Astım Tedavisine Yönelik Hasta Bilgilendirme. Kolaylık. Yüksek etki.

Transkript

1 Astım Tedavisine Yönelik Hasta Bilgilendirme Kolaylık. Yüksek etki.

2 İçindekiler 01. Giriş: Astım nedir? Nefes yolunda neler yaşanır? Astımda can sıkıcı üç şey gerçekleşir Astımda tipik olarak hangi semptomlar ortaya çıkar? Astım farklı formlarda ortaya çıkar Tanı koyma Astım tedavisinde hedefler Astımla normal bir yaşam! İlaç tedavisi Tedavinin başarısı düzenli olarak test edilmelidir. Astım günlüğü, zirve akım değeri vs İlaçsız önlemler Tedavinin önemli parçası Astım ve spor ayrılmaz bir bütündür! Astım ve çalışma Astımla seyahat Astım ve gebelik/ emzirme Akut astım nöbetinde ne yapmalı? Sakinliğinizi koruyun! Dozaj aeresolü kullanım ipuçları Dozaj aerosolünün zorlukları nelerdir? Bu noktada bir hava haznesi size yardımcı olabilir Toz inhalatörünün kullanım ipuçları Dozaj aerosolünün, hava haznesinin vs. temizlenmesi Notlar Yararlı adres ve bağlantılar 46

3 Giriş: Astım nedir? 01 Nefes yolunda neler yaşanır? 02 Astım, kronik nefes yolu (bronşlar) iltihaplanmasıyla dışarıdan gelen belli uyarılara karşı aşırı hassasiyet oluşması ve böylece bu uyarılara karşı nefes yolunun daralmasıdır. Bunun sonucu olarak nefes verirken astım krizine bağlı nefes zorluğu, öksürük, balgam çıkarma görülür ve hırıltı duyulur. Astım sık görülen bir rahatsızlıktır: Almanya daki çocukların yüzden 10 u ve yetişkinlerin yüzde 5 i bu rahatsızlıktan musdariptir.* Dünya genelinde yaklaşık 300 milyon kişide bu hastalığa rastlanır. Astımın görülme sıklığı son on yılda özellikle sanayileşmiş uluslarda gözle görülür artış göstermiştir. Aslında bu rahatsızlığın kesin sebebi henüz keşfedilememiş olsa da, nefes yollarında meydana gelen alerjik rahatsızlıklar; örn. saman alerjisi, ciddi risk faktörleri oluşturur, ancak yine de çevrenin etkisi ve bu rahatsızlığa yatkınlık da oluşmasında büyük rol oynar. Astım günümüzde tedavisi mümkün bir rahatsızlık olduğu için normal yaşamı kısıtlamaz ve sizi engellemez. Ancak tedavisi kişinin büyük ölçüde sorumluluk almasını gerektirir. Bunun için hastalığın incelenmesi özellikle önemlidir. Bu broşürle bu rahatsızlığı daha iyi anlamanız ve onu her zaman kontrol altında tutmanız için bu yolda astımla ilgili ilk bilgileri size ulaştırmayı amaçlıyoruz. :: Akciğer, vücuda yaşamsal önemi olan oksijeni sağlar. Nefes aldığımızda aynen bir ağacın büyümesine benzer şekilde içeri çekilen hava burundan veya ağızdan geçerek nefes yoluna ilerler: Hava ilk olarak çatallanarak iki adet ana bronşa dönüşen nefes borularına ulaşır. Bu bronşlar ağacın dallarına benzer şekilde dallanarak uzar ve uzadıkça daralır. En küçük dallanmalar, yani bronşioller en sonda salkım şeklindeki, bronşiollerle aynı hizada bulunan ve kan damarlarından oluşan kalın bir ağla sınırlarına ulaşan akciğer peteklerine ulaşır. Akciğer, yaklaşık 300 milyon kadar kalınlaşmış, çeperleri toplamda ortalama 100 m² lik bir alan oluşturan akciğer petekleri ihtiva eder. Üst solunum yolları (burun, ağız, boğaz), nefes borusu ve bronşlar havayı akciğer peteklerine iletme görevine sahiptir. Akciğer peteklerinin çeperlerinden havadan alınan oksijen dokular ve organlar yoluyla kana gönderilir ve böylece yaşamsal öneme sahip oksijen vücuttaki hücrelere depolanır. Aynı zamanda nefes dışarı verilirken, akciğer peteklerindeki karbondioksit de (hücrelerdeki hava dönüşüm süreci sonucunda oluşan atık ürün) kan yoluyla havaya geri verilir. Sağlığınız ve geleceğiniz için her şey gönlünüzce olsun, Mundipharma nefes yolu ekibi Nefes alıp verme sırasında akciğerlerde bir hava dönüşümü yaşanır: Oksijen kana * Stock S et al. Eur Respir J, 2005 alınır ve sonrasında tek tek organlara iletilir. Hava dönüşümünde atık ürün olarak 5 4 karbondioksit nefesle dışarı verilir.

4 Nefes yolları silyalı epitel denen özel bir mukozayla kaplıdır. Bu silyalı epitelin işlevleri aşağıdaki gibidir: Yabancı partiküllerin nefes yollarından uzaklaştırılması İçeri nüfuz eden hastalık yapıcı ajanların atılması Astımda can sıkıcı 03 üç şey gerçekleşir :: Akciğerler kendi kendini temizler Nefes alma sırasında oksijenin yanı sıra toz ve duman veya bakteriler ve virüsler gibi kirli partiküller de havayla birlikte akciğerlere taşınır. Bu tür partiküllerin içeri sızmasından bizi korumak üzere nefes yolu silyalı epitel denen özel bir mukozayla kaplanmıştır. Bu mukoza dokusu genel anlamda ince ve hareketli tüycükleri (silyalı tüycükleri) üzerinde bulunduran sayısız hücreden oluşur. Bu arada transparan, yoğun akışkan sümüksü doku üreten goblet hücreleri denen hücreler yer alır, bunlar sümüksü dokuyu nemli tutmaya ve içeri sızmaya çalışan partikülleri yakalamaya yarar. Ayrıca bu salgıda ek olarak bakteriler ve virüsler gibi içeri sızmaya çalışan hastalık yapıcıları yok edebilen ve böylece ilk savunmayı sağlayan bağışıklık hücreleri bulunur. Silyalı tüycüklerin dalgalı hareketiyle partiküller gırtlağa doğru yönlendirilerek burada yutulurlar ve mide bağırsak kanalıyla dışarı atılırlar. Sigara içerken veya nefes yolları enfeksiyonunda bu silyalı tüycüklerin işlevi sınırlandırılır ve sümüksü salya da öksürükle birlikte dışarı çıkar. :: Bronş mukozasının aşırı hassasiyet kazanması Astımlı kişilerde bronş mukozası, belli ve aslında zararlı uyaranlara karşı aşırı hassasiyet kazanır. Bu uyaranlara örnek olarak bitki ve ağaç polenleri, hayvan tüyleri ve ayrıca soğuk hava ve duman verilebilir. Virüsler, bakteriler veya stres ve psikolojik zorlamalar astım krizinin başlaması için teşvik edicidir. Her astımlı tetikleyici (uyarıcı) olarak tanımlanan bu tür birçok uyarıya farklı şekilde ve çeşitli sıklıklarda tepki gösterir. Aşırı hassasiyet nefes yolu mukozasında kronik iltihaplanma reaksiyonuna yol açar. :: Bronş mukozasında kronik iltihaplanma Bir astımlının nefes yolundaki mukoza (yani silyalı epitel) sürekli olarak iltihaplıdır. Bu nedenle nefes yolu şişer ve transparan, kıvamlı, yapışkan ve silyalı tüycüklerin hareketini zorlaştıran bir sümüksü salgı meydana getirir ve bu salgı öksürükle dışarı atılmak zorundadır. Mukozanın şişmesi ve balgam, bronşları daraltır. Daralmanın miktarına göre astım atakları arasında da buna bağlı olarak öksürük ve nefes alıp vermede zorlaşma meydana gelir. Böylece silyalı epitel nefes yolunun temizleme ve atık sistemini meydana getirir. Astım ise bu sistemin zarar görmesi sonucu oluşur. 6 7

