UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2008

Transkript

1 UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU Eylül 2008 İstanbul 1

2 DÜNYA YATIRIM RAPORU Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü UNCTAD ın uluslararası yatırımlara ilişkin olarak hazırladığı Dünya Yatırım Raporu (World Investment Report) Türkiye de Uluslararası Yatırımcılar Derneği YASED tarafından açıklanmaktadır. Her yıl uluslararası yatırımlardaki trendlere bağlı olarak farklı bir alt başlık ile çıkan Dünya Yatırım Raporu nun 2008 yılı alt başlığı: Çok Uluslu Şirketler ve Altyapı Sorunu 2

3 DÜNYADA ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR Dünya genelinde UDY girişleri 2007 yılında bir önceki yıla göre %30 artışla 1.8 trilyon dolar oldu. Böylece UDY girişleri, 2000 yılından sonra ilk kez geçtiğimiz yıl ulaşılan 1.4 trilyon doları aşarak en yüksek seviyesine ulaştı. (Milyar $) Dünyada Uluslararası Doğrudan Yatırımlar ( ) % ler 1980ler 1990lar (yıllık ortalama) 3

4 DEĞERLENDİRME Artış trendinin nedenleri: Yüksek büyüme rakamları ile güçlü kurumsal performanslar Yeniden yatırıma dönüştürülen kazançlar ABD Dolarının diğer belli başlı para birimleri karşısında değerinin düşmesi Eşikaltı piyasalarda yaşanan krizin global etkilerinin birleşme ve satınalma (B&S) işlemlerine henüz yansımamış olması Yakın dönemde oluşan sermaye birikimlerinden yola çıkarak B&S işlemlerinde egemen servet fonları gibi yeni aktörlerin etkinliğinin artması 4

5 ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM GİRİŞLERİ 2007 yılında dünya genelinde en fazla uluslararası yatırım çeken ülkeler ABD ve İngiltere. Gelişmekte olan ülkeler arasında ise Çin 6. sıradaki yeri ve çektiği 84 milyar dolarlık yatırım ile başta geliyor. En Fazla Uluslararası Doğrudan Yatırım Çeken İlk 10 Ülke (2007) Ülke Miktar (Milyar $) ABD İngiltere Fransa Kanada Hollanda Çin Hong Kong, Çin İspanya Rusya Fed. Almanya

6 ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM GİRİŞLERİ Türkiye 2007 yılındaki 22 milyar dolarlık giriş ile dünya genelinde en fazla uluslararası yatırım çeken 23. ülke oldu. Türkiye gelişmekte olan ülkeler arasında ise 5. sıradan 9. sıraya geriledi. En Fazla Uluslararası Doğrudan Yatırım Çeken Ülkeler (2007) Ülke Miktar (Milyar $) Belçika İsviçre İtalya Brezilya Avusturya İrlanda Meksika Suudi Arabistan Singapur Hindistan TÜRKİYE

7 ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM ÇIKIŞLARI En Fazla Uluslararası Doğrudan Yatırım Yapan İlk 10 Ülke (2007) En büyük uluslararası yatırımcılar olarak ABD ve İngiltere başta gelirken, gelişmiş ülkelerin geçtiğimiz yıl yatırımların %85 ini yaptığı gözleniyor Ülke Miktar (Milyar $) ABD İngiltere Fransa Almanya İspanya İtalya Japonya Kanada Hong Kong, Çin Lüksemburg 313,

8 ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM ÇIKIŞLARI Gelişmekte olan ülkeler ve geçiş ekonomileri 2007 yılında 304 milyar dolarlık dış yatırım yapmışlar. Bu ülkeler arasında Hong Kong, Rusya ve Çin dikkati çekiyor. Türkiye ise 2007 yılında 2,1 milyar dolarlık dış yatırımı ile 50. sırada. En Fazla Uluslararası Doğrudan Yatırım Yapan Ülkeler (2007) Ülke Miktar (Milyar $) İsviçre Belçika Rusya Fed. İsveç Avusturya Hollanda Avusturalya İng. Virjin Ad. Çin İrlanda TÜRKİYE 2.1 8

9 ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM STOKLARI 2007 yılı itibari ile toplam uluslararası yatırım stoğu 15.2 trilyon dolara ulaşmıştır. ABD ve İngiltere en fazla uluslararası yatırım stoğuna sahip ülkelerdir. En Fazla Uluslararası Doğrudan Yatırım Stoğu Olan İlk 10 Ülke (2007) Ülke Miktar (Milyar $) ABD İngiltere Hong Kong, Çin Fransa Belçika Hollanda Almanya İspanya Kanada İtalya

