KONUYLA İLGİLİ BAZI AYETLER

Transkript

1 ANA-BABA HAKKI KONUYLA İLGİLİ BAZI AYETLER Kur an- Kerim ve Hadis-i Şeriflere baktığımızda Ana-baba hakkı hem itikadî, hem de ahlakî bir sorumluluk olarak karşımıza çıkmaktadır. İsra Süresi 23. ve 24. ayetler bunun en önemli göstergelerindendir. Bu ayetler, ana-baba hakkının ana çatısını oluşturmakta ve bizlere davranış modelini öğretmektedir. İlgili ayetlerde şöyle buyrulmaktadır. و ق ض ى ر ب ك أ لا ت ع ب د وا إ لا إ ی اه و ب ال و ال د ی ن و لا ت ن ھ ر ھ م ا و ق ل ل ھ م ا ق و لا ك ر یم ا إ ح س ان ا إ ما ی ب ل غ ن ع ند ك ال ك ب ر أ ح د ھ م ا أ و ك لا ھ م ا ف لا ت ق ل ل ھ م ا أ ف و اخ ف ض ل ھ م ا ج ن اح ال ذ ل م ن ال رح م ة و ق ل ر ب ار ح م ھ م ا ك م ا ر ب ی ان ي ص غ ی ر ا Rabbin, kendisinden başkasına asla ibadet etmemenizi, anaya babaya iyi davranmanızı kesin olarak emretti. Eğer onlardan biri, ya da her ikisi senin yanında ihtiyarlık çağına ulaşırsa, sakın onlara öf! bile deme; onları azarlama; onlara tatlı ve güzel söz söyle. Onlara merhamet ederek tevazu kanadını indir ve de ki: Rabbim! Tıpkı beni küçükken koruyup yetiştirdikleri gibi sen de onlara acı. Ana-baba hakkı sadece İslam dini ile ortaya çıkmış bir unsur değildir. Nitekim Kur an-ı Kerimde Bakara süresi 83. Ayette Ana-baba hakkının İslam dan önceki dinlerde de zikredildiğini ortaya koymaktadır. و ب ال و ال د ی ن إ ح س انا و ذ ي ال ق ر ب ى و ا ل ی ت ام ى و ال م س اك ی ن و ق ول وا ل ل نا س و إ ذ أ خ ذ ن ا م یث اق ب ن ي إ س ر اي یل لا ت ع ب د ون إ لا الله ح س نا و أ ق یم وا ال صلا ة و آت وا ال زك اة ث م ت و ل ی ت م إ لا ق ل یلا منك م و أ نت م مع ر ض ون Ve biz bir vakit İsrailoğullarının misakını almıştık ki, «Siz Allah'tan başkasına ibadet etmezsiniz, ananıza babanıza da (ihsanda bulunursunuz). Karabet sahibine, yetimlere, yoksullara da (ihsan edersiniz). Ve insanlara güzel söz söyleyin. Ve namazı doğruca kılın, zekâtı da verin.» Sonra siz, içinizden pek azınız müstesna olmak üzere yüz çevirdiniz ve siz hâlâ yüz çeviren kimselersiniz. (Ömer Nasuhi Bilmen Meali) Yüce Allah kullarından sadece ana-babalarına karşı iyi davranmalarını onlara itaati değil aynı zamanda onlara duada bulunmayı da emretmektedir. Ahkaf süresi 15. Ayette şöyle buyrulmaktadır.