5 Astımda tipik olarak hangi semptomlar ortaya çıkar? 04 :: Atağın yapısına bağlı olarak bronşlarda daralma Birçok hafta içinde henüz bronşlarda iltihaplanma görüldüğünde, tetikleyici faktörlerle birlikte akut şikâyetler (astım atakları) ortaya çıkabilir. Aktarıcı maddelerin serbest bırakılmasıyla nefes yollarının ciddi ölçüde daralması sonucu kas sistemine geçici kramplar girer. Öksürük ve kısmen kıvamlı, transparan salgı Nefes alıp vermede zorluk/nefes darlığı Hırıltılı veya vınlamalı nefes alıp verme ( hırıltı ) Göğüste sıkışma hissi Her hastada astım farklı şekilde kendini gösterir. Birinde yalnızca ara sıra semptomlar görülürken, bir diğerinde hiçbir şikâyet görülmeyebilir. Bu, bronşlarda devam eden iltihaplanmanın boyutuna bağlı olarak değişir. Akut astım atağında bu şikâyetler artar. Normal Nefes yolunun daralması ayrıca aşağıdaki üç faktöre yol açar: Bronş kas sisteminin kasılması Mukozanın şişmesi Sümüksü salgının aşırı üretimi Daralmış İçeri çekilen veya dışarı verilen hava artık engelsizce nefes yolundan girip çıkamaz: Akut astım atağı sırasında nefes zorluğu, ıstırap düzeyine ulaşan öksürükler vb. görülür. 1 Bronş kas sistemi 2 Mukoza (iltihaplı ve şişmiş) 3 Sümüksü salgı üretimi 8 9

6 Astım farklı türlerde ortaya çıkar 05 Tanı koyma 06 Astımın türüne göre farklı uyarıcılar semptomları tetikler. Astım türleri şu şekilde farklılık gösterir: Alerjik astım Alerjik olmayan astım İkisinin karışımı Alerjik astım saman nezlesi ve nörodermitten şikâyetçi çocuklarda ve genç yetişkinlerde daha sık görülür. Bununla beraber astımla bağlantılı şikâyetler alerjen olarak adlandırılan gerçekte zararsız maddelerle tetiklenir. Tipik alerjenler çiçek polenleri, hayvan tüyleri, ev tozu akarları, küf mantarları ve yiyecek maddeleri (örneğin fındık) şeklindedir. Astım, mevsimsel alerjenlerle tetiklenirse, bu duruma mevsimsel astım denir. Bu alerjen dahilinde diğerlerinin yanı sıra ağaç ve ot polenleriyle birlikte küf mantarları yer alır. Kaldı ki bu tür astımı olan hastalar mevsimi semptomsuz da geçirebilir. Alerjik olmayan astımı olanlar belirli olmayan uyaranlara karşı reaksiyon gösterebilirler. Akut enfeksiyonlar, fiziksel yorgunluklar, stres, soğuk hava, atık gazlar veya sigara dumanı astım semptomlarının tetikleyicileri olabilir. Gece gelişen astımda vücut işlevleri kısmen durdurulmuştur. Tansiyon ve kalp atışı düşer. Buna ilaveten bronşların çalışması zayıflar ve böylece bronşlar daralır. Astımlılarda bu semptomlar sağlıklı kişilere göre daha sık ortaya çıkar. Bunun haricinde organizmanın iltihaplama eğilimi geceleri artar, çünkü iltihaplanma engelleyici özellikler içeren kortizol üretimi saat 2 ila 4 arasında azalır. Bütün bunlar daralmayı güçlendirir ve bronşlarda kramplara yol açar. :: Anamnez alma Astım şüphesi varsa doktorunuz hastalık geçmişinizle ilgili şu gibi sorular sorar: Bu şikâyetler ne zaman, ne sıklıkta ve hangi durumlarda ortaya çıkıyor? Alerjiniz var mı? Hangi diğer rahatsızlıklar ortaya çıkıyor? Yakın ailenizde nefes yolu rahatsızlıkları var mı? :: Fiziki muayene Akciğerlere hafifçe vurularak ve akciğerler dinlenerek hâlihazırda ilk belirtiler alınabilir: Astım rahatsızlığı durumunda, nefes vermede tipik, doğal olmayan sesler duyulur. Karışık tür sıklıkla alerjik astım şeklinde gelişir, rahatsızlık süresince alerjiye yol açmayan tetikleyiciler eklenir. O halde bu türde hem alerjenler hem de önceden belli olmayan uyaranlar astım şikâyetlerini ortaya çıkarabilir. Şikâyetlerin ne zaman ve nerede ortaya çıktığıyla ilgili kendi kendinize gözlem yaparsanız ve gerekli görüldüğünde günlük tutarsanız, doktor muayenesine 10 oldukça yardımcı olursunuz. Bu, doktorunuza muhtemel tetikleyicilerle ilgili ipuçları verir. 11

