TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi HKMO TARİHİNE IŞIK TUTANLAR SÖYLEŞİ DİZİSİ - I

Transkript

1 TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi HKMO TARİHİNE IŞIK TUTANLAR SÖYLEŞİ DİZİSİ - I

2

3 TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi HKMO TARİHİNE IŞIK TUTANLAR SÖYLEŞİ DİZİSİ - I

4 Adres: HKMO İstanbul Şubesi 19 Mayıs Mahallesi Samanyolu Sk. Onur Apt. No: 106 Kat: Şişli - İstanbul Tel: / Faks: e-posta:istanbul@hkmo.org.tr web: 1. Baskı İstanbul, 1 Ekim 2013 Baskı Adedi: 2000 ISBN: Matbaa Sertifika No: Tasarım: Yayın Kurulu Baskı: Ezgi Matbaa Sanayi Cad. Altay Sk. No: 14 Çobançeşme/İstanbul Tel:

5 HKMO TARİHİNE IŞIK TUTANLAR SÖYLEŞİ DİZİSİ - I

6

7 ÖNSÖZ Bugüne dek Türkiye de Harita Mühendisliği disiplininin gelişim sürecine ilişkin değerli çalışmalar yapılmış ve mesleki kamuoyu ile paylaşılmıştır. Bugünümüzü ancak geçmişimizi bilerek anlayabilir, geleceğe yönelik açılımlarımızı geçmişte edindiğimiz deneyimler ışığında geliştirebiliriz. Tarih bilincimiz önemlidir ve mesleğimize, mesleki eğitim süreçlerine ve değerli meslek insanlarımıza ilişkin yapılmış olan her türlü çalışma geleceğimiz açısından çok değerlidir. Bu gerçeklikten hareketle, Odamızda yöneticilik yapmış ya da bulundukları platformlarda Odamızın ve mesleğimizin ilerlemesine katkı sunmuş meslek büyüklerimizle buluşmayı ve deneyim ve birikimlerini yeni nesil meslektaşlarımızla ve öğrenci kardeşlerimizle paylaşacakları söyleşiler gerçekleştirmeyi hedefledik. Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Tarihine Işık Tutanlar başlığı altında düzenlediğimiz söyleşilerimiz bu hedefimiz açısından oldukça verimli geçti. Odamızın, mesleğimizin ve ülkemizin geçmişine tanıklık etmiş, birer aktivist olarak Oda ve mesleğimizin gelişmesine katkı sunmuş büyüklerimizden çok şey öğrendik. Şube bültenlerinde de yayınladığımız söyleşileri bir kitapta bir araya toplama ve kalıcı bir esere dönüştürme isteğimizin bir sonucu olarak bu yayınımızı sizlerle buluşturuyoruz. Başta söyleşilerimize katılarak geçmişimizi bizlere hatırlatan değerli meslek büyüklerimiz olmak üzere söyleşilerimizde katkı sunan tüm meslektaşlarımıza, yayınımızın tarih bilincimizin gelişimine önemli katkılar sağlayacağına olan yürekten inancımızla içtenlikle teşekkür ediyoruz. HKMO İstanbul Şubesi 21. ve 22. Dönem Yönetim Kurulu 5

8

9 28 temmuz 2010 arif delikanlı

10

11 M. TEVFİK ÖZLÜDEMİR - Odamızın geçmişten geleceğe yürüyüşünde katkı sunmuş büyüklerimizi, değerlerimizi burada meslektaşlarımızla buluşturmayı, özellikle de bu toplantılar sürecinde yapılan tartışmaları yazılı doküman olarak genç kuşaklara aktarmayı düşündük. Bu buluşmanın son derece önemli olduğunu düşünüyoruz. Bu çerçevede ilk konuğumuz, sevgili Arif Delikanlı. Kendisi, çeşitli dönemlerde TMMOB Yönetim Kurulu üyeliği, TMMOB Yüksek Onur Kurulu üyeliği görevlerini yapmıştır. Odamızın 17. Dönemde Genel Başkanlığını; 11., 18. ve 20. dönemlerinde Yönetim Kurulu üyeliklerini yürütmüş, 180 numaralı üyemiz. Aynı zamanda, Oda çalışmaları dışında, aydın sorumluluğunu yerine getirmiş, toplumsal ölçekte yürütülen mücadelenin de bir öznesi olmuş bir değerimiz. Gerek meslek kamuoyumuzda, gerekse de toplumsal kamuoyunda saygın bir kişilik. Yaptığımız davete icabet edip, bizlerle birikimlerini ve deneyimlerini paylaştığı için, Yönetim Kurulumuz adına kendisine çok teşekkür ediyorum. Bir kurgumuz yok; yani soru-cevap şeklinde yapacağımız bir söyleşi şeklinde olmasını öneriyorum. Aslında iki hafta kadar önce yapacaktık bunu, ama biraz gecikti. Ama bu söyleşileri devam ettireceğiz. Çünkü geçmişimiz, geleceğe yürüyüşümüzde önem taşıyor. Sayın Arif Delikanlı yı kürsüye davet ediyorum. ARİF DELİKANLI - Herkesi sevgi ve saygıyla selamlıyorum. Tabii, Tevfik arkadaşımızın benimle ilgili söylemiş olduğu güzel şeyler beni heyecanlandırıyor doğrusu. O güzel şeyleri yapmış olabilseydim, belki çok daha mutlu olurdum. Çok iltifat da etti. Çok entelektüel tarafım da yok canım, o kadar şey değil; ama Türkiye deki okumuş yazmış, mürekkep yalamış insanlar kadar kendimi yetiştirmeye çalışıyorum. Benim özgeçmişim kısaca şu: 1935 doğumluyum, yani 75 yaşını bi- 9