10 ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM STOKLARI Hong Kong, Brezilya, Çin, Rusya Fed., Meksika, Singapur ve Türkiye en fazla stoğa sahip gelişmekte olan ülkelerdir. Gelişmekte olan ülkelerin payı %31 iken, Türkiye 146 milyar dolarlık stoğu ile 21. sıradadır. En Fazla Uluslararası Doğrudan Yatırım Stoğu Olan Ülkeler (2006) Ülke Miktar (Milyar $) Brezilya Çin Rusya Fed. Avustralya İsviçre Meksika İsveç Singapur İrlanda Danimarka TÜRKİYE

11 GLOBAL GÖSTERGELER VE ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER Dünyadaki yaklaşık 79,000 çok uluslu şirketin, yaklaşık 790,000 yabancı bağlı kuruluşunun toplam satışları dünya gayri safi hasılasının %10 undan fazlasını oluşturuyor ve global ihracatın üçte birini gerçekleştiriyor. (Cari fiyatlar üzerinden) (Milyar ABD Doları) UDY Girişleri UDY Çıkışları UDY Stoku (iç) Sınır-Ötesi B&S İşlemleri Gayri Safi Yurt İçi Hasıla Brüt Sabit Sermaye Oluşumu Mal ve (üretim faktörleri hariç) Hizmetİhracatı Çok uluslu şirketlerin yabancı bağlı kuruluşlarının Satışları Brüt katma değerleri Toplam aktifleri İhracatları İstihdamı (bin kişi)

12 GELİŞMİŞ VE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER 2007 yılında uluslararası yatırımlar gelişmiş ülkelerde %33 artışla 1,248 milyar dolara, gelişmekte olan ülkelerde %21 artışla 500 milyar dolara ve geçiş ekonomileri nde %50 artış ile 86 milyar dolara ulaşmıştır. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1970ler Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerin Uluslararası Doğrudan Yatırımlardan Aldıkları Paylar ler 1990lar Gelişmekte Olan Ülkeler Geçiş Ülkeleri (GDA-BDT) Gelişmiş Ülkeler 12

13 BÖLGESEL DAĞILIM Bölgelerin Uluslararası Doğrudan Yatırımlardan Aldığı Paylar Gelişmiş bölgelerin yatırımlardan aldığı pay AB Kuzey Amerika Güney ve Doğu Asya azalırken, gelişmekte olan bölgelerin payı Latin Amerika Batı Asya BDT artmaktadır. Afrika Güneydoğu Avrupa Diğer

14 BÖLGESEL DAĞILIM Avrupa uluslararası yatırımlardan en fazla pay alan bölgedir. Gelişmekte olan bölgeler arasında ise geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi Güney ve Doğu Asya öne çıkıyor. Türkiye, raporda Batı Asya ülkeleri arasında yer alıyor ve bu yıl bölgesinde 2. sırada. Bölgeler itibari ile Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişleri (2007) Kuzey Amerika 342 milyar $ (2 ülke) GDA (7 ülke) 12 milyar $ Batı Asya (13 ülke) 72 milyar $ Latin Amerika ve Karayipler (45 ülke) 126 milyar $ Avrupa (31 ülke) 849 milyar $ Afrika (56 ülke) 53 milyar $ BDT (12 ülke) 74 milyar $ Diğer (24 ülke) 59 milyar $ Güney ve Doğu Asya (27 ülke) 248 milyar $ 14

15 SEKTÖREL GÖRÜNÜM Uluslararası Doğrudan Yatırım Stoğunun Sektörel Dağılımı Uluslararası yatırım akışlarında imalat sanayinin payı düşerken, İmalat Sanayi, 41% 1990 Ana Sanayi, 9% İmalat Sanayi, 28% 2006 Ana Sanayi, 8% hizmetler sektörünün payı artmaktadır. Hizmet, 50% Hizmet, 64% 15

16 SINIR-ÖTESİ BİRLEŞME VE SATINALMALAR Dünyada uluslararası birleşme ve satınalmalar 2007 yılında bir önceki yıla göre %46 artışla 1.6 trilyon dolar oldu. Özel hisse fonlarının (private equity) payı %28 olurken, egemen servet fonlarının rolündeki artış da dikkat çekiyor. (Milyar $) Sınır-Ötesi Birleşme ve Satınalmalar ( ) %

