İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM

Transkript

1 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER ix TABLOLAR VE ŞEKİLLER LİSTESİ xvi GRAFİKLER LİSTESİ xvii GİRİŞ 1 BİRİNCİ BÖLÜM GENEL TANIM VE AÇIKLAMALAR 1. Düşünmek Nedir ve Nasıl Düşünürüz? 3 2. Yazılı ödev hazırlamak ile zekânın etkin kullanımı/yaratıcılık arasındaki ilişkinedir? 3 3. Üniversiter öğretimde bilimsel araştırmalar nasıl sınıflandırılır? 4 4. Bilim, bilimsel düşünce ve bilimsel araştırma nedir? 5 Düşünce Kutusu 1: Nasıl Düşünmeli 6 5. Strateji-Yöntem-Metot-Teknik kavramları ne anlama gelir? 7 6. Araştırma yöntemlerine neden ihtiyaç duyarız? 8 7. Bilimsel süreç ya da bilimin yöntemi nedir? 9 8. Bilimsel çalışmalarda kendimize güvenmemiz ne anlama gelir ve neden başat belirleyicidir? 12 Düşünce Kutusu 2: Hakikat Araştırmalarının Üçlü Yapısı 14 İKİNCİ BÖLÜM SEMİNER ÇALIŞMASI 9. Seminer çalışmasının taşıdığı anlam nedir? Seminer çalışmasının amacı nedir? Yorumlayıcı metin özeti niteliğindeki seminer çalışması nedir? Temel tezler esaslı seminer çalışması nedir? (Eleştirel) deneme esaslı seminer çalışması nedir? Analitik esaslı seminer çalışması nedir? Yorumlayıcı anlatım esaslı seminer çalışması nedir? Rapor ve protokol (tutanak) esaslı seminer çalışması nedir? 21

2 17. Seminer çalışmasının öğretim üyesi tarafından amacına uygun olarak verilmesini sağlayacak kurumsal gereklilikler nelerdir? İnsan kaynaklarının geliştirilmesi ile teknik ve metodolojik dersler arasındaki ilişkiyi nasıl açıklayabiliyoruz? Seminer dersine lisans programında hangi yarıyılda yer verilmesi uygun olur? Seminer dersinin nitel olarak diğer derslere göre farklılığı nedir? Seminer dersi verecek öğretim üyesinin fiili olarak sorumlulukları nelerdir? Öğrencinin seminer çalışması hakkında bilmesi gereken üç önemli husus nedir? Seminer dersine katılan öğrenci bu dersten azami şekilde nasıl yararlanabilir? Seminer çalışmasının konusunu anlayabilmek, netleştirebilmek ve sınırlarını çizebilmek için, hangi soruları kendimize sorarak cevabını aramalıyız? Seminer konusu belirlendikten sonra, derse giren öğretim üyesinden nasıl yararlanılabilir? Seminer dersinde ders raporunun rolü nedir ve hazırlanmasının öğrenci açısından faydaları nelerdir? 24 Öğrenci Ödevi 1: Ders Raporu 25 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BİTİRME TEZİ A. BİTİRME TEZİNİN ANLAMI Bitirme tezinin meslek hayatına yönelik faydası ne olacaktır? Bitirme tezi yazılmasının amacı nedir? Bitirme tezi ile tamamlanan lisans öğrenimi, öğrenciye esas olarak neler kazandırılmasını amaçlar? Bitirme Tezi Sürecinde yazma alışkanlığını nasıl kazanabilirsiniz? Bitirme tezi yazma sorumluluğunu yüklendiğiniz zaman, neden ürkütücü bir korkuya kapılırsınız? Bitirme tezi yazmaktan neden korkmamalısınız? Tez danışmanı hocanın sorumlulukları nelerdir? Bitirme tezi dersi veren hocalarınızdan nasıl faydalanabilirsiniz? 3[ Düşünce Kutusu 3: Ulular 32 B. KONU SEÇİMİ Tez konusu seçmeyi neden geciktirmemelisiniz? Tez konusu seçerken nelere dikkat etmelisiniz? Tez başlığını belirlerken nelere dikkat etmelisiniz? 34 Düşünce Kutusu 4: Bir Felsefe Anlayışı Önerisi 36

