Adres: Yüksel Caddesi No. 23, Kat 3, Yenişehir Ankara TÜRKİYE. Telefonlar:

Transkript

1 T.C. BAŞBAKANLIK İnsan Hakları Başkanlığı İNSAN HAKLARI BÜLTENİ Sayı: 2010/1 Şubat 2010 İnsan Hakları İhlal İddiası Başvurularına İlişkin Sayısal Veriler Adres: Yüksel Caddesi No. 23, Kat 3, Yenişehir Ankara TÜRKİYE Telefonlar: Faks: E-Posta: İnternet adresi:

2 T.C. BAŞBAKANLIK İnsan Hakları Başkanlığı İNSAN HAKLARI BÜLTENİ Tarih : Şubat 2010 Sayı: 2010/1 Konu : İnsan Hakları İhlal İddiası Başvurularına İlişkin Sayısal Veriler ÖNSÖZ Bilindiği üzere, 3056 sayılı Başbakanlık Teşkilat Kanununun 17/A maddesine göre İnsan Hakları ile ilgili sayısal verileri açıklamak Başkanlığımızın görevleri arasında sayılmaktadır. Kamu hizmetlerinin yürütülmesinde şeffaflık ilkesi gereği, Başkanlığımıza, 81 İl İnsan Hakları Kurulu na ve 892 İlçe İnsan Hakları Kurulu na yapılan insan hakları ihlâl iddialarına ilişkin sayısal veriler, 2004 yılı başından itibaren 6 ayda bir kamuoyuna açıklamaya başlanmıştır. Bu veriler sadece ihlal iddialarıyla ilgili rakamlardır. Açıklanan rakamlar, sayısal veri elde etmek için geliştirilen BİMER sistemi ile İl ve İlçe İnsan Hakları Kurullarından gelen sayısal veriler marifetiyle elde edilmektedir yılının İnsan Hakları Farkındalık Yılı olması hasebiyle, bir noktanın altını çizmekte fayda var; ihlal iddialarına ilişkin başvurular, Başkanlığımıza ve insan hakları kurullarına şahsen ve posta yoluyla yapılabildiği gibi, Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı internet sayfasının ( yanısıra, Valilik ve Kaymakamlıkların internet sayfalarındaki BİMER linklerinden ve ALO 150 den telefon yoluyla da başvuru yapabilmek mümkündür. İnsan hakları ihlâl iddiasında bulunan kişiler tarafından yapılan başvurular neticesinde, Türkiye İstatistik Kurumu nun (TÜİK) teknik desteğiyle analiz edilen formlarda yer alan bilgiler, sayısal veri halinde kamuoyunun bilgisine sunulmaktadır. Sayısal verilerin temel fonksiyonu, insan hakları alanında yapılan reformların uygulamaya ne ölçüde yansıdığını, uygulamada aksayan konuların neler olduğunu, hangi alanlarda ne gibi gelişmeler kaydedildiğini ortaya koymaktır. İl ve İlçe İnsan Hakları Kurulları tanındıkça ve vatandaş nezdinde güvenirliği arttıkça, Kurullara yapılan başvuruların da arttığı görülmektedir. Yani, İller bazında alınan başvurulara ilişkin sayılar, o illerin başvuru alabilme kapasitesini bir başka deyişle başvuru kanalları konusunda vatandaşların yeterince bilgilendirilip bilgilendirilmediğini göstermektedir. Öte yandan, başvuru yapılmayan iller hiçbir ihlalin olmadığı yerler anlamına gelmemektedir. İl ve İlçe İnsan Hakları Kurulları, 2003 yılı Kasım ayında yeniden yapılandırılarak toplumun tüm kesimlerinin temsiline imkan sağlayacak şekilde; sivil toplum temsilcilerinin ağırlıkta olduğu yeni bir yapıya kavuşturulmuştur. 23/11/2003 tarih sayılı Resmi Gazete de yayımlanan İl ve İlçe İnsan Hakları Kurullarının Kuruluş, Görev ve Çalışma Esaslar Hakkında Yönetmelik e göre bulunması gereken üyeler şunlardır; İnsan hakları alanında faaliyet gösteren STK yetkilisi, Belediye Başkanı veya temsilcisi, Üniversite ve fakülte temsilcileri, İl Genel Meclisi temsilcileri, Tabip odası temsilcisi, Baro temsilcisi, Muhtar temsilcisi, TBMM de grubu bulunan siyasî parti temsilcileri, Yerel basın temsilcisi, Okul-aile birliği temsilcisi, Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı - İnsan Hakları Bülteni Sayı: 2010/1 Şubat