7 :: Alerji tanısı alma Alerjik astımda tetikleyici alerjenlerin tespit edilmesi için cilt incecik delinerek ve farklı alerjenlerin ortaya çıkması sağlanarak prik testi gerçekleştirilir. Cildin gösterdiği reaksiyon mevcut alerjilerle ilgili açıklama getirir. Alternatif olarak tetikleyici olduğundan şüphelenilen belli alerjenlere karşı kanda antikor üretilebilir. :: Akciğer fonksiyonunun ölçülmesi ( spirometri ) Spirometri, akciğer fonksiyonunun değerlendirilmesinde en geçerli yöntemdir. Bahsedilen spirometre yöntemiyle ölçüm yapılırken, nefes alıp verme akım hızından elde edilen, akciğer fonksiyonunu değerlendirmeyi sağlayan iki değer alınır. Bir saniye kapasitesi (FEV1): Maksimum güçle derin nefes aldıktan sonra bir saniye içinde dışarı verilebilen hava miktarıdır. ital kapasite (VC): Derin nefes aldıktan sonra maksimum toplam dışarı verilebilen hava miktarıdır. Bu değerlerin aralarındaki ilişki ve ayrıca tek başına bir saniye kapasitesi nefes yolunun ne kadar açılabildiğiyle ilgili bilgi ortaya koyar. Astım, dolayısıyla nefes yolundaki daralma azaltılabilir, diğer deyişle tedavi edilebilir. Bunu test etmek için akciğerin fonksiyonu bronşları genişletici bir ilacın solunmasından önce ve sonra belirlenir: İlacı aldıktan sonra bir dakika kapasitesi görülür şekilde düzelir, bu da tedavi edilebilir olduğunu kanıtlar. :: Diğer tetkikler Gerekli görülürse, röntgen, EKG ve ultrason tetkiki gibi farklı tetkikler uygulanabilir. Diğerlerinin yanı sıra bu tetkikler farklı muhtemel rahatsızlıkların sebebinin belirlenmesine yardımcı olur

8 Astım tedavisinde hedefler: astımla normal bir yaşam! 07 İlaçlı tedavi 08 Optimum bir astım tedavisinde öksürük ve nefes zorluğu gibi semptomlar seyrekleştirilir, akut astım atakları engellenir, hastanın yaşam kalitesi arttırılır, akciğerin fonksiyonu iyileştirilir, çocuklarda ve gençlerde büyüme ve gelişme sırasında astımın etkileri minimuma indirilir Modern bir astım tedavisi yalnızca ilaç kullanmaktan geçmez. Hastalar için eğitici etkinlikler ve günlük yaşamda bazı davranış kurallarının belirlenmesi gibi ilaçsız önlemler de bir o kadar önemlidir. İlaç tedavisi ve ilaçsız önlemlerden yardım alarak astımın tamamen kontrol altında tutulması amaçlanır. :: İyi kontrol edilen astım şu şekillerde tanımlanır: * Gece şikâyetleri son bulur Zaruri ilaçların haftada maksimum iki kez kullanımı Günlük yaşamda nefes darlığı son bulur Astım atakları görülmez Akciğer fonksiyonu normale döner, yani zirve akım değerleri mavi alanda gözlemlenir (bkz. Bölüm 9) Astım ilaçlarının kullanımı çoğunlukla soluma şeklinde olur. Yalnızca istisnai durumlarda veya oldukça zorlayıcı türlerde ilaçlar tablet veya iğne şeklinde verilir. Solumayla içe çekilerek kullanılan ilaçlar doğrudan akciğerde etki etmesi beklenen noktalara gönderilir. Böylece daha hızlı etki göstererek, daha az yan etkilere yol açabilir. :: Zaruri ilaçlar - akut atak durumunda nefes yolunun hızla genişletilmesi! Zaruri ilaçlar (= acil durum ilaçları) akut astım semptomları görüldüğünde kullanılır: Bronşların genişleyebilmesi için kısa sürede nefes yolundaki kas sistemini rahatlatır. Nefes almak tekrar rahatlar. Keza spor faaliyetlerine başlamadan önce astım atağı riskini azaltmak için uygulanabilir. Bu ilaç grubunun en önemli temsilcisi hızlı etki eden Beta-2 sempatomimetik ilaçlardır. Etkileri birkaç dakika içinde görülür, ancak birkaç saat içinde (4-6) semptomlar geri döner. İltihaplanmaya karşı herhangi bir etkileri olmadığından ve çok sık kullanıldıklarında istenmeyen etkiler (örn. kalp ritminde yükselme, huzursuzluk) ortaya çıkabileceğinden, çok sık kullanılmamalıdırlar. Zaruri ilaçların sık kullanımı ayrıca astımın yeterli düzeyde kontrol altına alınmadığını gösterir ve doktor muayenesinin gerekliliğine işaret eder! İlaç örnekleri: Salbutamol, Fenoterol, Terbutalin * İyi kontrol edilen astımın kriterleri Ulusal Astım Bakım Standartları, Versiyon /2011 de belirlenir

9 Kortizondan korkmayın! Kortizon preparatları genelde kilo alma, deride incelme, osteoporoz riskinde artış ve çocuklarla gençlerde büyümede gecikme gibi yan etkileri beraberinde getirdiğinden, artık solunum yoluyla alınan kortizon genellikle düzenli olarak kullanılmamaktadır. Bu yan etkiler normal şartlarda solunum yoluyla alınan tedavide görülmemektedir, çünkü alınan doz oldukça düşüktür. :: Uzun süreli ilaçlar Semptomların önlenmesi! Uzun süreli ilaçlar zaman içinde ve önleyici şekilde etki eder. Hâlihazırda hiçbir semptom görülmüyorsa bile ilaçlar düzenli olarak alınmalıdır, ancak bu şekilde astım kontrol altına alınabilir! Bronşların iltihaplanarak tıkanmasına karşı alınan önemli, uzun süreli ilaçlar solunumla bağlantılı kortizon preparatlarıdır. Diğer bir zayıf, iltihaplanma önleyici ilaç da oral yolla alınan Montelukast tır. Yoğun alerjik astımda alerjik reaksiyonları yatıştırmak amaçlı bir ilaç (Omalizumab) iğneyle verilebilir. İlaveten şikâyete bağlı olarak uzun süre etkili, bronş genişletici ilaçların düzenli şekilde kullanılması gerekebilir. :: Kortizon preparatları bronşlardaki iltihaplanmaya karşı savaşır Solunumla içe çekilen kortizon en etkili uzun süreli ilaçtır ve astım tedavisinden çıkarılması düşünülemez: Kortizon, şişme ve sümüksü doku üretimini dindirmek için bronş mukozasının iltihaplanmasıyla savaşır. Akut semptomların, yani akut astım ataklarının gözle görülür şekilde azaltılması için bronşlardaki hassasiyeti giderir. ltihaplanmanın ilerlemesini engeller ve iltihaplanma sebebiyle rahatsızlığın ilerlemesini önler. İlaç örnekleri: Fluticason, Budesonid, Beclometason Zaman zaman kortizon tedavisinde lokal yan etkiler ortaya çıkabilir: ses kısıklığı ve mantar enfeksiyonu (ağız mantarı). Sonuncudan genellikle solumayla alınan ilacı kullandıktan sonra her seferinde ağzı iyice çalkalayarak veya dişleri fırçalayarak veya ilacı öğünden önce alarak kaçınabilirsiniz. :: Uzun süre etkili Beta-2 sempatomimetik ilaçlar bronşları birkaç saat boyunca genişletir Düşük dozda kortizon solunarak kapsamlı şekilde kontrol altına alınamayan astım rahatsızlıklarında bronş genişletici ilaçlardan oluşan, iltihaplanmayı engelleyici kortizon tedavisi eklenir: uzun süre etkili Beta-2 sempatomimetik ilaçlar. Böylece atak meydana geldikten sonra ilk dakikada alınan Formoterol ün etkisi 12 saate kadar sürerek nefes yolunu geniş tutabilir. Bu nedenle Formoterol, etki oluşumu açısından hızlı etkili Beta-2 sempatomimetrik ilaçlar sınıfında yer alır. İlaç örnekleri: Salmeterol, Formoterol Astım tedavisi için bir kortizon preparatı ve gerektiğinde bronş genişletici bir ilaç yeterli olmazsa, hem düşük dozda kortizon hem de uzun süre etkili Beta-2 sempatomimetrik madde içeren solunumla alınan sabit bir ilaç kombinasyonu bulunur