2 صی ن ا الا و و نس ان ب و ال د ی ھ إ ح س انا ح م ل ت ھ أ مھ ك ر ھا و و ض ع ت ھ ك ر ھا و ح م ل ھ و ف ص ال ھ ث لا ث ون ش ھ را ح تى إ ذ ا ب ل غ أ ش ده و ب ل غ أ ر ب ع ین س ن ة ق ال ر ب أ و ز ع ن ي أ ن أ ش ك ر ن ع م ت ك ال ت ي أ ن ع م ت ع ل ي و ع ل ى و ال د ي و أ ن أ ع م ل ص ال حا ت ر ض اه و أ صل ح ل ي ف ي ذ ر یت ي إ ني ت ب ت إ ل ی ك و إ ني م ن ال م س ل م ین Biz insana, 'anne ve babasına' iyilikle davranmasını tavsiye ettik. Annesi onu güçlükle taşıdı ve onu güçlükle doğurdu. Onun (hamilelikte) taşınması ve sütten kesilmesi, otuz aydır. Nihayet güçlü (erginlik) çağına erip kırk yıl (yaşın)a ulaşınca, dedi ki: «Rabbim, bana, anne ve babama verdiğin nimete şükretmemi ve senin razı olacağın salih bir amelde bulunmamı bana ilham et; benim için soyumda da salahı ver. Gerçekten ben tevbe edip sana yöneldim ve gerçekten ben müslümanlardanım. (Tefhimu l-kur an, Mevdudi) KONUYLA İLGİLİ BAZI HADİSLER Sevgili Peygamberimiz ana-baba itaat etmemeyi büyük günahlar arasında zikretmektedir. İlgili hadisi şerifleri ise şöyledir. الا ا ن بي ك م ب ا ك ب ر الك باي ر (ثلاثا) االاشراك باہلل وعقوق الوالدین وشھادة الز ور (ا و قول الزور ( Peygamberimiz (a.s), üç defa: Size büyük günahların en büyüğünü haber vereyim mi? Allah a şirk koşmak, ana-babaya itaatsizlik etmek ve yalancı şahitlik yapmaktır (ya da yalan sözdür) 1 Peygamber Efendimiz (s.a.v) bir başka hadislerinde ana-baba için öldükten sonra dahi dua edilmesini tavsiye etmektedir. Ebû Üseyd Mâlik İbni Rebîa es-sâidî (r.a.) şöyle dedi: Bir gün biz Rasûlullah ın (s.a.v) huzurunda otururken Selemeoğulları kabilesinden bir adam çıkageldi ve: - Yâ Rasûlallah! Anamla babam öldükten sonra onlara yapabileceğim bir iyilik var mı? diye sordu. Resûl-i Ekrem şöyle buyurdu: Evet, onlara dua eder günahlarının bağışlanmasını dilersin; vasiyetlerini yerine getirirsin; akrabasını koruyup gözetirsin; dostlarına da ikramda bulunursun. (Ebu Davud, Edep, 20) Ana-babaya iyi davranmak ise cennet vesilesidir. Alemlere rahmet olarak gönderilen Efendimiz (s.a.s.) anne-babasının yaşlılığına yetişip de cennete gidilmesi gerektiğini şöyle vurgulamaktadır. 1 Müslim, İman, 143, I, 91

3 ر غ م أ ن ف ھ ث م ر غ م أ ن ف ھ ث م ر غ م أ ن ف ھ ق یل م ن ی ا ر س ول الله ق ال م ن أ د ر ك و ال د ی ھ ع ن د ال ك ب ر أ ح د ھ م ا أ و ك ل ی ھ م ا ث م ل م ی د خ ل ال ج نة Burnu yere sürünsün! Sonra burnu yere sürünsün! Sonra burnu yere sürünsün demiş; Sahabe, Kimin (burnu yerde sürünsün) ey Allah'ın Elçisi!) diye sorunca, İhtiyarlığı anında annesi ile babasından birine yahut her ikisine yetişip de, onlar sebebiyle cennete giremeyenin 2 Sevgili Peygamberimiz Sahih-i Buhari de geçen bir hadislerinde kendileriyle münakaşa içerisinde olmayan Gayr-ı Müslim ana-babaya karşıda iyiliği emretmektedir. Hz. Ebû Bekir in kızı Esmâ radıyallahu anhümâ şöyle dedi: İslâmiyet i kabul etmemiş olan annem Resûlullah zamanında yanıma gelmişti. Resûlullah ın görüşünü almak için: - Annem, beni özleyip gelmiş. Ona ikramda bulunabilir miyim? diye sordum. Peygamber(a.s): - Evet, annene iyi davran! buyurdu. 