AMME ALACAKLARıNıN TAHSİLİNDE UYGULANAN GECİKME ZAMLARı-

Transkript

1 AMME ALACAKLARıNıN TAHSİLİNDE UYGULANAN GECİKME ZAMLARı- Celal GÜVENÇ sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un gecikme zammı ile ilgili 51 inci maddesi, 3946 sayılı kanunla bir kez daha deği tirilmi ve böylece amme alacaklarına uygulanması gereken gecikme zamlarının oranları ve asgari miktarları da yeniden tespit edilmi bulunmaktadır. Bu yazımızda, 6183 sayılı kanunun gecikme zammına ili kin 51 inci maddesinde yapılan deği iklikler, bu konuda Bakanlar Kurulu'nca alınan kararlar ve gecikme zamlarının uygulanmasına İli kin 1994 yılında Maliye Bakanlığı'nca yayımlanan tahsilat genel tebliğleri sırasıyla gözden geçirilerek, uygulamada kai' ıla ılan ve kai' ıla ılması hatıra gelebilecek tereddütlerin giderilmesi amacı güdülmü tür. Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, günlü ve 8467 sayılı.resmi Gazete'de yayımlanarak, 1 Ocak 1954 gününden itibaren yürürlüğe girmi ve o tarihe kadar yürürlükte bulunan Tahsili Emval Kanunu'nun yerini alml tır sayılı kanun, yalnız Tahsili Emval Kanunu ve eklerini değil, aynı zamanda diğer bazı kanunları ve yine bazı kanunların ilgili madde hükümlerini de yürürlükten kaldırml ve bu meyanda kanunların vergi, resim ve harçların tahsil gecikme zammına ve tahsil zamana ımına müteallik hükümleri de geçersiz olmu tur. Bu arada, ilginç bir hususa da değinmek yerinde olacaktır sayılı kanunun yayımı tarihinde gecikme zammına tabi olmayan amme alacakları hakkında da 6183 sayılı kanunun geçici 2 nci maddesinde bir hüküm yer alml ve buna göre, 6183 <sayılı kanunun 51 inci maddesindeki gecikme zamları, halen gecikme zammına tabi olmayan muaccel amme alacaklarından bu kanunun yayımı tarihinde ödenmemi olanların, yayım tarihinden itibaren altı ay içinde ödenmeyenleri hakkında da uygulanacağı belirtilmi tir. - Bu yazının basımı sırasında. Bakanlar Kurulu'nun % tarih ve 96{l798 sayılı karanyla tarihinden geçerli olmak üzere, vadesinde ödenmeyen amme alacaklanna uygulanacak gecikme zammının, her ay için ayn ayn %15 olarak uygulanması kararl~bnlmı~ (Resmi Gazete, 1 Şubat 1996(22541) ve tecil faizi oranı da Maliye Bakanlılı'nca 2 Şubat 1996 tarihinden itibaren yıllık %96'dan % 144'e çıkanımı~ olup; her iki faiz oranı ile ilgili Maliye Bakanlılı'nın 391 ve 392 seri sayılı tahsilat genel tebuııeri, 2 Şubat 1996 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımıanmı~br. -- Emekli Vali. Çaldaf YmıI Y~, Cilt 5, &ıyı 1, 0aıJC; 1996,

2 44 ÇAGDAŞ YEREL YÖNETIMLER AMME ALACAKLARı NELERİ KAPSAR? Amme alacaklarının neler olduğu, 6183 sayılı kanunun 1 inci maddesinde açıklanmı ve böylece sadece bunların gecikme zammına tabi olduğu belirtilmi bulunmaktadır. Bu madde hükmüne göre, amme alacakları, devlete, il özel idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası gibi asli; gecikme zammı, faiz gibi feri amme alacakları ve aynı idarelerin akitten, haksıı fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dı ında kalan ve amme hizmetleri tatbikatından mütevellit olan (doğan) diğer alacakları ile bunların takip masraflarıdır. İ te bu madde metninde yer almayanlar amme alacakları sayılamayacağından, bunlar hakkında 6183 sayılı kanun hükümlerinin uygulanması mümkün olmaz ve tabiatıyla bunlar 6183 sayılı kanunun 51 inci maddesine göre gecikme zammına da tabi tutulamaz Sayılı Kanunun 51 inci Maddesi 6183 sayılı kanunun gecikme zammı ile ilgili 51 inci maddesi, birincisi 1980 yılında 2347 sayılı, sonuncusu 1993 yılında 3946 sayılı kanunlarla olmak üzere toplam altı kez deği ikliğe uğramı tır. Önce unu açıklamak yerinde olur ki, gecikme zammı, amme alacağının