ÜM PETROL MYA ÜRN. NAK. ĐTH. ĐHR.

Transkript

1 YÜKSEL GERĐ GER DÖNÜŞÜM ÜM PETROL KĐMYA MYA ÜRN. NAK. ĐTH. ĐHR. HR. SAN. T TĐC. LTD. ŞTĐ. ANKARA ĐLĐ,, KAZAN ĐLÇESĐ, KERESTECĐLER ĐLER SAN. SĐT. S SARAY MH. GĐMAT ĐMAT MAT CAD. 105 SK. NO:41/A (139 ADA, 12 PARSEL) MADENĐ YAĞ Ğ ÜRETĐMĐ ÜRET VE ATIK MADENĐĐ YA YAĞ GERĐ KAZANIM TESĐSĐ PROJE TANITIM DOSYASI MERAM ÇEVRE ĐŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLĐĞĐ ĐĞĐ ÇEVRE DANIŞMANLIK MANLIK MÜH. MÜŞAVĐRLĐK MÜ K ÖLÇÜM HĐZM. HĐ TĐC. LTD.ŞTĐ. Fevzi Çakmak Mah. Komsan Đş Mrk Sok. No:13 No:13-15 ANKARA 2015

2 Proje Sahibinin Adı Adresi YÜKSEL GERĐ DÖNÜŞÜM KĐMYA PETROL ÜRN. NAK. ĐTH. ĐHR. SAN. TĐC. LTD. ŞTĐ. ANKARA ĐLĐ, KAZAN ĐLÇESĐ, KERESTECĐLER SAN. SĐT. SARAY MH. GĐMAT CAD. 105 SK. NO:41/A (139 ADA, 12 PARSEL) Telefon, GSM ve Fax Numarası e-posta Projenin Adı Projenin Bedeli Proje Đçin Seçilen Yerin Açık Adresi ( Đli, Đlçesi, Mevkii) temelatik@yandex.com MADENĐ YAĞ ÜRETĐMĐ VE ATIK MADENĐ YAĞ GERĐ KAZANIM TESĐSĐ TL Ankara Đli, Kazan Đlçesi, Keresteciler San. Sit.,Gimat Cad., No:41 (139 Ada, 12 Parsel) Projenin ÇED Yönetmeliği Kapsamındaki Yeri(Sektör, Alt Sektörü) EK-2 LĐSTESĐ b) Yıllık işleme kapasitesi ton dan az olan atık yağ geri kazanım tesisleri Projenin NACE Kodu Raporu Hazırlayan Çalışma Grubunun/Kuruluşun Adı Meram Çevre Đş Sağlığı Ve Güvenliği Çevre Danışmanlık Mühendislik Müşavirlik Ölçüm Hizmetleri Ticaret Limited Şirketi YeterlilikBelgeNo: 261 Adresi, Telefon ve Faks Numaraları Komsan Đş Merkezleri Fevzi Çakmak Mah Nolu Sokak No:13-15 Karatay/KONYA Tel : Faks: Proje Tanıtım Dosyasının Sunum Tarihi 20/05/2015

3 ĐÇĐNDEKĐLER PROJENĐN TEKNĐK OLMAYAN ÖZETĐ PROJENĐN ÖZELLĐKLERĐ... 7 a) Projenin Ve Yerin Alternatifleri (Proje Teknolojisinin Ve Proje Alanının Seçilme Nedenleri)... 7 b) Projenin Đş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı... 9 c) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.) ç.) Atık Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz ve Benzeri) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri d) Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanacak Kaza Riski PROJE YERĐ VE ETKĐ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĐKLERĐ a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi ve Benzeri) b) Ek-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak Korunması Gereken Alanlar PROJENĐN ĐNŞAAT VE ĐŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKĐLERĐ VE ALINACAK ÖNLEMLER NOTLAR VE KAYNAKLAR TABLOLAR Tablo 1 Tesise Getirilecek Atıkların Listesi ve Atık Kodları Tablo 2 Hammadde, Yardımcı Madde ve Ürün Miktarları Tablo 3 Sanayi Yağları ve Bileşenleri Tablo 4 Tesiste Bulunacak Makine Teçhizat Listesi Tablo 5 Tesiste Kullanılacak Tank Kapasitesi ve Adetleri Tablo 6 Koordinatlar Tablo 7 Araçların Gürültü Seviyeleri Tablo 8 Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı Tablo 9 Kullanılacak Araçların Ses Basıncı Düzeyi Tablo 10 Mesafelere Bağlı Olarak Atmosferik Yutuş Değerleri Tablo 11 Nihai Ses Düzeyi Tablo 12 Oktav Bantlarındaki Düzeltme Faktörü Tablo 13 Ses Düzeyi Tablo 14 Toplam Ses Düzeyleri Tablo 15 Ek-VII de Tablo 4. Endüstri Tesisleri Đçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Tablo 16 Etimesgut Meteorolojik Elemanlar Tablosu ( ) Tablo 17 Etimesgut Esme Sayılarına Göre Rüzgar Verileri ( ) Tablo 18 Etimesgut Meteorolojik Đstasyonu Hızlarına Göre Verileri ( ) Tablo 19 Flora Tablo 20 Amphibia (Đki Yaşamlılar) Tablo 21 Reptilia (Sürüngenler) Tablo 22 Aves (Kuşlar) Tablo 23 Mammalia (Memeliler) Tablo 24 Proses Atıklarının Kaynakları, Miktarı, Taşınması ve Nihai Bertarafına Đlişkin Bilgiler Tablo 25 Tesiste Oluşacak Atık Cinsi, Miktarı, Kaynağı ve Bertaraf Yöntemi... 62

4 ŞEKĐLLER Şekil 1 Atık Yağ Geri Kazanımı Đş Akım Şeması Şekil 2 Madeni Yağ Üretim Şeması Şekil 3 Acil Müdahele Planı... 42Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Şekil 4 Esme Sayılarına Göre Rüzgar Gülü Diyagramı Şekil 5 Hızlarına Göre Rüzgar Gülü Diyagramı... 51

5 PROJENĐN TEKNĐK OLMAYAN ÖZETĐ Ankara Đli, Kazan Đlçesi, Keresteciler San. Sit. Saray Mh. Gimat Cad. 105 Sk. No:41/A (139 Ada, 12 Parsel) adresinde, Yüksel Geri Dönüşüm Kimya Petrol Ürn. Nak. Đth. Đhr. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından Madeni Yağ Üretimi veatık Madeni Yağ Geri KAZANIM Tesisi faaliyeti yapılması planlanmaktadır. Gerçekleştirilecek proje için 5939 m 2 lik tesis; kira olup; söz konusu tesis ile ilgili tapu belgesi ve kira sözleşmesiek.3/ç de verilmiştir. Đşletmede idari ve sosyal tesisler içerisinde yeteri kadar tuvalet, duş, soyunma-giyinme ünitesi ile çalışan personel sayısı göz önüne alınarak yeteri büyüklükte yemekhane ve laboratuvar ünitesi bulunacaktır. Proje konusu faaliyet tam kapasite ile işletmeye alındığında, madeni yağ geri kazanımı ve madeni yağ üretimi amacıyla yılda yaklaşık 300 gün faaliyet gösterilmesi ve işletmede üç vardiya uygulanması planlanmakta olup, toplam 13 personel görev yapacaktır. Tam kapasite ile faaliyet gösterilmesi halinde, yılda yaklaşık 1890 ton atık madeni yağ geri kazanımı yanı sıra, yılda 2590 ton madeni yağ üretimi yapılması planlanmaktadır. Tesis alanında; yol, elektrik, şehir şebeke suyu ve kanalizasyon sistemi bulunmaktadır. Çalışacak personelin içme ve duş, tuvalet, lavabo gibi sosyal tesislerde ihtiyaç duyacağı günlük 1950 litre içme ve kullanma suyundan; içme suyu ruhsatlı kaynak sularından, diğer kullanma suları ise şehir şebeke suyundan temin edilecektir. Günde yaklaşık 1950 litre evsel nitelikli sosyal tesisi sıvı atığı meydana gelecektir. Organik kirleticiler dışında herhangi bir tehlikeli ve toksik madde içermeyecek olan, söz konusu evsel nitelikli sosyal tesis sıvı atıkları doğrudan sanayi sitesine ait pis su alt yapı sistemine verilecektir. Đşletmede, günde toplam 13 personel görev yapacak olup, çalışanların günlük faaliyetleri sonucu oluşacak katı atık miktarının, kişi başına günlük 1,34 kg. (DĐE, Çevre Đstatistikleri, 2004) katı atık hesabıyla, toplam 17,42 kg/gün olması beklenmektedir. Katı atıkların toplanması, muhafazası ve bertarafıatık Yönetimi Yönetmeliği doğrultusunda yapılacak olup; evsel katı atıklar Kazan Belediyesi temizlik işleri tarafından toplanıp katı atık deponi alanına götürülecektir.