3 ج اء ر ج ل إ ل ى ر س ول الله ص ل ى الله ع ل ی ھ و س ل م ف ق ال : ی ا ر س و ل الله! م ن أ ح ق ال ناس ب ح س ن ص ح اب ت ي ق ال : «أ مك». ق ال :ث م م ن ق ال :«أ مك». ق ال : ث م م ن ق ال :«أ مك». ق ال :ث م م ن ق ال :«ث م أ ب وك». متفق علیھ. Ebu Hüreyre (r.a.) Hazretlerinin naklettiği bir hadisi Şerife göre: Bir adam Hz. Peygamber e(s.a.v.) gelerek: -Ya Rasûlallah, halk içinde iyi muamele yapmama en fazla layık olan kimdir? Diye sordu. Resulü Ekrem (s.a.v.): -Annendir. Buyurdu. O kimse sonra kimdir? Dedi. Resulü Ekrem (s.a.v.): -Annendir. Buyurdu. O kimse yine: Sonra kimdir? Dedi. Resulü Ekrem (s.a.v.): -Annendir. Buyurdu. Yine o kimse: Sonra kimdir? Dedi. Resulü Ekrem (s.a.v.) de: -Sonra babandır, buyurdu. 2 Müslim, Birr, 9 3 Buhârî, Hibe, 29

4 KONUNUN İŞLENİŞİ Atalarımız ne güzel ifade etmişler; Ana başa taç imiş Her derde ilaç imiş, Bir evlat pir olsa da Anaya muhtaç imiş Toplumların temel taşı ailedir. Bu sebeple toplumu ayakta tutacak en temel dinamik güç ailedir. Aileleri sağlam temeller üzerine kurulmuş, aile içi ilişkileri doğru bir zemine oturtturulmuş ve ahlaki güzellikler üzerine bina edilmiş aileler toplumları güçlü kılacaktır. Aile içinde sağlam bir oluşum ise eşlerin birbirlerinin hakkına riayet etmesi ve çocuklarını en güzel ahlaki ilkeler (İslam Ahlakı) ile yetiştirmeleri ve kendilerini bu günlere getiren ana-babalarına karşı saygıda kusur etmemekle gerçekleşecektir. Aile içinde üç temel haktan bahsedebiliriz: a.eşler arasındaki haklar b.ana-babanın çocukları üzerindeki hakları c.çocuklarına ana-baba üzerindeki hakları. Bu haklar arasında öncelik ana-babanın çocukları üzerindeki hakları gelmektedir. Yukarıda belirtilen ayetlerde ifade edildiği üzere insanı ilk terbiye eden ana-babasıdır. Bu çok değerlidir. Bununla beraber şu hususu hiçbir zaman unutmamalıyız. Ana-babamız bizim dünyaya gelişimizdeki varlık sebebimizdir. Bizi imkânları ölçüsünde yetiştirmeye çalışmaları her zaman takdire şayan bir durumdur. Özellikle de hayatta olunduğu müddetçe kaçınılmaz gerçek olan yaşlılık geldiğinde onlardan gelebilecek sıkıntılara göğüs germemiz ve onlara bu sıkıntılarından dolayı üf, öf bile demememiz gerekmektedir. Çünkü bu dönemde kişinin enerjisinin, canlılığının, duygularını kullanma kabiliyetinin bazen de algılama gücünün azalmaya başlamasının, iletişim kazalarının daha sıklıkla yaşanması gibi tezahürleri olabilir. Ortaya çıkan bu hallerden dolayı rencide edici tutum sergilemek, onlara kızmak, sesimizi yükseltmek gönülleri incitecektir. Anne ve baba ile alakayı kesmek, sıla-i rahimde bulunmamak, onların kalbini kıran her türlü söz ve davranışta bulunmak ana-babaya itaatsizlik sayılır. Bu sebeple basit şeylerle anababamızla ilişkilerimizi koparmamalıyız. İletişimi koparmak insanlarla ilişkiyi kesmek çok basittir. Asıl zor olan hemen tepki vermeden çözüm üretmek adına iletişimi hiç koparmamaktır. Bu zor olabilir. Ama neticesi itibariyle güzeldir. Neticede iki dünya mutluluğu söz konusudur. Hadiste ifade edildiği üzere Ana-babaya itaat etmemenin büyük günahlar arasında olduğunu bilmeliyiz. Ancak

