EKONOMİK GÖRÜNÜM MEHMET ÖZÇELİK

Transkript

1 Dünya Ekonomisine Küresel Bakış International Monetary Fund (IMF) tarafından Ekim 013 te açıklanan Dünya Ekonomik Görünüm raporuna göre, büyüme rakamları aşağı yönlü revize edilmiştir. 01 yılında dünya ekonomisinde büyüme 3, olarak kaydedilirken, 013 beklentisi,9 olarak tayin edilmiştir. 014 yılındaki beklenti ise, ekonomide yukarı yönlü bir büyümenin kaydedileceği ve dünya ekonomisindeki büyümenin 3,6 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 013 yılında gelişmekte olan ülkeler her ne kadar güçlü ekonomik görünümlere sahip olsalar da, bu ülkelerin büyüme rakamlarında düşüş eğilimi görülmektedir. Bu durumun temel etkeni küresel kriz sonrasında, ekonomik aktivitede yaşanan doğal soğuma olgusudur. Gelişmekte olan ekonomilerdeki, büyümedeki düşüşün diğer faktörleri altyapısal sorunlar, iş gücü piyasası ve yatırımlardaki kırılganlıklardır. () , 4,9 4,5 3,9 3,,9 1,7 1,5 1, 5,1 3, Dünya Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Dünya ekonomisi gelişmekte olan ülkelerin yüksek katkısı ile büyüme kaydetmeye devam etmektedir. Gelişmekte olan ekonomilerin sırasıyla 013 ve 014 yıllarında 4,5 ve 5,1 lik bir büyüme gerçekleştireceği tahmin edilmektedir. Gelişmekte olan ülkeler iç talep, ihracat, destekleyici mali ve para politikaları ve iyimser finansal koşullarla birlikte, güçlü ekonomik göstergelere sahiptirler. 011 yılında gelişmiş ülkeler 1,7 oranında sınırlı bir büyüme kaydederken, 01 yılında küresel ekonomik yavaşlama ile gelişmiş ülkeler 1,5 lik bir büyüme gerçekleştirmiştir. Gelişmiş ülkelerde 013 için büyüme beklentisi 1, iken 014 yılı için yukarı yönlü olarak olarak tahmin edilmektedir. Etüd-Araştırma Servisi 1

2 (*) Etüd-Araştırma Servisi 01 4 (*) Dünya 3,9 3,,9 3,6 Gelişmiş Ülkeler 1,7 1,5 1, ABD 1,8,8 1,6,6 Euro Bölgesi 1,5-0,6-0,4 1 Almanya 3,4 0,9 0,5 1,4 Fransa 0 0, 1 İtalya 0,4 -,4-1,8 0,7 İspanya 0,1-1,6-1,3 0, Japonya -0,6 1, İngiltere 1,1 0, 1,4 1,9 Kanada,5 1,7 1,6, Diğer Gelişmiş Ülkeler 3, 1,9,3 3,1 Gelişmekte Olan Ülkeler 6, 4,9 4,5 5,1 Orta ve Doğu Avrupa 5,4 1,4,3,7 BDT 4,8 3,4,1 3,4 Rusya 4,3 3,4 1,5 3 Gelişen Asya 7,8 6,4 6,3 6,5 Çin 9,3 7,7 7,6 7,3 Hindistan 6,3 3, 3,8 5,1 Latin Amerika ve Karayipler 4,6,9,7 3,1 Brezilya,7 0,9,5,5 Meksika 4 3,6 1, 3 Ortadoğu ve Kuzey Afrika 3,9 4,6,1 3,8 Türkiye 8,8, 3,6 4 Kaynak: IMF 01 yılında küresel ekonomide yaşanan durgunluğa rağmen, dünya ekonomisinde yaşanan 3, lik büyümede, Gelişen Asya 6,4 ile en önemli küresel aktör olmuştur. 011 yılında mükemmel bir performans ortaya koyarak 9,3 büyüyen Çin ekonomisi 01 yılında da 7,7 oranında büyüyerek zirvede yer almıştır. Gelişen Asya nın önemli oyuncularından birisi olan Hindistan da dünya ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadır. Bölgenin 013 yılı için büyüme tahmini ise yüzde 6,3 dür. Euro bölgesi için 013 yılında negatif yönlü büyümeden kurtulamayacağı, 014 yılında ise 1 olarak yukarı yönlü sınırlı bir büyüme gerçekleştireceği tahmin edilmektedir. Gelişmekte olan ülkelerden Türkiye 010 ve 011 yıllarında sırasıyla 9, ve 8,8 oranda

