BİYOLOJİDE NANOTEKNOLOJİ

Transkript

1 BİYOLOJİDE NANOTEKNOLOJİ

2 Nanoteknoloji nedir? Nanoteknolojinin Tarihçesi Biyolojide Nanoteknoloji Nanobiyoteknolojinin Uygulama Alanları Türkiye de Nanoteknoloji Çalışmaları Nanoteknoloji Risk Oluşturuyor mu?

3 NANOTEKNOLOJİ NEDİR? «Midget- çok küçük» anlamına gelen yunanca bir kelimeden türeyen nano bir ölçü birimi ön ekidir ve milyarıncı parçayı gösterir. Ancak genel olarak söylenecek olursa, nanoteknoloji maddeyi dolaylı olarak atom boyutuna yani «nano-boyutuna» indirgeme işidir.

4 Atom üstüne atom koyarak yeni maddeler oluşturmayı ve mevcut maddeleri moleküler yapısını değiştirerek yeni maddeler oluşturma çalışmalarını içermektedir. Nanoteknoloji üzerine yoğunlaşan Foresight Enstitüsü nün kurucusu Eric Drexler, nanoteknoloji kavramını ortaya atan kişi olmuştur.

5 NANOTEKNOLOJİNİN TARİHÇESİ : 60'lar-Feynman: Nanoteknoloji vizyonunun ortaya çıkışını, 1959 yılında fizikçi Richard Feynman ın malzeme ve cihazların moleküler boyutlarda üretilmesi ile başarılabilecekler üzerine yapmış olduğu ünlü konuşmasına kadar dayandırabiliriz. Bu konuşmasında Feynman minyatürize edilmiş enstrümanlar ile nano yapıların ölçülebileceği ve yeni amaçlar doğrultusunda kullanılabileceğinin altını çizmiştir.

6 80'ler-Uygun mikroskopların geliştirilmesi: Araştırmacıların daha küçük boyutlarda çalışmaya başlamasıyla birlikte bir çok problem de ortaya çıkmaya başlamıştır. Boyutlar küçüldükçe, yapılan çalışmaları izlemek zorlaşmıştır yılında IBM tarafından yeni bir mikroskop türü Scanning Tunneling Microspcope (STM) geliştirildi.

7 Bu önemli ilerlemede pay sahibi olan araştırmacılar bu buluşları ile 1986 da Nobel Fizik ödülünü aldılar. Aynı zamanlarda STM mikroskopunun bir türevi olan Atomic Force Microscope (AFM) geliştirildi. Feynman ın bahsetmiş olduğu enstrümanların (scanning electron microscope, atomic force microscope, near field microscope vb.) 1980 lerde geliştirilmesi ve eşzamanlı olarak gelişen bilgisayar kapasiteleri ile nano skalasında ölçüm ve modelleme yapılması mümkün olmuştur.

8 90 lar Fullerene-Karbon Nanotüpler- Drexler: 1990 ların başında Rice Üniversitesinde Richard Smalley öncülüğündeki araştırmacılar 60 karbon atomunun simetrik biçimde sıralanmasıyla elde edilen futbol topu şeklindeki fullerene molekülleri geliştirildi. Elde edilen molekül 1 nanometre büyüklüğünde ve çelikten daha güçlü, plastikten daha hafif, elektrik ve ısı geçirgen bir yapıya sahipti.

9 Bu araştırmacılar 1996 yılında Nobel Kimya ödülünü aldılar yılında Japon NEC firması araştırmacılarından birinin, Sumio Iijima nın, karbon nano tüpleri bulduğunu duyurdu. Karbon nano tüpler, fullerene molekülünün esnetilmiş bir şekli olup benzer şekilde önemli özelliklere sahipti; çelikten 100 kat daha güçlü ve ağırlığı çeliğin ağırlığının 6 da 1 i kadardı.

10 90 larda ayrıca Feynman in fikirleri Eric Drexler tarafından yazılan kitapta ( Engines of Creation ) geliştirildi. Drexler ın fikirleri şüpheyle karşılanmasına karşın 1992 yılında yayınlamış olduğu kitabında ( Nanosystems: Molecular Machinery, Manufacturing, and Computation ) genel kavram ve düşüncelerini detaylı analiz ve tasarımlar ile ayrıntılı olarak anlatmıştır.