kısmen veya tamamen, vadesi içinde ödenmemesi halinde söz konusu olur tarihinden itibaren yürürlüğe giren 6183 sayılı kanunun 51 inci maddesi, gecikme zammının oran ve hesabını öyle belirtmi tir: "Amme alacaklarının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vade gününü takip eden günden itibaren bir aylık müddet için %10, müteakip her ay için %2 gecikme zammı tatbik olunur. Ay kesirleri tam olarak hesap edilir. Gecikme zammı bir liradan az olamaz, 50 kuru ve daha a ağı zam kesirleri hesaba katılmaz, 50 kufu u a an zam kesirleri liraya çıkarılır. Ceza mahiyetindeki amme alacaklarına ayrıca gecikme zammı tatbik olunmaz. Gecikme zammı, bu zammın tatbik olunduğu amme alacağının bir mislini geçemez." Kanunun'Sı inci maddesi, 27 yıl boyunca orijinal ekli ile uygulanmı ve bu maddedeki ilk deği iklik, Resmi Gaz~te'nin tarih ve sayılı nmhasında yayımlanarak, tarihinde yürürlüğe giren, tarih ve 2347 sayılı kanunla yapılml ve bununla gecikme zammı oranı ile bu zammın asgari miktarı deği tirilmi tir. 51 İnci maddede deği iklik yapan diğer kanunlar ise öyle sıralanmaktadır:

3 UYGULANAN GECİKME ZAMLARı tarihinden itibaren uygulamaya konulan tarih ve 2975 sayılı kanun, gecikme zammı oranı ile bu zammın asgari miktarını yükseltmi ve bunun yanı sıra bu madde metninde, gecikme zammının uygulandığı amme alacağının bir mislini geçemez eklindeki hükmü yer almamalda, bundan böyle gecikme zammının asıl amme alacağının bir mislini geçebileceği uygulamasına böylece olanak tanınml tır. Bu arada, konu ile doğrudan doğruya olmamakla beraber dolaylı ili kisi gö~önünde bulundurularak, 6183 sayılı kanunun, "gecikme zammında tatbik müddeti ve diğer hükümler" ba lığı altındaki deği ik 52 nci maddesinden söz etmek yerinde olacaktır sayılı kanunun, tarih ve 2975 sayılı kanunun 8 inci maddesiyle deği ik, 52 nci maddesi u hükmü ta ımaktadır: "Gecikme zammının tatbik müddeti, amme alacağının tecilinde teciiin yapıldığı, iflas halinde iflasın açıldığı, haciz halinde bu durumun sabit olduğu güne kadar olan müddettir. Gecikme zammının önceden borçluya bildirilmesi gerekmez. Aslın ödenmi olması gecikme zammının takip ve tahsiline mani değildir." tarih ve 3209 sayılı kanunla 51 inci maddeye bir fıkra eklenerek, Bakanlar Kurulu'na gecikme zammının asgari miktannı ve aylar itibariyle oranını %80'e kadar artırma ve eksiitme, yeniden eski haline getirme yetkisi verilmi tir. 51 inci maddedeki bir diğer deği iklik, tarih ve 3410 sayılı kanunun 35 inci maddesiyle yapılml ve 51 inci madde yeniden düzenlenmi tir. Bu deği iklikle gecikme zammı oranı ve asgari miktan arttınlmı ve bunun yanı sıra Bakanlar Kurulu'na gecikme zammı asgari miktarını artırma yetkisi verilmi tir. Bu deği ikliği aynı yıl içinde bir b3 ka deği iklik izlemi, tarih ve 3505 sayılı kanunla 51 inci maddenin üçüncü fıkrası deği tirilerek, gecikme zammının içinde bulunulan yıl sonuna kadar ödenmemi olması halinde bu da ayrıca gecikme zammına tabi tutulmaya ba lanmı tır tarih ve 3946 sayılı kanunun 3 üncü maddesi ile 6183 sayılı kanunun 51 inci maddesi deği tirilmi ve 5 inci. maddesi ile 6183 sayılı kanuna geçici 7 nci madde eklenmi tir. Deği tirilen 51 nci maddeyi ve eklenen geçici 7 nci maddeyi ayrı ayrı inceleyelim. Deği ik 51 inci madde, gecikme zammı oranlarını, gecikme zammı asgari miktannı, hangi amme alacaklanna gecikme zammı uygulanmayacağını, gecikme zammı oranlannı tespitte Bakanlar Kurulu'na verilen yetkiyi belirlemektedir ki, deği ik madde rpetni aynen öyledir: "Amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayn %9 gecikme zammı tatbik olunur. Ay kesirleri tam ay olarak hesap edilir. Gecikme zammı liradan az olamaz.