12 tirmiş bir arkadaşınız olarak karşınızdayım. İlk ve ortaokulu Ankara da okudum, lise eğitimini Kadastro Meslek Lisesinde gördüm. Çünkü benim ailem lise eğitimini yaptıracak düzeyde değildi ekonomik açıdan. Bir yatılı okula kapağı attık. O da, son dakikada bilgim oldu da, öyle girebildim. Askeri okula gitmek için sağlık koşulları elvermedi. 53 te Kadastro Lisesini bitirdikten sonra Yıldız a geldim. O zaman, İstanbul Teknik Okuluydu okulun adı. 4 yıllık bir mühendislik eğitimi veriyordu. Orada öğrencilik yaparken, o dönemin moda hastalığı tüberküloz hastalığına yakalandık kötü beslenmekten ötürü. 57 de mezun olacakken, 58 de okulumuzu bitirdik. 12 Mart 71 e kadar, Karayollarında başlamak suretiyle çeşitli kuruluşlarda çalıştım. Önce Karayolları, sonra burs aldığım için Kadastro Genel Müdürlüğü, sonra İmar İskan Bakanlığında çalıştım. 12 Martta, o günkü askeri koşulların zorlamasıyla, biraz da suçlamalarla, İmar İskan Bakanlığı görevimden istifa etmek zorunda kaldım. Onlar istifa et demeden ben istifa ettim; çünkü o zaman iki tane küçük çocuğum vardı. Türkiye de, o dönemlerde, yani bundan 40 yıl önce, bir insan komünist damgasını yerse, onun geleceği; yani onun geleceği önemli değil de, çocukları da zor durumda kalabilir diye, 12 Mart 71 de ayrıldım. 50. Yıl Kimya Sanayii diye bir kuruluşun Yönetim Kurulunda çalıştım. Ki, bu kuruluş çok ilginçtir. Türkiye de, bir zamanlar işçi sermayesiyle oluşturulan kurumlar vardır; bu kurumlardan birisidir. Petrol aramalarında kullanılan, sondajda kullanılan bir kimyevi bir ürün üretirdi. Bu ürünü üretmek üzere, işçiler tarafından, 3 bin işçi tarafından kurulmuş olan bir fabrika var Şereflikoçhisar da, 50. Yıl Kimya Sanayii adı altında bir fabrika. Oranın Yönetim Kurulunda çalıştım. Türkiye İşçi Partili bir arkadaşım, kimya mühendisi arkadaşım gerçekleştirmişti oranın kuruluşunu. Avrupa yı tek tek gezerek, işçileri bir araya getirmiş ve onların paralarıyla oradaki Kimya Sanayiini kurmuştu. Orada bir süre Yönetim Kurulu üyeliği yaptım. Sonra 12 Mart, 12 Eylül fırtınaları o işçi kuruluşunun da yöneticilerinin canına okudu, o kuruluş 10

13 da öylece battı. Ama bizim çalıştığımız dönemde, benden sonraki dönemde de müthiş iyi bir gelir sağladı ve işçi yatırımlarını arttırmaya başlamıştı. Kısaca benim hayat hikayem böyle de mezun olacaktım, ama rahatsızlığımdan ötürü 58 de mezun oldum, Karayollarında görev başladım. Burada bir anımı aktarmak istiyorum. 56 senesinde Ankara ya gittim. O zaman, Türk Mühendis Mimar Odaları Birliği iki yıl evvel kurulmuş, odalar bir heyecan içindeler ve genel kurul yapılıyor. Ankara da Hukuk Fakültesi vardır Cebeci ye giderken. Ben de yeni mezun olacağım. Toplumsal olayları da iyi bilen bir insan olarak, mühendislerin genel kuruluna gittim. Orada, her oda kendi sorunlarını dile getirmeye çalışıyor; ama herkes, En önemli sorun bizim sorunumuzdur diyor. Zaten 1954 te kurulduğu zaman Türk Mühendis Mimar Odaları Birliği, hepsi hepsi 10 oda var; bunlardan bir tanesi de bizim Odamız. O dönemde hatta, bizim Odamızın sayısı pek yetmiyor ve dışarıdan bir-iki tane isim eklemek suretiyle -40 ya da 50 sayıyı tutturmaları gerekiyor sanırım- kitabına uydurarak, mesleğimize yakın insanlardan isim göstermek suretiyle bizim Odamızın açılmasına önayak oluyorlar. Tabii, hocalarımız, Macit Erbudak, Ekrem Ulusoy, Burhanettin Kansu, Hüseyin Bozkurt filan da o ilk kurucuların arasında yer alıyor. Böyle bir birliktelikle, bizim Odamız da 1954 te ilk kurulan 10 oda arasında yer alıyor. Bunlar, İnşaat, Elektrik, Mimarlar, Kimya, Ziraat, Orman, Maden. 10 oda bir araya geliyor. O zaman, Demokrat Parti Türkiye de hükümet etmekte. Doğrusu, böyle bir örgütlenmeye gitmenin gerekliliğini de sonradan, Türk Mühendis Mimar Odaları Birliğinin o zamanki kurucularının bir kısmından dinlemiştim. Mesela, Rüştü Özal dan dinledim. Biliyorsunuz, inşaat mühendisidir. Ulaştırma Bakanlığı filan da yaptı. O beyefendiyle ben, Türk Mühendis Mimar Odaları Birliğinde Yüksek Onur Kurulu üyeliği yaptım. O sırada bana 11

