Eğitim Semineri Araştırmacının Alet Kutusu: Mendeley

Transkript

1 Eğitim Semineri Araştırmacının Alet Kutusu: Mendeley Yrd.Doç.Dr. Mehmet Emin Mutlu, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Akademik çalışma yaparken literatür taraması temel bir işlemdir. Her akademisyenin kendi alanına ait önemli makaleleri ve bildirileri biriktirdiği bir klasör bulunur. Geçmişte bu klasör genellikle yayınların dergilerden çekilmiş fotokopilerini içeren fiziksel klasörler oluşmaktayken, günümüzde daha çok bilgisayarımızda sakladığımız dijital belgelerden oluşmaktadır. Günümüzde akademik araştırma yapmak neredeyse bütünüyle bilgisayar ortamında gerçekleşen bir etkinlik haline gelmiştir. Akademik çalışmanın laboratuvar, saha, gözlem, sanat vb. çalışmaları dışında kalan bütün aşamaları (sempozyum ya da bilimsel dergiyle iletişim kurup süreci başlatma, literatür tarama, alıntı yapma, referans verme, not alma, beyin fırtınası gerçekleştirme, istatistiksel işlemleri yapma, tablo ve şekil oluşturma, makale ya da bildiriyi bir sözcük işlemci programıyla düzenleme, diğer araştırmacılarla tartışma, bildiri sunusu hazırlama ve makale/bildiriyi dergi/sempozyuma gönderme vb. aşamalar) akademisyen tarafından kendi bilgisayarında gerçekleştirilmektedir. Başlangıç aşamasında sınırlı sayıda belgeyle çalışmak sorun olmazken, zamanla binlerce Word, PowerPoint ve Pdf dosyasını yönetmek sorun olmaya başlar. Bu aşamada başvuru yönetim yazılımları araştırmacının hayatını kurtarır. Başvuru yönetim yazılımları (alıntı yönetimi yazılımı ya da kişisel bibliyografya yönetimi yazılımı olarak da adlandırılırlar) akademisyen ve araştırmacıların başvuru kaynaklarını yönetmelerini sağlamak amacıyla geliştirilmiş yazılımlardır. Başlangıçta yayınlara ait alıntıların ve dijital kopyaların saklandığı ve saklanan bu kayıtlar üzerinde arama yapılabilen bir masaüstü veritabanı uygulaması olarak tasarlanmış olan bu yazılımlar, günümüzde bilimsel yayın veritabanlarında belge arama, belge paylaşma, sosyal ağ oluşturma, grup çalışmaları gerçekleştirme, belgeleri bulut ortamında saklama ve birden çok bilgisayarda senkronize etme gibi gelişmiş Web 2.0 özellikleri barındırmaktadırlar. Günümüzde çok sayıda başvuru yönetim yazılımı bulunmaktadır. Örneğin Wikipedia'da 21

2 30 farklı başvuru yönetim yazılımı karşılaştırılmıştır (1). Biz bu yayında en popüler başvuru yönetim yazılımlarından birisi olan Mendeley yazılımını inceleyeceğiz. Mendeley yazılımı bir Masaüstü bileşeni ve bir Web sitesi hizmetini içermektedir. Mendeley sitesine (2) giderek kayıt yaptırıp, Mendeley masaüstü uygulamasını bilgisayarınıza indirebilirsiniz. Yayın Kitaplığı Oluşturma Mendeley masaüstü uygulaması bilgisayarınıza kurulduğunda hemen akademik yayın dosyalarınıza ait kitaplık oluşturabilirsiniz. Bu amaçla bilgisayarınızda bulunan makalelere ait PDF dosyalarını (ya da diğer formatlardaki belgeleri) sürükle bırak ile Mendeley yazılımına taşımanız yeterli olacaktır. Mendeley kendisine yüklenen belgelerin içeriğini 22

3 tarayarak, makalenin adı, yazar adları, makalenin yayınlandığı derginin adı, yayın yılı, cilt ve sayısı, yayınevi, özeti, anahtar sözcükleri vb. bilgilerini çıkartacaktır. Eğer Mendeley'e yüklenen belgeden Mendeley yayının adından başka bilgi çıkartamıyorsa, "Search by Title on Google Scholar" düğmesine tıklayarak, Mendeley'in bu makaleye ait künyeyi internette arayarak bulmasını sağlayabilirsiniz. Mendeley e sadece dergi makaleleri değil, kitap, kitap bölümü, tez, web sayfası, bilgisayar programı, televizyon yayını vb. 20 farklı yayın türüne ait içerik girilebilmektedir. Mendeley her yayın türü için çok sayıda alanda (örneğin dergi (Journal) yayınları için 66 farklı alan) veri tutabilmektedir. Bilgisayarınızdaki yüzlerce PDF'yi bir kerede Mendeley'e sürükleyerek bu işlemlerin bir kaç dakika içerisinde gerçekleşmesini sağlayabilirsiniz. Mendeley kendisine yüklenen yayınları hemen yazar adına, dergi adına, yazarın belirlediği anahtar sözcüklere ya da sizin girdiğiniz etiketlere göre indeksleyecektir. Mendeley e yüklediğiniz belgeleri Mendeley Web sitesiyle senkronize edebilirsiniz. Böylece başka bir bilgisayara Mendeley masaüstü uygulaması kurduğunuzda, yüklü belgelerinizi o bilgisayara da indirerek eşleştirmeniz mümkün olacaktır. Belge ve Başvuruların Yönetimi Mendeley'de yüklenen yayınları iç içe açabileceğiniz klasörlere yerleştirerek yayınlarınızı araştırma alanlarınıza göre düzenleyebilirsiniz. Bilgisayarınızdaki klasörleri Watch Folder 23