4 46 ÇAGDAŞ YEREL YÖNETİMLER 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'na uygulanan kaçakçılık, ağır kusur ve kusur cezalan hariç olmak üzere ceza mahiyetinde olan amme alacaklanna gecikme zammı tatbik edilmez. Bakanlar Kurulu, gecikme zammı nispetlerini aylar itibariyle topluca veya her ay için ayrı ayn, iki katına kadar artırmaya veya bu nispetleri %30'una kadar indirmeye, yeniden kanuni hadlerine getirmeye ve gecikme zammı asgari miktannı 10 katına kadar artırmaya yetkilidir." 3946 sayılı kanunla SI inci maddede yapılan deği ikliği belirttikten sonra, gecikme zammı oranlan ile ilgili olarak 3418 sayılı kanunun getirdiği esaslara ve yine bu kanunla Bakanlar Kurulu'na verilm:i olan yetkiye dayanılarak Bakanlar Kurulu'nun tespit ettiği gecikme zammı oranlanna kısaca göz atmakta yarar vardır. Esasen bu oranlarla ilgili Bakanlar Kurulu'nun be karanndan aynca söz edilecektir. Her ne kadar, amme alacaklannın vadesinde ödenmeyen kısmına, tarihinden itibaren vadenin bitim tarihini izleyen ilk bir aylık süre için %10, vade gününü takip eden ikinci ila altıncı aylar için (toplam S ay için) ayn ayrı %7, yedinci ve müteakip her ay için (toplam 6 ay için) %S gecikme zammı uygulanacağı, 3418 sayılı kanunla yapılan SI inci maddedeki deği iklik gereği ise de; yine 3418 sayılı kanunla, Bakanlar Kurulu, gecikme zammı oranlannı topluca veya her ay için ayrı ayrı belirtmeye de bir ülçü içinde yetkili kılınml tır. Bakanlar Kurulu, i te bu yetkiye dayanarak, tarihinden itibaren gecikme zammı oranını, tarih ve 89/1491S sayılı karan ile, her ay için ayrı ayrı %7 olarak tespit etmi tir sayılı kanun, gecikme zammı olarak Bakanlar Kurulu'nca uygulamaya konulan bu %7 oranını, tarihinden itiberen %9'a çıkarmı tır. Gecikme zammı asgari miktan da, 3418 sayılı kanunun belirlediği liradan 3946 sayılı kanunla S.OOO liraya çıkarılml tır sayılı kanunla SI inci maddede yapılan diğer bir deği iklik de, 3418 sayılı kanun metninde de yer alan ceza mahiyetindeki amme alacaklanna ayrıca gecikme zammı uygulanmaz hükmü muhafaza edilmekle beraber, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'na göre uygulanan kaçakçılık, ağır kusur ve kusur cezalannın bundan böyle, yani tarihinden itibaren gecikme zammına tabi olduğunun açıklanmasıdır sayılı kanun, 3S0S sayılı kanunla yapılan deği ikliğe madde metninde yer vermemi, böylece içinde bulunulan yıl sonuna kadar ödenmeyen gecikme zanımının, müteakip yılın ba ından itibaren, doğmalanna neden olan amme alacağı gibi addolunur uygulamasına, tarihinden itibaren son vermi tir. Diğer taraftan, Amme Alacaklannın Tahsil Usulü Hakkında Kanun'a 3946 sayılı kanunun S nci maddesi ile a ağıdaki geçici 7 nci madde eklenmi tir. "Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce, bu Kanunun 3S0S sayılı Kanunun 24 üncü maddesi ile deği ik SI inci maddesinin üçüncü fıkrası uyannca