11 2000 ler Yarış başlıyor: 1999 yılında ABD de Bill Clinton hükümeti nanoteknoloji alanında yürütülen araştırma, geliştirme ve ticarileştirme faaliyetlerinin hızını artırma amacını taşıyan ilk resmi hükümet programını, Ulusal Nanoteknoloji Adımını (National Nanotechnology Initiative) başlattı yılında Avrupa Birliği, Çerçeve Programına Nanoteknoloji çalışmalarını öncelikli alan olarak dahil etti. Japonya, Tayvan, Singapur, Çin, İsrail ve İsviçre benzer programlar başlatarak 21. yüzyılın ilk küresel teknoloji yarışında önlerde yer almak için çalışmalarına hız verdi.

12 NANOTEKNOLOJİNİN GENEL KULLANIM ALANLARI : Malzeme bilimi Fizik Matematik Kimya Bilgisayar Elektronik Eczacılık Tıp Biyoloji

13 Biyolojide Nanoteknoloji : Nanobiyoteknoloji; bir yandan canlı hücrenin milyarlarca yıllık evrimi sırasında şekillenmiş nano-yapıları, yani DNA yı, RNA yı, lipidleri, proteinleri, polisakkaritleri, bunların birbirleri ile etkileşimlerini ve hareketlerini araştırırken diğer yandan bu yapıları ve etkileşimleri daha dayanıklı, daha hızlı hareket eden, istendiği zaman planlanmıs hedefe varacak materyaller ve yapılar kullanarak taklit edebilmeyi planlar.

14 Nanobiyoteknolojinin Amacı: Üstün malzeme özellikleri/üretim süreçlerinin elde edilmesi, Daha dayanıklı, daha hafif, daha hızlı yapılar, Daha az malzeme ve enerji kullanımı, Nanometre ölçekli yapıların imalatı, Nano hassasiyetli cihazların geliştirilmesi, Uygun yöntemler bulunarak nanoskopik ve makroskopik dünya arasındaki bağın kurulması

15 Nanobiyoteknolojinin Uygulama Alanları: 1.İlaç salımı: Nano boyutlarda üretilen taş ıyıcılar, kan-beyin bariyeri ve derideki sıkı bağlantılar gibi çeşitli anatomik ve biyolojik bariyerleri geçerek ilaçların istenilen hedef dokuya ulaştırılmasını sağlar. Nano taş ıyıcılar vücuttaki dar alanlarda daha iyi dağılırlar ve düşük çözünürlüklü ilaçların çözünürlüğünü arttırabilirler. İlaçların fonksiyonu arttırılıp yeni özellikler kazandırılabilir. İlac toksisitesini azaltabilir ve daha verimli ilaç dağılımı sağlanabilir.

16 2.Kanser Araştırmaları: DNA moleküllerinin bağışıklık sistemi üzerine olan uyarıcı etkisinden yararlanarak yeni DNA kökenli ilaçlar tasarlanmaktadır. Bu ilaçları yeni jenerasyon aşı geliştirmekten, antikanser ve antiallerjik uygulamalara ve aşısı olmayan hastalıklardan immün koruyucu ajan olarak kullanmaya kadar geniş bir çalışma alanı bulmuştur.

17 Nanoteknoloji yardımıyla, tümörler erken dönemde teşhis edilebilir. Nanoyapıların, tek bir tümör hücresine girebilmesi, bu konudaki görüntüleme tekniklerinin limitlerini artırmaktadır. youtu.be

18 Kimyasal tedavi (kemoterapi) yöntemlerinde sağlıklı hücreler de kimyasal etkiye maruz kalmaktadırlar. Bunu önlemek amacıyla kullanılan nanotaşıyıcılar ile sağlıklı vücut hücrelerinin zarar görmesi önlenirken, kanser hücrelerindeki ilaç konsantrasyonu da arttırılmaktadır. Örneğin mamografi ile meme kanserine klinik teşhisin konması için tümör hücresinin oluşmuş olması gerekir. Nanoteknoloji yardımı ile 100 den az tümör hücresinin oluştuğu durumda dahi meme kanserini teşhis etmek mümkündür. (Singh, 2005).

19 3.Doku mühendisliği: Doku iskelelerinin hazırlanmasında malzeme geliştirilmesi, bu malzemeden istenilen geometrik, topografik ve işlevsel özelliklere sahip yapılar tasarlanabilir. Nanoparçacıklar kullanılarak biyo uyumlu implantların üretimi, doku oluşumunu destekleyecek biyolojik ajanların salımı ve hücre saflaştırılması sağlanmaktadır. Biyonano yüzey teknolojisi kullanılarak hücre tabakalarının (cell sheet) üretimi ve bu tabakalardan doku oluşumu gerçekleştirilmektedir.