3 C. BİTİRME TEZİ SÜRECİNDE YAPILACAK ÖN ÇALIŞMALAR VE ZAMAN PLANLAMASI : Tez çalışması sürecinde yapılacak işler nelerdir ve önceliklerine göre nasıl sıralanabilir? Tez başlığı belirlendikten sonra, "Ben tam olarak ne yapmalıyım?" sorusunun ayrıntıları nelerdir? Zaman planlamasının yapılması neden önemlidir? Bir bitirme tezi ne kadar zamanda hazırlanabilir? Bitirme tezi süresini uzatma hakkınızı hangi şartlarda kullanmalısınız? 39 D. KAYNAKLARIN TOPLANMASI VE ÖZETLENMESİ Tez çalışmasını kolaylaştıran kütüphane kaynak taraması nasıl yapılabilir? PETAS nedir ve benzer kütüphane sistemlerinden kaynak tedarikinde nasıl yararlanılabilir? Hazırlayacağınız bir araştırma için makale taraması yaparken zaman israfını nasıl önleyebilirsiniz? Makale seçme kriterlerine göre toplanan makaleler nasıl değerlendirilir? İlgili kaynakların anahtar kavramlarla özetlerinin çıkarılmasının faydaları nelerdir? Belli başlı özet çıkarma/ana fikir ortaya koyma yollan hangileridir? Makale analizi nedir ve nasıl gerçekleştirilir? 47 Öğrenci Ödevi 2: Makale Analizi Araştırma sürecinde ilgili makaleleri analiz etmenin öğrenciye faydası nedir? Araştırmamızla ilgili bir makaleyi analiz ederek özetini çıkarırken hangi belli başlı hususları önemsememiz gerekir? Bitirme tezi hazırlanırken, hangi kurumların yayınladığı istatistiklerden faydalanabilirsiniz? Anket nedir, nasıl hazırlanır? 55 Düşünce Kutusu 5: Canım Kitap 57 E. TASLAK PLANIN HAZIRLANMASI Bilimsel çalışmanın planını hangi farklı modellerde oluşturabiliriz? Bilimsel yöntemler neden birbirlerine göre farklılaşırlar? Taslak planın hazırlanma süreci nerede başlar, nasıl devam eder? Kaynakların sistematize edilmesinin anlamı nedir, nasıl yapılır? Kaynakların plandaki kullanım yerlerine göre dağılımının yapılması, öğrenciye hangi faydaları sağlar? Taslak (geçici) planın mantığı ve esas unsurları nelerdir? 60. Bitirme tezi metnini kısımlara ayırırken nasıl bir sembollendirme sistemi kullanabilirsiniz? 6

4 xii Düşünce Kutusu 6: Plan ve Program Çevresinde 65 F. ÖN RAPORUN HAZIRLANMASI Ön raporun, tez çalışması sürecindeki yeri neresidir? Ön raporun geneli hangi bölümlerden oluşur? Ön raporun metin kısmı, esas olarak hangi bölümlerden oluşur ve bu bölümler hangi bilgileri içerir? Ön raporun soru-cevap tekniği ile hazırlanması nedir ve nasıl yapılır? 68 Öğrenci Ödevi 3: Seminer Çalışması Ön Raporu 69 G. MÜSVETTENİN YAZILMASI Bitirme tezi çalışmasını kolaylaştıran ve uymanız gereken önemli ilkeler nelerdir? Çalışmanın metin kısmı yazılırken gereksiz ve ilgisiz bilgi ve açıklamalar yapmaktan nasıl korunabiliriz? Bitirme tezinin alt başlıkları yazılırken nelere dikkat edilmelidir? Giriş kısmının içeriği ne olmalıdır? Giriş kısmına tanımlarla başlamanın faydası nedir? 75 Düşünce Kutusu 7: Bilim Dili 79 7ü. Giriş Kısmında Hipotezlere Yer Vermenin Faydası Nedir? 80 Öğrenci Ödevi 4: Soru-Cevap Tekniğine Göre Seminer Çalışmasının Girişi Kavramsal/Teorik çerçevenin içeriği nasıl oluşturulmalıdır? g3 72. Ampirik çerçevenin içeriği nasıl oluşturulmalıdır? gg 73. İstatistik kurumları ne tür veriler yayınlamaktadır? gg 74. Ampirik çerçeve bölümünde elde edeceğimiz istatistiki verileri nasıl analiz edip değerlendirebiliriz? Tablo ve grafik oluşturmanın faydaları nelerdir ve hazırlanırken nelere dikkat edilmelidir? Tablo ve grafikleri yorumlarken nelere dikkat etmeliyiz? Matematiksel işlemleri kullanarak nasıl yeni veriler elde edebiliriz? Temel tanımlayıcı istatistiklerden nasıl faydalanabiliriz? Nasıl matematiksel model oluşturabiliriz? Sık kullanılan istatistik ve ekonometrik yöntemler nelerdir? ] Stratejik çerçevenin içeriğini nasıl oluşturulmalıyız? 143 Öğrenci Ödevi 5: Seminer Çalışması Neden kaynak göstermeliyiz? Hangi bilgilere kaynak gcistermeliyiz? Başka eserlerden yapılan alıntılar nasıl gösterilir? Doğrudan alıntı ve değiştirilerek yapılan alıntılarda nasıl kaynak gösterilir?