3 Sendika temsilcileri, Ticaret, sanayi ve meslek odası temsilcisi, Başkanlığımız tarafından 2009 yılı İnsan Haklarında Farkındalık Yılı ilan edilmiş ve Herkese İnsan Hakları, Hemen! İlkesi benimsenerek, 2010 yılının bu ilk bülteninde 2009 yılı insan hakları istatistikleri verilmekte ayrıca, 2008 yılı ile karşılaştırmalı bir analiz yapılmaktadır Kamuoyuna saygıyla duyurulur. 3 Şubat 2010 Mehmet Yılmaz KÜÇÜK İnsan Hakları Başkanı Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı - İnsan Hakları Bülteni Sayı: 2010/1 Şubat

4 1. İHLAL İDDİALARININ HAK KONULARINA GÖRE DAĞILIMI : A YILI 1 İHLAL EDİLDİĞİ İDDİA EDİLEN HAK KONULARI (2008 YILI) BAŞVURU SAYISI 1. Sağlık ve Hasta Hakkı Tutuklu ve Hükümlü Hakkı Çevre Hakkı Kötü Muamele Yasağı Dilekçe Hakkı Çalışma ve Sözleşme Hakkı Sosyal Güvenlik Hakkı Tüketici Hakkı Mülkiyet Hakkı Eğitim ve Öğrenim Hakkı Yaşam Hakkı Haberleşme/Basın Hürriyeti Adil Yargılanma Hakkı Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Hakkı Ayrımcılık Yasağı Zorla Çlıştırılma ve Angarya Yasağı İşkence Yasağı Engelli Hakkı Aile Kurma/Ailenin Korunması Hakkı Yerleşme ve Seyahat Hakkı Konut Dokunulmazlığı Hakkı Din ve Vicdan Özgürlüğü Uyrukluk Hakkı Özel Hayatın Gizliliği Çocuk Hakları Düşünce ve İfade Hürriyeti Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkı Bilim ve Sanat Özgürlüğü Kadın Hakkı Örgütlenme Özgürlüğü Seçme Seçilme ve Siyasi Faaliyet Hakkı Diğer 906 TOPLAM yılının toplam rakamlarına baktığımızda Başkanlığımıza 1574, İl ve İlçe İnsan Hakları Kurullarına 3214 olmak üzere toplam 4788 kişi 5458 hak konusunda ihlal iddiasıyla başvuruda bulunmuştur. 1 Daha önceki yıllara ilişkin istatistiki bilgiler için önceki yıllara ait bültenlerimize bakınız. Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı - İnsan Hakları Bülteni Sayı: 2010/1 Şubat

5 B: 2009 Yılı İHLAL EDİLDİĞİ İDDİA EDİLEN HAK KONULARI (2009 YILI) BAŞVURU SAYISI 1. Sağlık ve Hasta Hakkı Yaşam Hakkı Çevre Hakkı Dilekçe Hakkı Kötü Muamele Yasağı Çalışma ve Sözleşme Hakkı Tutuklu ve Hükümlü Hakkı Eğitim ve Öğrenim Hakkı Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Hakkı Mülkiyet Hakkı Engelli Hakkı Ayrımcılık Yasağı Tüketici Hakkı Aile Kurma/Ailenin Korunması Hakkı Sosyal Güvenlik Hakkı Adil Yargılanma Hakkı Yerleşme ve Seyahat Hakkı Zorla Çalıştırılma ve Angarya Yasağı Haberleşme ve Basın Hürriyeti Konut Dokunulmazlığı Hakkı Uyrukluk Hakkı İşkence Yasağı Seçme Seçilme ve Siyasi Faaliyet Hakkı Özel Hayatın Gizliliği Çocuk Hakları Bilim ve Sanat Özgürlüğü Din ve Vicdan Özgürlüğü Örgütlenme Özgürlüğü Kadın Hakkı Düşünce ve İfade Hürriyeti Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkı Diğer 666 TOPLAM yılının toplam rakamlarına baktığımızda Başkanlığımıza 1941, İl ve İlçe İnsan Hakları Kurullarından gelen verilere göre yukarıda düzenlenen tabloda da gösterildiği gibi 2562 olmak üzere toplam 4503 kişi ihlal iddiasıyla başvuruda bulunmuş olup, 2009 yılının tamamında ihlal iddialarının hak konularına göre sıralamasında ilk üç sıra aşağıdaki gibidir; 1. Sağlık ve Hasta Hakkı (509) 2. Yaşam Hakkı (279) 3. Çevre Hakkı (194) Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı - İnsan Hakları Bülteni Sayı: 2010/1 Şubat