20 4.Tıbbi görüntüleme: Nanobiyoteknoloji ile yüksek flüoresans yayan farklı moleküler boyutlardaki yarı iletken nanokristaller olan Quantum Dot'lar kullanılmaktadır. Quantum Dot'lar, proton ve nötron içermezler. Quantum Dot'lara elektron eklenerek ya da çıkartılarak bant aralığı değiştirilebilir. Bant aralığı, Quantum Dot'ların hangi frekansta cevap vereceğini belirlemektedir. Quantum Dot'lar morötesi ışınlarla aydınlatıldığında, boyutlarına bağlı olarak farklı renklerde ışıma yaparlar.

21 5.Nanorobotikler: Nanorobotik, bir nanometre ölçeğinde veya yakınında makinalar veya robotlar oluşturma teknolojisidir. Nanorobotlar, DNA, karbon nanotüpler gibi proteinlerin motorlar, mekanik bağlantılar, transmisyon elemanları veya sensörler gibi işlev görebileceği bir nano boyutta cihazı temsil eder. Bu farklı bileşenler bir araya getirildiğinde, nanorobotlar oluşturabilir, nano boyuttaki nesnelere güç uygulayabilir ve manipüle edebilir.

22

23 6.Gen uygulamalarında nanoteknoloji: Gen terapisi,hastalıktan sorumlu genin düzeltilmesi veya kusurlu genlerin yerine kusursuz genlerin kurulması esaslarına dayanır.

24 Hastaların gen haritasını çıkarabilecek biyoloji ve yonga teknolojisini bir araya getirecek teknolojiye biyoçip adı verilmektedir. Biyoçipler,binlerce nano ölçekte sensörün bir yüzeyde bir araya gelmesiyle oluşur. İncelenmek istenen nükleotidin biyoçiple teması ile taranması gerçekleştirilebilir.

25 Yapay DNA: 2007 yılında japon bilim insanları tarafından nanoteknoloji yardımıyla ilk defa yapay dna oluşturuldu.bu iskeletin üzerine, yine yapay olarak elde edilen 4 farklı bazı yerleştirdiler. Yapay bazlar asetilen bağları ile deoksiriboz iskelete birleştirildi. Bu şekilde elde edilen dna zinciri benzer şekilde oluşturulan diğer bir zincirle birleştirildiğinde, dna nın tipik ikili sarmal yapısı oluşturuldu.

26 Uzaktan denetlenen genler insülin üretiyor. Araştırmacıların canlı hayvanlarda genleri uzaktan aktifleştirebilmeleri ileride hasta insanlardaki genleri de aktifleştirecek medikal işlemlerin başarılabileceğinin bir kanıtıdır. Jeffrey Friedman, New York da Rockefeller Üniversitesi nde moleküler genetikçi, elde edilen sonuçların hücreleri zarar vermeden değiştirecek daha iyi cihazlar sağlayacağını söylüyor. Klinik uygulamaların daha çok iyileştirme yapılarak mümkün olacağını düşünüyor.

27 Friedman ve ekibi demir oksit nanopartikülleri, değiştirilmiş sıcaklık duyarlı iyon kanalı TRPV1 modeline bağlanan antikorlarla kaplamışlar. Daha sonra bu partiküller deri tümürü olan fareye enjekte edilmiş ve manyetik alan uygulanarak partiküllerin düşük frekanslı radyo dalgalarıyla ısınmaları sağlanmış. Sırasıyla, nanopartiküller aktivasyon sıcaklığı 42 C olan iyon kanallarını ısıtır. Açılan kanallardan kalsiyum iyonları hücre içerisine akarak, insülin üretmek için tasarlanmış kalsiyum duyarlı genleri aktive edecek ikincil sinyallere neden olur. Radyo dalgalarına 30 dakika maruz kaldıktan sonra farelerin insülin seviyelerinde artış ve kan şekeri seviyelerinde düşüş gözlenir.