5 86. Atıfta bulunduğunu/, eserdeki bilgiler başka bir eserden alınmış ise, nasıl kaynak gösterilir? Alıntı yapılan tablo ve şekillerin kaynaklan nasıl gösterilir? Kaynakçada (bibliyografya) nelere yer verilir, nasıl düzenlenir? Ekler kısmında neler verilebilir? Bitirme tezinin ilk müsveddesini yazarken, çalışma temposunun düşürülmemesi için, sonradan tamamlamak üzere göz ardı edilebilecek hususlar nelerdir? Müsvette yazımı aşamasında sık yapılan hatalar nelerdir? 179 H. MÜSVETTENİN DÜZELTİLMESİ Araştırma sürecinde eleştiri almanın önemi nedir? Eleştiri yapılırken nelere dikkat edilmelidir? 181 Düşünce Kutusu 8: Geçmişi ve Toplumu Anlama Yolunda: Bir Muhabbettir Eleştiri Genel olarak bir metin (makale, tez ve benzeri...) hangi ölçütlere göre eleştirilebilir? Bitirme tezi metni yazılırken dikkat edilmesi gereken ve esası ilgilendiren içerik kuralları nelerdir? Bitirme tezi metni yazılırken dikkat edilmesi gereken belli başlı biçim kuralları nelerdir? 184 Öğrenci Ödevi 6: Seminer Çalışmasının Eleştirisi Bitirme tezini bilgisayarla yazdırmanın ve ayrıca elektronik ortamda muhafaza etmenin faydaları nelerdir? 188 Düşünce Kutusu 9: Dinlemek Üzerine 189 İ. DANIŞMANIN KONTROLÜ VE NİHAİ YAZIM Tamamlanmış çalışmanın sadece metin kısmının (giriş, bölümler ve sonuç), amaca uygunluğu ve bütünlüğü açısından nasıl kontrol edilebilir? Bilimsel çalışmanın genel değerlendirmesini hangi ölçütlere göre yapabiliriz?. 190 Öğrenci Ödevi 7: Seminer Çalışması Öğrenci Ödevi 8: Seminer Çalışması Danışman nihai yazım aşamasında hangi esaslı düzeltmeleri isteyebilir? Danışmanınızın talep edeceği sıradan düzeltmeler sizi neden korkutmamalıdır? Sunumun amacı nedir ve içeriği nelerden oluşmalıdır? 224

