ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALLERİNDE KAPASİTE ARTIRIMI VE LİSANS TADİLİ

Transkript

1 Hukuk ve Danışmanlık ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALLERİNDE KAPASİTE ARTIRIMI VE LİSANS TADİLİ Türkiye de serbest piyasa ekonomisine geçişle birlikte rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösteren, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin yapılmasının sağlanması amacıyla kabul edilen 4628 (Mülga) ve bilahare 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu yla Türkiye elektrik piyasası yeniden yapılandırılmıştır. Yeniden yapılandırılan piyasada elektrik üretim faaliyeti, rekabetin tesisinin mümkün, sürekli artan tüketimi karşılamak üzere ek yatırıma en çok ihtiyaç duyulan ve özel sektör girişinin en fazla yaşandığı faaliyet alanı olarak dikkat çekmektedir. Üretim faaliyeti, 4628 ve 6446 sayılı Kanunlarda Enerji kaynaklarının, elektrik üretim tesislerinde elektrik enerjisine dönüştürülmesi şeklinde tanımlanmış ve bazı istisnalar dışında ancak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ndan lisans alınması koşuluyla yürütülebileceği düzenlenmiştir sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, elektrik üretim faaliyeti için doğrudan üretim lisansı alma koşulu getirmişken; 6446 sayılı Kanun ön lisans uygulamasını da hayata geçirmiş ve üretim lisansından önce üretim tesisi yatırımı yapacak kişilerin ön lisans almasını, ön lisans süresince tesisin kurulması için gerekli onay, izin, ruhsat ve benzerlerini edinmesini şart koşmuş, üretim lisansı alınmasını da ön lisans kapsamında gerekli onay, izin ve ruhsatların alınması koşuluna bağlamıştır. Yatırımcılar bazı durumlarda lisans aldıktan sonra ilk planda kurmak istedikleri ya da kurdukları tesisin kapasitesini artırmak, böylece yatırımlarını daha da büyütmek isteyebilmektedir. Bu çalışmada, kurulacak ya da kurulu elektrik üretim tesislerinin kapasitelerinin hangi şartlar altında artırılabileceği ve kapasite artırımı için elektrik piyasası mevzuatı kapsamında yapılması gereken işlemler incelenip derlenmeye çalışılmıştır. 1

2 Hali hazırda elektrik piyasasının tabi olduğu 6446 sayılı Kanun da ön lisans sahiplerinin kapasite artırımı yapmalarına imkan veren bir düzenleme bulunmamaktadır. Kanun da üretim lisansı sahiplerinin kapasite artırımı yapmalarına ilişkin genel bir düzenlemeye de yer verilmemiştir. Bununla birlikte 6446 sayılı Kanun un 7 nci maddesinin yedinci fıkrasında kapasite artırımı ile ilgili olarak rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak amacıyla alınan lisansların kapsamındaki tesislerde yapılacak kapasite artırımına dair özel bir düzenlemeye verilmiştir. Buna göre rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak amacıyla alınan lisanslar kapsamındaki tesisler için, TEİAŞ ve ilgili dağıtım şirketinden alınan tadil kapsamındaki bağlantı görüşünün olumlu olması hâlinde, Kuruma yapılan ilk lisans başvurusundaki sahada başka lisans başvurusu olmaması ve kapasite artışı sonunda oluşacak yeni güç için mevcut iletim/dağıtım hattı ile mevcut bağlantı noktası ve gerilim seviyesinin kullanılması koşullarıyla kapasite artışı yapılması yönünde lisans tadiline Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu nca (EPDK izin verilebileceği düzenlenmiştir. Diğer enerji kaynaklarına dayalı tesisler için alınan üretim lisanslarına kayıtlı tesislerde kapasite artırımının ve bu kapsamda lisans tadilinin esasları ise Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği nde belirlenmiştir sayılı Kanun un 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde bu Kanun kapsamında EPDK tarafından verilen/verilecek lisanslara ilişkin olarak Başvuru ve değerlendirme usul ve esasları ile lisansların verilmesi, tadili, sona erdirilmesi, iptali, süreleri, süre uzatımı, yenilenmesi ve lisans kapsamındaki hak ve yükümlülüklerin belirli bir süre askıya alınmasına ilişkin usul ve esaslar ın EPDK tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenleneceği hüküm öngörülmüştür. Kanun un mezkur hükmü uyarınca EPDK tarafından hazırlanan Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin Lisans tadil başvurularının incelenmesi, değerlendirilmesi ve sonuçlandırılması başlıklı 24 üncü maddesinin dördüncü fıkrasında lisansa konu bir üretim tesisinin kurulu gücünün değiştirilmesi suretiyle lisans tadili yapılmasının şartları belirlenmiştir. Kurulu gücün değiştirilmesinden kasıt kapasitenin artırılması olabileceği gibi kapasitenin düşürülmesi de olabilir. Söz konusu fıkrada, en başta, kurulu güç değişikliği için lisans tadili başvurusu yapılması halinde üretim tesisinin iletim ve/veya dağıtım sistemine bağlantısı ve sistem kullanımı hakkında Yönetmeliğin 15 inci maddenin ikinci fıkrası hükmünün uygulanacağı emredilmiştir. Bu kapsamda Yönetmeliğin 15 inci maddesinin ikinci fıkrasının içeriğinin 2