5 UYGUlANAN GEC1KME ZAMLARı 47 asıl addolunan alacaklann tahsiline devam edilir ve bu alacaklara asıl addolundukları tarihten ödendikleri tarihe kadar geçen süre için gecikme zammı tatbik edilir sayılı Vergi Usul Kanunu'na göre uygulanan kaçakçılık, ağır kusur ve kusur cezalanndan vadesi bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce olanlara gecikme zammı tatbik edilmez." 6183 sayılı kanunun gecikme zammı ile ilgili 51 inci maddesinde yapılan deği ikliklere ve 52 nci madde metnine bir göz attıktan sonra, kanun deği ikliklerine paralelolarak Bakanlar Kurulu'nun gecikme zammının oranlarını tespitine dair kararlarını gözden geçirelim Sayılı Kanunun 51 inci Maddesinin Verdiği Yetkiye Dayanılarak Çıkanlan Bakanlar Kurulu Kararlan Gecikme zammı oranlanru belirleyen Bakanlar Kurulu'nun ilk kararı, tarih ve 88/12947 sayılıdır. Vadesinde Ödenmeyen Amme Alacaklarına Uygulanacak Gecikme Zammı Oranlarının Tespitine Dair Bakanlar Kurulu'nun ikinci kararı da, tarih ve 88/13646 sayılıdır. Bakanlar Kurulu'nun bu konudaki diğer bir kararı da, tarih ve 89/14915 sayılıdır. Bakanlar Kurulu'nun ilk iki kararında, gecikme zammı oranları yükseltilirken, üçüncü kararında bu oranlarda bir dü ürme yoluna gidilmi ve her ay için aynı oran belirtilerek zammın hesaplanması kolayl3 tırılml tır. Gecikme zammı oranlanru tespit eden Bakanlar Kurulu'nun bir ba ka kararı ise, tarih ve 94/5335 sayılı olup, tarihinde yürürlüğe girmi tir. Bu kararla, 3946 sayılı kanunun 3 üncü maddesi ile deği ik 6183 sayılı kanunun 51 inci maddesine göre tespit edilen her ay için ayrı ayrı %9 oranındaki gecikme zammı, tarihinden itibaren her ayayrı ayrı %12 oranına çıkarılml tır.. Böylece gecikme zammının yılhk oranı, bu kararla %l08'den %l44'e YÜkseltilmi tir. Bakanlar Kurulu'nun bu konudaki diğer bir kararı da, tarih ve 95n138 sayılı olup, tarihinden itibaren yürürlüğe konulmu tur. Bu kararla, amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayrı %10 oranında gecikme zammı uygulanması kararl3 tırılml bulunmaktadır. Bu karar gereğince, tarihinden önce vadesi geldiği halde bu tarihe kadar ödenmemi olan amme ahicaklarının bu tarihten itibaren ödenecek kısımlanna ve tarihinden itibaren vadesi geldiği halde vadelerinde ödenmeyen amme alacaklarına her ay için ayrı ayrı % 10 oranında gecikme zammı uygulanacaktır.

