FRANSIZ CEZA USÛL KANUNUNDA YER ALAN ÜST MAHKEMELER İLE İLGİLİ HÜKÜMLER

Transkript

1 FRANSIZ CEZA USÛL KANUNUNDA YER ALAN ÜST MAHKEMELER İLE İLGİLİ HÜKÜMLER Tercüme Eden: Prof. Dr. Durmuş TEZCAN (D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi) 1. Kitap: Kamu Davası ve İlk Soruşturma; 2. Kitap: Yargı Yerleri (Mahkemeler): 1. Kısım: Ağır Ceza Mahkemesi (m ); 2. Kısım: Cünhaların Karara Bağlanması (m ); 3. Kısım: Kabahatlerin Karara Bağlanması (m ); 4. Kısım: Şahsî Dava ve Tebligat (m ): 2. Kısım - II. Bölüm: Asliye Ceza Davalarında İstinaf (m ): I. Alt Bölüm: İstinafa (üst mahkemeye) başvuru hakkının kullanılması (m ); II. Alt Bölüm: Asliye Ceza İstinaf Mahkemesi nin Oluşum Tarzı (m ) ; III. Alt Bölüm: Asliye Ceza İstinaf Yargılama Usulü (m ): I. Alt Bölüm: İstinafa (üst mahkemeye) başvuru hakkının kullanılması (m ). Madde 496: Asliye cezalık suçlarda verilen hükümler istinafa (üst mahkeme denetimine) konu olabilir. İstinaf başvurusu, istinaf mahkemesine (üst mahkemeye) yapılır. Madde 497: İstinafa başvurma imkanı; 1- Sanığa; 2- Sadece hukukî açıdan sorumlu kişiye; 3- Sadece tazminat (hukukî çıkarları) bakımından müdahile; 4- Cumhuriyet Savcılığı na; 5- Kamu davasını açanın kamu idareleri olması halinde onlara; 6- İstinaf mahkemesi (üst mahkeme) nezdindeki Cumhuriyet Başsavcılığı na tanınır. Madde 498: İstinaf başvurusu 505 inci maddede belirtilen hal hariç, asliye cezalık hükmün tefhiminden itibaren on gün içinde yapılır. Bununla birlikte aşağıdaki hallerde istinaf başvuru süresi hükmün tebliğinden itibaren başlar: 1- Kendisinin veya vekilinin hükmün tefhim edileceği günden haberdar edilmemeleri kaydıyla, yüz yüze (vicahî) yapılan duruşmadan sonra hükmün tefhim edildiği duruşmada kendisi veya vekilinin bulunmaması halinde; inci maddenin 1 inci fıkrasına göre duruşmadan vareste tutulmasını isteyen sanık ile ilgili olarak; inci maddenin 4 üncü fıkrasında öngörülen koşullarda sanığın duruşmada hazır olmaması halinde; 410 ve inci maddelerde öngürülen hallerde de aynı kural uygulanır. Madde 499: Hükmün veriliş şekli nasıl olursa olsun, gıyapta veya ikinci (mütekerrür) gıyapta verilen hükümle ilgili istinaf süresi hükmün tebliğinden itibaren başlar. Madde 500: Yukarıdaki sürelerde istinaf hakkını taraflardan birinin kullanması halinde davanın diğer taraflarına da istinaf başvurusu için ek süre tanınır.