10 Astım günlüğü, zirve akım değeri vs. 0 6 Ölçümle ilgili önemli noktalar: Ölçümler sabahları ve akşamları ilaçlar alınmadan önce, diş fırçalanmadan önce, (diş macununun içinde bulunan mentol bu değeri yanıltabilir) ayrıca her zaman aynı vücut pozisyonunda, en iyisi oturarak veya ayakta yapılmalıdır. Tedavi devam ederken, ilaçların yeterli şekilde etki edip etmediği veya doz düzenlemesinin gerekip gerekmediği düzenli olarak kontrol edilmelidir. Doktorun bunları yapabilmesi için de hastanın desteğine ihtiyaç duyulur! Bu noktada astım günlüğü önemli rol oynar: Böylece hasta günlük olarak gösterdiği semptomları, kullandığı zaruri ilaçları ve zirve akım değerlerini kaydeder. Bu günlük sayesinde doktor tedavinin işleyişiyle ilgili ilk işaretleri elde edebilir ve gerekli tedavi düzenlemelerini ele alabilir. Tedavinin başarısı düzenli olarak test edilmelidir. :: Zirve akım ölçümüyle evden kendi kendine kontrol :: Zirve akım ölçümünün gerçekleştirilmesi 1. Ölçüm yapmadan önce ölçüm göstergesinin skalasını sıfıra getirin, dik oturun veya ayakta durun. 2. Cihazı yatay şekilde ağzınıza tutun (ölçüm skalasına temas etmeyin). 3. Derince nefes alıp, havayı kısa süre tutun. 4. Dudaklarınızın arasında boşluk kalmayacak şekilde ağızlığın etrafını dudaklarınızla sarın, hızlı ve güçlü şekilde tek seferde havayı dışarı verin (sanki mum üflüyormuş gibi). 5. Ölçüm göstergesi üflediğiniz havayla birlikte hareket edecektir. Zirve akım değerini ölçüm göstergesinden okuyun. 6. Ölçümü en az 2 kere daha tekrarlayın, en doğru değeri astım günlüğüne not edin. 7. Cihazı temizleyin. :: Zirve akım değerinin değerlendirmesi renk şemasına göre yapılır: Deutsche e Atemwegsliga e. V. Benim Mein Deutsche Atemwegsliga e. V. Astım günlüğünü Benim Asthma-Tagebuch Mein Astım günlüğünü Asthma-Tagebuch Nefes yollarının genişliğinin ölçümü için zirve akımmetre denen pratik bir cihaz kullanılır. Hava dışarı verilirken maksimum akımı (zirve akımı) ölçer ve nefes yolunun genişliğiyle ilgili bir tahminde bulunur. Nefes yolu daralır veya genişlerse, dışarı verilen havanın akım hızı ve zirve akımı azalır Astım günlüğünü internet sitemizden sipariş verebilirsiniz: www. mundipharma.de En iyi kişisel değer, şikâyetlerinizin tamamen azaldığı durumda (ilaç kullanırken de) belirlenir, diğer tüm değerler en iyi değerle ilişkilendirilir. Zirve akım değeri ölçümü astımın kötüye gitmesi durumunda ilk uyarı sinyalini verebilir. Bu durumda tedavinin gözden geçirilmesi için en kısa zamanda bir doktora görünmelisiniz. Rahatsızlığın ilerleyişini değerlendirmek üzere elbette yalnızca tek bir değer yeterli olmaz, ancak özellikle ölçüm değerlerindeki değişme belirleyicidir

11 İlaçsız önlemler Tedavinin önemli parçası 10 :: Renk şeması Yeşil Sarı = Zirve akım değeri, kişisel en iyi değerin % 80 %100 üne eşittir: Tedavi başarılı. = Zirve akım değeri en iyi değerin % 50 % 80 ine eşittir (bazı durumlarda öksürük, balgam çıkarma, geceleri nefes zorluğu gibi semptomlarla birlikte): O zamana kadar kullanılmış uzun süreli ilaçlar artık yeterli gelmiyordur veya ilaçlar düzenli kullanılmamıştır. Öneri: Önünüzdeki günler için bir doktordan randevu alın veya ilaçları yeniden düzenli olarak alın. Hedef, yeniden yeşil alana gelmektir. Kırmızı = Zirve akım değeri en iyi değerin % 50 sinden daha düşüktür (sürekli devam eden şikâyetlerle birlikte): Acil durum ilaçlarının alınması ve nefes rahatlatıcı bir vücut duruşunun benimsenmesi gerekir. Öneri: İlacı solunumla içinize çektikten sonra şikâyetler hala devam ediyorsa, acil doktoruna başvurun. Şikâyetler yatıştıktan sonra bile sürekli olarak tedavinin denetlenmesi için doktora görünün. Yaşam alışkanlıkları ve rahatsızlığa karşı doğru tavrın takınılması en az ilaçlı tedavi kadar önemlidir! :: Kesinlikle gerekli: Sigarayı bırakın! Astım hastalarının derhal sigarayı bırakması ve pasif içicilikten de kaçınması gerekir, çünkü sigaranın içinde iltihaplı mukoza tarafından daha kolay emilen parçacıklar ve zararlı maddeler bulunur ve bunlar da ilaveten zarar verebilir. :: Nefes eğitimi: Doğru nefes almanın öğrenilmesi Özel egzersizlerle nefes kas sistemi güçlendirilebilir. Belli nefes teknikleri ve vücut duruşunun korunması nefes zorluklarında yardımcı olur ve henüz başlamış bir atağı, nefes yolu daralmasını rahatlatır. Bu teknikler psikoterapi veya hasta eğitimi çerçevesinde öğrenilebilir. :: Ölçüm sıklığı: Ne kadar sık ölçüm yaparsanız, o kadar iyidir! Ölçüm sabah ve akşam olmak üzere günde iki defa yapılmalıdır. Değerler en az 4 haftadan fazla süre boyunca stabil kalırsa, günlük tek ölçüm yeterli olabilir. Nefes yolu enfeksiyonu, keskin değişim gösteren zirve akım değerleri, astım semptomlarının kötüleşmesi, tedavinin değiştirilmesi veya şikâyetlere çözüm aranması gibi özel durumlarda ölçüm sıklığı arttırılmalıdır