6 Kağıt, plastik, cam ve metal gibi yeniden değerlendirilebilir malzemelerden imal edilmiş ambalaj atıkları ise ayrı ayrı toplanacak ve izinli geri kazanım firmalarına gönderilerek ekonomiye kazandırılmaları sağlanacaktır. Proje kapsamında gerçekleştirilmesi planlanan faaliyet kapsamında birbirine bağlı iki ayrı proses uygulanacaktır. Birinci proseste; tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği nde I. Kategori Atık Yağ olarak tanımlanan kullanılmış madeni yağların ve PETDER (Petrol Sanayi Derneği) tarafından analizi yapılmış, geri dönüştürülebilir II. Kategori endüstriyel yağlarının işlenerek ürün hammadde yağın(baz yağ) elde edilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla geri kazanım sonucu elde edilen baz yağlar; TS EN standartlarına uygun olarak üretilecektir. Đşletmede ilk aşamada uygulanacak olan geri kazanım prosesinde ise katı, sıvı ve gaz atık meydana gelecektir. Genel olarak ifade edilecek olursa, prosese bağlı olarak meydana gelecek tüm katı atıklar tehlikeli atık kapsamında mütalaa edilecek ve bu atıkların toplanması, geçici olarak muhafazası ve nihai bertarafı tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda yapılacaktır. Đşletmede ikinci aşama olarak uygulanacak olan madeni yağ üretimi prosesindeki işlem, yalnızca, elektrik enerjisinden elde edilecek kontrollü ısı altında çalıştırılacak olan mikserde, ürün hammadde yağı ve baz yağ ile katkı maddelerinin belirli oranlarda fiziksel olarak karıştırılması olup, bu aşamada katı, sıvı veya gaz atık oluşmayacaktır. Madeni yağ üretimi için yılda yaklaşık 750 ton kadar kullanılacak olan katkı maddelerine ait plastik ambalajlardan yine yılda azami 1,5 ton kadar ambalaj atığının oluşacağı, bu atıkların, tesis içinde planlanan izolasyonu ve sızdırmazlığı tam olarak sağlanmış kapalı alanda (tehlikeli atıkları geçici depolama ünitesi), ahşap ızgaralar üstüne istif edilerek geçici olarak muhafaza edilmesi ve belirli sürelerle lisans izni bulunan bertaraf tesisine gönderilmesi planlanmaktadır. Diğer yandan destilasyon işlemi sonrasında 189 ton/yıl kadar oluşacak olan sıvı safsızlıklar bertaraf tesislerine ya da ek yakıt olarak kullanılmak üzere çimento vb fabrikalara gönderilecektir. Prosesten oluşan gaz atıklar ise; atık yağın içerisinde bulunan ve faz ayrıştırma ünitesinde vakumlu pompa vasıtasıyla ayrıştırılacak olan yaklaşık 189 ton/yıl miktarındaki

7 gaz, hidrokarbon içerikli olduğundan tesiste ek yakıt olarak kullanılabilmektedir. Bunun mümkün olmaması halinde ise, proses gazları bir vakum pompası vasıtasıyla toplanarak gaz scrubber ünitesinde yıkandıktan sonra ayrı bir hatla taşınarak, prosesin yanma ünitesinde ek yakıt olarak kullanılacaktır. Görüleceği gibi; proje konusu faaliyetin tam kapasite ile işletmeye alınması halinde, tesiste meydana gelebilecek evsel ve endüstriyel katı, sıvı ve gaz atıklarla ilgili olarak gerekli önlemler ilgili mevzuatı doğrultusunda alınacak olup, faaliyetin, çevre ve insan sağlığı açısından bir tehlike yaratmayacağı ve dolayısıyla bir risk oluşturmayacağı düşünülmektedir. 1. PROJENĐN ÖZELLĐKLERĐ a) Projenin Ve Yerin Alternatifleri (Proje Teknolojisinin Ve Proje Alanının Seçilme Nedenleri) Proje konusu "Atık Yağ Geri Kazanımı ve Madeni Yağ Üretimi" faaliyeti; Ankara Đli, Kazan Đlçesi, Keresteciler San. Sit. Saray Mh. Gimat Cad. 105 Sk. No:41/A (139 Ada, 12 Parsel) adresinde, Yüksel Geri Dönüşüm Kimya Petrol Ürn. Nak. Đth. Đhr. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından Madeni Yağ Üretimi veatık Madeni Yağ Geri KAZANIM Tesisi faaliyeti yapılması planlanmaktadır. Proje alanı; 139 ada 12 nolu parselde bulunan 5939 m 2 lik alana sahip 3560 m 2 kapalı fabrika binası, proje sahibine aittir. Söz konusu tesis ile ilgili tapu belgesi, kira sözleşmesi ve yapı kullanım izin belgesi Ek.3 de verilmiştir. Proje sahibi şirketin Ankara Đli, Kazan Đlçesi, Saray Mahallesi, Keresteciler Sanayi Sitesini tercih etmesinin nedeni; sanayi sitesi içerisinde yeterli miktarda arazi temini başta olmak üzere çeşitli konularda devlet desteğinin bulunması, izin ve ruhsat işlemlerinde bazı kolaylıkların sağlanması, hammadde temini ve ürünlerin pazarlanmasındaki kolaylık gibi hususlar olup, bölgenin tamamen sanayiye ayrılmış olması, alt yapı tesisleri tamamlanmış, küçük ve orta ölçekli sanayilere hizmet vermek amacıyla kurulmuş bir bölge olması da bu alanın seçilmesinde büyük rol oynamıştır. Diğer yandan, proje konusu faaliyet kapsamında biri birinin devamı olan iki ayrı proses uygulanacaktır. Bunlardan ilki, petrol kökenli, kullanılmış ve dolayısıyla kullanım özelliğini kaybetmiş madeni atık yağların işlenerek, madeni yağın ana hammaddesi olan ürün hammadde yağın geri kazanım yoluyla elde edilmesidir.

8 Diğer faaliyet konusu ise, geri kazanım yoluyla elde edilmiş olan baz yağ ile ham petrolün rafinerilerde işlenmesi ile elde edilen baz yağın (orijinal baz yağ) hammadde olarak, çeşitli kimyasalların da katkı maddesi olarak kullanılmak suretiyle madeni yağ üretimidir. Görüldüğü gibi proje konusu faaliyet kapsamında uygulanacak olan hem geri kazanım prosesinde ve hem de madeni yağ üretimi prosesinde, ham petrolün rafinerilerde işlenmesi ile elde edilen mineral kökenli baz yağlar esas alınmıştır. Oysa madeni yağ üretiminde yalnızca petrol kökenli baz yağlar değil, sentetik baz yağlar da kullanılmaktadır. Mineral esaslı baz yağların özellikleri, ham petrolün özellikleri ile sınırlıdır. Ayrıca; son yıllarda dünyadaki ham petrol üretiminin azalması ile petrol fiyatlarında görülen hızlı artışlar, günümüzün gelişen teknolojisi sonucu daha zor şartlarda çalışabilecek yağlara gereksinim duyulması nedeniyle sentetik yağlayıcıların kullanılması ile ilgili çalışmalar gelişmiş ülkelerin gündemini uzun süredir meşgul etmektedir. Sentetik yağlar petrol esaslı olmayan kimyasal sentez yöntemleriyle elde edilmektedir. Kimyasal proseste sentetik yapıyı meydana getirecek hidrokarbon molekülleri boyut ve şekil bakımından birbirinin benzeri olacak biçimde tasarlanmakta, özenle düzenlenmiş bu yapısı sayesinde düşük sürtünme, düşük sıcaklık, en az aşınma, enerji (yakıt) tasarrufu gibi üstün özelliklere sahip olabilmektedir. Çok düşük sıcaklıkta kolay akar, çok yüksek sıcaklıkta incelmez. Yüksek oksidasyon ve ısıl mukavemeti sayesinde kullanım ömrünü uzatır. Laboratuvar ortamında farklı bir teknoloji ile üretilen sentetik yağlar, mineral yağlara oranla daha yüksek ve daha düşük sıcaklıklar ile yüksek basınca karşı dayanıklıdır. Sentetik yağların hammaddesi olan sentetik baz yağ, ileri teknoloji ile yoğun işlemlerden geçerek üretildiği için maliyeti yüksektir. Bu nedenle sentetik yağlar mineral yağlara göre çok daha pahalıdır. Dolayısıyla, ülkemiz şartları, ekonomik durum, mevcut bilgi birikimi ve ulaşılabilecek teknolojik seviye gibi hususlar göz önünde bulundurularak, proje konusu faaliyet kapsamında üretilecek olan madeni yağ prosesinde, sentetik baz yağ esas alınarak uygulanan teknoloji değil, petrol kökenli baz yağ esas alınarak uygulanan teknoloji seçilmiş bulunmaktadır.

9 b) Projenin Đş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı b.1) Projenin Đş Akım Şeması Proje kapsamında gerçekleştirilmesi planlanan "Atık Yağ Geri Kazanımı ve Madeni Yağ Üretimi" faaliyeti kapsamında birbirine bağlı iki ayrı proses uygulanacaktır. Birinci proseste; tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği nde I. Kategori Atık Yağ olarak tanımlanan kullanılmış madeni yağların ve PETDER (Petrol Sanayi Derneği) tarafından analizi yapılmış, geri dönüştürülebilir II. Kategori endüstriyel yağlarının işlenerek ürün hammadde yağın(baz yağ) elde edilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla 1890 ton atık madeni yağın geri kazanımı sonucu elde edilen baz yağlar; TS EN standartlarına uygun olarak üretilecektir. Đkinci proseste; elde edilen ürün hammadde yağın(baz yağ) yanı sıra rafinerilerde üretilen baz yağ ile çeşitli katkı maddeleri (katık) kullanılmak suretiyle madeni yağ üretilmesi planlanmaktadır. Tesiste geri kazanılacak atık yağlar: -Motor -Şanzıman -Trafo -Hidrolik -Kompresör -Dişli -Isı iletim -Makine-Füzyon atık yağları; Olmak üzere 1. Kategori atık yağlar ve geri dönüştürülebilir 2. Kategori yağlardır. Tesiste; geri KAZANIM sonucu elde edilen ve piyasadan temin edilecek baz yağlardan; Hidrolik yağları, dişli ve şanzıman yağları, monograde veya multigrade motor yağları, iki zamanlı motor yağları, sanayi yağları (ısı transfer yağları, ince makine yağları, rulman yağları, kesme yağları, izolasyon yağları, tekstil yağları, kızak yağları, kalıp yağları, endüstriyel

10 temizlik yağları, aromatik yağlar) ve müstahzarları, setan ve oktan yükselticiler, gres yağları gibi çeşitli yağların üretilmesi planlanmaktadır. Bu yağların üretiminde geri kazanım yağları ve iç piyasadan ya da ithal yolla temin edilecek olan spindleoil, lightoil, heavyoil, brigtstock, bitkisel yağlar, emülgatörler, diğer katkı maddeleri, solventlerv.b. özel formülasyonlar kullanılacaktır. Proje kapsamında; kullanımları sonucu niteliklerini kaybeden 1890 ton/yıl miktarında 1. Kategori atık yağlar (mineral kökenli makine, motor ve endüstriyel yağlar) ile PETDER' den temin edilecek olan endüstriyel yağları (analiz sonucuna göre geri dönüştürülmesi mümkün olan 2. kategori yağlar) toplanacaktır. Bu tarz atıkların toplanması ve taşınması işlemlerinde tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği nde belirtilen lisanslı araçlar ve konteynırlar kullanılacaktır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı başta olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlardan gerekli izin ve görüşleri alınmak suretiyle söz konusu atık madeni yağ geri kazanımı ve madeni yağ üretimi faaliyeti gerçekleştirilecektir. Dolayısıyla, planlanan faaliyet için 25/11/2014 tarih ve sayılı Resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek-II Liste, Madde 2 (b) Yıllık işletme kapasitesi 2000 ton dan az olan atık yağ geri kazanım tesisleri kapsamında bu Proje Tanıtım Dosyası hazırlanmıştır. Proje konusu faaliyet kapsamında, kullanılacak olan atık yağlar aşağıda belirtilen özellik ve nitelikte olacaktır. Atık Madeni Yağların Fiziksel Bileşimleri %1 Su %10 Safsızlıklar (solvent, antifiriz, vs.) %10 Gasoil %4 Dip bakiyesi (Asfalt malzemesi) %75 Lubeoilfranksiyonları Yağ Saflaştırılmasında Kullanılacak Maddeler %0,5 kil (bentonit) %0,5 sülfirik asit