6 XIV DÖRDÜNCÜ BÖLÜM BİLİMSEL MAKALE YAZMA VE YAYIMLAMA A. BİLİMSEL YAYIN VE YAZARLIK ÜZERİNE BAZI AÇIKLAMALAR Bilimsel yayın nedir? Bilimsel dergilerde yer alan yayın türleri nelerdir? Bilimsel araştırmaları neden yayınlamalıyız? İyi bir yazar olmanın ödülü nedir? 228 B. MAKALE YAZIMI Makale yazımına başlamadan önce neler yapılmalıdır? Makale konusu nasıl belirlenir? Makalenin yayınlanması için uygun dergi seçimi nasıl yapılır? Plan oluşturulurken nelere dikkat edilmelidir? Yazım kurallarının önceden öğrenilmesinin faydaları nelerdir? Yazar ortaklığı/paydaşlığı belirlenirken nelere dikkat edilmelidir? Bir makale hangi unsurlardan oluşur? Makale bölümleri hangi sırada yazılmalıdır? Makalenin başlığını belirlerken nelere dikkat edilmelidir? Başlık yazılırken izlenebilecek bir yol var mıdır? Kısa özet (abstract) yazılırken dikkat edilecek hususlar nelerdir? Kısa özetin doğru yazılıp yazılmadığı nasıl anlaşılabilir? Anahtar kavramlar belirlenirken nelere dikkat edilmelidir? Kimlere teşekkür edilir? Giriş bölümü nasıl hazırlanır ve doğru yazılıp yazılmadığı nasıl anlaşılabilir? Teorik çerçeve bölümü yazılırken nelere dikkat edilmelidir? Ampirik çerçeve bölümünün amacı nedir? Ampirik Çerçeve bölümü hangi alt başlıklarda verilebilir? Model başlığı altında hangi bilgilere yer verilmelidir? Veriler başlığı altında hangi bilgilere yer verilmesi gerekir? Metot başlığı altında hangi bilgilere yer verilmelidir? Sonuç kısmı hazırlanırken nelere dikkat edilmelidir? Tablo, şekil ve grafik hazırlarken dikkat edilecek hususlar nelerdir? Tartışma kısmı hazırlanırken nelere dikkat edilmelidir? Atıf yapmak yazara, okuyuculara ve diğer bilim adamlarına hangi faydalan sağlar? Atıf yapılacak kaynaklar nasıl belirlenir? Hangi atıf biçimleri kullanılacak? Kaynakça bölümü hazırlanırken nelere dikkat edilmelidir? Makale metni nihai hale getirilirken dikkat edilecek hususlar nelerdir? 248 Düşünce Kutusu 10: Bilimde Etik Dışı Davranışlar ve Nedenleri 250

7 XV C. MAKALE YAYINLAMA SÜRECİ Yayım süreci hangi aşamalardan oluşur? Makalenin yayım sürecinde editörün rolü nedir? Makalenin yayım sürecinde hakemlerin rolü nedir? Hakemler hangi kriterlere göre makaleyi değerlendirirler? Bilimsel bir dergiye makale hangi yollarla gönderilebilir? Editöre gönderilecek üst yazıyı veya kapak sayfasını hazırlarken nelere dikkat edilmelidir? Editörden ret cevabı alan yazar ne yapmalıdır? Editörden düzeltme cevabı alan yazar ne yapmalıdır? Editöre gönderilecek ikinci üst yazı hazırlanırken hangi hususlara dikkat edilmelidir? Makalenin yayıma kabulü ne anlama gelir? 262 BEŞİNCİ BÖLÜM ÖĞRETİM ÜYESİ MESLEKTAŞLARIMLA PAYLAŞMAK İSTEDİKLERİM 146. Seminer dersini verecek öğretim üyesi meslektaşlarımla hangi deneyimlerimi paylaşmak isterdim? Bu dersi alacak öğrencilerimiz ve ülkemizin geleceği açısından bu derse verdiğim önem nedir? 263 Düşünce Kurusu 11: Ders Materyali Dersi alan öğrencilerin dersle ilgili tepkilerini nasıl ölçmeye çalıştım? 271 Öğrenci Ödevi 9: Dersin Öğrenci Tarafından Değerlendirilmesi Seminer dersinin fiilen ve her hafta işlenmesi neden faydalı ve gereklidir? İnsan kaynaklarının (öğrencilerin) çeşitli ve bireysel özelliklerinin ortaya çıkarılmasında /geliştirilmesinde/kristalize edilmesinde seminer çalışmasının işlevi nasıl açıklanabilir? 274 Öğrenci Ödevi 10: Seminer Sunumu 276 Düşünce Kutusu 12: Eleştirel Düşünüş 283 SONUÇ YERİNE 285 YARARLANILAN KAYNAKLAR 286 EKLER: E-VIEWS UYGULAMALI ÖRNEK ANALİZLER 289 EK-1. E-VIEWS'E GİRİŞ 289 EK-2. KORELASYON ANALİZİ 297 EK-3. REGRESYON ANALİZİ 300 EK-4. NEDENSELLİK ANALİZİ 318 EK-5: VERİ SETİ 333