12 :: Tetikleyicilerden uzak durun: Alerjenlerden kaçının Uyaranların (örn. çiçek poleni) astım şikâyetlerine neden olduğu biliniyorsa, bunlardan olabildiğince uzak durulmalıdır. :: Rahatlama egzersizleri: Sakinliğinizi her zaman olabildiğince koruyun! Yoga veya otojen eğitim şeklindeki rahatlama teknikleri akut nefes zorluğunu rahatlatır. Bu önemlidir, çünkü sinirlenmek nefes darlığını kötüleştirir ve ayrıca alınan nefes miktarını azaltır. Rahatlama egzersizleri nefes zorluklarını yaratan veya bu şikâyetleri güçlendiren stresi azaltır. :: Aşırı kilolardan kurtulun Aşırı kilolu olmak astıma olumsuz etki eder, çünkü astımlı hastalar vücutlarını zorladıklarında daha çabuk nefes darlığı yaşarlar. Bu nedenle, vücut ağırlığının normale indirilmesi semptomların iyileştirilmesine katkıda bulunur. Hayvan tüyü alerjisi: Hayvanlarla temastan kaçının. Ev tozu akarları alerjisi: Bu alerjenler toz içinde yaşayan ev tozu akarlarının dışkılarıdır. Evdeki yastık, örtü, halı, perde vb. gibi toz tutuculardan uzak durun. Döşek ve yatak örtülerinin toz tutmayan özel türlerini tercih edin. Polen alerjisi: Polen takvimini takip edin! Polen değişim zamanlarında açık havada vakit geçirmeyin ve pencereleri kapatın veya pencerelere polen geçirmeyen tel takın. Uyumadan önce duş alın ve saçınızı iyice yıkayın, gün içinde giydiğiniz kıyafetleri yatak odanızdan uzak tutun. :: Çok önemli: Hasta eğitimleri Hasta eğitimlerine katılmanız mutlaka gerekir. Çünkü sadece rahatsızlığıyla iyi geçinenler onu kontrol altında tutabilirler. Bu eğitimlerin içeriğinde özellikle rahatsızlığın ortaya çıkışı, yaşamsal alışkanlıkların değiştirilmesi, yazılan ilaçlarla ilgili bilgiler, akut astım atağında doğru davranışlar, özel nefes alma teknikleri ve bireysel imkânlar ve tedavinizin birlikte takip edilmesi yer alır. En doğrusu tedavinizi üstlenen doktorunuzdan veya hastanenizden yakınınızdaki güncel eğitim fırsatlarıyla ilgili bilgi almanız olacaktır

13 Astım ve spor ayrılmaz bir bütündür! 11 Vücut egzersizleri genel dayanıklılığınızı ve kapasitenizi arttırır ve akciğer fonksiyonunu düzenler. Böylece astım semptomları azaltılabilir. İdeal olarak yüzme, bisiklete binme, yürüyüş ve tempolu yürüyüş dayanıklılık arttırıcı spor türleridir. Bunları yaparken kendinize aşırı yüklenmemeye çalışın. İlk egzersize başlamadan önce, kapasitenizi öğrenmek için doktor muayenesi yararlı olacaktır. Spor yaparken zaruri ilaçlarınız her zaman ulaşabileceğiniz yerde bulunmalıdır. Her egzersizden önce nefes yolunu yavaş yavaş bu yüke alıştırmak için yaklaşık 15 dakikalık ısınma süresi gereklidir. Düzenli olarak egzersiz yapın: ideal olarak haftada 3 5 kez. Kapasitenizin sınırını zorlamayın. İlk defa egzersiz yapanlar yavaş yavaş başlamalıdır ve aşamalı olarak kapasitelerine yüklenmelidir. Uygun egzersiz koşullarının sağlanması halinde astım hastalarının kendi kendilerine performans sporları yapmaları mümkündür. Ancak, bazı astım ilaçları doping maddesi olarak geçtiğinden, medikasyon önceden özel doktorunuzla görüşerek belirlenmelidir. Bu konuda özel eğitim almış koçlar ve danışman doktorlar eşliğinde sürdürebileceğiniz bireysel eğitim programları sunan yerel akciğer spor grupları bulunur. Bu tür spor gruplarıyla ilgili daha fazla bilgi ve iletişim bilgilerine şu internet sitesinden ulaşabilirsiniz:

14 Astım ve çalışma 12 Yaşamınızı nasıl sürdüreceğiniz bireysel alacağınız bir karardır. Gerekirse, işten ayrılarak astım tetikleyici bu maddeler uzak durulmalıdır. Şikâyetlerin azalması veya tamamen yok olması, diğer sebeplerin yanı sıra şikâyetlerin ne kadar süredir var olduğu ve tanı konana kadarki akciğer fonksiyonuna bağlıdır. İşte astım sorunları yaşıyorsanız, bunların farklı sebepleri olabilir. Çalışma ortamı ve orada yaptığınız iş zaten var olan astımınızı kötüleştirebilir veya vücudunuzda yeni bir astım rahatsızlığı gelişmesine sebep olabilir. İkinci halde mesleğe bağlı gelişen astımdan bahsedilir. Bu, iş yerine bağlı gelişen astım vakalarının yüzde dokuz ila on beşine tekabül eder. Tipik olarak bu vakalarda bu rahatsızlık, ilk defa astımı tetikleyici faktörlerin bulunduğu çalışma ortamında yaklaşık bir veya iki yıl çalıştıktan sonra ortaya çıkar. :: Aşağıdaki tetikleyiciler astım semptomlarını ortaya çıkarabilir/ olumsuz etkileyebilir: Doğal maddeler (polenler, hayvan kılları, tüyler) Tozlar (odun tozu, taş tozu, toner tozu, ev tozu) Kimyasallar (cilalar, yapıştırıcılar, boyalar, koku veren maddeler, çözücü maddeler) Küf sporları Klimayla kurutulmuş hava Vücudun fazla yüke maruz kalması Nefes alınan havanın sıcaklığında ani değişimler ve aşırı soğuklar Stres seviyesinin yüksek olması Pastanelerdeki maddeler (un tozu, maya, pasta malzemeleri) Çalışma ortamında bu tür tetikleyiciler bulunuyorsa ve astım şikâyetleriyle etkileşim gösteriyorsa, mesleki rahatsızlıklarla ilgili işyeri doktoruna, tedaviyi yürüten doktora veya amirinize danışmakta tereddüt etmeyin ve birlikte asıl sebebi arayarak bir çözüm bulun. Astım rahatsızlığının mesleki olup olmadığını ortaya çıkarmak için çalışma günleri içinde ve hatta hafta sonlarında veya tatil günlerindeki şikâyetler karşılaştırmalı olarak incelenmelidir. Belirgin farklılıklar teşhis edilirse, iş yeri doktoruna veya tedaviyi yürüten doktora başvurmayı düşünmelisiniz. Bu kişiler size sonrasında hangi adımları atacağınızla ilgili danışma sağlayabilirler. Şüphe durumunda, mesleki bir rahatsızlık olarak kabul edilen astım konusunda müracaatta bulunabilirsiniz. Bilinen bir mesleki astımınız varsa farklı hizmetler talep edebilirsiniz. Bu durumda astım rahatsızlığınızın mesleki olarak kabul edilmesi için şartlar, rahatsızlığınızla mesleğiniz arasında nedensel bir ilişki, zararlı etkiler ve astım şikâyetlerinin bulunmasıdır. :: Astım şikâyetlerine önleyici şekilde etki etmek için ne yapılabilir? Astımı tetikleyen maddelerden uzak durulmalıdır Bulunulan odalar gün içinde iyi havalandırılmalıdır Hava nemlendirici (atomizör değil!) kullanılmalıdır Polen sezonlarında mümkünse pencerelere polen teli takılmalıdır Saksı bitkilerinin toprağı sık değiştirilmeli, kuru bitki kültürleri tercih edilmelidir Yazıcı/fotokopi makinesi bulunan odalarda fazla durulmamalıdır Çalışma alanı yüzeyi her gün nemli bezle temizlenmelidir Rahatlama teknikleriyle stres azaltılmalıdır Haftada birden fazla kez veya iş çıkışında akşamları dayanıklılık egzersizleri yapılmalıdır 26 27

15 :: Nelerden kaçınmak gerekir? Sigara Tozlu odalarda durma Toz tutucu eşyaların (dekorasyon malzemeleri, halı kaplama taban) saklanması Klima kullanmak Büyük miktarda oda spreyleri ve temizlik malzemeleri kullanmak Sık sık dış ve iç hava değişimi (sıcaklık dalgalanmaları, aşırı soğuk) :: Bana hangi meslek uyar? Bir astım hastasının iş seçiminde rahatsızlığının asıl sebebi belirlendikten sonra mesleğe/iş yerine karar verilmesi önemlidir. Genel anlamda astımlılar için ağır fiziksel yükleme yapılan, yüksek sıcaklık değişimlerinin olduğu, hava neminin aşırı olduğu, toz, buhar, çözücü maddenin yoğun olarak bulunduğu veya alerji tetikleyici maddelerle temasın olduğu işler uygun değildir. Astım hastalarına uygun olmayan iş kolları (astım tetikleyicilerin bulunduğu işler) Pastacılık, mutfak (örn. un tozu) Bakım meslekleri ve çok sayıda tıpla ilgili meslekler (örn. lateks & dezenfektan maddesi) Hayvan bakımı, tarım ve ormancılıkla ilgili işler, bahçecilik ve çiçekçilik (örn. polen, hayvan alerjenleri) Ağaç işçiliğiyle ilgili meslekler (örn. odun tozu) Matbaacılık ve fotoğrafçılık (örn. boyalar, çözücü maddeler, tasarımcılık) Metal işçiliği (örn. kaynak tozu) Kuaför, kozmetikçi (örn. boyalar ve açıcı maddeler) Yapı işçiliği/ ressamlık/ boyacılık/ fayans ve çini ustacılığı (örn. yapıştırıcı, cilalı, izosiyanatlar) Kimyasal sanayi ve toz ve toz ve kimyasallarla temas gerektiren diğer endüstriyel meslekler Yeraltı inşaatı, maden işletmeciliği (örn. toz) Astım hastalarına uygun olan iş kolları Satışla ilgili işler Büro işleri Teknik meslekler (örn. bilişimcilik) İdari meslekler (örn. resmi kurumlarda) Zararlı maddelerin bolca bulunduğu çalışma alanlarındaki el işçiliğiyle ilgili meslekler (örn. optikçi) İletişim ve medya branşlarındaki mesleklerи (örn. gazeteci) Pedagojik meslekler (örn. öğretmen, eğitmen) Sosyal meslekler (örn. sosyal hizmet çalışanı, danışman) Toz ve kimyasalların yoğunlukta bulunmadığı endüstriyel meslekler (örn. ince tesviyeci) Alerjik olunan maddelerle temasın olmadığı tıbbi meslekler (örn. psikoterapist) Öneri: Bir iş arkadaşının rahatsızlığınızla ve akut astım atağı durumunda yapılması gerekenlerle ilgili 28 bilgilendirilmesi oldukça yararlı ve güven verici olabilir. 29