14 anlatmıştır. Yurtdışında eğitim görmüş olan mühendis ve mimarlar, Üst örgüt olması gerekir düşüncesini Demokrat Partinin ileri gelenlerine anlatıyorlar. O tarihte, Niye üst örgüt gerekli? Mühendisin odası var işte deniliyor te şey kurulduğu zaman, 7-8 bin mimarmühendis var Türkiye de; sayıca bu kadar düşük. Mesela, 1959 daki bir rakam var elimde; 509 kadın, 9 bin 949 da erkek, yani toplam olarak 10 bin 968 mühendis-mimar var. Bunun sayıca biraz daha fazla olması gerekir ki, 10 tane mühendislik dalında sayı artmalı ki, bir üst örgüte gereksinim duyulsun filan gibi bir düşünce var; ama sonunda kabul ediliyor ve Türk Mühendis Mimar Odaları Birliği kuruluyor. Kongreye gittiğim zaman, herkes kendi gemisini kurtaran kaptan politikası var. Türk Mühendis Mimar Odaları Birliğinin bu politikası 1970 lere kadar sürdü te, Türkiye de, mühendis ve mimar odalarında -bizim Odamız da ilk başta olanlardandır- Türk mühendisinin, mimarının kurtuluşu, ülkenin genel sorunlarından soyutlanamaz. Ülkenin genel sorunları, eğitim sorunu, istihdam sorunu, uzlaşma sorunları, bunlarla ilgili meseleler çözümlenmeden -ki, bunlar Türkiye de bütün insanları ilgilendirir- mühendisler kendi sorunlarını çözemez. Biz, bu sloganı söyledik önce. Onun için dedik ki, toplum için harita mühendisleri, toplumsal ilerlemeyi ve gelişmeyi de dikkate almak suretiyle, Kendi mesleki sorunlarını şöyle bir kenara atsınlar demiyoruz; ama ülkenin genel sorunlarıyla da ilgilenmek zorundadır her mühendis, mimar. Çünkü genel sorunlar çözümlenmezse, onların içerisindeki küçük ayrıntılar çözümlenemez. Bugün de aynı kanıyı taşıyorum. 70 te, sol solukla, sosyalist filan laflarını da çok fazla ederek, yönetimi ele aldık. Neden? Kafamıza göre, Sadece harita mühendislerinin sorunlarının çözümüyle bu iş çözümlenir meselesi olmayacaktı. Türkiye, gerçekten gelişmiş olmalı, tam bağımsız olmalı, demokrat olmalı. Türkiye nin genel sorunları çözülmeli ki, bizim genel sorunlarımız da çözülsün. Mesela, özgürlükler genişlemeli, 70 te bu işi söylediğimiz 12

15 zaman, bizim esinlenmemiz de nereden çıktı? Tabii, bir kısmımız okuyup yazmış filan, daha eski geçmişimiz de var solculukla ilgili; ama 68, Türkiye de bir rüzgar estirdi. 68 rüzgarı çok ilginç bir rüzgardı. Önce öğrenci haklarıyla filan başladı Avrupa da. Avrupa da öğrenciler, üniversitedeki öğrenci haklarının geliştirilmesini, genişletilmesini talep ettiler. Türkiye de de biraz böyle yansıdı; ama Türkiye deki gençlik çok kısa sürede fark etti ki, öğrencilerin meselesi de yine toplumun esas meseleleri arasında, yani eğitim kurumlarının meseleleri de ülkenin genel meseleleri arasında. O zaman, Türkiye deki şey daha siyasallaştı. Biz, yönetimi ele aldığımız zaman destekleyen Ömer ağabey buradadır. Daha çok genç kuşaktı, yeni mezun olmuş Yıldızlılar. O zaman da zaten sadece Yıldız mezun veriyordu da KTÜ, te HÜSEYİN ERKAN - KTÜ nün ilk mezunu 73 tü. ARİF DELİKANLI - Açıldığı tarihleri söylüyorum. Dışarıdan gelen birkaç arkadaşımız var, onun dışındakiler Yıldız mezunu. Yıldız daki arkadaşlarımızla, hocalarla filan da bağlantılarımız olduğu için, Yeni arkadaşlardan kimler destek olabilir? düşüncesiyle onlardan destek aldık ve yönetimi birtakım sol söylemlerle kazandık ve dedik ki, Bundan böyle harita ve kadastro mühendisleri toplumun sorunlarıyla kendi sorunlarını özdeşleştirecek, bunları ayırmayacak, bunları birbirinden koparmayacak; toplum sorunları üzerinde görüşlerini de söyleyecek, üretimini toplumun yararını dikkate alarak yapacak. Öyle deyince, taşınmaz malla uğraşan insanın cebinin para görmesi kolay. Taşınmaz mallarla ilgili bilirkişilikler filan, bütün bunlar parayla çok ilgili ya da taşınmaz malla ilgili üretim yapan, üretim sürecinde büyük paralar kazanan kesimle de ilgili. Harita ve kadastro mühendisliği, bizim mesleğimiz, hiçbir mühendislik alanında olmadığı kadar diğer mesleklerle dirsek teması ve işbirliği içindedir. Şu anda 23 tane meslek odası var Türkiye de, bu 23 odanın 12 siyle bizim mesleğimiz birebir üretimde örtüşüyor. Yani biz bazı 13