5 ana-babalar da bu bilinç ile çocuklarını yetiştirmelidirler. Çünkü bu günün çocukları yarının anababalarıdır. Yarının ana-babaları netice itibariyle bizlerin elinde şekillenmektedir. Bir başka açıdan Veysel Karani kıssasını ele alabiliriz. Hz. Peygamberin hayatında O nun yüzbinden fazla sahabesi olmuştur. Bu sahabe isimlerinden bildiğimiz çok azdır. Ancak Veysel Karani ashabtan olmadığı halde İslam Toplumunda adını duymayan nerdeyse yoktur. Bu kıssaya baktığımızda bir Annenin sözünü dinlemenin kişiye kazandırdığı değeri anlayabiliriz. Peki ana-baba hakkı sınırsız mıdır? Ana-baba çocuğuna İslam ın itikadi ilkelerine inanma ve bu ilkelerin gerekliliği olan ibadetleri yerine getirme noktasında çocuğa baskı yapılırsa çocuk ne yapmalıdır. Nüzul sebebi Sa'd ibn Ebî Vakkâs ın Annesi Hamne bint Ebî Süfyân ibn Ümeyye ile yaşadığı olay olan Lokman Süresi 15. Ayeti hatırlamakta fayda vardır. Nitekim Ebu Davud ibn Ebî Hind'in Sa'd ibn Ebî Vakkâs'tan rivayetinde o şöyle anlatıyor: "Eğer seni, hakkında bilgin olmayan bir şeyi bana ortak koşmaya zorlayacak olurlarsa onlara itaat etme ve onlarla dünyada ma'rûf üzere birlikte ol..." âyet-i kerimesi benim hakkımda indi. Ben, anneme karşı iyi davranan birisiydim. Müslüman olunca annem bana: "Ey Sa'd, bu sonradan ihdas ettiğin din de nedir? Ya bu dini bırakacaksın ya da ölünceye kadar yemeyeceğim, içmeyeceğim de insanlar "Annesinin ölümüne sebep oldu." diye seni ayıplayacaklar." dedi. Ben: "Ey anneciğim, yapma; çünkü ben asla dinimi bırakacak değilim." dedimse de yemeden içmeden bir gün ve gece geçirdi. Sabaha çıktığında açlıktan iyice bunalmıştı. Ben: "Allah'a yemin olsun; bin tane canın olsa, hepsi de birer birer çıksa ben yine bu dinimi hiçbir şey için bırakacak değilim." dedim. Benim bu kesin tavrımı görünce yedi, içti ve işte Allah Tealâ bu âyet-i kerimeyi indirdi. (Esbab-ı Nüzul, Prof. Dr. Bedreddin Çetiner) Nüzul Sebebini verdiğimiz Lokman süresi 14 ve 15. ayette şöyle buyrulmaktadır. * صی ن ا الا و و نس ان ب و ال د ی ھ ح م ل ت ھ أ مھ و ھ نا ع ل ى و ھ ن و ف ص ال ھ ف ي ع ام ی ن أ ن اش ك ر ل ي و ل و ال د ی ك إ ل ي ال م ص یر و إ ن ج اھ د اك ع لى أ ن ت ش ر ك ب ي م ا ل ی س ل ك ب ھ ع ل م ف لا ت ط ع ھ م ا و ص اح ب ھ م ا ف ي ال دن ی ا م ع ر وفا و ا تب ع س ب یل م ن أ ن ا ب إ ل ي ث م إ ل ي م ر ج ع ك م ف ا ن بي ك م ب م ا ك نت م ت ع م ل ون Biz insana ana ve babasını tavsiye ettik. Onun anası kendisini zaaf üstüne zaaf ile taşımıştır. Sütten ayrılması da iki yıl (sürmüştür). «Bana ve ana ve babana şükret. Dönüşün ancak banadır» (dedik). Eğer onlar sence ilimde (yeri) olmadık her hangi bir şey'i bana eş tutman üzerinde seni zorlarlarsa kendilerine itaat etme. Onlarla dünyada iyi geçin. Bana dönenlerin yoluna uy. Nihayet dönüşünüz ancak banadır. (O vakit) ben de size ne yapıyordunuz, haber veririm. (Hasan Basri ÇANTAY Meali)