6 48 ÇAGDAŞ YEREL YÖNEliMLER Görülmektedir ki, gecikme zammının aylık oranları, bir yandan kanunla, diğer yandan da yine kanunun verdiği yetkiye dayanılarak ve bu yetkinin çerçevesi dahilinde Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenmektedir. Bunun yanı sıra, gecikme zammının asgari miktarı da kanunla belirtilmi (örneğin 3946 sayılı kanunla, bu miktar lira olarak tespit edilmi tir), ayrıca 3946 sayılı kanunla, Bakanlar Kurulu'na da bunu 10 katına kadar artırma yetkisi tanınmı tır. Tahsilat Genel Tebliğleri ve Gecikme Zammı Uygulaması Burada, Maliye Bakanlığı'nca 1994 yılında yayımlanan 381, 382 ve 383 seri sayılı ve 1995 yılında yayımlanan 387, 388 ve 389 seri sayılı olmak üzere altı tahsilat genel tebliğinden söz edilecektir. Bunlardan 382, 387, 388 seri sayılı tahsilat genel tebliğleri tecil faizi ile ilgilidir. Resmı Gazete'nin tarih ve sayılı nüshasında yayımlanan 381 sayılı tebliğ, 3946 sayılı kanunla 6183 sayılı kanunun 51 inci maddesinde yapılan deği ikliklere ili kin geni açıklamaları kapsamaktadır. Uygulamada kar ıl~ılan tereddütleri gidermeyi amaçlamı olan bu tebliğdeki açıklamaları gözden geçirmekte ve bunu tamamlayıcı nitelikteki 382, 383, 387, 388 ve 389 sayılı tebliğleri aynı çerçeve içinde incelemekte yarar vardır. GECİKME ZAMMı HESABı 6183 sayılı kanunun 51 inci maddesinde, 3946 sayılı kanunla yapılan deği iklikle, aylık %7 oranında uygulanmakta olan gecikme zammı %9'a YÜkseltilmi tir. Buna göre, vadesinde ödenmeyen amme alacaklarına, 3946 sayılı kanunun 3 üncü maddesinin yürürlüğe girdiği tarihine kadar %7, bu tarihten itibaren %9 oranında gecikme zammı uygulanacaktır. Ancak gecikme zammı, amme alacağının ödeme süresinin bitim tarihinden itibaren aylık olarak hesaplanmaktadır. Çe itli amme alacaklarının ödenme süresindeki farklılıklar gözönüne alındığında, tarihi, gecikme zammı uygulanacak bir aylık sürenin içerisinde kalabilmektedir. Bu durumda, bir aylık süre tarihinden önce ba layıp bu tarihten sonra bitiyor ise, bu bir aylık süre için de %7 oranı uygulanacaktır. Vadesi, 3946 sayılı kanunun 3 üncü maddesinin yürürlük tatihi ya da bu tarihten sonra olup vadesinde ödenmeyen amme alacaklarına da vade tarihinden ödeme tarihine kadar geçen sürede her ay için ayrı ayrı %9 oranında gecikme zammı uygulanacaktır. Burada iki hususa değinilmesi yerinde olacaktır. Birincisi, 3946 sayılı kanunun yürürlük tarihinin olması, gecikme zamlarının hesaplanmasını kolayl~tırırdı. Esasen genelde vergi kanunlarında taksit süreleri, belirtilen aylar olarak gösterilmi tir. Orneğin emlak vergisinde birinci taksit süresi mayıs ayı, ikinci taksit süresi kasım ayıdır.