16 ölçmeleri yapmasak, o adam proje ya da plan yapamıyor. Onun için, böyle bir meslek etkinliği de var. Böyle bir yapı dolayısıyla, ürettiğiniz şeyin genel kitleleri ilgilendirmesi gerekiyor. O nedenle, harita mühendisliğinin şeyi farklı. Tabii, her mühendislik alanının kendine özgü özellikleri var ve onların da toplumsal gelişmeyi dikkate alarak etkin olması gerekir, üretimde bulunması gerekir. Bizim Odamızda, 1958 de, ben mezun olduğum zaman 192 tane erkek var, 3 tane bayan var. Birisi Özcan Sungur Çetin in kardeşi vardı, bir hanımefendi daha vardı. Doğrusu, onun adını araştırma fırsatım olmadı. Özür diliyorum. Yani yaklaşık olarak yüzde 1,5 imiz bayan arkadaşlarımız daki rakamları söyleyeyim da, üniversitelerden mezun olmuş 11 bin 153 meslektaşımız var. Bunun 1411 i hanımefendilerden oluşuyor, 9 bin 742 si de erkeklerden oluşuyor. Oran, yüzde 12,7. Türk Mühendis Mimar Odaları Birliğinde, hanımlar 509, beyler 9 bin 959. İkisinin arasında oran yüzde 4,5, bizim ortalamamızdan yüksek da, 67 bin 294 bayan mimar-mühendis var Türkiye de, 286 bin 888 de erkek mimar-mühendis var. Bu ikisinin toplamı 354 bin 182 yapıyor. Bu, 2009 rakamlarıdır un rakamları henüz daha elde edilemedi da erkek-kadın arasındaki oran yüzde 4,5, şimdi yüzde 19. Bana sorarsanız, bu bile az; ama ilginç bir yükseliş var. Tabii, Türk mühendis-mimarlarının toplam sayısında da ilginç bir yükseliş var. Böyle bir perspektif var önümüzde. Mesele sayılarla bitmiyor. Bence, sayılar kadar, hatta ondan daha da önemli olan niceliktir. Bu sayıların üstünde sayıya gereksinim duyuyor Türkiye daha; ama istihdam bozukluklarından ötürü, yanlış politikalardan ötürü, mühendis ve mimarların kendi üretim alanları içerisinde tam anlamıyla üretim yaptıklarını söylemek çok zor li yıllarda, o askeri dönem içerisinde, bizim bir kısım arkadaşlarımız Libya Devlet Planlama Teşkilatı tarafından göreve alındı. Ben kendimi sokakta bulunca, yurtdışında çalışma koşulları aradım. O arada, Libya Elçiliğinde Devlet Planlama 14

17 Teşkilatını kurmakta oldukları için, mühendis ve mimara ihtiyaçları olduğunu öğrendim. Yurtdışında çalışacağım düşüncesiyle oraya gittim. Bizim mesleğimizden 10 kişi kadar insana gereksinim olduğu söylendi bana. Sonradan 8 e düştü galiba bu sayı. Tabii, hemen arkadaşlarıma da haber verdim, 7-8 arkadaşımız Libya ya gitti. Ben gitmedim. O zaman, Türkiye İşçi Partisinin yöneticilerinden Sadun Aren ağabeye danıştım. O, benim akıl hocamdır. Çankaya da limon sattın mı hiç sen? dedi, Hayır dedim. O zaman, onu denemeden niye gidiyorsun ki Libya ya? Türkiye nin size ihtiyacı yok mu? Sen, burslu okumadın mı? O aldığın paranın kimlerin cebinden çıktığını sanıyorsun, patronlar mı verdi onu? Sen, kendini solcu gören, mücadele veren bir adamsın, halkına hizmet etmekten kaçıyorsun. Seni okutmuş olan halk dedi. Rezil oldum! Hemen döndüm geriye, limon sandığı aramaya başladım; ama o arada, 50. Yıl Kimya Sanayiini kuran arkadaşım, Arif, gel, Yönetim Kurulunda çalış dedi. Çok güzel bir iş. Benim anlattıklarıma ekleyecekleriniz olabilir; çünkü ben, çok genelde şeyler söyledim. Sizin sorularınız olur, ben de yanıtlamaya çalışırım. Hatta aranızda o soruların yanıtlarını verebilecek arkadaşlarımız var. Bir sohbet toplantısı halinde götürürsek, daha verimli olur diye düşünüyorum. Buyurun. DENİZ BAŞ - Öncelikle, katılımınız için, hem Yönetim Kurulu adına, hem de Yayın Komisyonu adına içtenlikle teşekkür ediyorum. Bizi onurlandırdığınızı belirtmek istiyorum. Sözlü Tarih te gördüğüm kadarıyla, sizi bize kazandıran biraz da gençlik gururunuz. Cahit Külebi yle yaşadıklarınızı, bu mesleği seçmekteki o şans faktörünü arkadaşlarımızla paylaşmanızı rica edecektim öncelikle. ARİF DELİKANLI - Teşekkür ederim. 15