16 Astımla seyahat 13 Astım iyi kontrol altına alınırsa, seyahat etmek hiçbir sorun yaratmaz. Tam tersine, hava değişimi ve dinlenme pozitif etki edebilir. Ancak yılın en iyi zamanlarının tadını çıkarmak isteyenler planlama yapmaya da biraz zaman ayırmalıdır. Deniz kenarı veya dağ eteklerine seyahat önerilir. Bu yerlerde hava daha temiz ve daha az polen yüklüdür. Ev tozu akarları bile m yüksekliğine kadar daha az miktarda bulunur. Büyük şehirlere seyahat hava kirliliği nedeniyle ve ayrıca havadaki zararlı maddeler ve ozon değerleri nedeniyle astım hastalarına pek uygun değildir. Seyahate çıkmadan çok önce seyahat bölgesinde yakında doktor muayenehanelerinin bulunup bulunmadığı ve bunların yerleri araştırılmalıdır; seyahatte ise iletişim bilgileri her zaman ulaşılabilir yerde tutulmalıdır. Güneşlenirken Dağlarda Sonunda tatil Deniz kendarında Seyahat için her zaman yeterli ilaç alınmalıdır, seyahatten dönmenizde bir gecikme olursa bunun beklenmeyen sonuçlarına karşın bavula küçük bir seyahat paketi eklenmelidir. Astım, dünya üzerinde uzak bölgelere uçakla seyahat etmenizi tam anlamıyla imkânsızlaştırmaz. Uçak biletinizi almadan önce, tedavinizi üstlenen doktorunuzla planladığınız seyahatin ve özellikle de bir uzun mesafe uçuşunun size uygun olup olmadığını kararlaştırmalısınız. Bir uçak seyahatine çıkacaksanız, bavulunuzu kaybetmeniz durumunda yeniden uğraşmamanız için ilaçlarınızı el bagajınıza almalısınız. Özellikle de dozaj aerosolü gibi akışkan ilaçlar güvenlik kontrollerinde sıkıntı çıkmaması için açılıp kapanabilir transparan bir poşete konarak yanınıza alınmalıdır. (Bazı astım ilaçları yüksek hava nemliliği sebebiyle olumsuz etkilenebilir.) Lütfen şunlara dikkat edin: Astım rahatsızlığı kontrol altına alınmayan hastalar genellikle dalma sporu için uygun değildir, çünkü dalarken atak yaşama riski yüksektir. Astımı kısmen kontrol altına alınmış, efor astımı bulunan veya astımı soğukla tetiklenen hastaların da dalma sporundan uzak durmaları önerilir. Astımı kontrol altına alınmamış hastalar, yalnızca belli koşullarda dalabilirler. Doktorunuza danışın! Klimalı otel odalarındaki kuru ve soğuk hava nefes yollarını tahrik edebilir. Mümkünse, klimalar kapatılmalıdır. Bazı oteller halihazırda alerjileri olan kişilere yönelik, sigara içilmeyen, klimasız, içinde halı ve oda çiçekleri bulunmayan odalar sunar. Ayrıca bu odalardaki yataklar ve yatak örtüleri alerjenlere karşı koruyucu özelliktedir

17 Astım ve gebelik / emzirme 14 Gebelikte görülen astım haricinde ilaçlı astım tedavisi almak mümkündür. Konuyla ilgili sorularınıza ilgili doktorunuzdan yanıt alabilirsiniz. Hamilelik astım rahatsızlığının seyrini hem pozitif hem negatif etkileyebilir. Bu rahatsızlığın iyi kontrol edilmesi oldukça önemlidir, çünkü ataklarla seyreden kötü bakılmış astım esas olarak cenin için astım ilacı kullanmaktan daha tehlikelidir. Kontrol altına alınmamış astım, ceninin oksijen desteğine etki edebileceği gibi, düşük kiloda doğum veya erken doğum riskini arttırabilir. Astım rahatsızlığının tedavisine bu nedenle gebelikte de şikâyetleri ortadan kaldırma hedefiyle devam edilmeli ve acil durum spreyi olabildiğince az tercih edilmelidir. Gebelik sırasında tedaviyi üstlenen doktor ayrıntılı şekilde bilgilendirilmelidir. Zaruri durumlarda bu ek muayeneler yapılmalı ve gerektiğinde kişisel tedavi önerilmelidir. Şimdiye kadar aldığınız tedaviyle astımınız kontrol altına alınabildiği sürece mevcut bir uzun süreli ilaç ve solunumla kullanılan ve bilinen Beta-2 karşıtı zaruri bir ilaçla tedaviye devam edilebilir. Astım ilaçlarının solunum yoluyla alınması sırasında etken maddelerin yalnızca az bir miktarı dolaşım sistemine karışır ve oradan da cenine geçer. :: Astım atağı Bir astım atağının tedavi edilmesi alışıldığı üzere benzer yollarla gerçekleştirilir. Yoğun astım atakları, anne adayına ve bebeğe yeterli oksijen sağlandığından emin olmak için hastanede yatılı acil hasta şeklinde ele alınır. :: Emzirme dönemi Emzirme döneminde astım tedavisine aynı şekilde devam edilmelidir. Astımın iyi şekilde kontrol altına alınması önemlidir. Dolayısıyla tedavinizi üstlenen doktor gözetiminde gebeliğiniz sırasında da başarısı kanıtlanmış 32 bir tedavi alabilirsiniz. 33

18 Akut astım nöbetinde ne yapmalı? 15 Sakinliğinizi koruyun! Acil durumlarda soğukkanlı davranabilmek için hasta eğitimlerinde doğru davranış yöntemlerini ve rahatlatıcı nefes alma tekniklerini öğrenin. Akut astım atağı yaşandığında hasta artık nefes alamaz: Bronş kas sistemine kramplar girer, mukoza şiddetli şekilde şişer ve artan düzeyde kıvamlı, katı akışkan bir sümüksü salgı salgılar. Bu sırada bronşlar daralır ve hava akışı önemli ölçüde azalır. En önemlisi nefes alıp verme engellenir. :: Böylece şunlar ortaya çıkar: Şiddetli nefes tıkanıklığı Zirve akım değerlerinde azalma Nefes alıp vermede vınlama sesi Göğüste sıkışma hissi Nefeste tutukluk/ hızlı hızlı soluma Konuşamama Çok şiddetli nefes tıkanıklığında mavimsi renge bürünme Boğulma korkusu Kalp ritminde artış Akut astım atağı, anında ele alınması gereken ciddi, yaşamı tehdit etme potansiyeli taşıyan bir durumdur. Çoğunlukla astım atağı öncesinde zirve akım değerinin kötüleşmesiyle kendini belli eder. Bu nedenle zirve akım değerinin düzenli ölçülmesi önemlidir! Diğer uyarı semptomları şunlardır: nefes tıkanıklığının veya öksürüğün artması (özellikle geceleri), vücut dayanıklılığında azalma, zaruri ilaçların kullanımında artış, enfeksiyon belirtileri (örn. ateş, sarımsı-yeşilimsi balgam). Akut atak durumunda en önemlisi, sakinliğinizi korumanızdır! Panik yaparsanız, nefes düzeyiniz düşer, bu da nefes tıkanıklığını ayrıca zora sokar. 1. Nefesi rahatlatıcı bir vücut duruşu edinin (örn. kaleci duruşu, faytoncu oturuşu) ve bu duruşu bozmayın. Benzer şekilde duvara da yaslanabilirsiniz (resme bakınız). Önemli olan göğüs kafesi üzerine binen yükü azaltmak için omuzların yukarı kaldırılmasıdır. Dudakları daraltarak nefes vermek solunum yollarını açık tutar ve bu sayede solunum kolaylaşır. Bu konuyla ilgili bilgilere şu internet adresinden ulaşabilirsiniz: 2. Zaruri ilaç 2 4 kez solunarak içeri çekilmelidir. Kısa sürede (yaklaşık 10 dakika) herhangi bir iyileşme görülmezse, zaruri ilaçtan 2 4 kez daha çekilmelidir. Gerektiği durumlarda kişisel acil durum planında önerildiği şekilde kortizon tableti alınmalıdır. Faytoncu oturuşu Kaleci duruş 3. Belirgin bir iyileşme görülmezse, (Tel. No. 112) önceden kayıtlı astım rahatsızlığınıza bağlı akut nefes tıkanıklığı belirtilerek acil doktoru çağrılmalıdır. Ayakta destek alma Kesinlikle doktorunuzla görüşerek acil durumda yapmanız gerekenleri öğrenmelisiniz. Doktorunuzla 34 birlikte sonrasında kişisel bir acil durum planı oluşturun. 35 Dayanma