3 hatırlatılmasında fayda görülmektedir. Anılan fıkra, değerlendirmeye alınan önlisans başvurularına konu üretim tesisinin iletim ve/veya dağıtım sistemine bağlantısı ve sistem kullanımı hakkının edinilmesinde takip edilecek süreci düzenlemektedir. Kurulu güç değişikliği için yapılacak lisans tadil başvurularında da aynı süreç bu kez kurulu güç değişikliği talebine uyarlanarak bir kez daha izlenmek durumundadır. Buna göre kurulu güç değişikliği için tadil başvurusu alındıktan sonra; a) Kurum tarafından, kurulu güç değişikliği yapılacak üretim tesisinin iletim ve/veya dağıtım sistemine bağlantısı ve sistem kullanımı hakkında TEİAŞ ve/veya üretim tesisinin bulunduğu dağıtım bölgesindeki dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiden görüş istenecektir. b) TEİAŞ ve/veya ilgili dağıtım şirketi, başvuru kapsamındaki üretim tesisinin bağlanması talep edilen trafo merkezi ile bağlantı kapasitesine ilişkin ilgili mevzuat kapsamında oluşturulan görüşünü, bildirim tarihinden itibaren kırkbeş gün içerisinde sonuçlandırarak Kuruma sunacaktır. c) Kuruma sunulan görüşler, on işgünü içerisinde başvuru sahibine bildirilecektir. Başvuru sahibinin, bağlantı ve sistem kullanımı hakkında oluşturulan görüş veya görüşleri kabul etmesi halinde söz konusu görüşleri kabul ve taahhüt ettiğine ilişkin belgeyi, aksi halde gerekçeleri ile birlikte itirazını on iş günü içerisinde Kuruma sunması zorunludur. Aksi halde bağlantı ve sistem kullanım hakkındaki görüş veya görüşleri kabul ve taahhüt etmiş sayılacaktır. Sonuç olarak, kurulu güç değişikliği için iletim veya ilgili dağıtım şirketinin bağlantı ve sistem kullanım hakkındaki olumlu görüşü olmadan lisans tadilinin yapılması mümkün olmayacaktır. Bağlantı ve sistem kullanım hakkındaki olumlu görüşün yanı sıra kurulu güç değişikliği için yapılan lisans tadili başvurusunun EPD Kurulu tarafından uygun bulunması halinde, uygun bulma kararı kendisine tebliğ edilen lisans sahibi; a) Şirket asgari sermayesinin, yeni kurulu güce göre, Kurum tarafından öngörülen sermaye tutarına artırıldığına ilişkin bilgi ve belgeleri, b) Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında alınması gereken kararı, c) Revize edilmiş ilgili kaynak kullanım hakkı anlaşmasına veya söz konusu anlaşmanın revize edilmesine gerek olmadığına ilişkin bilgi ve belgeleri, 3

4 ç) Lisans tadil bedelinin Kurum hesabına yatırıldığına ilişkin belgeyi, d) Teminat tutarının, yeni kurulu güce göre, ilgili Kurul kararında öngörülen tutara artırıldığına ilişkin bilgi ve belgeleri, doksan gün içerisinde Kuruma sunmak zorundadır. Bu süre içerisinde ÇED Yönetmeliği kapsamında gerekli kararın alınması için başvuru yapılmış ve projedeki değişiklik için Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir kararı çıkmışsa bu durumda Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararının alınması için başvuru sahibine, mücbir sebepler dışında, bir yıl süre verilmektedir. Yönetmeliğin 24 üncü maddesinin beşinci fıkrasında ise rüzgar enerjisine dayalı tesislerde kurulu güç değişikliği için yapılacak lisans tadillerine ilişkin 6446 sayılı Kanun un 7 nci maddesinin yedinci fıkrasında yer alan özel hükümler tekrarlanmıştır. Sözü edilen fıkra uyarınca rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak amacıyla alınan lisanslar kapsamındaki tesislerde kapasite artışı için lisans tadiline ancak; a) TEİAŞ ve ilgili dağıtım şirketinden alınan tadil kapsamındaki bağlantı görüşünün olumlu olması, b) Kuruma yapılan ilk lisans başvurusundaki sahada başka lisans başvurusu olmaması, c) Kapasite artışı sonunda oluşacak yeni güç için mevcut iletim veya dağıtım hattı ile mevcut bağlantı noktası ve gerilim seviyesinin kullanılması, ç) Lisansa derç edilen üretim tesisi sahasının dışına çıkılmaması, halinde izin verilmektedir. Ayrıca bu yönde bir lisans tadili için üretim tesisinin geçici kabulünün yapıldığı tarihten sonra başvurulabilecektir. Yönetmeliğin 24 üncü maddesinin altıncı fıkrasında ise tüm yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim lisansları için ek bir şarta yer verilmiştir. Buna göre yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisans sahipleri, lisanslarında belirlenen sahaların dışına çıkılmaması ve işletme anında sisteme verilen gücün lisanslarında belirtilen kurulu gücü aşmaması kaydıyla ek kapasite kurabilir, dolayısıyla kapasite artışı için lisans tadili başvurusunda bulunabilirler. 4

5 Sonuç olarak, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve ikincil mevzuat uyarınca elektrik üretim faaliyetinde bulunmak için alınan ön lisans döneminde lisansa konu tesiste kapasite artışı mümkün değildir. Ancak, ön lisansta yer alan şartların ikmali sonrasında üretim lisansı alındıktan sonra tesisin kapasitesinin artırılması ve bu amaçla lisans tadili yapılması mümkündür. Kapasitesi artışının yapılabilmesinin temel şartının da uygun bağlantı ve sistem kullanım hakkı görüşünün alınması olduğu söylenebilir. Bunun yanı sıra yenilenebilir kaynaklara dayalı üretim tesislerinde lisansa konu sahanın dışına çıkılmaması, rüzgar enerjisine dayalı tesislerde ise Kuruma yapılan ilk lisans başvurusundaki sahada başka lisans başvurusu olmaması gibi ilave şartların olduğu görülmektedir. Av. Mehmet Suat KAYIKÇI Ortak, LBF Partners 5