2 Madde 501: Mahkemenin ve maddelerine göre tahliye istemi hakkında verdiği karar ile adlî denetimin kaldırılması veya değiştirilmesi istemi konusunda verdiği karar hakkında istinaf başvurusunun yirmidört saat içinde yapılması gerekir. Madde 502: İstinafa başvuru beyanının başvuru konusu yapılan kararı veren mahkeme kalemine bizzat istinaf kanun yoluna başvuran tarafından yapılması gerekir. Beyanın zabıt katibi ve istinafa başvuran veya karar veren mahkeme nezdindeki bir dava vekili veya bir avukat ya da özel yetkili birisi tarafından birlikte imzalanması gerekir ; bu son durumda zabıt katibinin tutacağı tutanağa vekaletname eklenir. Eğer başvuran imza atamıyorsa zabıt katibi tutanakta bunu belirtir. Başvuru kamuya açık gelen evrak defterine kaydedilir ve herkes başvuru kaydından bir örnek alabilir. Madde 503: İstinaf başvurusu yapan tutuklu ise, istinaf başvurusu ceza ve tutukevi yöneticisi nezdindeki bir beyan yoluyla yapılır. Bu beyan ceza ve tutukevi yöneticisi tarafından tespit edilerek tarih ve imza atılır ; başvuru sahibi imza atamıyorsa bu durum ceza ve tutukevi yöneticisi tarafından tutanakta belirtilir. Bu belgenin aslı veya sureti derhal kararı veren mahkeme yazı işleri müdürlüğüne gönderilir; 502 nci maddenin 3 üncü paragrafında öngörülen sicile kaydedilir ve yazı işleri müdürü tarafından düzenlenen tutanağa eklenir. Madde 504: İstinaf nedenlerini içeren dilekçenin mahkeme yazı işleri müdürlüğüne istinaf beyanı için öngörülen süre içinde teslim edilmesi gerekir; dilekçe, istinafa başvuran veya baroya kayıtlı bir avukat ya da özel yetkili vekil tarafından imzalanır. Dilekçe ile yargılama evrakı İstinaf Mahkemesi C. Başsavcılığına C. Savcısı tarafından en kısa zamanda gönderilir. Sanığın tutuklu olması halinde, en kısa zamanda, C. Savcısının emriyle İstinaf Mahkemesinin bulunduğu yer tutukevine nakli yapılır. Madde 505: İstinaf Mahkemesi C. Başsavcısı, sanığa veya suçun hukukî sorumlusuna tebliğ yoluyla kararın tefhim gününden itibaren iki ay içinde istinafa başvurabilir. Madde 506: İstinaf başvurusu için öngörülen süre içinde ve istinaf süresince, 464 (ikinci ve üçüncü paragraf), 464-1, 471, 507, 508 ve 708 inci madde hükümleri hariç, hükmün icrası durdurulur. Madde 507: Mahkeme işin esasına ilişkin hükümden ayrı bir hüküm verir ve bu hüküm muhakemeye son verirse istinaf hemen kabul edilir. Aksi halde ve istinaf süresinin sona ermesine kadar hüküm icra edilemez ve mahkeme işin esasını hükme bağlayamaz. İstinaf başvurusunda bulunulmaz veya istinaf başvurusunda bulunan aşağıdaki paragrafta belirtilen dilekçeyi istinaf süresinin bitiminden önce mahkeme yazı işleri müdürlüğüne verilmez ise, hüküm icra edilebilir. İstinaf başvurusu yapan taraf istinaf süresinin bitiminden önce Asliye İstinaf Mahkemesi Başkanına hitaben ve istinaf başvurusunun hemen incelemeye alınmasını isteyen dilekçeyi mahkeme yazı işleri müdürlüğüne verebilir. 507 NCİ MADDE İLE İLGİLİ AÇIKLAMA: Fransız Yargıtay İçtihatlarına göre, tanımı ve süresi belirtilmemiş bir tecil içeren karar istinafa konu olur ( tarihli YCD kararı; tarihli YCD kararı) ; sanıklara verilen iddianameyi usulsüz bulan ve C. savcısını temyiz başvurusuna gönderen karar ( tarihli YCD kararı) gibi kararlar bu maddede sözü edilen işin esasına ilişkin hükümden ayrı hüküm sayılır. D. TEZCAN