11 %0,5 sodyum hidroksit %0,5 diamonyum fosfat %29 katık %69 baz yağ(spindle, light, heavy, brightstock) Atık Madeni Yağ Geri Kazanımı ve Madeni Yağ Üretimi Đş Akım Özeti Tesise lisanslı araçlarla getirilecek olan atık yağlar, numune alınıp gerekli ölçümler yapıldıktan sonra uygunluk durumuna göre tesise kabul edilecektir. Tesise girişi yapılan hammaddeler 50 m 3 kapasiteli 5 adet stok tanklarına alınacaktır. Atık yağ geri kazanım işlemine başlamadan önce stok tanklarında bulunan atık yağlar ön filtre işlemine tabi tutularak bünyesinde bulunabilecek katı partiküller tutulacaktır. Filtreden geçirilen atık yağlar destilasyon ünitesine (reaktör) alınacak olup; bu ünitede farklıfraksiyondaki ürünler ayrıştırılacaktır. Reaktör 10 m 3 kapasiteli tasarlanmış olup, atık yağ içerisindeki baz yağların fraksiyonel olarak destilasyonu yapılacaktır. Farklıfraksiyonlardaki elde edilen ürünler eşanjörden geçirildikten sonra ayrı ayrı toplama tüplerinde toplanacaktır. Reaktör ve stok tanklarından oluşacak olan 75,6 ton/yıl (atık yağ miktarının %4 ü) kadar olan "dip bakiyesi" bertaraf tesislerine gönderilecektir.

12 Elde edilen baz yağlar renk ve koku giderme işlemleri için kil (ağartma toprağı) veya aktif karbon ile muamele edilecektir. Bu amaçla yılda 10 ton/yıl kil (ağartma toprağı) kullanılması planlanmaktadır. Söz konusu "kontamine kil" bertaraf tesislerine gönderilecektir. Diğer yandan oluşacak olan atık su ve hidrokarbon-solventler (safsızlıklar) bertaraf tesislerine gönderilecektir. Elde edilecek olan baz yağların bir kısmı madeni yağ üretimi ünitesinde kullanılırken bir kısmı da geri kazanılmış baz yağ olarak piyasaya satılacaktır. Daha sonra filtreden geçirilen baz yağlar ve piyasadan temin edilecek orijinal baz yağlar karışım ım tanklarına alınarak, formülasyonlara uygun olarak ilgili katkı maddeleri katılmak suretiyle madeni yağ üretimi gerçekleştirilecektir. Dolumu yapılan madeni yağlar satışa sunulacaktır. Atık Yağ Geri Kazanım Đş Akım Şeması Şekil 1Atık Yağ Geri Kazanımı Đş Akım Şeması

13 Madeni Yağ Üretimi Đş Akım Şeması Tesiste atık yağdan üretilecek baz yağlar ile piyasadan temin edilecek olan orijinal baz yağlar karışım tanklarına alınarak, formülasyonlara uygun olarak ilgili katkı maddeleri katılmak suretiyle reaktör vasıtasıyla madeni yağ üretimi gerçekleştirilecektir. Tesiste; geri KAZANIM sonucu elde edilen ve piyasadan temin edilecek baz yağlardan; Hidrolik yağları, dişli ve şanzıman yağları, monograde veya multigrade motor yağları, iki zamanlı motor yağları, sanayi yağları (ısı transfer yağları, ince makine yağları, rulman yağları, kesme yağları, izolasyon yağları, tekstil yağları, kızak yağları, kalıp yağları, endüstriyel temizlik yağları, aromatik yağlar) ve müstahzarları, setan ve oktan yükselticiler, gres yağları gibi çeşitli yağların üretilmesi planlanmaktadır. Bu yağların üretiminde geri kazanım yağları ve iç piyasadan ya da ithal yolla temin edilecek olan spindleoil, lightoil, heavyoil, brigtstock, bitkisel yağlar, emülgatörler, diğer katkı maddeleri, solventlerv.b. özel formülasyonlar kullanılacaktır. Dolumu yapılan madeni yağlar satışa sunulur. Geri Kazanım Sonucu Elde Edilen Baz Yağlar Piyasadan Temin Edilen Orijinal Baz Yağlar Katkı Reaktör Madeni Yağ Dolum Şekil 2Madeni Yağ Üretim Şeması 13

14 Proje konusu faaliyet kapsamında, tesiste hammadde olarak işlenecek olan I. kategori atık yağlar ve II. Kategori atık yağlar; Ankara Đli ve bölgedeki diğer illerde bulunan atık yağ üreticileri ve PETDER gibi atık yağ toplayıcıları ile temas kurulup, tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği nde yer alan hükümler doğrultusunda yapılacak sözleşmeler çerçevesinde temin edilecektir. Söz konusu proje kapsamında tesiste kullanılacak ve üretilecek maddelere ilişkin tarih ve sayılı R. G. de yayımlanarak yürürlüğe giren Kimyasalların Envanteri ve Kontrolü Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Bununla birlikte yine aynı sayılı ve tarihli resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Hakkında Yönetmelik ile Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarların ve Eşyaların Üretimine, Piyasaya Arzına ve Kullanımına Đlişkin Kısıtlamalar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Tesis bünyesinde tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan Atık YönetimiYönetmelik Ek.IVkapsamında kabul edilecek olan atıklar aşağıdaki Tablo 1 de verilmiştir. 14

15 Tablo 1Tesise Getirilecek Atıkların Listesi ve Atık Kodları 15

16 Kapasitesi: Tesiste kullanılacak olan hammadde ve yardımcı madde miktarları ile proses sonucu üretilmesi planlanan madeni yağ cinsi ve miktarları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 2Hammadde, Yardımcı Madde ve Ürün Miktarları Yağlar Cins Miktar (ton/yıl) Atık Madeni Yağ Hammadde 1890 Baz Yağ Hammadde 1323 Katkı Yardımcı Madde 750 Gres Yağları Ürün 1000 Proses Yağları Ürün 1000 Kalıp Yağları Ürün 592 Atık yağlar lisanslı tankerler vasıtasıyla getirilecek olup, stok tanklarına alınacaktır. Katkı maddeleri ise; özel ambalajlarında tesise getirilecektir. KAPASĐTE HESAPLANMASI I. Atık Yağ ve Bazların Stok Kapasitesi Stok tankları, piyasadan toplatılacak olan 1. ve 2. Kategori atık yağlar ile yine piyasadan doğrudan temin edilecek yağlar dikkate alınarak dizayn edilecektir. Atık yağ stok kapasitesi K= 50 m 3 x 5 tank = 250 m 3 Geri kazanılmış Baz yağ stok kapasitesi K= 30 m 3 x 2 tank = 60 m 3 Orijinal Baz yağ Stok kapasitesi K=30 m 3 x 1 tank =30 m 3 Madeni Yağ Stok tankı Kapasitesi K=30 m 3 x 1 tank =30 m 3 Reaktör Kapasitesi V = 10 m 3 16

17 II. Atık Madeni Yağların Arıtılması (Geri Kazanım Đşlemleri) Kapasite hesaplamasında Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin kapasite kriterleri esas alınarak aşağıda sunulan formül kullanılmıştır. (Kaynak: Atık Yağdan Geri Kazanılmış Yağ Üretim Kapasitesi Formülü K (baz yağ (geri kazanılmış) ) kg/yıl = V(M 3 ) x Ev x d (gr/cm 3 ) x 300 gün/(şarj süresi) x R x 1000 Geri kazanılmış baz yağ (kg/yıl) =Faydalı Hacim (m 3 ) x d (gr/cm 3 ) x 300 gün/(şarj süresi) x R x 1000 Bu Formüldeki: K = Çıktı ürün olan baz yağ (geri kazanılmış) üretim kapasitesini, d = Atık yağ ve benzeri maddelerin yoğunluğunu : ( gr/ cm 3 ) R = Randıman faktörünü, (% 50-70) ifade eder. V = Rafinasyon tesisindeki Rafinasyon Kolonun Hacmi, m 3 Ev = Toplam kazan hacminin verimli reaktör hacmi olarak kullanılabilir bölümü V(m 3 )xev=faydalı hacim =Reaktör hacmi x %70 Atık Yağ Tüketim Miktarı Formülü Atık Yağ tüketim miktarı (kg/yıl) = V(m 3 ) x R x d x 300 gün / şarj Atık Yağ tüketim miktarı (kg/yıl) = Reaktör Faydalı hacmi (m 3 ) x d x 300 gün d = Atık yağ ve benzeri maddelerin yoğunluğunu : ( gr/ cm 3 ) R = Randıman faktörünü, (% 50-70) ifade eder. V= Reaktör hacmi (m 3 ) Reaktör Faydalı hacmi (m 3 ) = Reaktör hacmi (m 3 ) x Randıman Faktörü Tesiste Geri Kazanım Yapılabilecek Atık Yağ Kapasitesi Atık Yağ tüketim miktarı (kg/yıl) = Reaktör Faydalı hacmi x d (yoğunluk) x 300 gün Atık yağ tüketim miktarı (kg/yıl)=10xl0 6 cm 3 x 0,7 x 0,9 x 10~ 3 kg/cm 3 x 300 = kg/yıl Atık yağ tüketim miktarı (ton/yıl) =1.890 ton/yıl Reaktör kapasitesi :10 m 3 = 10x10 6 cm 3 Faydalı hacim= 10x10 6 cm 3 x 0,7 d:yoğunluk =0,9 gr/ cm 3 = 0,9 x 10 3 kg/cm 3 Günde 1 şarj Geri Kazanılmış Baz Yağ Üretim Kapasitesi Geri kazanılmış baz yağ (kg/yıl) =Faydalı Hacim (m 3 ) x d (gr/cm 3 ) x 300 gün/(şarj süresi) x R x