6 Bu hususla ilgili Ankebut süresi 8. Ayette şöyle ise buyrulmaktadır. صی ن ا الا و و نس ان ب و ال د ی ھ ح س ن ا و إ ن ج اھ د اك ل ت ش ر ك ب ي م ا ل ی س ل ك ب ھ ع ل م ف لا ت ط ع ھ م ا إ ل ي م ر ج ع ك م ف ا ن ب ي ك م ب م ا ك نت م ت ع م ل ون Hem insana valideyni hakkında güzellik tavsiye ettik, mamafih sana, hakkında sence hiç bir ilim bulunmayan bir şeyi bana şirk koşasın diye uğraşırlarsa o vakit onları dinleme, dönümünüz banadır, ben o vakit size yaptıklarınızı haber veririm. Dünyamızdaki değişim hepimizce malumdur. Her kesimde yaşanan bu değişim toplumu oluşturan ailede de yaşanmaktadır. Artık nesiller arası çatışmalar değil aynı kuşak içinde dahi çatışmalar meydan gelmeye başladı. Eskiden çok yavaş yaşanan ana-baba ve çocuklar arasındaki kültürel ve örfî farklılıklar, gelişen teknolojiyle günümüzde çok hızlı değişir oldu. İşte bu ortamda aileyi ve ailenin temelini oluşturan ana-baba hakkını farklı bir bakış açısıyla ele almaya ihtiyacımız vardır. Günümüzde üzülerek görmekteyiz ki; anne-babasına kötü söz söylemek, hatalı davranmak şöyle dursun birkaç kuruşluk dünya menfaati için onları öldüren bir nesil yetişti. Neredeyse her gün gazetelerin üçüncü sayfalarında, televizyonlarımızda bu haberleri okumakta ve seyretmekteyiz. Toplumumuzun bu halini iyice düşünüp bu durumu tahlil etmeli, sorumluluğumuzun farkına varmalı ve aileleri çevrelemeye başlayan bu kötü gidişata dur deme vakti geldiğinin bilincinde olmalıyız. Bugün ailemizi tehlikeye götürecek birçok sıkıntıyla karşı karşıyayız. Ana-babalar dünyada ortaya çıkan gelişmeleri doğru bir şekilde özümsemeden çocuklarını yetiştirmeye çalışınca çocuklarıyla kuşak çatışması yaşandı. Buda ana-baba hakkının çocuklar tarafından gözetilmesine engel teşkil etti. Şehirleşmenin getirdiği problemler doğru bir şekilde analiz edilememiş, bunun neticesinde köyle şehir arasında sıkışan bir kuşak meydana gelmiştir. Çocukların eğitimi ile anababaların eğitimi farklılaşınca anlayış farklılıkları ortaya çıktı. Buda beraberinde karşılıklı hak ihlallerine neden oldu. Yarının mutlu bireyleri olmak ve huzurlu toplumu oluşturmak için şu hususlara ana-baba ve çocuklar olarak dikkat etmeliyiz. -Problemler tek yönden ortaya çıkmadı. Bu sebeple olayları değerlendirirken suçu hep başkasına atmak yerine kendi hatalarımızın farkında olmalı, karşılıklı olarak yapmış olduğumuz hak ihlallerini sona erdirmeye çalışmalıyız. -İlişkilerimizde muhabbeti ön plana çıkarmalıyız. -Güzel olan şeyleri ortaya çıkarmak istiyorsak ebeveynlerimize ve çocuklarımıza önem vermeli, saygı duymalı ve onları dinlemeliyiz. - Ana-babamızı yaşlı olarak görüp, onlar söyleyeceklerimden bir şey anlamaz, hayatıma katacakları fazla şeyleri yoktur gibi yanlış düşüncelerden vazgeçmeli, onların engin tecrübelerinden istifade ederek hayatımızı doğru bir yaşantıya sevk etmeliyiz.