3 Madde 508: Yazı işleri müdürü bu dilekçeden (işin esasına ilişkin hükümden ayrı bir hüküm ile ilgili dilekçeden) mahkeme başkanını haberdar eder. Hüküm icra edilmez ve bu dilekçe konusunda bir karar verilmedikçe mahkeme işin esasını hükme bağlayamaz. Yazı İşleri Müdürü istinaf başvurusunu ve dilekçeyi alır almaz dilekçeyi Asliye İstinaf Mahkemesi Başkanına ulaştırır, aynı şekilde, hüküm ile istinaf tutanağını da yollar. Başkan dilekçe konusunda dosyayı aldığı tarihten itibaren sekiz gün içerisinde gerekçesiz bir karar verir. Dilekçeyi reddederse, hüküm icra edilebilir hale gelir ve mahkeme işin esasını hükme bağlar; başkanın kararına karşı hiçbir kanun yoluna müracaat edilemez ve bu istinaf başvurusu işin esasına ilişkin hükme karşı yapılan istinaf başvurusu ile birlikte incelemeye alınır. Kamu düzeninin veya adalet dağıtımının bir gereği ise, Başkan dilekçeyi işleme koyar ve istinafın yapılacağı tarihi belirler. Bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun yürütmeyi durdurmayacağına ilişkin bir itiraz yapılmaması kaydıyla, başkanın kararını izleyen ay içinde Asliye İstinaf Mahkemesi kararını vermek zorundadır; bu son durumda hükmün icrası İstinaf Mahkemesi kararına kadar durdurulur. Madde 509: İstinaf Mahkemesi davaya, 515 inci maddeye göre, istinaf tutanağında belirtilen sebepler içinde ve başvuran sıfatı bulunmak kaydıyla bakar. Sigorta edenin istinaf başvurusu tazminat yönünden sigorta edilene ilişkin etkiye sahiptir; sigorta edenin istinaf başvurusunun kabul edilebilirliği konusunda görüş bildirme istemi içerir şekilde bu başvuru sigorta edilene üç gün içinde taahhütlü mektupla tebliğ edilir. II. Alt Bölüm: Asliye Ceza İstinaf Mahkemesinin Oluşum Tarzı (m ) Madde 510: Asliye Ceza İstinaf Mahkemesi bir daire başkan ve iki üyeden oluşur. İddia makamının görevleri Başsavcı veya Başsavcı Yardımcılarından biri tarafından ifa edilir; yazı işlerini ise İstinaf Mahkemesi yazı işleri müdürü yürütür. Madde 511: Asliye cezalık duruşmaların gün ve sayısı, her yılın sonunda ertesi yıl için İstinaf Mahkemesi genel kurulunun görüşü alındıktan sonra birinci başkanın kararıyla belirlenir. Bu karar, yıl içinde zorunluluklara göre aynı usul çerçevesinde değiştirilebilir. III. Alt Bölüm: Asliye Ceza İstinaf Mahkemesinin Yargılama Usulü (m ) Madde 512: Asliye ceza mahkemeleri için öngörülen kurallar aşağıdaki kurallar hariç İstinaf Mahkemesi için de geçerlidir. Madde 513: İstinaf yargılaması duruşmada bir üyenin sözlü raporu üzerinden yapılır; sanığın sorgusu yapılır. Tanıklar ancak mahkemenin dinlenmelerini emretmesi üzerine dinlenirler. Davanın tarafları şu sıraya göre söz alırlar: Önce istinaf başvurusu yapanlar, sonra karşı taraflar; istinaf başvurusu yapan ile karşı tarafın sayıları birden fazla ise, mahkeme başkanı tarafından belirlenen sıraya göre dinlenirler. Son söz daima sanık veya avukatına verilir. Madde 514: Mahkemenin istinaf başvurusunun geç yapıldığı veya usulüne uygun olmayan biçimde yapıldığı kanaatine varması halinde istinaf başvurusunun kabul edilmesine yer olmadığına karar verir. İstinaf başvurusunun kabul edilebilir nitelikte olmasına karşın yerinde olmadığı kanaatine varması halinde istinaf konusu yapılan kararın onanmasına karar verir. Madde 515: İstinaf Mahkemesi, iddia makamının yaptığı istinaf başvurusu üzerine ya kararı onaylayabilir ya da sanığın lehine veya aleyhine kısmen veya tamamen bozabilir. İstinaf Mahkemesi, sadece sanığın, hukukî açıdan sorumlu kişinin veya bunlardan birini sigorta edenin istinaf başvurusu nedeniyle istinafa başvuranın durumunu ağırlaştıramaz.

