayı Devletçi ekonomisi artık yeterli gelmiyordu. Osmanlı ya Kırım Savaşı yla birlikte borç para verilmişti, bu para da bir şekilde kazancı ile geri alınmalıydı. Kırım Savaşı ve ekonominin kötüleşmesi ile ithalatımız arttı, yerli küçük işletmelerimiz iflas etti. Osmanlı nın en kazançlı alanları yabancıların eline geçti. Borç tahsilatının yapılabileceği en kolay yer gümrüklerdi. Hazineye elini sokamayan, İngiliz ve Fransızlar bu kez Hollandalı danışmanların arkasına saklanarak gelirleri kontrol etmeye başladılar. Borçlarımızı borçla ödüyorduk, Dolmabahçe, Yıldız ve Çırağan Sarayları nı bu borç paralar ile yokluk ve yoksulluk döneminde yaptık. Bu işlerin kontrol ve gözaltında olması gerekiyordu, Gümrüklerin gelirleri kontrol altında tutulmalıydı. Tanzimat fermanı işte böyle gizli hesaplarla hazırlandı. Her şeyi kurallara bağlanmalıydı ki, bu büyük borç tahsil edilebilmeliydi, Kanunname-i Ticaret 1850 de hazırlandı. Ardından Islahat fermanı 1856 da hazırlandı. Maliye Nazırlığı bünyesinde 1861 de Rüsumat Eminliği kuruldu. Daha önce, Gümrük gelirleri iltizam veya emanet usulü ile toplanıyordu. İltizam usulünde gümrük idaresi açık arttırma ile 1-3 yıl süreli Mültezimlere ihale edilirken, emanet usulünde gümrük eminleri vasıtasıyla kg, baş, adet üzerinden (spesifik) belirlenen vergi tahsil edilerek, hazine hesabına alınıyordu. Mültezimlerden gelen şikâyet ve alınan vergilerin kayba uğraması nedeniyle, Tanzimat Fermanı ile iltizam usulü 1840 da kaldırıldı, 1841 de yeniden konuldu, 1857 de tekrar kaldırıldı da taşra gümrük eminlikleri, hazineden ayrılarak İstanbul Gümrük Eminliği ne bağlandı de Rüsumat Eminliği kurulunca tamamen emanet usulüne dönüldü. İlk Rüsumat Emini KANİ Paşa oldu. Osmanlı nın merdiven muhasebe yöntemi ile firmaların kârlılığı tespit edilemiyor, ne olup bittiğini yabancılar anlayamıyordu. Derhal Düyun-u Umumiye nin önerisiyle muhasebede çift yönlü kayıt yöntemi getirildi. Hemen ardından 1838 de Maliye Nazırlığı teşkilatlandırıldı. Önce Maliye Bakanlığı nda, sonra diğer Bakanlıklarda teftiş heyetleri kuruldu. Maliye nin en önemli bölümü hazine idi, sonra gümrük gelmekte idi. Bu örgütlenme devletin işlemlerini düzenlemek ve denetlemek için gibi gösteriliyordu. Ama bu perdenin arkasından, kimin denetlenmek istenildiğini, siz kolayca anlıyorsunuz. II.Meşrutiyet ile; 1909 da çıkarılan nizamname ile Rüsumat Eminliği nin kaldırılarak tekrar Maliye ye bağlanması, gümrüklerde gemilerin beyanname ve manifesto vermeye başlaması, 1911 de Avrupa ya eğitim için gümrük personeli gönderilmesi, Avrupa da 1854 de başlatılan eşya tarifesi çalışmasına Osmanlı da 1916 da başlanılması ve uygulamaya konulması bize bu perde arkasını gösteriyordu. Üretmeden tüketen Osmanlı nın çöküşü çok doğaldı, ilk kanunnamelerin düzenlendiği madenler ve gümrüklerin önemi ortada idi, hemen yabancıların eline geçti, ekonomi bozuldu, ardından ülke siyaseten parçalandı ve yalnızca Anado- Osmanl n n merdiven muhasebe yöntemi ile firmalar n kârl l ğ t bittiğini yabanc lar anlayam yordu. Derhal Düyun-u Umumiye nin ön yönlü kay t yöntemi getirildi. Hemen ard ndan 1838 de Maliye Önce Maliye Bakanl ğ nda, sonra diğer Bakanl klar da teftiş heyetl önemli bölümü hazine idi, sonra gümrük gelmekte idi. Bu örgütl