18 Geri kazanılmış baz yağ (kg/yıl) = 10 x 10 6 cm 3 x 0,7 x 0,9x 10 3 kg/cm 3 x300 gün/(gündel şarj) x 0,7 Geri kazanılmış baz yağ (kg/yıl) = 10 cm 3 x 0,7 x 0,9 kg/cm 3 x 300 gün/( günde 1 şarj) x 0,7 x 10 3 Geri kazanılmış baz yağ (kg/yıl) = kg/yıl Geri kazanılmış baz yağ (ton/yıl) = ton/yıl Reaktör kapasitesi :10 m 3 = 10x10 6 cm 3 Faydalı hacim :V(m 3 )x V=Reaktör hacmi x %70 = 10xl0 6 cm 3 x 0,7 yoğunluk d: 0,9 gr/cm 3 =0,9 x 10 3 kg/cm 3 Randıman faktörü: %70 Şarj Süresi: günde 1 şarj III. Harmanlama (Madeni Yağ Üretim) Kapasitesi Madeni yağ üretim kapasitesi, günde (8 saatte) ve 1 şarj üzerinden aşağıdaki formüle göre hesaplanır. Harmanlama kapasitesi(kg/yıl)= Harmanlama tank kap.(m 3 ) x 0,80 x d (gr/cm 3 ) x 300 gün x 1000 xr R= Harmanlama randıman faktörü, (% 50-90),R: %80 d=yoğunluk, 0,90 gr/cm3 Tank Faydalı Hacmi = %80 Harmanlama kapasitesi(kg/yıl)= 15 m 3 x 0,80 x 0,9 gr/cm 3 x 300 gün x 1000 x 0,8 Madeni yağ üretim kapasitesi (Harmanlama kapasitesi)(kg/yıl)= kg/yıl Madeni yağ üretim kapasitesi (Harmanlama kapasitesi)(ton/yıl)= 2.592ton/yıl Madeni yağ üretiminde; üretilecek olan madeni yağın maksimum %20 si kadar atık madeni yağdan geri kazanım yoluyla elde edilen baz yağlar kullanılabilmektedir. Dolayısıyla; geri kazanım yoluyla elde edilen 1323 ton/yıl baz yağın yaklaşık 520 ton/yıl kadarı madeni yağ üretiminde kullanılacak olup; geriye kalan yaklaşık 803 ton/yıl kadarlık kısmı geri kazanılmış baz yağ olarak satışa sunulacaktır. Geri kazanılmış baz yağ dışında madeni yağ üretiminde ihtiyaç duyulacak olan geri kalan kısım 2072 ton/yıl ( 1322 ton/yıl orijinal baz yağ ve 750 ton/yıl katıklar) piyasadan temin edilecektir. 18

19 Üretilmesi Planlanan Madeni Yağlar Sanayi Yağları (Endüstriyel yağlar): Bu sınıfa giren yağlar hidrolik yağlar, türbin yağları, işleme yağları (metal, deri, tekstil), ısıl işlem yağları, kalıp ayırıcılar vb. gibi endüstriyel uygulamalarda kullanılmak amacıyla mineral, yarı sentetik ve sentetik bazlı yağların katıklarla belirli standartları ve şartnameleri karşılayacak şekilde harmanlanması ile üretilen yağlardır. Tesiste başta gres yağı olmak üzere, proses yağı (aromatik içerikli) ve kalıp yağı üretilmesi planlanmıştır. Üretilmesi planlanan yağlar ile ilgili olarak; TS EN standardına uygun olarak üretim yapılacaktır. Tablo 3Sanayi Yağları ve Bileşenleri Gres Yağları: kg/yıl Proses Yağları: kg/yıl Kalıp Yağları: kg/yıl madeni yağ üretilmesi planlanmaktadır. Kapladığı alan: Proje konusu faaliyet, Ankara Đli, Kazan Đlçesi, Keresteciler San. Sit. Saray Mh. Gimat Cad. 105 Sk. No:41/A adresinde gerçekleştirilecektir. 139 ada 12 nolu parselde bulunan 3560 m 2 lik fabrika binası kullanılacaktır. Dolayısıyla herhangi bir inşaat işlemi gerçekleştirilmeyecektir. 19

20 Bu 5939 m 2 lik alanın 3560 m2 lik kısmı kapalı alandan oluşmaktadır. Kapalı alan içerisinde; sosyal tesisler, laboratuar, atık yağ geri kazanım ve madeni yağ üretim üniteleri, madeni yağ stok alanı yer alacaktır. açık alanda ise; atık yağ kabul ünitesi, atık yağ stok tankları, baz yağ stok tankları yer alacaktır. Konuya ilişkin makine yerleşim planıek.2/c de verilmiştir. Teknolojisi: Proje konusu faaliyet kapsamında biri birinin devamı olan iki ayrı proses uygulanacaktır. Bunlardan ilki, petrol kökenli, kullanılmış ve dolayısıyla kullanım özelliğini kaybetmiş madeni atık yağların işlenerek, madeni yağın ana hammaddesi olan ürün hammadde yağın geri kazanım yoluyla elde edilmesi, diğeri ise, geri kazanım yoluyla elde edilmiş olan yağ ile ham petrolün rafinerilerde işlenmesi ile elde edilen baz yağın (orijinal baz yağ) hammadde olarak, çeşitli kimyasalların da katkı maddesi olarak kullanılmak suretiyle madeni yağ üretimidir. Görüldüğü gibi proje konusu faaliyet kapsamında uygulanacak olan hem geri kazanım prosesinde ve hem de madeni yağ üretimi prosesinde, ham petrolün rafinerilerde işlenmesi ile elde edilen mineral kökenli baz yağlar esas alınmıştır. Oysa madeni yağ üretiminde yalnızca petrol kökenli baz yağlar değil, sentetik baz yağlar da kullanılmaktadır. Mineral esaslı baz yağların özellikleri, ham petrolün özellikleri ile sınırlıdır. Ayrıca; son yıllarda dünyadaki ham petrol üretiminin azalması ile petrol fiyatlarında görülen hızlı artışlar, günümüzün gelişen teknolojisi sonucu daha zor şartlarda çalışabilecek yağlara gereksinim duyulması nedeniyle sentetik yağlayıcıların kullanılması ile ilgili çalışmalar gelişmiş ülkelerin gündemini uzun süredir meşgul etmektedir. Sentetik yağlar petrol esaslı olmayan kimyasal sentez yöntemleriyle elde edilmektedir. Kimyasal proseste sentetik yapıyı meydana getirecek hidrokarbon molekülleri boyut ve şekil bakımından birbirinin benzeri olacak biçimde tasarlanmakta, özenle düzenlenmiş bu yapısı sayesinde düşük sürtünme, düşük sıcaklık, en az aşınma, enerji (yakıt) tasarrufu gibi üstün özelliklere sahip olabilmektedir. Çok düşük sıcaklıkta kolay akar, çok yüksek sıcaklıkta incelmez. Yüksek oksidasyon ve ısıl mukavemeti sayesinde kullanım ömrünü uzatır. Laboratuar ortamında farklı bir teknoloji ile üretilen sentetik yağlar, mineral yağlara oranla daha yüksek ve daha düşük sıcaklıklar ile yüksek basınca karşı dayanıklıdır. Sentetik yağların 20

21 hammaddesi olan sentetik baz yağ, ileri teknoloji ile yoğun işlemlerden geçerek üretildiği için maliyeti yüksektir. Bu nedenle sentetik yağlar mineral yağlara göre çok daha pahalıdır. Dolayısıyla, ülkemiz şartları, ekonomik durum, mevcut bilgi birikimi ve ulaşılabilecek teknolojik seviye gibi hususlar göz önünde bulundurularak, proje konusu faaliyet kapsamında üretilecek olan madeni yağ prosesinde, sentetik baz yağ esas alınarak uygulanan teknoloji değil, petrol kökenli baz yağ esas alınarak uygulanan teknoloji seçilmiş bulunmaktadır. Đşletme tam kapasite ile faaliyete geçmesi halinde, tesiste kullanılacak makine ve teçhizatın isimleri, adetleri, özellikleri ve fonksiyonları aşağıdaki tabloda verilmiştir. 21

22 Tablo 4Tesiste Bulunacak Makine Teçhizat Listesi Makine Adı Adet Özellik Fonksiyon Kızgın yağ kazanı kkal Đhtiyaç duyulması halinde atık yağ tanklarının ısıtılması ve içerisindeki yağın akışkanlığının sağlanması Reaktör 1 10 m 3 Atık yağın fraksiyonel olarak destilasyonu Stok tankı 5 50 m 3 Atık yağ ön dinlendirme Geri kazanılmış baz 2 30 m 3 Stoklama yağ stok tankı Toplama tüpleri 3 7,5 m 3 Farklı fraksiyonlarda ayrışan ürünlerin ayrı ayrı toplanması Topraklama tankı 1 10 m 3 Malzemenin renginin açılması amacıyla yarı mamül maddenin ağartma toprağı ile işlem görmesi Harmanlama tankı 1 15 m 3 Madeni yağ üretimi ve gres üretimi için baz yağlarla katıkların uygun sıcaklıkta harmanlanması Orijinal baz yağ stok 1 30 m 3 Madeni yağ üretiminde ihtiyaç duyulacak baz tankı Plakalı filtre 1 40 ton/sa.isale ve mikron tutma Isı değiştirici (Eşanjör) 2 60x600 cm ebatında, düz boru demetli yağın stoklanması Hammadde olarak kullanılacak atık yağ içindeki kaba yabancı maddelerin tutulması Destilasyon işleminde buhar fazlarının soğutularak, fraksiyonel olarak ayrıştırılması Vakum pompası 2 11 kw Destilasyon işleminde kaynama noktasını düşürme Kızgın yağ pompası 1 7,5 kw Reaktörde işlem sırasında kızgın yağ devir daimi Sirkülasyon pompası 2 5,5 kw Topraklama tankında işlem sonucu yağlar süzülmek üzere 5,5 kw santrifüj pompası ile filtreye gönderilmektedir. Yine aynı pompa ile süzülen yağlar harmanlama tanklarına aktarılacaktır. Burada gerekli katıklarla harmanlanan yağlar 5,5 kw ile pompa ambalajlanacak şekilde doluma aktarılacaktır. Dişli pompa 3 7,5 kw Atık yağların reaktöre pompalanması, yarı mamül yağların ve ürünlerin transferinde kullanılacaktır. Vakum gaz hattı 1 1,5 kw Isı yağ transfer ve tahliye pompası Soğutma havuzu 1 15 ton su kapasiteli, kkal soğutma kapasiteli Eşanjörden ısından olarak gelen suyun soğutulması ve devir daim yaptırılması Dip tortusu stok tankı 1 50 m 3 Reaktör ve tanklarda biriken dip tortusunun biriktirilmesi Atıksu stok tankı 1 20 m 3 Tank ve reaktörde de kantasyondan meydana gelen atık suyun biriktirilmesi Fuel-oil tankı 1 3 ton Fuel-oilin depolanması 22