3 mükemmel olarak büyümüş, fakat ekonomide sorun yaratan cari açığa otoritelerce soğutucu tedbirler alınması sonucunda 01 yılında potansiyelinin oldukça altında, seviyelerinde bir büyüme gerçekleştirmiştir. Türkiye Ekonomisine Bakış ve 3. Çeyrekte Rakamları Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 3. çeyrekte büyüme yüzde 4,4 olarak açıklanmıştır. Böylece Türkiye ekonomisinde; 9 aylık büyüme 4 seviyesinde gerçekleşmiştir. Eğer 4. ve son çeyrekte 4 lük bir büyüme gerçekleşirse 013 için belirlenen 4 lük büyüme hedefi yakalanmış olunacaktır. Fakat son çeyrekte,5 luk bir büyüme gerçekleştiği takdirde Orta Vadeli Program(OVP) da revize edilen 3,6 lık hedef yakalanacaktır. Dünya da küresel ekonomik krizin, ülke ekonomilerini zorladığı şu günlerde 16 çeyrektir büyüyen Türkiye ekonomisinin hedeflenen 4 lük büyümeyi yakalayacağı ihtimal dâhilinde gözükmektedir. değeri sabit fiyatlarla 4,4 artmıştır; Üretim yöntemiyle gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 013 yılı üçüncü üç aylık çeyreği bir önceki yılın aynı çeyreğine göre sabit fiyatlarla 4,4 lük bir artışla Milyon TL olarak gerçekleşmiştir. 013 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlara gayri safi yurtiçi hasıla 4,0 lık artışla Milyon TL olarak gerçekleşmiştir. değeri cari fiyatlarla 10 artmıştır; Üretim yöntemiyle gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 013 yılı üçüncü üç aylık çeyreği bir önceki yılın aynı çeyreğine göre cari fiyatlarla 10,0 lık artışla Milyon TL olarak gerçekleşmiştir. 013 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla 9,7 lik artışla Milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Sonuçları, III. Çeyrek 013 Yıl Çeyrek Cari (Milyon TL) Cari (Milyon $) Sabit (Milyon TL) I , , ,1 II , , ,8 III , , ,5 IV , , Yıllık , , , I* , II* , ,5 III , , aylık , , Etüd-Araştırma Servisi 3

4 Kaynak: TÜİK Sabit fiyatlarla hanehalklarının nihai tüketim harcamaları 5,1 ve devletin nihai tüketim harcamaları 0,6 artmıştır; Hanehalklarının nihai tüketim harcamaları 013 yılı üçüncü üç aylık çeyreğinde cari fiyatlarla 10, lik artışla Milyon TL, sabit fiyatlarla 5,1 lik artışla 1.70 Milyon TL olmuştur. Devletin nihai tüketim harcamaları 013 yılı üçüncü üç aylık çeyreğinde cari fiyatlarla 6,4 lük artışla Milyon TL, sabit fiyatlarla 0,6 artışla 3.06 Milyon TL olmuştur. Gayri safi sabit sermaye oluşumu sabit fiyatlarla 6,0 artmıştır; Gayri safi sabit sermaye oluşumu 013 yılı üçüncü üç aylık çeyreğinde cari fiyatlarla 14,0 lık artışla Milyon TL, sabit fiyatlarla 6,0 artışla 7.44 Milyon TL oldu. Sabit fiyatlarla mal ve hizmet ihracatı, azalmış, mal ve hizmet ithalatı 6,0 artmıştır; Mal ve hizmet ihracatı 013 yılı üçüncü üç aylık çeyreğinde cari fiyatlarla 7,6 lık artışla Milyon TL, sabit fiyatlarla, azalışla Milyon TL olmuştur. Mal ve hizmet ithalatı 013 yılı üçüncü üç aylık çeyreğinde cari fiyatlarla 14,0 lık artışla Milyon TL, sabit fiyatlarla 6,0 artışla Milyon TL olmuştur. Harcamalar Yöntemiyle Hızları III. Çeyrek 013 Yıl Çeyrek Hanehalklarının Nihai Tüketim Harcamaları Devletin Nihai Tüketim Harcamaları Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu Mal ve Hizmet İhracatı I -0,4 5,5-1,5 1,6-8,4 II -1, 4,4-4,3 3, -1,7 III -0,3 5,5-3,3 14,4 3 IV -0,4 8,5-1,7 16,7 6,6 01 Yıllık -0,6 6,1 -,7 16,7-0,3 I* 3,4 7,6,5 5, 7,4 II* 5,6 7,8 4 0,1 1,1 III 5,1 0,6 6 -, aylık 4,7 5, 4,1 0,8 8,5 Kaynak: TÜİK (Eksi) Mal ve Hizmet İthalatı Etüd-Araştırma Servisi 4

5 Türkiye açısından 3.çeyrekte meydana gelen büyüme Orta Vadeli Program da (OVP) revize edilmeden önceki büyüme hedefini yakalama açısından önem arz etmektedir. Fakat 9 aylık dönemdeki büyümeyi fonksiyonlarıyla birlikte ele aldığımızda bazı problemlerin olduğu görülmektedir. İlk 9 ayın 4 seviyesinde büyümesinde 3,1 puan özel tüketim harcamalarındaki artıştan kaynaklanmaktadır. Kamunun tüketime katkısı binde 5 seviyelerindedir. Yatırımın büyümeye katkısı kamudan 1,3 olurken, özel sektörün katkısı binde 5 ile negatif olarak gerçekleşmiştir. 9 aylık dönemde Net Dış Ticaretin büyümeye etkisi negatif yönlü ve, puan olarak gerçekleşmiştir. Pozitif bir kalem olan mal ve hizmet ihracatındaki artış binde olurken, negatif bir kalem olan mal ve hizmet ithalatındaki artış ise,4 seviyesine ulaşmıştır. Buna bağlı olarak net dış ticarette oluşan bu durum, büyümeyi, puan aşağı çekmektedir. Etüd-Araştırma Servisi 5