28 7.Kardiyak tedavisi: Kardiyak hastalıkları;ölümün,hastalığın,sakatlığın ana nedenlerindendir. Birçok insan miyokardiyal damar tıkanıklığı, ritim bozukluğu, restenoz gibi nedenlerle ölmektedir. Nanoteknoloji; Kardiyak ilaç uygulamalarında Kardiyovasküler hastalıkların engellenmesinde arteriyellerin yerinin belirlenmesinde ve taşınmasında kullanılan etkili bir tedavi yöntemidir.

29 Örneğin nanorobotların, kan dolaşımına verilmesiyle beraber damar çeperinde birikerek damar tıkanıklığına ve sertleşmesine sebep olan lipitlerin uzaklaştırılmasını sağlayarak kalp krizlerini önleyebileceği konuşuluyor.

30 8.Diş Tedavisinde Nanoteknoloji: Yapay protez dişlerinin en önemli fiziksel özelliklerinden birii Aşınma direnci. Söz konusu yapay dişlerde, nano boyuttaki inorganik doldurucular matriks yapısında herhangi bir yığınlaşma oluşturmadan homojen bir dağılım göstermektedir. İyi cilalanabilme, renklenme ve çarpma direnci, canlı estetik görünüm, iyi yüzey sertliği ve aşınma direnci nano kompozit dizim dişlerinin avantajları arasındadır.

31 Nano robotik diş macunları ve ağız gargaraları Nano robotik diş macunları ve ağız gargaraları (Dentifrobotlar) yakaladığı organik maddeleri metabolize ederek zararsız ve kokusuz buhara çevirmek suretiyle, tüm supragingival ve subgingival yüzeylere en az bir gün boyunca tutunabilirler. Dentifrobotlar, ağız içi zararsız floranın sağlıklı bir ekosistemde idamesini sağlarken, plak ve diğer yerlerde bulunan patojen bakterileri tespit ve yok edebilirler. Dentifrobotlar ayrıca halitozise karşı sürekli engel oluştururlar. Bu tip bir günlük ağız bakımının erken yaşlardan itibaren uygulanması konvansiyonel diş çürükleri ve gingival hastalıkları tarihe gömecektir. Dentifrobotlar yutulduklarında güvenli bir biçimde kendilerini inaktif yapan mekanik cihazlardır.

32 Dentin hassasiyeti, patolojik bir olgu olup, basınçtaki değişikliklerin hidrodinamik olarak pulpaya iletilmesiyle oluşabilmektedir. Özellikle aşırı duyarlı dişlerin dentin tübüllerinin yüzeydeki yoğunlukları hassas olmayanlara göre sekiz kat daha fazladır. Doğal biyolojik malzemeleri kullanan rekonstrüktif dental nanorobotlar dakikalar içinde seçici ve hassas bir biçimde spesifik tübülleri tıkayarak hastalara daimi ve hızlı bir tedavi sunabilmektedir.

33 9.Ortopedi : Kemik hücrelerinin etkileşiminde, aşılanmasında,kemiklerin düzeltilmesinde ve protezlerde kullanılan bir alandır. Protezlerde mikro seviyede hareket sağlar. Bu teknoloji kullanarak elde edilen yeni moleküller sayesinde çok dayanıklı ve hafif suni kemik oluşturuluyor.kemiği oluşturan Hikroksiapatit(HA)kristallerinin yeniden yapılandırılmasıyla nano-ha kristaller elde ediliyor.elde edilen bu yeni kemik sayesinde çeşitli kırık ve yapı bozuklarının tedavisini yapmak mümkün olabilir.

34 10.KOZMETİK: Güneş kremlerinde; TiO2 ve ZnO2 UV koruyucu olarak güneş kremlerinde kullanılmaktadır. Bu nanopartiküller 40nm boyutundadır. Diş macunlarında; CaPO4 ve apatitler diş macunlarında kullanılmaktadır. Diş üzerinde ince bir tabaka oluşturarak dişin hassasiyetini azaltır.

35 Bakım kremlerinde; Altın ve Gümüş nanopartikülleri günlük ve gece kremlerinde kullanılmaktadır. ANTI AGE Grubu Kremlerde Fullerenler antioksidan olarak serbest oksijen yakalama amacıyla yaşlanma karşıtı kremlerinde kullanılmaktadır.

36 Makyaj malzemelerinde; Volkanik küller ve sentetik üretilmiş nanopartiküller ojeler ve kirpikleri dolgun göstermek için rimellerde kullanılmaktadır. Vücut bakım ve temizlik ürünlerinde; SiO2, CaO ve MgO nanopartikülleri vücut losyonlarında, şampuanlarda ve masaj yağlarında kullanılmaktadır.