23 Tablo 5Tesiste Kullanılacak Tank Kapasitesi ve Adetleri Kullanım Amacı Adet Kapasite Reaktör 1 10 m 3 Stok Tankı 5 50 m 3 Geri Kazanılmış Baz Yağ Stok Tankı 2 30 m 3 Toplama Tüpleri m 3 Topraklama Tankı 1 10 m 3 Baz Yağlı Stok Tankı 1 30 m 3 Harmanlama Tankı 1 15 m 3 Madeni Yağ Stok Tankı 1 30 m 3 Dip Tortusu Stok Tankı 1 50 m 3 Atıksu Stok Tankı 1 20 m 3 Fuel-Oil Tankı 1 3 ton Laboratuvar Đdari bölümde, zemin katta, yaklaşık 25 m 2 lik bir alan, laboratuar ünitesi olarak tahsis edilecektir. Laboratuvarda yoğunluk, viskozite test cihazı (40 C C ölçme yapabilen), toplam baz/asit numarası, köpük karakteristiği, akma noktası ve parlama noktası tayin cihazı, terazi, ph-metre, etüv gibi gerekli cihazlar bulundurulacak olup, ağır metaller başta olmak üzere atık yağlarla ilgili olarak tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği nde belirtilen parametrelere yönelik gerekli analizler yapılabilecektir. Laboratuvar sarf malzemesi olarak, asitler, bazlar ve diğer standart malzemeler kullanılacaktır. Laboratuvarda 1 kimya mühendisi yer alacaktır. Çalışacak personel sayısı: Proje konusu faaliyet tam kapasite ile işletmeye alındığında, işletmede üç vardiya uygulanacak olup, atık madeni yağ geri kazanımı faaliyetinin ve madeni yağ üretimi 23

24 faaliyetinin yılda yaklaşık 300 gün gerçekleştirilmesi ve tesiste toplam 13 personelin görev yapması planlanmaktadır. Projenin Bedeli Söz konusu atık yağ geri kazanımı ve madeni yağ üretimi faaliyeti ile ilgili olarak kullanılacak makine ve ekipmanlar üretici firmadan paket olarak alınacaktır. Bu paket kapsamında; reaktör, eşanjör, kızgın yağ kazanı, destile kazanları, topraklama ve harmanlama tankı ile diğer yardımcı ekipmanların maliyeti yaklaşık olarak TL dir. Diğer yandan; baz yağ ve atık yağ stok tankları, çevre düzenlemesi, laboratuar kurulum maliyetinin de yaklaşık olarak TL olacağı hesap edilmiş ve toplamda TL lik bir yatırım maliyeti ortaya çıkmıştır. Tesisin faaliyete geçişi ÇED belgesinin alımının ardından gerçekleşecek olup mevcutta makine ekipman alımının bir kısmı gerçekleşmiştir. Alınan makine ekipmanların faturaları EK-3/ğ de yer almaktadır. Tesisin faaliyete geçmesi için gerekli makine ekipmanında yaklaşık TL civarında olması beklenmektedir. c) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.) c.1) Arazi Kullanımı Proje konusu faaliyet, Ankara Đli, Kazan Đlçesi, Keresteciler San. Sit. Saray Mh. Gimat Cad. 105 Sk. No:41/A (139 Ada, 12 Parsel) adresinde gerçekleştirilecektir. Proje alanı ve yakın çevresi sanayi amaçlı olarak kullanıma açılmıştır. Faaliyet alanı ve yakın çevresinde yer altı su kaynağı bulunmamaktadır. 24

25 Tablo 6Tesise ait Koordinatlar KOORDĐNATLAR KOORDĐNATLAR Koord. Sırası Sağa,Yukarı Koord. Sırası Enlem, Boylam Datum ED-50 Datum WGS-84 Türü UTM Türü COĞRAFĐK Koordinat No D.O.M 33 Koordinat No D.O.M -- Zon 36 Zon -- Ölçek Fak. 6 derecelik Ölçek Fak. -- Y (SAĞA) X (YUKARI) Y (SAĞA) X (YUKARI) UTM KOORDĐNAT FORMATI Y X COĞRAFĐ KOORDĐNAT FORMATI Y X

26 Faaliyet alanı ve yakın çevresini gösterir 1/25000 ölçekli Topoğrafikharita Ek.2/b de verilmiştir. Keresteciler Sanayi sitesinde bulunan 5939 m 2 lik tesis kullanılacaktır. Bu 5939 m 2 lik alanın 3560 m 2 lik kısmı kapalı alandan oluşmaktadır. Konuya ilişkinmakine yerleşim ve planıek.2/c de verilmiştir. c.2) Su kullanımı: Proje kapsamında herhangi bir inşaat işlemi gerçekleştirilmeyecek olup; sadece işletme aşamasında kullanılacak su miktarına ilişkin bilgiler verilmiştir. Đşletme Aşaması: Proje kapsamında; inşaat işlemleri gerçekleştirilmeyecek olup, işletme döneminde proses amaçlı ve sosyal tesislerde personelin günlük ihtiyaçları için su kullanımı olacaktır. Söz konusu proses suları ve personelin günlük ihtiyaçları için kullanılacak su, şehir şebeke suyundan temin edilecektir. Personelin içme amacıyla kullanacağı su ise; ruhsatlı damacana kaynak sulardan temin edilecektir. Çalışacak olan 13 personel için; kişi başına günlük 150 litre su hesabıyla günlük toplam 1,95 ton içme ve kullanma suyuna ihtiyaç duyulacaktır. Personelin içme suyu, Sağlık Bakanlığınca ruhsatlandırılmış damacana kaynak sularından temin edilecektir. Duş, tuvalet ve lavabo gibi ünitelerde tüketime verilecek olan kullanma suyu ise mevcut şebeke suyundan temin edilecektir. Proses amaçlı kullanılacak olan su; madeni yağ geri kazanım prosesinde reaktörden çıkan farklı fraksiyonlardaki ürünleri soğutmak amacıyla kullanılacaktır. Bu amaçla tesiste, reaktörden çıkan ürünler, eşanjörden geçirilecektir. Eşanjörden ısınmış olarak gelen su 1,5 ton kapasiteli soğutma kuleleri vasıtasıyla soğutulacak ve devri daim yaptırılacaktır. Bu sırada eşanjörden gelen suyun bir kısmı buharlaşacaktır ve buharlaşan su miktarı kadar su ilave edilecektir. Dolayısıyla günde bu amaçla 0,5 ton/gün su ilavesi yapılması planlanmaktadır. Proses amaçlı olarak gerekli su, mevcut şebeke suyundan temin edilecektir. 26

27 c.3) Kullanılan enerji türü: Đşletmede kullanılacak makine ve teçhizatların çalıştırılmasında elektrik enerjisi kullanılacaktır. Proseste kullanılacak reaktör ve kızgın yağ kazanında gerekli olan ısı; fuel-oil yakıtından sağlanacaktır. Ayrıcaproses kaynaklı açığa çıkacakgaz, hidrokarbon içerikli olduğundan tesiste ek yakıt olarak kullanılacaktır. Proses gazları bir vakum pompası vasıtasıyla toplanarak gaz scruber ünitesinde yıkandıktan sonra ayrı bir hatla taşınarak, prosesin yanma ünitesinde ek yakıt olarak kullanılacaktır. Diğer yandan ısınma amaçlı olarak elektrik enerjisinden yararlanılacaktır. Đşletmede ihtiyaç duyulacak ısının tamamı fuel-oil den temin edilecektir. Proses gereği kullanılacak olan tüm alet ve cihazların çalıştırılmasında ve ayrıca madeni yağ üretiminde kullanılan ve kontrollü bir şekilde ısı ayarlamasını gerektiren mikserin ısıtılmasında elektik enerjisinden yararlanılacaktır. Bunun dışında ihtiyaç duyulan tüm ısı için fuel-oil kullanılacaktır. Geri kazanım prosesinde kullanılacak olan reaktörde ihtiyaç duyulacak ısı brülör vasıtasıyla sağlanacak ve yakıt olarak fueloil kullanılacak olup reaktör ceketlerinde(cidarlarında) kızgın yağın (ısı transferi yağının) dolaşması vasıtasıyla ısı elde edilecektir. Planlanan proje kapsamında tesis edilmesi planlanan kızgın yağ kazanı ise reaktör ısıtma sisteminde arıza olması halinde ikincil olarak kullanılacak ve atık yağ tanklarında akışkanlığın sağlanmasının gerektiği durumlarda çift cidarlı olarak dizayn edilecek olan tüm tank ve reaktörün cidarları arasında dolaştırılması ve devri daim yaptırılması suretiyle sağlanacaktır. Tesiste; yılda yaklaşık kw elektrik enerjisi ve 600 ton/yıl fuel-oil yakıtı tüketilmesi planlanmaktadır.. Fueloil, koyu renkte, az akışkan bir petrol ürünüdür. Elektrik, ısı ya da buhar sistemlerinde kullanılabilen FuelOil, her türlü endüstriyel fabrika, tesis ve binalarda tercih edilmektedir. Kolay pompalanır, yanar ve tasarruf sağlar. Havayı kömüre göre daha az kirletir. Koyu renkte, az akışkan bir petrol ürünüdür. Alevlenme noktası minimum 66 C, kükürt oranı maksimum %4, viskozitesi maksimum 300 (SSF 50 C)'dür. 27