7 Ana-baba hakkını sadece dile getirmek suretiyle gerçek anlamda görevimizi yerine getirmiş olamayız. Onlara rahmet kanatlarımızı indirmeliyiz. Huzurevlerinde unutulmuş büyüklerimizi yeniden hatırlama vaktidir. Onların yeniden gönüllerini kazanma ve Yaratanın merhametine girme vaktidir. Unutmayalım ki her insan mutlaka sırtını yaslayacağı bir yer ister. Bu durumu aniden ortaya çıkan afetlerde görüyoruz. Bu sebeple büyüklerimizi bir güneş gibi aile sistemimizin ortasında görmeliyiz. Yeşeren yapraklar bizler isek asıl ağacın gövdesi onlardır. Netice İtibariyle anne ve babamıza karşı güzel davranışlar benimsemek, onlara güzel sözler söylemek, onlarla alakayı kesmemek İslam Dininin emridir. Ayrıca ana-babayla ilişkiyi kesmek, onlara kötü söz söylemek, gönül kırmak yasak kapsamına alınmıştır. Toplumun değişmesi, teknolojik gelişmelerin yaşanması, eski ve yeni kuşak arasındaki çatışmaların olması bu hükümleri asla değiştirmez. Ayet-i kerime ve hadis-i şeriflerde anne ve babaya iyilik yapılması emrediliyor. Kısaca çocukların anne ve babalarına karşı görevlerine işaret edelim: 1-) Anne ve babaya karşı güler yüzlü ve tatlı dilli olmak. Çünkü asık surat ve sert sözler onları incitir. 2-) Onları incitici söz ve davranışlardan sakınmak. 3-) Çağırdıklarında bekletmeden hemen koşmak. 4-) Allah a itaatsizlik olmadıkça isteklerini yerine getirmek. 5-) Yanlarında yüksek sesle konuşmamak. 6-) Yolda yürürken bir zaruret olmadıkça önlerine geçmemek. 7-) Geçim sıkıntısı içerisinde iseler, yardım etmek ve ihtiyaçlarını gidermek. 8-) Hastalık veya yaşlılık sebebiyle hizmete ihtiyaç duyuyorlarsa seve seve hizmet etmek. Öldükten sonra da onlar için yapılması gereken bazı hizmetlerimiz daha vardır: 1-) Onları rahmetle anmak, bağışlanmaları için dua etmek. 2-) Ruhları için hayır yapmak, yoksullara ve kimsesiz çocuklara yardım etmek. 3-) Vasiyet yapmışlarsa yerine getirmek. 4-) Dostlarına iyilik etmek ve onları kırıcı davranışlardan sakınmak. ASR-I SAADETTEN BİR ÖRNEK Son nefesinde şehadet getirmekte zorlanan sahabe Bir gün Hz. Peygamber e (asm) birisi gelir ve: "Ya Resulullah! Bir genç ölmek üzere. Ona ölürken La ilahe illallah... sözü telkin edildi. Ama bunu söylemedi." der. Rasûlullah (s.a.v): Namaz kılıyor muydu? diye sorar. Adam: Evet, diye cevap verince

8 Rasûlullah (s.a.v) ile birlikte kalkarak o gencin yanına giderler. Hz. Peygamber (s.a.v) ölmek üzere olan delikanlıya: La ilahe illallah de diye telkinde bulunur. O da: Söyleyemiyorum, gücüm yetmiyor." der. Hz. Peygamber (s.a.v): Niçin?" diye sorunca, orada bulunanlardan birisi: Annesine isyan ediyordu diye cevap verir. O zaman Hz. Peygamber (s.a.v): Annesi yaşıyor mu? diye sorar. Evet!" derler. Ve çağırırlar. Kadın gelince Hz. Peygamber (s.a.v) ile kadın arasında şu konuşma geçer: Bu senin oğlun