6 İHLAL EDİLDİĞİ İDDİA EDİLEN HAK KONULARI (2009) HAK KONUSU Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkı Düşünce ve İfade Hürriyeti Kadın Hakkı Örgütlenme Özgürlüğü Din ve Vicdan Özgürlüğü Bilim ve Sanat Özgürlüğü Çocuk Hakları Özel Hayatın Gizliliği Seçme Seçilme ve Siyasi Faaliyet Hakkı İşkence Yasağı Uyrukluk Hakkı Konut Dokunulmazlığı Hakkı Haberleşme ve Basın Hürriyeti Zorla Çalıştırılma ve Angarya Yasağı Yerleşme ve Seyahat Hakkı Adil Yargılanma Hakkı Sosyal Güvenlik Hakkı Aile Kurma/Ailenin Korunması Hakkı Tüketici Hakkı Ayrımcılık Yasağı Engelli Hakkı Mülkiyet Hakkı Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Hakkı Eğitim ve Öğrenim Hakkı Tutuklu ve Hükümlü Hakkı Çalışma ve Sözleşme Hakkı Kötü Muamele Yasağı Dilekçe Hakkı Çevre Hakkı Yaşam Hakkı Sağlık ve Hasta Hakkı Diğer BAŞVURU SAYISI Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı - İnsan Hakları Bülteni Sayı: 2010/1 Şubat

7 2. İHLAL İDDİASIYLA ŞİKAYET EDİLEN KURUMLAR : 2008 yılında şikayet edilen Kurumlar bazında sıralama şu şekilde gerçekleşmiştir. KURUM ADI (2008) BAŞVURU SAYISI 1. Belediye Sağlık Kurumu Emniyet Bakanlık Ceza ve Tutukevi Eğitim ve Öğretim Kurumu Özel Sektör Kaymakamlık Adliye Valilik Sosyal Hizmet Kurumu Sosyal Güvenlik Kurumu Köy Muhtarlığı Jandarma İl Özel İdaresi Banka Meslek Odası ve Birlik Diğer Kurumlar Şikayet Edilen Kurum 621 Yok TOPLAM 4143 Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı - İnsan Hakları Bülteni Sayı: 2010/1 Şubat

8 2009 yılında şikayet edilen Kurumlar bazında sıralama şu şekilde gerçekleşmiştir: KURUM ADI (2009) BAŞVURU SAYISI 1. Sağlık Kurumu Özel Sektör Belediye Emniyet Ceza ve Tutukevi Eğitim ve Öğretim Kurumu Kaymakamlık Sosyal Hizmet Kurumu İl Özel İdaresi Köy Muhtarlığı Valilik Adliye Jandarma Meslek Odası ve Birlik Sosyal Güvenlik Kurumu Banka Bakanlık Diğer Kurumlar Şikayet Edilen Kurum 635 Yok TOPLAM 2288 Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı - İnsan Hakları Bülteni Sayı: 2010/1 Şubat