28 FuelOil; Doğaya ve insan sağlığına zararlı asit yağmurlarına neden olan kükürt atıklardan korunmak için üretilmeye başlanan FuelOilLight, düşük kükürt oranıyla (%1) çevre dostu bir yakıttır. Elektrik, ısı ya da buhar sistemlerinde kullanılabilen FuelOilLight, her türlü endüstriyel fabrika, tesis ve binalarda tercih edilmektedir. Çok daha akışkan olduğu için kolay pompalanır, yanar ve tasarruf sağlar. Baca gaz emisyonu yasal sınırlar içerisindedir. Kurulma aşamasında yüksek maliyetler yaratan desülfirizasyon ünitesine gerek bırakmaz. Fueloillight (%1 kükürtlü), kükürt atıklarının doğaya daha az zarar vermesi amacı ile üretilmeye başlanan doğa dostu bir yakıttır. FuelOilLight(%l kükürtlü), elektrik, ısı veya buhar ihtiyacı olan her türlü endüstriyel tesis, fabrika veya binalarda enerji kaynağı olarak kullanılabilir. Tüpraştan alınacak fuel-oil yakıtının fiziksel ve kimyasal özellikleri aşağıda verilmiştir. Tablo 9. Fuel-oil Yakıtının Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri Birim Değer Test Metodu Fiziksel Durum Renk Koku Sıvı Siyah Hidrokarbon kokusu Yoğunluk (15 o C) kg/m (maksimum) -TS 1013 EN ISO TS EN ISO Alevlenme Noktası o C 66 (minimum) TS EN ISO 2719 Viskozite (100 o C) cst 40(maksimum) TS 1451 EN ISO 3104 Kükürt % ağırlık TS EN ISO 8754 ç.) Atık Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz ve Benzeri) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri Proje konusu faaliyet kapsamında hali hazır bulunan fabrika binası kullanılacağından inşaat aşamasına ilişkin herhangi bir çalışma yapılmayacak olup, işletme aşamasında oluşacak atıklara ilişkin bilgiler aşağıda verilmiştir. 28

29 Katı atık: Evsel nitelikli katı atıklar: Đşletmede, günde toplam 13 personel görev yapacak olup, çalışanların günlük faaliyetleri sonucu oluşacak katı atık miktarının, kişi başına günlük 1,34 kg. (DĐE, Çevre Đstatistikleri, 2004) katı atık hesabıyla, toplam 17,42 kg/gün olması beklenmektedir. Herhangi bir kimyasal ve toksik madde içermeyecek olan söz konusu evsel nitelikli katı atığın toplanması, muhafazası ve nihai bertarafında tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliği esas alınacaktır. Bu kapsamda, daha ziyade, çalışanların yeme ve içme ihtiyaçları için tüketecekleri çeşitli gıda maddelerine ait ambalaj malzemeleri ile sebze, meyve ve diğer gıda maddesi artıkları evsel nitelikli katı atıkları meydana getirecektir. Çöp niteliğindeki organik yapılı maddeler, görüntü ve koku kirliliğine neden olmaması, haşerelerin beslenmesine ve üremesine ortam yaratmaması için, öncelikle sağlam plastik torbalara konularak ağzı kapalı, sızdırmaz, yıkanıp temizlenebilir kaplarda muhafaza edilecek ve günlük olarak Kazan Belediyesine ait temizlik hizmetleri tarafından toplanacaktır. Ambalaj Atıkları: Diğer yandan Kağıt ve karton ( ),cam ( ), plastik ( ), ve metal ( ) gibi yeniden değerlendirilebilir malzemelerden imal edilmiş olan ve günde azami katı atık miktarının %20 si kadar ambalaj atığı oluşmaktadır, (kaynak: GebzeYüksek teknoloji Enstitüsü.Türkiye'de ambalaj atıklarının karakterizasyonu geri kazanımı ve bertarafı konulu Tez çalışması) Bu nedenle günde azami 3,484 kg/gün (10,72 kg/gün x %20 = 3,484 kg/gün) kadar oluşması planlanan kağıt, plastik, cam ve metal gibi yeniden değerlendirilebilir malzemelerden imal edilmiş ambalaj atıkları ise ayrı ayrı toplanacak ve lisanslı geri kazanım firmalarına gönderilerek ekonomiye kazandırılmaları sağlanacaktır. Tıbbi Atık: Đşletmede, günde azami 13 personel görev yapacak olup, çalışanların tamamı sigortalı olacaktır. Çalışanlarda meydana gelebilecek hastalanma veya yaralanma halinde gerekli ilk müdahaleden sonra, hasta ve yaralı sağlık kuruluşlarına sevk edilecektir. Bu nedenle işletmede yataklı tedavi ünitesi bulunmayacağından tıbbi atık da meydana gelmeyecektir. 29

30 Ufak yaralanmalar için işletmede ilk yardım seti bulundurulacak, bu set içerisinde yer alan sargı bezi, yara bandı, atel, ağrı kesici, oksijenli su gibi malzemeler yaralanan işçi üzerinde kullanılacağından işletmede ayrıca bir tıbbi atık oluşmayacaktır. Evsel Sıvı atık: Tesisin tam kapasite ile faaliyete geçmesi halinde, işletmede görev yapacak olan 13 personelden 1950 litre/gün evsel nitelikli sosyal tesis sıvı atığı meydana gelecektir. Organik kirleticiler dışında herhangi bir tehlikeli ve toksik madde içermeyecek olan, söz konusu evsel nitelikli sosyal tesis sıvı atıkları tarih ve sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak Yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda doğrudan Keresteciler Sanayi Sitesine ait alt yapı sistemine verilecektir. Bitkisel Atık Yağ: Đşletme aşamasında yaklaşık 13 personel çalışacak olan tesiste, çalışanların yemek ihtiyacı izinli yemek fabrikalarından karşılanacaktır. Dolayısıyla tesiste bitkisel atık yağ oluşumu söz konusu olmayacaktır. PROSES ATIKLARI: Proses katı atıkları: Đşletmede ilk aşamada uygulanacak olan geri kazanım prosesinde katı, sıvı ve gaz atık meydana gelecektir. Genel olarak ifade edilecek olursa, prosese bağlı olarak meydana gelecek tüm katı atıklar tehlikeli atık kapsamında mütalaa edilecek ve bu atıkların toplanması, geçici olarak muhafazası ve nihai bertarafı tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda yapılacaktır. Meydana gelecek katı atıkların kaynakları, miktarı, taşınması ve nihai bertarafına ilişkin bilgiler tehlikeli atık başlığı altında aşağıda verilmiştir. Tehlikeli Atık: Proje konusu faaliyet işletmeye alındığında, iş akım şeması ve açıklama da belirtildiğigibi; Atık yağların işlenerek ürün hammadde yağının geri kazanılması 30

31 - Baz yağlar ve katkı maddeleri kullanılmak suretiyle madeni yağ üretimi olmak üzere biri diğerine bağlı iki ayrı proses uygulanacaktır. Madeni yağ üretimi prosesinde herhangi bir katı atık oluşması beklenmemektedir. Ancak kullanılmış madeni yağların geri kazanımı prosesinde, üç ayrı aşamada katı atık oluşması beklenmektedir. Tesiste oluşacak tüm tehlikeli atıkların geçici olarak ve sızdırmaz kaplarda muhafaza edilmesi için, taban ve duvarlarda sızdırmazlığı tam olarak sağlanmış, havalandırması ve aydınlatılması yeterli düzeyde yapılacak, kapısı, sorumlusunun denetiminde sürekli kilitli bulundurulacak Tehlikeli Atık Geçici Depolama Alanı ünitesi tesis edilecektir. 1. Piyasadan toplanan ve lisanslı araçlarla işletmeye getirilen 1. kategori atık yağlar (hammadde) hammadde depolama tanklarına alınmadan önce içerisinde bulunabilecek kaba yabancı maddelerin tutulması amacıyla mikron filtreden geçirilecektir. Kullanılacak olan 1890 ton/yıl kadar hammaddenin filtrelerden geçirilmesi sonucu 10 ton/yıl kadar tutulması beklenen kaba yabancı maddeler içeren ve tehlikeli atık kapsamında mütalaa edilecek olan atık filtre oluşacaktır. Bu atık filtreler tehlikeli atık depolama ünitesinde muhafaza edilerek izinli ve lisanslı geri kazanım tesislerine gönderilecektir. Dolayısıyla filtrelerde tutulacak kaba yabancı maddelerin toplanması, taşınması ve nihai bertarafı tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak yapılacaktır. 2. Yine, kullanılmış madeni yağların işlenmesi prosesinde, reaktörün dibinde, kullanılacak olan 1890 ton hammaddenin yaklaşık % 4u kadar, yani 75,6 ton/yıl kadar oluşması beklenen dip bakiyesi de tehlikeli atık kapsamında değerlendirilecek, ağzı kapaklı plastik bidonlar içinde ve tehlikeli atık depolama ünitesinde geçici olarak muhafaza edildikten sonra izinli asfalt üretim tesislerine gönderilecek olup, bunun mümkün olmaması durumunda ise; izinli ve lisansı bulunan bertaraf tesislerine gönderilecektir. Bu malzemenin de muhafazası ve nihai bertarafı tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliği doğrultusunda yapılacaktır. 3. Diğer katı atık ise, kullanılmış madeni yağın geri kazanımı prosesinde, son işlem olarak, elde edilen ürün hammadde yağının ağartma toprağı ile işleme tabi tutulması aşamasında meydana gelecektir. Ağartma işlemi sonrası malzemenin filtre presten geçirilmesi ile tutulacak olan katı atığın, kullanılacak olan hammaddenin % 0,9 u kadar, yani yaklaşık 15 ton/yıl kadar oluşması beklenmektedir. Diğer katı atıklar gibi bu katı atık da 31