mu? Evet Kızgın alevlerle yanan kocaman bir ateş gördüğünde sana: Eğer oğlunu sen bağışlarsan biz de bırakırız, yoksa onu gördüğün bu ateşe atacağız denilse bağışlamaz mısın? Ya Rasûlullah! Öyleyse onu affediyorum. Ondan razı olduğuna dair Allah'ı ve beni şahit tut. Allah ım! Sen ve Peygamberim şahidimsiniz, oğlumdan razıyım dedi. Hz. Peygamber (s.a.v) bu konuşmadan sonra delikanlıya dönerek: Ey Delikanlı La ilahe illallahü vahdehü la şerike leh ve Eşhedü enne Muhammeden Abdühü ve Rasülühü de, diye telkinde bulunur ve delikanlı bu kez söyleyebilir. Bunun üzerine Rasûlullah (s.a.v): Şefaatim sebebiyle onu ateşten kurtaran Allah'a hamd olsun, der. (Taberânî, Ahmed) TARİHTEN ÖRNEKLER Hasan-ı Basri hazretlerinden aktarılan bir kıssada baba hakkı ise şöyle vurgulanmaktadır. Hasan-ı Basri Kabeyi tavaf ederken sırtında yük olan bir zat görüp der ki: - Niçin yükle tavaf ediyorsun? - Bu yük değil, babamdır. Bunu Şam dan yedi defa getirip tavaf ettim. Çünkü bana dinimi, imanımı öğretti. Beni İslam ahlakı ile yetiştirdi. - Kıyamete kadar böyle arkanda taşısan, bir defa kalbini kırmakla bu yaptığın hizmet boşa gider. Bir defa da gönlünü yapsan, bu kadar hizmete karşılık olur. (İrşat, c. 3, s. 178) Ana-babamıza iyilik etmek dünyevi sıkıntılarımızdan kurtulmamıza bir vesile olabilir. İsmâîl ibn İbrâhîm ibn Ukbe tahdîs edip şöyle dedi: Bana Nâfi', İbn Umer(ra)'den haber verdi ki, Rasûlullah (s.a.v) şöyle buyurmuştur: "Üç kişi beraber yürürlerken onları yağmur yakaladı. Hemen dağdaki bir mağaraya meyledip sığındılar. Akabinde mağaralarının ağzına dağdan büyük bir kaya düşüp üzerlerine tamamen kapattı. Bunun üzerine onlardan biri diğerlerine:

9 Riya ve şöhret isteği olmaksızın, sırf Allah rızâsı için yapmış olduğunuz amellere bakın da, onları anmak suretiyle Allah'a dua ediniz. Umulur ki, Allah mağaranın kapısını açar! dedi. Bu teklif üzerine onların biri şu duayı söyledi: Yâ Allah! Şu muhakkak ki, benim yaşlı ihtiyar ana-babam ve küçük çocuklarım vardı. Ben sürü otlatarak onları infâk eder geçindirirdim. Akşamleyin sürüyü otlaktan döndürüp onların yanına getirdiğim zaman sütü sağar, çocuklarımdan evvel ana-babama süt içirir idim. Şu da muhakkak ki, bir gün otlak bana uzak oldu da ben tâ akşam oluncaya kadar sürüyü getirememiştim. Geç vakit geldiğimde onları uyumuş hâlde bulmuştum. Sağa geldiğim gibi yine sütleri sağdım ve sağdığım sütü kabıyla getirip baş uçlarında dikildim. Onları uykularından uyandırmayı istemiyordum. Onlardan önce çocuklarıma süt içirmeyi de istemiyordum. Çocuklar ise ayaklarımın dibinde açlıktan sızlanıyorlardı. İşte o gece fecr doğuncaya kadar benim hâlim böyle dikilmekle, onların hâli de uyumakla devam etti. Şüphesiz Sen bilmektesin ki, ben bunu sırf Sen'in rızânı istemek için yapmıştım. Bundan ötürü bizim için bir yarık aç