8 XVI TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1: Bilimin Genel Yöntemi 10 Tablo 2: Makale Arama Siteleri 41 Tablo 3: Makalelerin Tam Metnini İnternette Yayınlayan Dergiler 42 Tablo 4: Ulusal Veri Kaynakları 53 Tablo 5: Uluslararası Veri Kaynakları 54 Tablo 6: İthalatın Sektörel Dağılımı: 2009 Yılı 90 Tablo 7: Havuzlanmış Sektörel İthalat: Tablo 8: Türkiye'nin Dış Ticareti Tablo 9: 2009 Yılı Türkiye'nin Sektörel İthalatı 100 Tablo 10: 2009 Yılı İmalat Sanayi Alt Sektörlerine Göre İthalat 101 Tablo 11: Türkiye'nin Dış Ticareti Tablo 12: Türkiye'de Sermaye/Hasıla Oranının Gelişimi Tablo 13: Türkiye'nin Yıllık Büyüme Hızı Tablo 14: Türkiye'nin Yıllık Büyüme Hızı Tablo 15 : Türkiye'de Seçilmiş İllerde İşgücüne Katılım Oranı 2008 Yılı 115 Tablo 16: Türkiye'de Kişi Başına Gelir 116 Tablo 17: Türkiye'de Kişi Başına Gelir Tablo 18: Varyansın Hesaplanması 121 Tablo 19: Basıklık Ölçüsünün Hesaplanması 125 Tablo 20: Çarpıklığın Hesaplanması 128 Tablo 21: Korelasyon Hesaplaması 136 Tablo 22: Regresyon Hesaplaması 138 Tablo 23: R2'nin Hesaplanması 140 Tablo 24: Basit Regresyon Modelinde Katsayıların Yorumu 141 Tablo 25: Çoklu Regresyon Modelinde Katsayıların Yorumu 143 'Tablo 26: Hakem Değerlendirmelerine Cevap (A) 261 Tablo 27: Hakem Değerlendirmelerine Cevap (B) 262 ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1: Strateji-Yöntem-Teknik İlişkisi 8 Şekil 2: Makale Yayım Süreci 252

9 xvil Grafik 1: Turizm Harcamalarının Doğrusal Trendi: Grafik 2: Turizm Harcamaları: Grafik 3: Turizm Harcamalarında Mevsimsel Hareketler: Grafik 4: Turizm Harcamalarının Trendi ve Konjonktür Bileşeni: Grafik 5: Bar Grafikle Türkiye'nin Dış Ticareti Grafik 6: Çizgi GrafikleTürkiye'nin Dış 'Ticareti Grafik 7: Türkiye'nin Dış Ticaretinde Genel Eğilimler Grafik S: 'Türkiye'nin Dış Ticaret Hacmi Grafik 9: Türkiye'nin Dış Ticaret Hacminde İhracatın ve İthalatın Yüzde Paylan Grafik 10: 2009 Yılı 'Türkiye'nin Sektöre! İthalat Paylan 100 Grafik 11: 2009 Yılı Türkiye İmalat Sanayi Toplam İthalatı İçinde Alt Sektörlerin Payları 102 Grafik 12: 2009 Yılı Türkiye İmalat Sanayi Toplam İthalatı İçinde Alt Sektörlerin Paylan 103 Grafik 13: Türkiye'nin Dış Ticareti Grafik 14: İthalat Dış Ticaret Açığı İlişkisi 107 Grafik 15: İhracat Dış Ticaret Açığı İlişkisi 108 Grafik 16: İthalat İhracat İlişkisi 109 Grafik 17: Normal Dağılım Histogramı 123 Grafik 18: Normal Dağılıma Göre Daha Basık (Düz) Dağılım 124 Grafik 19: Normal Dağılıma Göre Daha Dik Bir Dağılım 124 Grafik 20: Sağa Çarpık Dağılım 126 Grafik 21: Sola Çarpık Dağılım 127 Grafik 22: Doğrusallaştırılmış Dış Ticaret Açığı İhracat İlişkisi 129 Grafik 23: Türkiye'de İhracat-İthalat İlişkisi 2001:1-2009:2 131 Grafik 24: Türkiye'de Para Arzı Döviz Kuru İlişkisi 2000:1-2009:2 132 Grafik 25: Türkiye'de Döviz Kuru Faiz Oranı İlişkisi: 2000:1-2009:2 133