18 Ben, Kurtuluş Ortaokulunu bitirirken, orada coğrafya hocam vardı; Süreyya Külebi. Ben de hasbelkader iyi bir öğrenciydim o zaman. Bizim ortaokulumuz, sene sonunda, Ankara Halkevinde bir piyes sahneye koymak istedi mezuniyet nedeniyle. Hiç unutmuyorum, Molliere in Zoraki Hekim i oyun. Bu oyun sahneye konuldu. Edebiyat hocası filan ilgilendi. Bir de Ankara Halkevinde, tiyatro koluna ilgi gösteren insanlar vardı; o insanlar da bize destek oldular ve Molliere in bu eserini orada oynadık. Ben de Zoraki Hekim başrolünü oynadım. Zaten çok güzel bir komedidir. Molliere in komedileri çok ilginçtir; toplumu inceden inceye iğneler, toplumsal meseleleri de güldürü konusu haline getirir. Orada, beni çok başarılı görmüş bazı hocalarım. Süheyla Hanım da oyunu seyrettikten sonra kocasına söylüyor. Ortaokulu bitirdik, bana da soruyorlar Nereye gideceksin? diye. Ailem, Seni lisede okutamayız diyor. Benim de amacım Siyasal Bilgilere gitmek veya tiyatro eğitimi görmek. Öyle bir isteğim de var içimde. Hocama söylemiştim, Süheyla hanıma. Süheyla hanım kocasına demiş ki, Çok yetenekli bir çocuk var; bu çocuk fakir bir aile çocuğu. Bunun elinden tutar mısın? Konservatuara al. O zaman daha kolay; şimdi birkaç sınavdan geçiliyor konservatuara öğrenci olabilmek için. Benim gireceğim sınavda diksiyon meselesi var, kekeme olmasın filan gibi bazı şeyler var. Oyuna gel, seyret diyor. Çünkü o oyunu belli aralıklarla bir süre oynadık. Geliyor, o da beğeniyor hakikaten ve beni konservatuara almaya karar veriyor. Okula git, hemen çıkış kâğıdı getir bana dedi. Kayıtlar da bitmek üzereydi. Mezuniyet belgesi Milli Eğitimden geç geliyor o zaman. Rüştü bey diye bir müdür muavini beyefendi var; Böyle böyle bir şey oldu, onun için belge istiyorlar dedim. Bir dilekçe yaz dedi. Çıktım dışarıya, bir dilekçe yazdım beyaz bir kağıda. Dilekçeyi düzgün yazmışım, ifade düzgün; ama satırın bir tanesi biraz eğri olmuş. O zaman, Süleyman Bozyiğit ten güzel yazı dersi almadım ki. Bir baktı, Sen, bu okulun iftiharlık öğrencisisin dedi, kâğıdı buruşturup kafama attı, Böyle mi yazı yazılır? dedi. Ağla- 16

19 yarak çıktım odadan, bir daha da gitmedim o belgeyi almaya. Sağlığım elvermediği için askeri okula gidemedim, ailem liseyi okutamıyor. Birisi dedi ki o zaman, Bir meslek okulu var; fen memuru yetiştiriyormuş, sınavla öğrenci alıyormuş. Kadastro Lisesi sınavı öyle oldu. Oraya gittim, son dakikada sınava girdim. Sınava girmem de gerekmiyormuş, çünkü üç devre iftiharla geçen çocukları sınavsız da alıyorlarmış. Bunu bilmediğim için, sınava da girdim, sınavı kazandım ve böylece mesleğime katılmış oldum. Ama sonradan, bu mesleği seçtiğim için çok mutlu oldum; çünkü insan tanıdım. Türkiye nin gezmediğim hiçbir ili yok, bütün illerini gezdim, özellikle görmediğim yerlere gittim. Örneğin, Hakkari nin Çukurca sına gittim sırf orayı göreyim diye. Bu sözünü ettiğim şey, arasında İmar Bakanlığında çalıştığım döneme aittir. Orada, insanların hangi koşullarda olduğunu gördüm. Türkiye nin her yerinde gezme şansı verdi bu meslek bana. Ben de insanları tanımaktan çok zevk alıyorum doğrusu. Onun için mutluyum. M. TEVFİK ÖZLÜDEMİR - Bence, ortaokul öğrencilerinin Molliere in bir oyununu sergilemesi hoş bir şey. Bildiğiniz gibi, günümüzde bu tür örneklerin sayısı çok az. O yazınız nedeniyle size yöneltilen eleştiri herhalde birçok yerde de eleştirilir konumda. Çünkü yazılı kültür iletişiminin azaldığı, elektronik iletişimin yaygınlaştığı bir andayız şu an ve çok kötü yazım örnekleri var. ARİF DELİKANLI - Mesele biçimsel mesele olmamalı. Halbuki, o hoca iyi bir eğitim olsa, benim yazmış olduğum dilekçede, meramımı anlatıp anlatmamamı incelemiş olması gerekirdi. Yani ben ne istiyorum, ne demişim, o isteğimi dediklerime yerine getirmiş miyim, bunu incelemiş olması gerekirdi. Adam, yazının şeyine baktı. Son derece dikkatli de davrandım, ama yine de düz beyaz kağıda yazınca kolay olmuyor. Onu kafama atması, benim çok onuruma dokundu. 17