7 UYGULANAN GECİKME ZAMLARı 49 İkincisi ise, gecikme zammı oranlarını yeniden belirleyen Bakanlar Kurulu'nun, tarihinde yürürlüğe giren, tarih ve 94/5335 sayılı kararı ile gecikme zammı oranı her ay için ayrı ayrı %12'ye çıkarılmıştır. Diğer taraftan, Bakanlar Kurulu'nun bu kararı, tarih ve sayılı Resmı Gazete'de yayımlanan Maliye Bakanlığı'nın 383 seri sayılı Tahsilat Genel Tebliğinde de söz konusu edilmiştir. Bu tebliğ, daha önce yayımlanan 381 sayılı tebliğle de gecikme zammı yönünden İrtibatlı olup, uygulama esaslarını da belirtmektedir. Bakanlar Kurulu'nun yukarıda açıklanan bu kararına ve 383 sayılı Tahsilat Genel Tebliğine göre, tarihinden önce vadesi geldiği halde bu tarihe kadar ödenmemiş olan amme alacaklarının bu tarihten itibaren ödenecek kısımlarına ve tarihinden itibaren vadesi geldiği" halde vadelerinde ödenmeyen amme alacaklarına, vadenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayrı %12 oranında gecikme zammı uygulanacaktır. Aylık %12 gecikme zammı uygulanırken, Bakanlar Kurulu, tarih ve sayılı Resmı Gazete'de yayımlanan ve tarihinden itibaren yürürlüğe giren 95n138 sayılı kararı ile, aylık gecikme zammı oranını % 12'den %10'a indirmiştir. Bu hususta, Resmı Gazete'nin tarih ve sayılı nüshasında yayımlanan 389 sayılı Tahsilat Genel Tebliğinde de açıklama yapılmıştır. Bunlara göre, tarihinden önce vadesi geldiği halde bu tarihe kadar ödenememiş olan amme alacaklarının bu tarihten itibaren ödenecek kısımlarına ve tarihinden itibaren vadesi geldiği halde vadesinde ödenmeyen amme alacaklarına, %10 oranında aylık olarak ve 381 sayılı Tahsilat Genel Tebliğinde yer alan esaslar doğrultusunda gecikme zammı uygulanacaktır SAYILI KANUNUN 24 ÜNCÜ MADDESİ UYARıNCA ASIL ADDOLUNAN ALACAKLAR 6183 sayılı kanunun 51 inci maddesine 3505 sayılı kanunun 24 üncü maddesi ile eklenen üçüncü fıkra hükmü, 3946 sayılı kanunun 3 üncü maddesi ile kanunun yayım tarihi itibariyle yürürlükten kaldırılmıştır. Bu nedenle, tarihinden itibaren asıl addolunma işlemleri yapılmayacaktır. Ancak, 3946 sayılı kanunun 5 inci maddesi ile 6183 sayılı ~anuna eklenen geçici 7 nci madde hükmüne göre, , , ve tarihlerinde asıl addolunan alacakların tahsiline devam edilecektir. Aynı madde hükmü gereğince, asıl addolunan alacaklara, asıl addolundukları tarihten ödendikleri tarihe kadar geçen süre için gecikme zammı uygulanacaktır. Diğer bir anlatımla, asıl addolunan alacakların tahsiline devam edileceği gibi, bu alacaklara tahsil edilinceye kadar geçen süre için gecikme zammı da tatbik edilecektir.

8 50 ÇAGDAŞ YEREL YÖNETIMLER VERGİ ziyai CEZALARıNA GECİKME ZAMMı UYGULAMASI 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 51 inci maddesinde 3946 sayılı kanunun 3 üncü maddesi ile yapılan yeni bir düzenleme ile, kesinle en ve ödeme süreleri içinde ödenmeyen kaçakçılık, ağır kusur ve kusur cezalarına da vade tarihinden tahsil tarihine kadar geçen süre için gecikme zammı uygulanması esası getirilmi tir. Buna göre, vergi ziyaı cezaları olan kaçakçılık, ağır kusur ve kusur cezalarından vadesi 3946 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra olup ödenme sürelerinde ödenmeyenlere gecikme zammı tatbik edilecektir. Ancak, 6183 sayılı kanuna eklenen geçici 7 nci madde hükmüne göre, vadesi 3946 sayılı kanunun 5 inci maddesinin yürürlüğe girdiği tarihinden önce olan 'kaçakçılık, ağır kusur ve kusur cezalarına ise gecikme zammı tatbik edilmeyecektir. GECİKME ZAMMı ASGARİ MİKTARI 6183 sayılı kanunun 51 inci maddesinde yer alan ve lira olarak uygulanmakta olan gecikme zammı asgari miktarı, sözü edilen 51 inci maddenin 3946 sayılı kanunla düzenlenen metnindeki hükmü gereğince liraya çıkarılml tır. Buna göre, 3946 sayılı kanunun 3 üncü maddesinin yürürlüğe girdiği tarihine kadar ödenmenıi amme alacağına, tahsil edildiği tarih itibariyle uygulanacak gecikme zammının liradan az olması halinde bu alacaklar için asgari lira gecikme zammı uygulanacaktır. TEcİL FAİzİ ORANI 6183 sayılı kanunun 48 inci maddesi ile Maliye Bakanlığı'na tanınan yetkiye dayanılarak, yıllık %63 olarak uygulanmakta olan tecil faizi oranı, Maliye Bakanlığı'nca, 381 sayılı Tahsilat Genel Tebliğinin Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihinden itibaren yıllık %78'e çıkarılml ve yine Maliye Bakanlığı'nca tarihinde yayımlanan 383 sayılı Tahsilat Genel Tebliği gereğince de teçil faizi oranı tarihinden itibaren %114'e YÜkseltilmi tir. Uygulama bu deği ikliğe göre yürütülürken, Resmi Gazete'nin tarih ve sayılı nüshasında yayımlanan 388 sayılı Tahsilat Genel Tebliği ile tecil faizi oranı, tarihinden itibaren yıllık %96 olarak belirlenmi tir. Buna göre, bu tebliğin yayımı tarihinden itibaren yapılacak müracaatlara dayanılarak tecil edilen amme alacaklarına yıllık %96 oranında tecil faizi uygulanacaktır. Bu tebliğin yayımından önceki müracaatlara dayanılarak tecil edilecek olan amme alacaklarına da müracaat tarihinden bu tebliğin yayımı tarihine kadar geçen süre için geçerli olan oranlarda, bu tebliğin yayımı tarihinden sonra da %96 oranında tecil faizi uygulanacaktır.

9 UYGULANAN GEC1KME ZAMLAR! seri sayılıtebliğde ayrıca, tarihinden önce tecil edilip de tecil artlarına uygun olarak ödenmekte olan amme alacaklarının tarihinden sonra ödenmesi gereken taksit miktarlarına; bu tebliğin yayımı tarihine kadar geçen süre için geçerli oranlarda, bu tebliğin yayımı tarihinden sonra da %96 oranında tecil faizi uygulanacağı ve borcu tecil edilen mükelleflerden tecil artlarının kabul edildiğine dair alınacak yazıda, faiz oranının belirlendiği kısmın altı çizilmek suretiyle hangi oranda tecil faizi ödeneceğine dair gerekli uyarmın yapılacağı açıklanffil tır. Sırası gelmi ken, ili kisi nedeniyle 6183 sayılı kanunun tecil ile ilgili 48 inci maddesi hükmünü gözden geçirmekte yarar vardır. Bu maddenin birinci fıkrası, tarih ve 3209 sayılı kanunun birinci maddesi ile 8 8ğıdaki ekilde düzenlenmi tir. "Amme borcunun vadesinde ödenmesi veya haczin tatbiki veyahut haczolunmu malların paraya çevrilmesi amme borçlusunu çok zor duruma dü ürecekse, borçlu tarafından yazı ile istenmi ve teminat gösterilmi olmak artiyle, alacaklı amme idaresince veya yetkili kılacağı makamlarca; vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası ve gecikme zammı alacakları iki yılı, bu alacaklar dı ında kalan amme alacakları ise be yılı geçmemek üzere ve faiz alınarak tecil olunur." TeciIin artları böylece belirtildikten sonra bu maddenin diğer fıkralarında, tecil yetkisini kullanacak makamların kimler olduğu, bu makamların yetkileri ve taksitle ilgili hükümler yer almı tır. Bu madde metnine göre, tecil yetkisini kullanacak ve bu yetkiyi devredecek olanlar, devlete ait amme alacaklarında ilgili bakanlar, il özel idarelerine ait amme alacaklarında valiler, belediyelere ait amme alacaklarında ise belediye b8 kanlarıdır. Teminatın asli ve fer'i amme alacaklarını kac ılayacak miktarda olması gerektir. Eğer haciz yapdmı sa, mahcuz mal değeri tutarınca teminat yerine geçer. Tecilde taksit zamanları ve diğer artlar tecile yetkili makamlarca tespit olunur. Tecil artlarına riayet edilmemesi, değerini kaybeden teminatın veya mahcuz malların tamamlanmaması veya yerlerine b8 kalarmın gösterilmesi hallerinde amme alacağı muaccel olur. Açıklanan bu durum da göstermektedir ki, Maliye Bakanlığı'nca tespit olunan tecil faizi oranları, ancak devlete ait amme alacaklarında geçerlidir. Yerel yönetimlerde ise amme alacaklarını tecil yetkisi, il özel idarelerinde valilere, belediyelerde ise belediye b8 kanlarına verilmi tir. Tabiatıyla bu meyanda tecil faiz oranlarını, taksit zamanlarını ve diğer artları belirlemek de, yerel yönetimlerde valilerin ve belediye b8 kanlarının yetkisi dahilindedir. Maliye Bakanlığı'nca, tahsilat genel tebliğlerinde tespit edilen tecil faizi oranları, yerel yönetimlerde bir emsal olu turabilir, yoksa bu oranlara mutlaka uyulacak anlamını t8 ımaz.