32 madeni yağ ile kontamine olduğundan tehlikeli atık kapsamında mütalaa edilecek olup, ağzı kapaklı plastik bidonlar içinde ve tehlikeli atık depolama ünitesinde geçici olarak muhafaza edildikten sonra izinli ve lisansı bulunan bertaraf tesisine gönderilecektir. Dolayısıyla bu katı atığın da muhafazası ve nihai bertarafı tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda yapılacaktır. 4. Ayrıca tesise kabul edilen, hammadde olarak kullanılacak malzemeden kaynaklı patlayıcı ve parlayıcı maddeler için alınacak önlemler şunlardır. - Tam koruyucu elbise ve solunum cihazı kullanılacak ve göz elbise cilt temasından kaçınılacaktır. - Isı kaynaklarından, kıvılcım ve açık ateşten uzak tutulacaktır. - Đyi havalandırılmış ortamlarda muhafaza edilecek ve kullanılacaktır. - Kişisel koruyucu olarak gözlük, maske, eldiven güvenli ayakkabı ve giysi kullanılacaktır. - Sigara, yiyecek ve içecek ihtiyaçları belirtilen alanlarda giderilecektir. Tehlike durumunda yapılması beklenen davranışlar; - Kapalı yerdeki yangınlar koruyucu elbise ve oksijen maskesi kullanılan eğitilmiş personel tarafından söndürülmelidir. - Küçük yangınlarda kuru kimyasal, köpük, su sisi ve karbondioksit tipi yangın söndürücüler kullanılmalıdır. - Büyük yangınlarda itfaiyeye haber verilmelidir. - Yangına asla su ile müdahale edilmemelidir. Laboratuar Atıkları: Laboratuar atıkları sızdırmaz ağzı kapaklı kaplarda biriktirilecek olup, lisanslı bertaraf tesislerine gönderilecektir. Yılda azami 20 kg laboratuar atığı oluşması planlanmaktadır. Kontamine Ambalaj Atıkları: Đşletmede ikinci aşama olarak uygulanacak olan madeni yağ üretimi prosesindeki işlem, yalnızca, elektrik enerjisinden elde edilecek kontrollü ısı altında çalıştırılacak olan mikserde, ürün hammadde yağı ve baz yağ ile katkı maddelerinin belirli oranlarda fiziksel olarak karıştırılması olup, bu aşamada katı, sıvı veya gaz atık oluşmayacaktır. 32

33 Yılda yaklaşık 750 ton kadar kullanılacak olan katkı maddelerine ait plastik ambalajlardan yine yılda azami 1,5 ton kadar ambalaj atığının oluşacağı, bu atıkların, tesis içinde planlanan izolasyonu ve sızdırmazlığı tam olarak sağlanmış kapalı alanda (tehlikeli atıkları geçici depolama ünitesi), ahşap ızgaralar üstüne istif edilerek geçici olarak muhafaza edilmesi ve belirli sürelerle lisans izni bulunan bertaraf tesisine gönderilmesi planlanmaktadır. Tehlikeli atıkların muhafazası ve bertarafı tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak yapılacaktır. Proses kaynaklı sıvı atıklar: Proses amaçlı kullanılacak olan su; madeni yağ geri kazanım prosesinde reaktörden çıkan farklı fraksiyonlardaki ürünleri soğutmak amacıyla kullanılacaktır. Bu amaçla tesiste, reaktörden çıkan ürünler, eşanjörden geçirilecektir. Eşanjörden ısınmış olarak gelen su 1,5 ton kapasiteli soğutma kuleleri vasıtasıyla soğutulacak ve devri daim yaptırılacaktır. Bu sırada eşanjörden gelen suyun bir kısmı buharlaşacaktır ve buharlaşan su miktarı kadar su ilave edilecektir. Dolayısıyla günde bu amaçla 0,5 ton/gün su ilavesi yapılması planlanmaktadır. Dolayısıyla tesiste prosesten kaynaklı herhangi bir sıvı atık oluşumu söz konusu olmayacaktır. Proses Gaz atıklar: Đşletmede kullanılacak makine ve teçhizatların çalıştırılmasında elektrik enerjisi kullanılacaktır. Proseste kullanılacak kızgın yağ kazanında gerekli olan ısı; fuel-oil yakıtından sağlanacaktır. Diğer yandan ısınma amaçlı olarak elektrik enerjisinden yararlanılacaktır. Tesiste; yılda yaklaşık kw elektrik enerjisi ve 600 ton/yıl fuel-oil yakıtı tüketilmesi planlanmaktadır. Đşletmede yakma ve yanma gazlarından dolayı bir emisyon oluşacaktır. Dolayısıyla Kızgın yağ yakma kazanı ve reaktörden kaynaklı bir emisyon oluşacaktır. Yakma kazanından kaynaklanacak emisyon değerlerinin tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nde belirtilen sınır değerlerin altında olacağı düşünülmektedir. 33

34 Prosesten oluşan gaz atıklar ise; atık yağın içerisinde bulunan ve faz ayrıştırma ünitesinde vakumlu pompa vasıtasıyla ayrıştırılacak olan yaklaşık 189 ton/yıl kadar gaz, hidrokarbon içerikli olduğundan tesiste ek yakıt olarak kullanılacaktır. Tesis dışına, bitki, hayvan ve insan sağlığına zararlı olabilecek koku, uçucu madde ve kimyasal madde deşarj edilmeyecek, tesis içinde, uygulanacak olan proses gereği oluşacak olan koku, vakumlu koku giderme sistemleri ile bertaraf edilecektir. ÇED prosedürünün tamamlanmasını müteakip, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği doğrultusunda emisyon kaynaklarının tespiti, gerekli ölçüm ve analizlerinin yaptırılması, yanma gazlarının miktar ve niteliğinin belirlenmesi gibi işlemler tamamlanacak ve tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan Çevre Đzin ve Lisans Yönetmeliği doğrultusunda gerekli başvuru yapılarak Çevre Đzni /lisansı alınacaktır. Gürültü: Proje konusu faaliyet alanında arazinin hazırlanmasına ve inşaatına yönelik herhangi bir işlem yapılmayacaktır. Đşletme aşamasında gürültü kaynağı oluşturan makine ekipman listesi ve bunlardan kaynaklanacak gürültü miktarları aşağıda verilmiştir. Yapılması planlanan faaliyetin gerçekleştirileceği tesiste işletme aşamasında kullanılacak araç-ekipman miktarları ve gürültü seviyeleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 7Araçların Gürültü Seviyeleri Gürültü Kaynağı Adet Müsaade Edilen Ses Gücü Seviyesi (db/pw) Pompa Kompresör Yukarıda verilmiş olan gürültülerin mesafeye göre dağılımları aşağıda verilmiştir. 34

35 Çalışma sırasında tesis sahasında oluşacak ortalama ses basınç seviyesi; Her bir gürültü kaynağına ait ses gücü düzeyi için 500, 1000, 2000 ve 4000 Hz arasındaki 4 oktav bandında dağılım hesaplanmış ve aşağıdaki tabloda verilmiştir. Lw(i) = 10* log (10 (Lw/10) /4) Lw= Kaynağın ses gücü düzeyi (db) Tablo 8Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı Gürültü Ses Gücü Düzeyi (db) Kaynağı 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz Toplam Pompa 98,98 98,98 98,98 98,98 98,98 Kompresör 108,98 108,98 108,98 108,98 108,98 Toplam ses gücü düzeylerinin 4 oktav banda da eşit olarak dağıldığı varsayılmaktadır. Lp =L W + 10* log Q/47tr 2 Lpi = Kaynakların r mesafedeki serbest alanda gürültü basınç düzeyleri (db) L w = Kaynağın ses gücü düzeyi (db) Q= yönelme katsayısı (engebeli alanlar için Q = 1) r = Kaynaktan uzaklık (m) Her kaynağın 4 oktav bandında ses basınç düzeyi yukarıdaki formüle göre hesaplanarak aşağıdaki tabloda verilmiştir. 35

36 Tablo 9Kullanılacak Araçların Ses Basıncı Düzeyi Mesafelere bağlı olarak her frekanstaki atmosferik yutuş değerleri erleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. A at m = 7.4* 10-8 * (f 2. r)/φ = Đletilen sesin frekansı ( ) r = Kaynaktan uzaklık (m) Φ= Havanın bağıl nemi (Etimesgut Meteoroloji Đstasyonu için %60,7 alınmıştır.) 36

37 Tablo 10Mesafelere Bağlı Olarak Atmosferik Yutuş Değerleri Atmosferik yutuş değerlerinin düşülmesinden sonra her bir kaynağın 4 oktav bandındaki nihai basınç seviyeleri Lpt = Lp-A atm formülünden hesaplanarak aşağıdaki tabloda verilmiştir. 37

38 Tablo 11Nihai Ses Düzeyi A ağırlıklı ses düzeylerinin hesaplanması için aşağıdaki tabloda yer alan düzeltme faktörleri kullanılmıştır. Tablo 12Oktav Bantlarındaki Düzeltme Faktörü 38

39 Yukarıdaki tabloda verilen düzeltme faktörleri ile yapılan hesaplamalar sonucuna göre her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandında ses düzeyleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 13Ses Düzeyi Her bir gürültü kaynağının aynı anda çalışması durumunda oluşacak eşdeğer ses düzeylerinin mesafelere göre dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir. L gündüz = L eq L eq = 10 log Σ LT/10 39

40 Tablo 14Toplam Ses Düzeyleri Yukarıda hesaplanan gürültü seviyeleri dikkate alındığında 250 metre içinde 60 dbanın altına düşecek olup; bu değer tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinde belirtilen kabul edilebilir değerlerin altında kalmaktadır. Faaliyet alanı içerisinde gürültünün azaltılması ve maruz kalınmasının minimum düzeye indirilmesiyle alakalı yapılacak iş ve işlemler yukarıda belirtilen yönetmelikler baz alınarak çalışanlara başlık, kulaklık veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilecek ve çalışanlara belirli zamanlarda dinlenme süreleri verilecektir, işletme içerisinde tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan Đşçi Sağlığı ve Đş Güvenliği Tüzüğü nde belirtilen hususlara riayet edilecektir. Tablo 15Ek-VII de Tablo 4. Endüstri Tesisleri Đçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri 40