9 İHLAL İDDİASIYLA ŞİKAYET EDİLEN KURUMLAR (2009) Bakanlık 3 Banka 6 Sosyal Güvenlik Kurumu 7 Meslek Odası ve Birlik 13 Jandarma 15 Adliye 20 ŞİKAYETE KONU KURUMLAR Valilik Köy Muhtarlığı İl Özel İdaresi Sosyal Hizmet Kurumu Kaymakamlık Eğitim ve Öğretim Kurumu Ceza ve Tutukevi Emniyet 136 Diğer Kurumlar 147 Belediye 180 Özel Sektör Sağlık Kurumu Şikayet Edilen Kurum Yok BAŞVURU SAYISI Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı - İnsan Hakları Bülteni Sayı: 2010/1 Şubat

10 3. BAŞVURULARIN İLLERE GÖRE DAĞILIMI C YILI : 1 İzmir İstanbul Ağrı Adıyaman Muğla Ankara Bursa Aydın 88 9 Kastamonu Bolu Hatay Rize Antalya Kahramanmaraş Çorum Sakarya Erzurum Niğde Kırıkkale İçel Manisa Erzincan Kütahya Denizli Giresun Sivas Kayseri Bartın Trabzon Muş Adana Mardin Eskişehir Diyarbakır Malatya Karaman Yalova Aksaray Tekirdağ Samsun Kırşehir Batman 9 43 Van 8 44 Konya 7 Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı - İnsan Hakları Bülteni Sayı: 2010/1 Şubat

11 45 Çanakkale 7 46 Kırklareli 5 47 Kocaeli 4 48 Yozgat 4 49 Isparta 4 50 Artvin 4 51 Kilis 4 52 Ordu 2 53 Gaziantep 2 54 Kars 2 55 Düzce 2 56 Burdur 2 57 Şırnak 1 58 Gümüşhane 1 59 Iğdır 1 60 Amasya 0 61 Bilecik 0 62 Bingöl 0 63 Bitlis 0 64 Edirne 0 65 Elazığ 0 66 Hakkari 0 67 Nevşehir 0 68 Siirt 0 69 Sinop 0 70 Tokat 0 71 Tunceli 0 72 Şanlıurfa 0 73 Uşak 0 74 Zonguldak 0 75 Bayburt 0 76 Ardahan 0 77 Karabük 0 78 Osmaniye 0 79 Çankırı 0 80 Balıkesir 0 81 Afyonkarahisar 0 82 İli Belirsiz 83 Yurtdışı 84 TOPLAM yılı verilerine göre insan hakkı ihlal iddiası ile toplam 2562 başvurunun başvuru yapılan illere göre dağılımında ilk beş il sırasıyla; İzmir, İstanbul, Ağrı, Adıyaman ve Muğladır. İzmir ve İstanbul illerinin ilk iki sırada yer alıyor olması, bu illerin nüfus açısından da en yoğun iller olduğu dikkate alınırsa normal bir sonuç olarak görülebilir. Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı - İnsan Hakları Bülteni Sayı: 2010/1 Şubat

12 BAŞVURULARIN İLK ON İLE GÖRE DAĞILIMI (2009) Bolu 63 Kastamonu 79 Aydın 88 Bursa 111 İLLER Ankara Muğla Adıyaman 182 Ağrı 190 İstanbul 234 İzmir BAŞVURU SAYISI DEĞERLENDİRME : İnsan Hakları Başkanlığı ile 81 İl ve 892 İlçe İnsan Hakları Kuruluna yapılan insan hakları ihlâl iddiası başvurularına ilişkin sayısal veriler, kamu hizmetlerinde şeffaflık ilkesi Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı - İnsan Hakları Bülteni Sayı: 2010/1 Şubat