10 52 ÇAGDAŞ YEREL YÖNETİMLER Bu arada, 6183 sayılı kanunun 48 İnci maddesinin son fıkrasına bir hüküm ekleyen 4108 sayılı kanunun 13 üncü maddesine de değinmek yerinde olacaktır. Resmı Gazete'nin tarih ve sayılı nüshasında yayımlanıp aynı gün yürürlüğe giren 4108 sayılı kanunun bu maddesi, tecil edilen amme alacağının gecikme zammı tatbik edilmeyen alacaklardan olması halinde, ödenen tecil faizleri iade veya mahsup edilmez, hükmünü ta ımaktadır. Bu hüküm, tarih ve sayılı Resmı Gazete'de yayımlanan 387 sayılı Tahsilat Genel Tebliğinde de yer almıştır. Bu tebliğe göre, tecil edilen ancak tecil şartlarına uygun ödenmeyen amme alacağının gecikme zammı uygulanmayan alacaklardan olu ması halinde, bu alacaklar için tecilin bir bedeli olarak ödenmiş bulunan tecil faizi borçluiara ret ve iade edilemeyeceği gibi borçlarına da mahsup edilmeyecektir. Ancak, tecil edilen amme alacağının bir kısmının gecikme zammı uygulanabilecek, bir kısmının da gecikme zammı uygulanamayacak alacaklardan olu ması ve bu tür tecillerin ihlal edilmiş olması halinde, ödenen tecil faizlerinden, gecikme zammı uygulanabilecek alacağa isabet eden kısmı, ödenmesi gereken gecikme zammından mahsup edilecektir. Bu tebliğde ayrıca, konuya açıklık getiren ve mahsup edilecek tecil faizi miktarının hesaplanmasını belirten bir örnek de verilmiştir. Amme alacaklarının tahsilinde gözönünde bulundurulması gereken gecikme zammı oranları ve bu zammın asgari miktarlarıyla ilgili mevzuatı, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 51 inci maddesi ile bu maddede yer alan hükmün Bakanlar Kurulu'na verdiği yetkiye dayanılarak, Bakanlar Kurulu'nca verilen ve Resmı Gazete'de yayımlanan kararlar oluşturmaktadır. Bu mevzuat hükümlerinin yanı sıra, 6183 sayılı kanunun gecikme zammının tatbik müddeti ile ilgili 52 nci ve tecil faizine ilişkin 48 inci maddelerinin de dikkatten uzak tutulmaması gerekmektedir. Bunların uygulanması ile ilgili olarak Maliye Bakanlığı'nca çıkarılan ve Resmı Gazete'de yayımlanan tahsilat genel tebliğleri de bu konuda ayrıca yararlı bir kaynaktır. Bu' itibarla sözü edilen kanun maddeleri hükümlerinin ve Bakanlar Kurulu kararlarının, sık sık değişebildiği de gözönünde tutularak, ilgili tahsilat genel tebliğleri ile birlikte uygulayıcılar tarafından yakından izlenmesi, uygulamanın doğru ve düzenli yapılmasında etken olur.