4 olarak tanımlayarak, bu klasörlere kopyalanan belgelerin Mendeley'e otomatik olarak yüklenmesini sağlayabilirsiniz. Belgelerde yazar adı, yayın adı, anahtar sözcük ve etiketlerde farklı yazımları ortadan kaldırmak için sürükle bırak yöntemiyle birleştirme işlemi yapabilirsiniz. Mendeley e yüklemiş olduğunuz belgeler üzerinde filtre kullanarak seçili yazarların ya da seçili dergilerin, yayınlarını listeleyebilirsiniz. Aynı şekilde, seçili anahtar sözcükler ya da seçili etiketleri barındıran yayınları da listelemek son derece kolaydır. Mendeleyin diğer güçlü aracı ise Arama aracıdır. Tüm yayınlar üzerinde sözcük ya da tümce bazlı arama yapabilirsiniz. Böylece bir sözcüğün makale adı başta olmak üzere, en çok geçtiği yayınlara erişebilirsiniz. Bu araç literatür taramasını çok kolaylaştırmaktadır. Mendeley içerisinde açarak incelediğiniz belgeler üzerinde not alabilir, belge üzerinde yazıların üstünü çizebilirsiniz. Alıntı Yapmak Bir ya da daha çok belge seçiliyken sağ tuş menüsünde Copy Citation seçeneği ile belgelere ait alıntı bilgisini kopyalayabilir ve daha sonra Word belgesine yapıştırabilirsiniz. Mendeley yararlanılan kaynakları APA, APSA, AMA gibi 16 farklı başvuru stilinde oluşturabilmekte, seçeceğiniz onlarca başka stili de kendisine indirebilmektedir. Mendeley Word Plug-In'ini indirerek, seçili belgelere ait alıntı bilgisini Microsoft Word 24

5 belgelerine aktarabilir, ayrıca metin içerisinde yaptığınız alıntılara ait "Yararlanılan Başvurular" listesini tek bir işlemle oluşturabilirsiniz. Birlikte Çalışma Mendeley Web sitesinde oturum açtığınızda Mendeley e yükleyerek eşleştirme yaptığınız tüm belgeleri görebilirsiniz. Invite Colleagues ile çalışma arkadaşlarınızı davet edebilirsiniz ve onlara belge paylaşımı yapabilirsiniz. Hatta aynı belge üzerinde not alma, belge üzerini çizme gibi işlemleri gerçekleştirerek ortak çalışma yapabilirsiniz. Belirli bir çalışma alanına ait gruplar oluşturarak bu gruplara belge yükleyebilir, diğer araştırmacıları buraya davet edebilir, ya da kendiliğinden bu gruba kayıt yaptırmalarını sağlayabilirsiniz. Mendeley aynı zamanda bir sosyal ağ olarak da kullanılabilir. Kendinize, gruplarınıza ya da davetli arkadaşlarınızla mesaj paylaşımı yapabilirsiniz. 25

6 BelgeArama Mendeley Web sitesinde 3 Eylül 2012 tarihinde 283,977,579 adet kullanıcı belgesi, 1,890,379 adet kayıtlı üye ve 176,077 adet araştırma grubu bulunmaktaydı. Bu belgeler, kullanıcılar ve gruplar üzerinde arama yapabilir, sizde olmayan belgeleri kendinize yükleyebilirsiniz. Başvuru yönetim yazılımları ile araştırma yapmanın verimliliği oldukça artmaktadır. Geleneksel olarak gerçekleştirilen ve zaman kaybına yol açan düzenleme, arama, alıntı 26

7 yapma işlemleri başvuru yönetim yazılımları ile otomatikleştirilmekte ve araştırmacının içeriğe ve araştırmaya daha fazla odaklanması sağlanmaktadır. Siteler

8 Yaşam Günlüğü (CARPE) Uygulamaları ve Yaşam Deneyimleri Yönetimi İçin Bir Bilgi Mimarisi Mehmet Emin Mutlu, Anadolu Üniversitesi, Açıkög retim Fakültesi, Eskisȩhir Özet Yas am günlükleri bireyin her anının sürekli ya da süreksiz olarak kaydedilmesini sag layan mobil sistemlerdir. Kaydetme ses, resim veya video ya da çes itli algılayıcılardan elde edilen veriler sȩklinde olabilir. Bu çalıs mada yas am günlüg ü yaklas ımından yararlanarak ve yas am deneyimi tanımından yola çıkarak bir yas am deneyimleri yönetimi çerçevesi önerilmis, bu çerçeveye yönelik bir bilgi mimarisi olusţurulmus ve çerçevenin uygulanabilirligĭni test etmek amacıyla bir prototip yazılım gelisţirilmisţir. Gelisţirilen yazılımın yas am deneyimleri yönetimi çerçevesinin uygulanması için yeterli oldugŭ görülmüsţür. Anahtar Sözcükler: Yas am Günlüg ü; Kis isel Deneyimlerin Kaydedilmesi, Ars ivlenmesi ve Eris ilmesi; Yas am Deneyimleri Yönetimi; Kis isel Bilgi Yönetimi Abstract: Lifelogs typically the mobile systems in order to capture entire lives of individuals continuous or discontinuous, Capturing can be in form of audio, picture or video, or data obtained from various sensors. In this study, make use of life-logging approach and definition of the life experience, proposed a life experiences management framework, created the information architecture for this framework, and a prototype software has been developed in order to test the applicability of the framework. The prototype software developed for the implementation of the life experiences management framework were found to be adequate. 28