13 gereği 2004 yılı başından itibaren kamuoyuna açıklanmaya başlamıştır. Bu başvurular, ihlâl iddiası niteliğinde olup, bu iddiaların doğru olup olmadığı ilgili kurumlar nezdinde araştırılmaktadır. Doğruluğu kanıtlanmış hak ihlaline ilişkin veriler, ülkemizdeki insan hakları sorunlarının nitelik ve boyutu hakkında genel anlamda bir fikir vermektedir yılında Başkanlığımıza ve Kurullara toplam 847 başvuru yapılırken, bu sayı 2005 yılı için %39 civarında bir artışla 1373 ü bulmuştur yılında alınan başvuru sayısı 1590, 2007 yılında 1495, 2008 yılında 4788 dir yılında ise bu rakam 4503 tür yılındaki toplam başvuru sayısı ile 2009 yılındaki toplam başvuru sayısı karşılaştırıldığında artış oranı %(-) 5,9 dur. Başkanlığımıza ve Kurullara yapılan başvuruları ayrı ayrı değerlendirdiğimizde 2009 yılı içerisinde 2008 yılına göre Başkanlığımıza yapılan başvuruların % 18,9 luk artışla 1941 başvuru yapıldığı gözlemlenmektedir. İNSAN HAKLARI İHLÂL İDDİALARININ BAŞVURULAN YERE GÖRE DAĞILIMI BAŞVURU YERİ Değişim Oranı GENEL TOPLAM İHB %18, İl ve İlçe Kurulları % (-) 20, TOPLAM % (-) 5, yılı verilerine göre ihlal edildiği iddia edilen hak konularından ilk üç sırada bulunanlar şunlardır; 1. Sağlık ve Hasta Hakkı (617) 2. Tutuklu ve Hükümlü Hakkı ( 586) 3. Çevre Hakkı (462) 2009 yılı verilerine göre ise ilk üç sırada bulunan haklar şunlardır; 1. Sağlık ve Hasta Hakkı (509) 2. Yaşam Hakkı (279) 3. Çevre Hakkı (194) 2008 yılı verileri ile 2009 yılı verileri karşılaştırıldığında Başkanlık ve Kurullara yapılan şikâyetler arasında ilk sırayı bir ekonomik ve sosyal hak grubu olan sağlık ve hasta hakkı almıştır. Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı - İnsan Hakları Bülteni Sayı: 2010/1 Şubat

14 Sağlık ve hasta hakları ile ilgili başvuru sayısının bu denli yüksek olmasının başlıca nedenleri şunlardır; 1. Doktor ve hemşirelerin hastalara gerektiği kadar özenli davranmamaları, 2. Yanlış tedavi sonucunda gerçekleşen olumsuz vakalar, 3. Randevu alma konusunda yaşanan sıkıntılar ve zaman zaman hasta muayene sırasına uyulmaması, 4. Hastanelerdeki araç gereç eksikliği ve kötü tedavi koşulları, 5. Hijyen sorunları vb. sorunlar sayılabilir yılında 586 başvuru sayısı ile ikinci sırada yer alan Tutuklu ve Hükümlü Hakkı yerini 2009 yılında 279 başvuru sayısı ile Yaşam Hakkı almıştır. Bununla birlikte 2008 yılı verilerine göre 462 başvuru sayısı ile 3. sırada yer alan Çevre Hakkı 2009 yılında da değişmeyerek 194 başvuru sayısı ile önemli bir gösterge olmaya devam etmiştir yılında vatandaşlar çevre hakkını yaşam koşullarının kalitesi yönünden değerlendirerek yaşam hakkı ile doğrudan bir bağ kurmuşlardır. Bu nedenle yaşam hakkı ve çevre hakkı ihlal iddialarının dayandığı nedenler yüksek oranda benzerlikler göstermektedir. Yaşam Hakkı ve Çevre hakkı ile ilgili şikayetler genel olarak; 1. Artan GSM telefonlarına paralel olarak kurulan baz istasyonlarının çevreye yaydığı radyasyon (Yaşam hakkı ihlal başvurularının 2009 yılında bu denli yüksek olmasının temel nedeni baz istasyonlarından kaynaklanmaktadır; aynı zamanda özel sektör şikayetlerinin yüksek olmasının nedeni de bu konudur). 2. Kuraklık ile birlikte gelen su sıkıntısı ve içme sularının kalitesinin giderek düşmesi, 3. Nüfusu yoğun olan kentlerde yaşanan trafik ve araba park yeri sorunları, 4. Yol, köprü, alt-üst geçit ve kavşak talepleri, 5. Nükleer santraller, 6. Kültür varlıklarının korunması, 7. Düzensiz yapılaşma sonucu ortaya çıkan bazı problemler, 8. Fabrika atıklarının çevreyi kirletmesi, 9.Yerleşim yerlerine yakın eğlence merkezlerinden ve kahvehanelerden kaynaklanan gürültü kirliliği. gibi şikayetlerdir 2008 yılında 586 başvuru ile 2. sırada yer alan Tutuklu ve Hükümlü Hakkı 2009 yılında 78 başvuru ile 7. sırada yer almıştır. Tutuklu ve hükümlü haklarının iyileştirilmesine dönük Adalet Bakanlığı tarafından yürütülen reform çalışmalarına katkı sağlaması açısından Başkanlığımıza ve Kurullara yapılan başvuruların nedenleri aşağıda sıralanmıştır. Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı - İnsan Hakları Bülteni Sayı: 2010/1 Şubat