20 HÜSEYİN ERKAN - Böyle bir düzenleme yaptığı için, İstanbul Şube Yönetim Kurulunu tebrik ediyorum. Bence, çok güzel bir başlangıç, çok güzel bir düzenleme. Dilerim, devamı da gelir. Seninle başlamak da çok güzel olmuş. O açıdan, sana da, İstanbul Şube Yönetim Kuruluna da çok teşekkür ediyorum. Mesleğin sana katkıları neler oldu? Ben de anlatsam, bana da çok katkısı var diye değerlendiririm; ama senden duymak istiyorum. Seninle uzun yıllardır arkadaşız, pek çok şeyde de beraber bulunduk; ama doğrusu, bu tür konularda konuşmadığımızı düşünerek, arkadaşlarımızın da değerlendirmelerini dinlemesini arzu ederek, bu soruyu yöneltmek istiyorum. Hem kamuda, hem de özelde çalışan bir insan olarak, mesleğimizin de geliştirenlerinden olarak, genç arkadaşlara önerilerin neler olabilir? Başta, belki dikkat ederek, belki etmeden, Kadastro Genel Müdürlüğü dedin; tapuyu niye atladın? Ben, Kadastro Genel Müdürlüğü denilmesini özellikle arzu ediyorum; ama senden bunu duymak istiyorum. Bir de 1971 yılındaki Yönetim Kurulumuzun programını da arkadaşlarımıza sunabilseydik. Yani ilk defa bir yeni yaklaşım gösteriliyor. Erdal böyle şeyleri saklar; belki ondan bulabiliriz. Türkiye de harita mühendisi ihtiyacı bakımından görüşlerin nelerdir? Teşekkür ederim. ARİF DELİKANLI - Sırasıyla yanıt vermeye çalışayım. Doğrusu, mesleğin bana çok şey kattığını düşünüyorum. Bir defa, yüksek eğitim görme fırsatı yalnız o kurumda elde ettim. Başka şansım yoktu. Devlet yatılı lise eğitiminin sınavları var; onları kaçırmışım. Askeri okula gideceğim, sağlığım elvermedi. O zaman, başka seçenek yoktu. Ben, Kadastro Lisesini okurken, Nazım Hikmet in yasak şiir kitaplarını bir kitapçı verdi bana, beni bilinçlendirmek üzere çengel atmış 18

21 bir insan tevkifatında içeriye girmiş bir insan bu, Osman bey. O beyefendi, Nazım Hikmet in şiir kitaplarını verdi bana. 71 de ve 12 Eylülde polis aramalarıyla birkaç gün de misafirleri olduk. O sırada, benim kitaplığımı iki defa yok ettiler. Nazım ın kitaplarının Türkiye de ilk baskıları vardı bende. Benim bilinçlenmem, bazı tesadüflerle lise çağında başlamıştı. Bu sözünü ettiğim tarih arasında. Sosyalist lafı edemezsiniz o tarihlerde; öyle bir laf ederseniz, hapı yuttunuz, yani kesinlikle yaşama şansınız yok. Hatırlarsınız, o dönemlerde öyle bir şey yok, sosyal demokrasi yok, sosyalizm yok, yani Türkiye de böyle bir şey yok. Ama ben, bir taraftan da Atatürk döneminde çevrilmiş Sosyalizmin ve Sosyal Mücadelelerin Umumi Tarihi ni okuyorum. Osman ağabey, içeride de epey sıkıntı çekmiş bir insan. Böyle bir insanın bana vermiş olduğu bilinçlenmeyle, önce insanımı tanımak macerasına kapıldım. Hangi rejimde olursanız olun, hangi idealizmin peşinde koşarsanız koşun, nedir esas; insan. Bu meslek bana ne kattı; bu meslek bana, insanı yakından tanıma şansı verdi. Kendimi biraz da emekli ettikten sonra, dünyayı tanımak için sık sık dışarıya gidiyorum. Avrupa ya daha kolay gidebildiğim için Avrupa ya gidiyorum. Kapitalist sistemin o insanı nasıl mahvettiğini görüyorum. Tamam, uygarlığın maddi nimetleri Avrupa da çok fazla; ama insani nimetleri bitmiş. Avrupa da tartışılan konulardan bir tanesi nedir, biliyor musunuz; Türkiye nin Avrupa Birliğine alınmasını isteyenler, Türkiye nin genç, dinamik ve bağlı olduğu ilkelerin Avrupa için uyandırıcı bir şeyi olabilir umudu taşıyanlar, Türkiye nin Avrupa Birliğine girmesini istiyorlar. Bu, Avrupa Birliğinin toplantılarında edilmiş bir laftı. Türkiye de hâlâ insanı değerler, birtakım değerler yaşıyor ve insanlar birbirine yakın. Örneğin ben, 71 de kendimi dışarıda bulduğum zaman, cebimde 50 lira param vardı, o da borçtu. Bir 8 ay kaçtım 12 Marttan sonra. O zaman, benim arkadaşlarım besledi beni. İki tane çocuğum var, annem var, eşim var; onlar besledi. Kaçtım, çün- 19