17 SINIR-ÖTESİ BİRLEŞME VE SATINALMALAR 2007 yılında Türkiye de gerçekleşen ve her biri 3.1 milyar dolar değerinde olan TeliaSonera nın Turkcell payını %64.3 e çıkaran satınalma işlemi ve Citibank - Akbank anlaşması global sınırötesi B&S anlaşmaları arasında ilk 100 e girdi Satın Alınan Şirket ABN Amro Holding Alcan Inc. Endesa SA Tyco Healthcare Scottish Power Turkcell Akbank 2007 Yılının Başlıca Sınır-Ötesi B&S Anlaşmaları Ülkesi Hollanda Kanada İspanya ABD İngiltere Türkiye Türkiye Satın Alan Şirket RFS Holdings Rio Tinto Investor Group Hissedarlar Iberdola TeliaSonera Citibank Ülkesi İngiltere İngiltere İtalya ABD İspanya İsveç ABD Sektörü Finans Madencilik Enerji Sağlık Enerji Telekom Finans Değer (Milyar $)

18 18 YENİ (GREENFIELD) YATIRIMLAR (Proje Sayısı) UNCTAD ın kaynak gösterdiği Oco Monitor un verilerine göre 2007 yılında toplam 11,703 greenfield projeden 6,037 sini gelişmiş ülkeler, 4,922 ini gelişmekte olan ülkeler, 744 ünü ise geçiş ekonomileri çekmiştir BAE Fransa Ukrayna Toplam Rusya Fed Geçiş Ekonomileri Türkiye Kanada Filipinler Avustralya Arjantin İtalya Tayland Japonya Hong Kong, Çin Belçika Brezilya Macaristan Malezya Polonya Meksika Romanya Singapur İspanya Vietnam Almanya Hindistan İngiltere Çin ABD Gelişmekte Olan Gelişmiş Ülkeler Ülkeler

19 TÜRKİYE DE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR 2007 yılında Türkiye nin dünya genelindeki uluslararası yatırımlardan aldığı pay %1.2 olurken, 180 gelişmekte olan ülke toplamında ise payı %4.4 olmuştur. Yıl lar 1980ler 1970ler (yıllık ortalama) Türkiye ye Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişleri ve Uluslararası Doğrudan Yatırımlardan Aldığı Pay Giriş (Milyar $) Dünya toplamındaki pay (%) Gelişmekte olan ülkeler toplamındaki pay (%) Sıralama

20 TÜRKİYE DE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR 2007 yılı itibari ile Türkiye de uluslararası yatırım stoğu GSYİH nın %22 sini aşmıştır. Uluslararası yatırımların toplam sabit sermaye yatırımların daki payı ise %15.6 olmuştur. Yıl Türkiye de Uluslararası Doğrudan Yatırımların Milli Gelir ve Sabit Sermaye Yatırımlarındaki Payı Diğer Gelişmekte Stok / Olan Ülkelerde GSYİH (%) Stok/ GSYİH (%) UDY Girişi / Brüt Sabit Sermaye (%) Diğer Gelişmekte Olan Ülkelerde UDY Girişi / Brüt Sabit Sermaye (%)

21 YATIRIM İÇİN EN CAZİP 15 ÜLKE UNCTAD ın çok uluslu şirketlerin dönemine ilişkin yatırım eğilimlerini ortaya koyan anketi, en cazip 15 ülke arasında Türkiye nin de yer aldığını gösteriyor. Geçtiğimiz yıl Türkiye 22. sıradaydı. Çin Hindistan ABD Rusya Brezilya Vietnam Almanya Endonezya Avustralya Kanada Meksika İngiltere Polonya Güney Afrika Fransa Türkiye 21

22 GELECEĞE YÖNELİK BEKLENTİLER Çok uluslu şirketler orta vadeli yatırım planları konusunda daha az iyimser. %70 i yatırımlarını artıracağını söylüyor ancak yatırımlarını büyük oranda (%10 dan fazla) artıracağını belirten yatırımcıların oranında düşüş var. Global finansal dalgalanmanın etkileri 2007 yılında yatırım akışlarına tam olarak yansımadı yılında %10 düşüş beklentisi var. Krizden büyük ölçüde etkilenmeyen gelişmekte olan ülkelerdeki büyüme ise dengeleyici unsur. 22

23 İlginiz için teşekkür ederiz. Uluslararası Yatırımcılar Derneği UNCTAD Dünya Yatırım Raporu 23