37 Türkiye de Nanoteknoloji Çalışmaları Türkiye Bilim Merkezleri Vakfı Bilim Merkezi nin bir nanoteknoloji atölyesi vardır. Türkiye de günümüzde bu alanda önemli adımlar atılmakta ve çalışmalar devam etmektedir. TÜBİTAK ın 2023 Vizyon Programı kapsamında nanoteknoloji çalışmaları adına bir yol haritası meydana getirilmiştir. Bilkent Üniversitesi nin Ulusal Nanoteknoloji Araştırma Merkezi (UNAM) bu kapsamda önemli bir gelişme sağlamıştır. Yurdumuzun her bölgesinden araştırma yapmak isteyenler bu kurumdan faydalanabilmektedirler. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, TÜBİTAK, MAM gibi merkezler de bu araştırmalar bakımından yeterli donanıma sahiptirler. Türkiye de günümüzde nanoteknoloji alanı ile ilgili 13 yeni nanoteknoloji şirketi bulunmaktadır.

38 Nanobiyoteknoloji İle Çevre Dostu Tarım İlaçları Geliştirildi. Niğde Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi ile yürüttüğü ortak çalışma sonucunda meyve ve sebzelerde bulunan ve yüksek antimikrobiyal etkiye sahip bazı moleküllerden, çevreye zarar vermeyen tarım ilaçları geliştirdi. Hacettepe Üniversitesi Nanoteknoloji ve Nanotıp Anabilim Dalı öğretim üyeleri tarafından yürütülen proje kapsamında geliştirilen tarım ilaçlarının uzun süre etkili, yüksek verimli, çevre dostu ve sürdürülebilir olduklarının tespit edildiği belirtildi.

39 Özellikle son yıllarda tarım ürünlerinde karşılaşılan ilaç kalıntılarının insan sağlığına ve çevreye olumsuz etkilerini yok etmek üzere daha etkin çözüm arayışı içinde bulunulurken yürütülen bu proje ile nano boyutta üretilen ilaçların gelecekteki zirai mücadele çalışmaları için umut vaat ettiği ifade edildi. Nanoteknoloji, tarım alanında; bitki hastalıklarını önlemede, erken hastalık tespitinde, zirai ilaç ve gübre kullanımını azaltmada, bitki ve hayvan ıslahı çalışmalarında kullanılmaya başlanmıştır.

40 Türkiye de Liselerde Nanoteknoloji : TUBİTAK ORTAÖĞRETİM ARAŞTIRMA PROJELERİ ÖRNEKLERİ: Proteom çalışmaları için bakteriyel nanofiberler: Ankara Samanyolu Fen Lisesi Ozonlanmış Acı Biber yağı hapsedilmiş mikrokapsüller: İzmir Vecdi Gönül Anadolu Lisesi Gıda Koruyucuların Hücresel Zararları: Urfa Çağlayan Murat Fen Lisesi İlaç atıkları için nanokovalar: İstanbul MEF Lisesi Yapay doku için jelatin Nanofiberler: İzmir Türk Koleji Manyetik nanoparçacıklarla sudaki arseniğin temizlenmesi: Urfa Fen Lisesi Polipropilen yüzey hidrofobisi: Bursa Askeri Lisesi

41 NANOPARTİKÜLLERİN ÇEVRE VE İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN BİR RİSKİ VAR MI? İnsan sağlığında risk faktörü olarak nanoteknoloji Nanomateryallerin kullanımının gittikçe yaygınlaşmasıyla birlikte, nanoteknolojik ürünlerin olası riskleri hakkındaki kaygılar da artmaktadır. Nanomateryallerin insan vücuduna birçok yoldan girdiği gösterilmiştir. Nanopartiküllerin yüzey alanı-hacim oranı yüksektir. Spesifik yüzey alanı ne kadar büyükse, deri, akciğer ve sindirim kanalı yoluyla absorbsiyon oranı da o kadar artış göstermektedir. Bu durum da akciğerlerde ve vücuttaki diğer organlarda istenmeyen etkilere ve birikimlere sebep olabilir.

42 Birçok nanoboyuttaki küresel katı materyal kolaylıkla akciğerlere girerek alveollere ulaşır. Solunum sistemindeki enflamasyonu artıran bu primer toksik etki, doku hasarına ve sistemik etkilere neden olabilir. Kan yoluyla diğer canlı organlara veya dokulara taşınarak da kardiyovasküler ve diğer ekstra pulmoner etkilere yol açabilir. Deri yoluyla penetrasyonlar ise hücre hasarına neden olabilecek reaktif moleküllerin oluşumuyla sonuçlanabilir.

43 Kozmetikte kullanılanlar direk vücut ile temas halinde kullanıldığı için zararlı yan etkileri olabilir. Sprey halinde kullanılanlar akciğerlere ve göze etki etmektedir. Fullerenler çözünmeyen grubuna dahil ediliyor. Bu nedenle vücut için uygun olmadığı düşünülmekte ve Fullerenler toksik oldukları için uzun vadede daha zararlı olabileceği düşünülmektedir.

44 Deneysel hayvan çalışmalarının sonucunda, nanopartiküllerin bugüne kadar bildiğimiz zararlılardan çok farklı, tahmin edemeyeceğimiz büyüklükte zararlarının olma olasılığı ortaya çıkmıştır. Nanopartiküllerin zararları hakkında yapılan ilk gözlemlerde, solunum, kalp damar sistemi, kan pıhtılaşma sistemini etkilediği ve bu yolla her sistemde etkisini gösterebildiği, hatta akciğer kanseri ile akciğer üzerindeki zarın kanserini yaptığı deneysel hayvan çalışmalarında gözlenmiştir.

45 Kalp, beyin ve akciğerlerin kendi damarlarında çok ciddi hasarlar oluşturduğu, bronşit, amfizem gibi hastalıklara da yol açtığı yapılan çalışmalarda ortaya çıkmıştır. Ancak henüz, nanopartiküller konusunda insan üzerine yapılmış bir çalışma mevcut olmadığını da bilmek gerekir. Buna karşılık böyle bir kuşku olduğunu bilerek dikkatli olmak gereklidir.

46 1.soru : Nanoteknoloji hakkında Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır.? A)Hastalıktan sorumlu genin düzeltilmesi Nanoteknoloji ile sağlanabilir. B)Biyoçipler,binlercenano ölçekte sensörün bir yüzeyde bir araya gelmesiyle oluşur. C) Nanoteknoloji sayesinde genler uzaktan aktifleştirilebilir. D) Nanoparçacıklar kullanılarak biyo uyumlu implantların üretiminde kullanılır. E)QuantumDot'lar, proton ve nötrondan oluşur. Cevap : E 2.soru : Aşağıdakilerden hangisi nanobiyoteknolojnin amaçları arasında yer almaz? A-Üstün malzeme özellikleri/üretim süreçlerinin elde edilmesi B-Daha dayanıklı, daha hafif, daha hızlı yapılar elde edilmesi C-Daha çok malzeme ve daha çok enerji kullanımı D- Nanometre ölçekli yapıların imalatı E-Uygun yöntemler bulunarak nanoskopik ve makroskopik dünya arasındaki bağın kurulması Cevap: C 3.soru : Aşağıdakilerden hangisi nanoteknolojinin kullanım alanları arasında yer almaz? A) Kardiyak ilaç uygulamalarında. B)Protez dişlerin fiziksel özelliklerinin korunmasında. C)Dentin hassasiyeti tedavisinde. D)Ojelerde ve kirpikleri dolgun göstermek için rimellerde. E)Meyve ve sebzeleri kısa sürede olgunlaştırmada Cevap : E

47 4.soru : Aşağıdaki kurumlardan hangisi Türkiye de nanoteknoloji alanında çalışma yapan kurumlardan biri değildir? A)TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi B)SODEV C)Gebze Yüksek Teknoloji Estitüsü D)Türkiye Bilim Merkezleri Vakfı E)UNAM Cevap:B 5.soru : 1990 ların başında Rice Üniversitesinde Richard Smalley öncülüğündeki araştırmacılar 60 karbon atomunun simetrik biçimde sıralanmasıyla elde edilen futbol topu şeklindeki molekülleri geliştirildi. Elde edilen molekül 1 nanometre büyüklüğünde ve çelikten daha güçlü, plastikten daha hafif, elektrik ve ısıyigecirenozelliklerine sahip olan yapıya ne ad verilir? A)Karbon tüpler B)Fullerene C)Nanorobotik D)Cell sheetler E)Quantum dotlar Cevap : B