4 Müdahil istinafa başvurma nedeniyle hiçbir yeni istemde bulunamaz; bununla birlikte, ilk derece mahkemesi kararından beri uğradığı zarar nedeniyle zarar ziyan tazminatında artış isteyebilir. Madde 515-1: Mahkeme, tazminat istemi konusunda karar verirken zarar ziyanı kısmen veya tamamen karşılayacak ön ödeme yapılmasına karar vermişse, bu geçici uygulama (ön ödeme yapılması) istinaf başvurusu çerçevesinde tedbir istenmesi halinde açıkça aşırı düşen sonuçlar doğurması tehlikesi varsa İstinaf Mahkemesi Birinci Başkanı tarafından durdurulabilir. Birinci Başkan geçici uygulamayı durdurma kararını iade veya zararı karşılamaya dönük gereksinimlere cevap vermeye yeterli ayni veya şahsî bir teminatın sağlanması koşuluna bağlayabilir. Mahkeme, tazminat istemi konusunda karar verirken geçici uygulamayı (ön ödeme yapılmasını) reddederse veya geçici uygulama (ön ödeme yapılması) talebinde bulunulmamışsa veya bulunulmakla birlikte mahkeme bu konuda karar vermeyi ihmal etmişse, istinaf başvurusu üzerine tedbir istenmesi halinde birinci başkan bu istemi kabul edebilir. Madde 516: İstinaf Mahkemesinin ortada ne cürüm, ne cünha, ne de kabahatin bulunmadığına veya suçun oluşmadığına ya da faile isnat edilmesinin mümkün olmadığına karar vermesi halinde kararı düzeltir ve kovuşturmaya son verir. Bu durumda, beraat eden sanık 472 nci maddede öngörülen koşullarda tazminat talep eder. İstemini doğrudan İstinaf Mahkemesine götürür. AÇIKLAMA: 472 nci madde bizzat müdahilin kamu davasını başlatması halinde müdahilliği kötüye kullanmaktan dava açılmasını düzenlemektedir. Madde 517: İstinaf Mahkemesi, sanığın cezadan muaf tutulmasını gerektiren yasal bir nedenden yararlandığı kanaatine vararak kararı düzeltmesi halinde 468 inci madde hükümlerine uyar. AÇIKLAMA: 468 inci madde tazminatı düzenlemektedir. Madde 518: İstinaf Mahkemesinin fiilin sadece bir kabahat oluşturduğu kanaatine vararak hükmü, iptal etmesi halinde, cezayı belirler ve gerekirse tazminat talebi konusunda karar verir. Madde 519: İstinaf Mahkemesi, fiilin ağır cezayı gerektiren bir suç oluşturduğu kanaatine vararak hükmü iptal etmesi halinde, görevsizlik kararı verir. İddia makamına gerekli gördüğü tedbirleri alması için iade eder. İddia makamının mütalâasını aldıktan sonra aynı kararla sanık hakkında tutuklama veya ihzaren celp kararı verebilir. Madde 520: İhlâli veya tamirinde ihmal gösterilmesi nedeniyle kanunun yoklukla sakatlanmış saydığı şekil kurallarından dolayı İstinaf Mahkemesinin hükmü iptal etmesi halinde işin esasını ele alıp, karara bağlar. 3. Kısım - VI. Bölüm: Sulh Ceza Davalarında İstinaf (m ) Madde 546: Para cezasının 5 inci dereceden kabahatler için olması halinde, Ceza Kanununun Maddesinin 1inci bendinde öngörülen cezanın verilmesi halinde veya verilen para cezasının 2 nci dereceden kabahatler için öngörülen para cezasının azamisinden daha fazla olması halinde, istinafa başvurma imkanı, sanığa, hukukî açıdan sorumlu kişiye, Cumhuriyet Savcısına, sulh ceza mahkemesi nezdindeki iddia makamı görevlisine aittir. Tazminata hükmedilmesi halinde istinafa başvurma imkanı, sanığa, hukukî açıdan sorumlu kişiye de aittir. Bu imkân sadece kişisel menfaatleriyle ilgili olarak her zaman mü dahile tanınmıştır. Su ve Orman İdaresinin başvurusu üzerine kovuşturulan fiiller bakımından mahkumiyetlerin türü ve önemi ne olursa olsun, istinaf daima davanın tüm taraflarına tanınmıştır. Cumhuriyet Başsavcısı, sulh cezalık tüm hükümlere karşı istinafa gidebilir.

5 Madde 547: Sulh cezalık hükümlere karşı yapılan istinaf başvuruları İstinaf Mahkemesinin önüne götürülür. 498 ila 500 inci maddeler de öngörülen süreler içinde bu istinaf başvurusu yapılır. Asliye cezalık suçlardaki istinaf ile ilgili aynı şekil şartlarına göre istinaf yürütülür ve yargılanır. 502 ila 504 üncü maddenin 1 ve 2 nci bendi sulh cezalık hükümlere karşı istinaf için de geçerlidir. Madde 548: Cumhuriyet Başsavcısı, sanığa veya suçun hukukî sorumlusuna tebliğ yoluyla kararın tefhim gününden itibaren iki ay içinde istinafa başvurabilir. Madde 549: 506 ila 509, 510 ila 520 nci maddelerin hükümleri sulh ceza mahkemeleri tarafından verilen hükümlere de uygulanır. Sulh ceza mahkemesinin görevsizlik kararına karşı yapılan istinaf başvurusunda İstinaf Mahkemesi, kovuşturulan fiilin cünha oluşturduğunu tespit ederse ceza konusunda karar verir ve gerekirse tazminat konusunu da karara bağlar.