15 2009 yılında tutuklu ve hükümlü haklarının en önemli nedenleri şunlardır; 1. Tutuklu ve hükümlülerin daha iyi yaşama isteği, özellikle yetersiz gıda ve sağlık imkanlarıyla ilgili sıkıntılar 2. İletişimde karşılaştıkları sorunlar, 3. Ayrımcılıkla ilgili konular, 4. Af talepleri, 5. Farklı cezaevlerine nakil talepleri, 6. İnfazda yaşanan sorunlar, 7. Yer sıkıntısı, ceza evlerinin doluluk oranının yüksekliği, 8. Genel hapishane koşulları, fiziki yapı vb. olarak sıralanabilir verilerine göre 4. sırada yer alan Kötü Muamele Yasağına ilişkin başvuru sayısı 2009 yılında 5. sırada yeralmıştır. Kötü muamele yasağı ile ilgili başvurular genel itibariyle kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan kamu görevlilerinin vatandaşlara yönelik özensiz ve ilgisiz davranışları kapsamaktadır. Yine yukarıda bahsi geçen ve ilk sıralarda yer alan hasta ve sağlık hakkı ihlalerinde sağlık görevlilerin davranışları da bu katogori içinde tekrar değerlendirilebilir 2008 yılı verilerinde 9. sırada yer alan mülkiyet hakkı 2009 yılında da dokuzuncu sırada yer almıştır. Mülkiyet hakkıyla ilgili şikayetlerin genellikle, tapu ve kadastro sorunları, kamulaştırma bedelleri ve ödenmesinde yaşanan ihtilaflar, bankaların haksız yere havale gideri almaları, bazı özel kurumlarda ya da belediyelerde çalışan kişilerin maaş, tazminat ve hakediş ücretlerini alamamaları gibi konularda yoğunlaştığı gözlenmektedir. İhlal edildiği iddia edilen diğer hak konuları ile ilgili başvuru türlerine aşağıdaki örnekler verilebilir; Adil yargılanma hakkı; 2008 yılına kıyasla 2009 yılında sayısal olarak bir azalma göstermekle birlikte adil yargılanma hakkı hala pek çok başvuruya konu olmuştur. Adil yargılanma hakkı konusunda; tutukluluk süresinin çok uzun olması, yargılamanın geç başlaması, ilk derece mahkemelerinde ve temyiz mercilerinde yargılamanın makul sürede yapılmaması, davaların uzun sürmesi nedeniyle kimi zaman zamanaşımına uğraması gibi şikayetler alınmıştır. Yargı sistemimizde yapılacak kapsamlı bir reform çalışması ile bu tür aksaklıkların giderilmesi gerekmektedir. Dilekçe hakkı; vatandaşların bazı kamu kurum ve kuruluşlarına yaptıkları başvurulara ve ruhsat taleplerine süresi içinde cevap alamadıkları yönündedir. Eğitim hakkı; eğitim hakkının çeşitli nedenlerle engellendiği, bazı bölgelerde kız çocuklarının okula gönderilmediği sayılabilir. Sosyal güvenlik hakkı; sakatlık ve yetim aylıklarının ödenmesinde karşılaşılan bir takım problemler, haksız işten çıkarmalar, hakediş ve tazminatların eksik ödenmesi ya da hiç ödenmemesi ile ilgili başvurulardır. Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı - İnsan Hakları Bülteni Sayı: 2010/1 Şubat