41 Đşletme aşamasında gürültünün azaltılması ve maruz kalınmasını minimum düzeye indirilmesiyle alakalı yapılacak iş ve işlemler yukarıda belirtilen yönetmelikler baz alınarak çalışanlara gerekirse başlık, kulaklık veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilecek ve çalışanlara belirli zamanlarda dinlenme süreleri verilecektir, işletme içerisinde tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nde belirtilen usul ve esaslara ve tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan Đşçi Sağlığı ve Đş Güvenliği Tüzüğü nde belirtilen hususlara riayet edilecektir. d) Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanacak Kaza Riski Tesise ait Acil Eylem Planı Ek-3/g de verilmiştir. Tesiste meydana gelebilecek olası bir yangın, patlama, sabotaj, doğal afet ve kaza gibi durumlarda yapılması gibi bir durumda yapılması gereken ilk yardım müdahaleleri hususunda çalışacak personellere gerekli eğitimler verilecektir. Olası bir kaza ve yaralanmaya karşı ilk yardım dolabı bulundurulacaktır. Ayrıca telefonlar haberleşme imkanı bulunacağından kaza sonucu oluşacak acil bir durumda en yakın sağlık kurumundan gerekli yardım istenebilecektir. Elektrik çarpması olabilecek elektrik panosu vb. kritik yerlerde yalnızca yetkili personelin kullanabileceğinin belirtildiği uyarı levhaları bulundurulacaktır. Meydana gelebilecek olası bir yangına karşı tesiste gerekli tüm önlemler alınacaktır. Faaliyet kapsamında yangın söndürme cihazlarının kontrolleri düzenli olarak yaptırılacak ve bu cihazların kullanımı konusunda personelin bilgilendirilmesi sağlanacaktır. Olası bir yangın durumunda en yakın itfaiyeye haber verilecektir. Doğal afet ve kaza, sabotaj vb durumlarda uygulanacak müdahale planı şekilde verilmiştir. 41

42 Şekil.3 Doğal afet, kaza, sabotaj vb Durumlarda Uygulanacak Müdahale Planı 2. PROJE YERĐ VE ETKĐ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĐKLERĐ a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi ve Benzeri) Proje konusu faaliyet; Ankara Đli, Kazan Đlçesi, Keresteciler San. Sit. Saray Mh. Gimat Cad. 105 Sk. No:41/A adresinde, 5939 m 2 lik yüzölçümlü alan içerisinde, 3560 m 2 lik kapalı alanda yapılacaktır. Faaliyet alanı ve yakın çevresinde okul, hastane, konut vb. hassas yapılar bulunmamaktadır. Tesis, imarlı alan içerisinde sanayi sitesi içerisinde bulunmaktadır. Faaliyet alanına en yakın yerleşim yeri Saray Köy mahallesi olup, tesisin 2500 metre kuzeyinde yer almaktadır.. Tesisin 600 metre güneydoğusundan Îstanbul-Ankara (E89) karayolu, 2300 metre kuzeyinden Ankara-Kazan D750 karayolu geçmektedir. 42

43 Konuya ilişkin; faaliyet alanına ait KoordinatlarEk.l de,yer Bulduru Haritası, Tesis yeri ve çevresini gösterir 1/25000 ölçekli Topoğrafik harita, Yerleşim Planı, Đl Deprem Haritası Ek.2 de, Vekaletname, Taahhütname, Đmza Sirküleri, Tapu Belgesi, Kira Sözleşmesi, Yapı Kullanım Đzin Belgesi, Đmar Durumu Ek.3 deverilmiştir. b) Ek-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak Korunması Gereken Alanlar 1.Ülkemiz mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar a) Milli Parklar Kanunu nun 2 nci maddesinde tanımlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen "Milli Parklar", "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiat Koruma Alanları",bulunmamaktadır. b) Kara Avcılığı Kanunu uyarınca belirlenen "Yaban Hayatı Koruma Sahaları, Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları", bulunmamaktadır. c) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" başlıklı (a) bendinin 1 inci, 2 nci, 3 üncü ve 5 inci alt bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma Alanı" olarak tanımlanan ve aynı Kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı Kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar, bulunmamaktadır. ç) Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri Đstihsal ve Üreme Sahaları, bulunmamaktadır. d) Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17 nci, 18 inci, 19 uncu ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar, bulunmamaktadır. e) Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği nde tanımlanan alanlar, bulunmamaktadır. f) Çevre Kanunu nun 9 uncu maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan edilen alanlar, bulunmamaktadır. g) Boğaziçi Kanunu na göre koruma altına alınan alanlar, bulunmamaktadır. ğ) Orman Kanunu uyarınca orman alanı sayılan yerler, bulunmamaktadır. h) Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar, bulunmamaktadır. ı) Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar, bulunmamaktadır. 43

44 i) Mera Kanununda belirtilen alanlar, bulunmamaktadır. j) Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde belirtilen alanlar.bulunmamaktadır. 2.Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli alanlar a) "Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi" (BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan "Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları"nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, "Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları", bulunmamaktadır. b) "Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar, bulunmamaktadır. 1) "Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol" gereği ülkemizde "Özel Koruma Alanı" olarak belirlenmiş alanlar, bulunmamaktadır. 2) Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan "Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit" listesinde yer alan alanlar, bulunmamaktadır. 3) Cenova Deklerasyonu nun 17 nci maddesinde yer alan "Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar, bulunmamaktadır. c) "Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi"nin 1 inci ve 2 nci maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan "Kültürel Miras" ve "Doğal Miras" statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar, bulunmamaktadır. ç) "Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi" (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar, bulunmamaktadır. d) Avrupa Peyzaj Sözleşmesi. 3. Korunması gereken alanlar a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar ve benzeri), bulunmamaktadır. b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı, bulunmamaktadır. c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi geçmeyen 44

45 derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler, bulunmamaktadır. ç) Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları, bulunmamaktadır. d) Bilimsel araştırmalar için önem arz eden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar.bulunmamaktadır. JEOLOJĐK ÖZELLĐKLER Bozkır Formasyonu (Tbo): Alacalı jips, alacalı jipsli mam, mavi ve yeşil tüfit, az çakıltaşı, kumtaşı ve çamurtaşından meydana gelmiştir. Birim kapalı bir havzadaki playa gölünde oluşmuş olup, kalınlığı 500 metre civarındadır. Bozkır Formasyonu Beypazarı Formasyonu üzerinde uyumsuz olarak yer almaktadır. Birimin yaşı Üst Miyosen dir. Đç Anadolu Volkanitleri (Ti): Birim, aglomera, tüf, andezit, trakiandezit, riyolit, bazalt ve tüfitlerden meydana gelmiştir. Đç Anadolu Volkanitleri çok geniş alanlarda yayılım göstermekte ve çok büyük kalınlıklara erişmektedir. Volkanitler, gerek karayollarının gerekse inşaat sektörünün çeşitli bölümlerinin en büyük hammaddesini oluşturmaktadır. Birim Eosen- Oligosen-Miyosen yaşlıdır. Gölbaşı Formasyonu (Tg): Bozdağ Bazaltı üzerinde açısal uyumsuz olarak yer alan Gölbaşı Formasyonu gri, boz, kırmızı renkte tutturulmamış ve az tutturulmuş çakıltaşı, kumtaşı, miltaşı ve az çakıltaşından meydana gelmiştir. Birimin yaşı Pliyosen dir. Alüvyon (Qal): Bölgede Mürted Ovası nda Ova Çayı ve Kurtboğazı Dereleri boyunca çökelmiş 1-15 km eninde ve m kalınlığında olup, kil, silt, kum ve çakıllardan meydana gelmiştir. Kuvatemer yaşlı birim kendinden yaşlı birimlerin üzerine uyumsuz olarak gelmektedir. 45

46 HĐDROJEOLOJĐK ÖZELLĐKLER Bölgede akifer özelliğine sahip en önemli birim Kuvaterner yaşlı Alüvyonlardır. Alüvyonların kum ve çakıl seviyelerinde iyi kalitede ve bol miktarda yeraltı suyu bulunmaktadır. Bunların dışında Gölbaşı Formasyonunun kum ve çakıl seviyelerinde de yeraltı suyu bulunmaktadır. Faaliyet sahası ve yakın çevresi Mürted Ovası içerisinde kalmaktadır. Mürted Ovası nda içme ve kullanma amaçlı olarak D.S.Î. ve Köy Hizmetleri tarafından çok sayıda kuyu açılmıştır. Alüvyon ve Gölbaşı Formasyonları üzerinde açılan bu kuyuların derinlikleri metre. Statik seviyeler metre arasında değişmektedir. Alüvyon ve Gölbaşı Formasyonları üzerinde açılan kuyuların debileri ise 7-27 lt/sn arasında değişmektedir. Ova boyunca açılan çakıl ve kum ocakları yeraltı su seviyesini düşürmüş, kuyuların askıda kalıp, kurumasına neden olmuştur. Bölgede yeraltı sularının beslenimi, yağışlar, yüzeysel suların yeraltına süzülmesi ile yeraltı suların boşalımı ise, kaynaklar, içme ve kullanma amaçlı olarak açılan kuyular vasıtasıyla olmaktadır. Bölgede termal ve jeotermal sıcak su kaynağı olarak Mürted Ovası nda Kının ve Karalar civarında toplam debileri 4,4 lt/sn olan iki sıcak su kaynağı bulunmaktadır. Bu sıcak su kaynakları kireçtaşları ve metamorfik şistler arasında gelişen faylar boyunca görülmektedir. Kaynakların sıcaklıkları 28 C civarındadır. Bu kaynağın faaliyet alanına olan uzaklığı 10 km civarındadır. DOĞAL AFET DURUMU Faaliyet alanı ve yakın çevresi tarih ve 96/8109 sayılı kararı ile belirlenen Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası nda 3. Derece Deprem Bölgesi içerisinde kalmaktadır. (Bkz. Ek.2/ç) 46

47 Faaliyet alanı ve yakın çevresinde sel, heyelan, kaya yuvarlanması gibi bir durum söz konusu değildir. 4) Meteorolojik ve Đklimsel Özellikler Ankara ili Etimesgut Meteoroloji Đstasyonundan alınan 20 yıllık ( ) Ortalama ve Ekstrem Kıymetler Meteoroloji Bülteni incelenerek çıkartılmıştır. Toz modellemesinde kullanılan meteorolojik veriler aşağıda verilmiştir. 47

48 Tablo 16Etimesgut Meteorolojik Elemanlar Tablosu ( ) 48

49 Tablo 17Etimesgut Esme Sayılarına Göre Rüzgar Verileri ( ) Şekil 3Esme Sayılarına Göre Rüzgar Gülü Diyagramı 49