22 kü tu kaka bir niteliğim var; komünistlik. Böyle olunca, benim mesleğim bana, insanları çok yakından tanıma şansı verdi. Büyük bir şans bu. Avrupa daki insanlar o kadar bireyselleşmiş ki, Avrupa da, Zülal in oturduğu dairenin yanında bir yaşlı kadın vardı; ben yardım ederdim annesine, ama o adam ayda bir defa ya gelir ya da gelmezdi annesine. Bu kadar çözülmüş. Ben, üretim yapıldığı zaman mutlu olunduğunu düşünen bir insanım. Üretimden elinizi çekerseniz mutsuz olursunuz. Biliyorsunuz, bir rahatsızlıkla mücadele ediyorum şimdi; ama ben, hâlâ elimi sosyal ilişkilerden ve üretimden çekmedim. Neden? Çünkü şuna inanıyorum: İnsanı diri tutan, insanı dinamik tutan, insanı ayakta tutan, insanı mutlu eden, üretimin içinde olmaktır. Bir insan, üretimin içinde değilse, bir şey üretmiyorsa, kesinlikle mutsuzdur. Bu mesleğin, inşaatçısıyla da, şehir plancısıyla da, mimarıyla da, fizikçisiyle de, matematikçisiyle de, her meslek alanıyla çok yakın ilişkisi var. O zaman ne oluyor; daha çok insan tanıyorum ve kitlelere, topluma, kendi ülkeme yararlı olabileceğim ne varsa onu yapmaya çalışıyorum. Çok mu yararlıyım; hayır, çok zayıfım, yetersizim; ama benim yapabildiklerim, hiç değilse beni mutlu eden bu. ÖMER DEMİRAĞ - Hasan Hüseyin... Birçok arkadaş tanır herhalde. O arkadaşın söylediği güzel bir laf vardı; Tevazuun da bir haddi var derdi. Tabii, sen, mesleğin sana katkılarını, çevredeki arkadaşların sana destekleri olarak algıladın, aldın; ama sen çok nitelikli, özellikli bir insansın. Herhalde bir başka meslekte de olsan, seni pek çok insan yine destekleyecek, sıkıştığın anlarda senin yanında olacaktı. Tevazuun da bir haddi vardır. ARİF DELİKANLI - Teşekkür ediyorum. Benim için yakıştırdığın şeyleri yapmış olmak ve onları hak etmiş olmak, beni tabii çok mutlu ederdi. Bir de şöyle bir şey var: Ne olursa olsun, insan, kendisinden metihle bahsedildiği zaman çok mutlu olur. 20

23 Bizim değer verdiğimiz insanları, bize üretimde katkıda bulunmuş olan insanları, hayatlarındayken, onların yüzlerine karşı, yaptıkları iyi işlerden ötürü teşekkür etmek gerekir. Teoman Öztürk, Türk Mühendis Mimar Odaları Birliğinin efsane Başkanıdır. Teoman ın ölüm yıldönümünde konuşma yaptım. Dedim ki, Teoman Öztürk, Türk Mühendis Mimar Odaları Birliği üyelerini öyle bir sarsmıştır ve öyle bir bilince getirmiştir ki, bunun her zaman, her insan tarafından yapılamayacağını gördünüz. 8 yıl Başkanlık yaptı TMMOB de. Ama Teoman Öztürk hayattayken, kaç taneniz, Yaşa Teoman! İyi ki varsın. Ürettiklerin ne kadar güzel şeyler dedi? Teoman öldükten sonra, arkasından ağıt yakıyoruz. Bu, bir şey ifade etmez. Teoman ölmeden evvel, Teoman a minnetimizi ifade etmeliydik. Bundan sonra yapılacak şey, böyle salonlara toplanıp, Teoman şöyleydi, Teoman böyleydi demek değil. Ne yapacağız; Teoman adına burs verebiliyorsak burs vereceğiz, Teoman ın idealinde ne varsa onun mücadelesini yapacağız. Örneğin, Teoman ın en değer verdiği şey örgütlenmektir. Geçenlerde, Türk Mühendis Mimar Odaları Birliğinin 50. Yılı nedeniyle bir toplantıya çağırdılar Ankara ya. İnşaatçılar orada; ayrılmak isteyen, TMMOB yi dağıtmak isteyen. Bir zaman İnşaatçılardı, sonra Makineciler. Çünkü gelirleri yüksek bunların. Neyse, isimlerini şimdi burada söylemenin anlamı yok. Teoman ın en büyük şeyi örgütlenmedir. Örgütçülüğü zaten Teoman ı o hale getirmiştir. Onun için, bizim meslektaşlarıma da benim vereceğim öğüt şu: Örgütlenmekten hiçbir zaman kaçınmayın ve lütfen, her alanda. Hollanda ya gittiğimde, Amsterdam da bir şey sordum. Bizim Türk hocalardan bir tanesine rastladım, konuşuyoruz; Hollanda da ne kadar dernek var? diye sordum. Vallahi, ne kadar olduğunu bilmiyorum, ama Hollanda da 40 milyon insan dernek üyesi dedi. 21