16 Ayrımcılık yasağı ile ilgili olarak; bazı kurum ve kuruluşlarda eleman alımlarında ve bazı vatandaşların işyerlerinde veya okullarında mezhep ya da etnik kökenlerinden dolayı kendilerine ayrımcılık yapıldığı iddialardır. Engelli hakları ile ilgili olarak; sakatlık aylıklarının bağlanmasında ve ödenmesinde karşılaşılan bir takım sorunlar, bu kişilerin otomobil alım-satım ve kullanım konusunda karşılaştıkları sorunlar, gerek kamu gerek özel sektöre ait binalarda ve ulaşımda karşılaştıkları sorunlar, vb. sayılabilir. Başkanlığımıza ve Kurullara ulaşan ve insan hakları ihlal iddiası içermemekle birlikte yardım taleplerine ilişkin başvuruların sayısınında da bir hayli yüksek olduğu gözlenmektedir yılı verilerine göre 906 ve 2009 yılı verilerine göre ise 666 başvuru sayısı ile en üst sırada yer alan Diğer kategorisi adı altındaki başvuların büyük bir çoğunluğu iş ve yardım taleplerinden oluşmaktadır. Başvuru yapan bu kişilere Valilik ve Kaymakamlıklar aracılığı ile maddi yardım yapılması sağlanmaktadır yılı verilerine göre şikayete konu edilen kurumlar sıralamasında ilk üç sırada; 1. Belediye (493 ) 2. Sağlık Kurumu (463) 3. Emniyet (403) 2009 yılı verilerine göre ise ilk üç sırada; 1. Sağlık Kurumu (392) 2. Özel Sektör (358) 3. Belediye (180) Sağlık kurumları, 392 başvuru ile birinci sırada görülmektedir. Sağlık kurumlarının ilk sırada yer alması ihlal iddialarında sağlık hakkının birinci sırada yer almasıyla tutarlılık göstermektedir. Ayrıca sağlık hakkı konusunda yapılan şikâyetlerin başka kurumlarla da doğrudan bağlantıları vardır. Örneğin, başta belediyeler olmak üzere diğer kurumlar ön planda görünmektedir. Hastaneler, daha çok sağlık hizmetinin sunulması anlamında şikâyete konu olmaktadır. Bir diğer nokta, sağlık kurumlarının yol açtığı şikâyetlerin de yalnızca sağlık hakkıyla ilgili olmamasıdır. Özellikle hastanelerde hastalara kötü davranılmasına ilişkin kötü muamele yasağı ihlalleri, aşırı ücret talebi, bıçak parası uygulamaları, rehin olayları, sağlık çalışanlarının ücret ve diğer sosyal hakları bağlamında yaşanan mülkiyet hakkı, çalışma özgürlüğü hatta ayrımcılık yasağı ihlalleri de sağlık kurumlarıyla ilgili başvurulara neden olmaktadır yılı verilerine göre yedinci sırada yer alan özel sektör 2009 yılı verilerine göre 2. sırada yer almıştır. Özel sektörün ikinci sırada yer almasının en önemli nedenleri yaşam hakkı ve çevre hakkı başvurularından kaynaklanmaktadır yılı verierine göre ilk sırada yer alan belediyeler 2009 yılı içinde 3. sırada yer almıştır. İnsan hakları denildiğinde hemen akla gelmeseler de, belediyeler vatandasların günlük yasamda en fazla karşılaştıkları, kararları ve uygulamalarından en yoğun düzeyde etkilendiği kamu kuruluşlarıdır. Belediyeler, neredeyse tüm hak kategorileri açısından vatandaşların yasamını etkileyebilirler. İstimlâkler, çevre düzenlemeleri, belediye işletmeleri ile vatandasların ve belediye çalısanlarının ilişkileri, imar planları, trafik, zabıta hizmetleri, su Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı - İnsan Hakları Bülteni Sayı: 2010/1 Şubat

17 şebekesi gibi sayısız faaliyetleri göz önüne alındığında belediyelere yönelik sikayetlerin az olmadığı görülmektedir. Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı - İnsan Hakları Bülteni Sayı: 2010/1 Şubat