da, biz oradan semâyı görelim! diye duâ etti. Allah onlara semâyı görecekleri kadar bir yarık açtı. (Buhari, Edep 5) Örnek olay incelemesi: Aşağıdaki hikayeyi okuyunuz ve çeşitli yönlerden tartışınız Annesinin duası ile Hz. Musa ya (as) komşu olan adam Musâ peygamber, Tûr Dağı nda Allah u Tealâ ile konuşma şerefine erdikten sonra: Yâ Rabbi, benim Cennet teki komşularım kimlerdir, bazılarını bildirir misin? diye bir istekte bulunmuştu. Allah, Musâ peygambere: Senin Cennet teki komşularından biri, falan yerde yaşayan bir kasaptır. Görmek istersen, dükkânı falan yerdedir. Git, bir gece kendisine misafir ol, buyurdu. Musâ Peygamber, bu kasabın nasıl bir iyilik işleyerek kendine Cennet te komşu olmayı hak ettiğini düşündü. Bu merakla, onun bulunduğu bölgeye doğru yola çıktı. Nihayet kasabı bularak: Ey Allah ın kulu, bu gece sana misafir olmak istiyorum, kabul eder misin? dedi. Kasap: Hay hay! Tanrı misafirlerine, kapım daima açıktır, akşam olsun da eve birlikte gidelim, dedi. Akşam olunca, kasap elindeki sepetin içini yiyeceklerle doldurdu. Birlikte evin yolunu tuttular. Eve gelince kasap: Bana müsaade buyurun, evvela şu salıncakta, değerli bir misafirim daha vardır. Onun hatırını sorup ihtiyaçlarını karşılayayım, sonra sizinle ilgilenirim. dedi. Odanın bir köşesinde asılı duran salıncaktan yaşlı bir kadın çıkardı. Altını temizledi, elbisesini değiştirdi. Adeta bir iskeletten ibaret kalmış ihtiyarın bütün hizmetini görüp, yemeğini yedirdikten sonra, tekrar yerine yatırdı. O sırada İhtiyar kadının anlaşılır anlaşılmaz bir şeyler söylendiği duyuldu. Kasap da bu sözlere âmin dedi.

10 Musâ peygamber sordu: Bu kimdir ki, kendisine bu kadar özenle hizmet ediyorsun? Kasap: Bu benim anamdır. Vaktiyle benim bütün zahmet ve sıkıntılarıma katlanmış vefakâr bir kadındır. Şimdi ben de kendisine evlâtlık görevimi yapmaya çalışmaktayım. Peki, hizmetinin sonunda bir şeyler söyledi, sen de âmin, dedin; ne dedi ki? Annem, hizmetlerimden çok memnun kaldığı için, bana her gün, Oğlum, Cennet te Musâ Peygambere komşu olasın. diye dua eder; ben de âmin derim. Bu olacak iş mi? Musâ Peygamber kim, ben kim? Ben onun yanına bile yaklaşabilir miyim hiç? Bu esnada kendisini tanıtan Musâ Peygamber: Müjdeler olsun sana, dedi. Ben Musâ Peygamber im. Cennette senin bana komşu olacağını Allah haber verdiği için, komşumu görmek üzere buraya gelmiştim. Annene hizmetten sakın geri kalma. diyerek oradan ayrıldı. Beyin Fırtınası Sizce ana-babamızın üzerimizde ne gibi hakları vardır? Sizce ana-babanın hakları neden ödenemez? Sizce bu haklar karşısında bizim davranışımız nasıl olmalıdır? Soru-Cevap 1. Ana-Baba hakkı konusunda Allah ın emri nelerdir? 2. Peygamberimizin Ana-baba hakkı konusunda birini söyleyebilir misiniz? 3. Büyük günahların en büyük üç tanesi hangileridir?