24 Hollanda nın nüfusu milyon filan; yani her insan 4 tane derneğe veya partiye vesaireye kayıtlı. Haydi diyelim ki, o biraz attı; ama herhalde 20 milyon var. Demek ki, her insan iki tane derneğe üye. Benim öğüt verme hakkım yok, öyle bir haddini bilmezlik de yapmam. Benim arkadaşlara önerim şu: Daima merak edeceksiniz. Bu bir. İki, bir hobiniz olacak. Üç, sorgulayın, her zaman sorgulayın. Yıldız Üniversitesinde yine beni böyle bir şey için çağırdıklarında, orada gevezelik ederken, Hocalarınızı hiç sorguya çekiyor musunuz, hiç terbiyelice karşısına dikildiğiniz var mı? dedim. Örneğin, Yıldız da öğrenci derneği kapatılmış. İnanılmaz bir şey. Ben, orada öğrenci olsaydım, yemin ediyorum, ortalığı ayağa kaldırırdım. Ama onun da polisiye gerekçeleri varmış filan. Ben, onu tanımam. Rektör bunu yapmıştır; yanlış da yapmış olabilir, doğru da yapmış olabilir; ama öğrencinin birinci hedefi, onun karşısında ayaklanmaktır. Başka türlü hak verilmiyor. Öğrenci derneğini sen yukarıdan belirlersen, olmaz öyle şey. Bunu söyledim salonda, Hanginiz çıktı rektörün karşısına o zaman? dedim. Yok. O zaman, olmuyor bu iş. Hem toplumsal mücadele içerisinde bir yer edineceğiz, hem de örgütlenmenin kıymetini bileceğiz. Mesele bu. METİN UĞUMLU - Tabii, tarihe ışık tutanlar önemli; ama ben, burada öğrencilerin de olmasını isterdim. Bu ışığı yarına taşıyabilecek gençler. Tarihin tanıkları geleceğe ışık tutacaklar. Bu ışığı gençlerle birlikte geleceğe taşımak mümkün. Dolayısıyla, mühendislerin sorunlarının toplumun sorunlarından ayrılamayacağı politik öngörüsü o günkü koşullarda oluşmuş bir yapı. Buna paralel olarak, sanayileşmenin önemli etkileri vardı, sanayileşmeye paralel olarak yoğun bir göç vardı; bu, çarpık kentleşmeyi de tetikledi. O zaman, Türk Mühendis Mimar Odaları Birliği, sanayileşme ve kentleşme evresinde, bu tarihin tanıkları bugünkü gençliğe, neden bir noktada olduğunu keşke anlatabilselerdi. Bununla ilgili düşüncelerinizi almak istiyorum aslında. 22

25 Çünkü bu ışığı yarına taşıyacak olan gençliktir. Ama ileriki dönemlerde belki böyle bir şans olur. ARİF DELİKANLI - Senin söylediklerinin bir kısmı yer yer söylediklerimin arasında göze çarpabilir. Şu var: Eğer bu mesleği yaparken mutlu değilseniz yapmayın. Çok önemli bir şey bu. Sizin ilginizi çeken, sizin sevdiğiniz başka bir şeyin peşine koşun. Bizim artık bizi daha çok mutlu edecek bir şeyin peşinde koşma şansımız kalmadı, ama sizin hâlâ var. Lütfen, sizi mutlu eden şeyin peşinde koşun. Mesleğinizde kalıyorsanız, onu en iyi şekilde yapmaya çalışın ve toplumsal üretim içindeki yerini iyi saptayın, toplumun yararına bir biçimde kullanın. Olay bu. Benim yaşadıklarımdan çıkardığım özet bu. Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünde neden tapu sözcüğünü kullanmadım? Tapuyu kullanmıyorum, çünkü işin esası kadastrodur. Tapu, bir kayıttır; o taşınmaz malın niteliklerini, özelliklerini saptadıktan sonra, hatta o malın nasıl kullanılacağına ilişkin rejimi belirledikten sonra, yapılan işlemlerle ilgili bürokratik işlem. Örneğin tapu, ülkenin sanayileşmesi için herhangi bir şey katmaz; ama kadastroyu doğru yaparsanız, Türkiye nin sanayileşmesine çok önemli bir öğeyi atlamamış olursunuz. Çünkü ekonomiyi canlandıran şey taşınmaz mal değil mi? Taşınmaz malla ilgili nitelikleri iyi tespit ederseniz ve onu piyasaya Kapitalist sistem var; onun için, kaçınılmaz olarak taşınmazın değer öğesini piyasaya siz sokacaksınız. Bunu yaparken, kalkınmayla ilgili, ekonomiyle ilgili bütün hizmetler kadastrodur. Tapu, kadastro iyice yapıldıktan sonra kayıt tutmaktır, değişiklikleri izlemektir. Eğer kadastronuz yoksa, tahlillerle tapu verirsiniz insanlara, ama ekonomik açıdan toplumsal yaşama bir şey katmazsınız, sadece vergilendirmede kullanırsınız; Osmanlı nın yaptığı gibi. Buyurun. TAYLAN ÖCALAN - Katılımınız için de ben de teşekkür ediyorum kendi adıma. 23