19 Dozaj aeresolü kullanım ipuçları 16 Basınçlı gaz tüpü Soluma tüpü Doz sayacı 4. Dozaj aerosolünü dikey tutun, ağızlığı ağzınıza yerleştirerek dudaklarınızla sarın. Dozaj aerosolünü başparmağınız ve işaret parmağınızla başparmağınız ağızlığın alt kısmına gelecek şekilde tutun. Ağızlık Ağızlık koruyucu başlık 1. Dozaj aerosolünün koruyucu başlığı çıkarılır ve ağızlığın temiz olduğundan emin olunur. 5. Yavaş ve derin şekilde ağızdan nefes alacaksınız, nefes almaya başlarken etken madde tüpüne maddeyi dışarı püskürtmek için alttan baskı uygulayın. Tekrar eşit miktarda ve derin nefes alın (yaklaşık 4 5 saniye süreyle). 2. Dozaj aerosolü her kullanımdan önce çalkalanmalıdır. 3. Düz oturulur veya ayakta durulur. Rahat hissettiğiniz şekilde yavaş ve derin şekilde nefes verilir. 6. Nefesinizi mümkün olduğu kadar uzun tutun ve bu sırada dozaj aerosolünü ağızdan alın. Ağızlığın içine hava vermeyin. 7. Dozaj aerosolünü ikinci kez kullanmak için tüpü dik tutun ve 2. ila 6. adımları tekrarlayın. 8. Koruyucu başlığı ağızlığa geri yerleştirin. 36 Doz aerosolünü ilk defa kullanırken veya uzun süre sonra tekrar kullanırken dört fıs havaya püskürtün. İlacı soluma yoluyla aldıktan sonra her seferinde yara oluşmasına karşın ağzınızı ve ses kısıklığına karşın boğazınızı iyice çalkalayın. 37

20 Dozaj aerosolünün zorlukları nelerdir? Bu noktada bir hava haznesi size yardımcı olabilir. 17 Hava haznesi, dozaj aeorosolüyle ağız arasına yerleştirilen boru biçiminde ve plastikten yapılmış yardımcı bir aparattır. Hava haznesine genellikle İngilizce kökenli bir kavram olan Spacer denir. Dozaj aerosolünden püskürtüldüğünde gelen ilaç önce hava haznesine (bu nedenle ön aşama haznesi olarak tanımlanır) aktarılır ve sonra da buradan solunur. :: Kullanımı şu faydaları sağlar Soluma tüpünün kolay kullanımı: nefes alma ve ilacı püskürtme arasında zaman ayarlaması (koordinasyon) yapmanıza gerek kalmaz. Büyük etken madde partiküllerinin ağız ve yutakta birikimi azalır ve böylece solunumla alınan kortizonların ağız ve yutakta mantar enfeksiyonları (pamukçuk) veya ses kısıklığı gibi istenmeyen lokal yan etkilerde azalma görülür. Soğuk püskürtme sisinin neden olduğu öksürük tepkisi engellenebilir. 38

21 Hava haznesi, her tür dozaj aerosolü için önemli bir destektir, özellikle koordinasyon sorunu olan ve çoğu zaman ağız bölgesindeki mantar enfeksiyonundan ve ses kısıklığından mustarip hastalar için önem taşır. Buna rağmen, bu hastalarda hava haznesi kullanmadan yapılan bir veya birden fazla uygulamadan sonra yolda veya seyahat sırasında da ilacın etkin kullanımı sağlanabilir. :: Hava haznesiyle soluma 1. Önce dozaj aerosolü iyice çalkalanır ve ardından hava haznesinin arka kısmına takılır. 2. Hava haznesi dik tutularak, ağızlık dudaklarla sıkıca kavranır. Hava haznesinin kullanımında özellikle dikkat edilmesi gerekenler: Hava haznesine yalnızca bir kez püskürtme yapılmalıdır (ilaç birden fazla kez püskürtülürse, etken madde partikülleri üst üste birikerek ve solunması mümkün olmayacak şekilde çökelir). İlaç hazneye püskürtülür püskürtülmez solunmalıdır. Büyük hacimli hava haznelerinde hazneyi tamamen boşaltmak için ilaç birden fazla kez nefesle içeri çekilir. Haznenin temizliği haftada en az bir kez sabunlu su ile durulanarak ve sonra açık havada kurutularak yapılmalıdır (tekrar sudan geçirilmemeli veya bezle kurulanmamalıdır!) Böylece olası elektrostatik yüklenmeler nötrleştirilir veya engellenir. 3. Hava haznesine bir defa püskürtme yapılır. Hemen ardından ağızlıktan yavaş ve derin şekilde hava çekilir saniye kadar nefes tutulur ve sonra yavaşça burundan verilir

22 Toz soluma tüpü kullanım ipuçları 18 Dozaj aerosolünün, hava haznesinin vs. temizlenmesi 1 6 Çok çeşitli toz soluma tüpleri bulunur, bunların kullanımı aşağıda adım adım açıklanmıştır: 1. Toz soluma tüpünü prospektüste anlatıldığı şekilde doldurun 2. Normal ve sakin nefes verin 3. Ağızlığı dudaklarla sıkıca sarın 4. Hızlı, güçlü ve derin şekilde nefes alın 5. Dayanabildiğiniz sürece çektiğiniz havayı tutun 6. Toz soluma tüpünü bırakın ve yavaşça nefes verin Toz soluma tüpü kullanırken çekilen havanın cihazın içine verilmemesi ve tüpün nemden korunması özellikle önemlidir. Aksi halde içindeki toz topaklaşır ve artık kullanılmaz hale gelir. :: Dozaj aerosolü Dozaj aerosolü, püskürtme boşluğunun yapışkanlaşmasını önlemek için haftada birkaç kez düzenli olarak, ama haftada en az bir kez temizlenmelidir. Temizlemede kullanılan dozaj aerosolüne ait kullanım talimatları her zaman dikkate alınmalıdır! Ağızlık, tüy bırakmayan kuru bir bez yardımıyla iyice temizlenmelidir. Dozaj aerosolü asla suda bırakılmamalıdır. :: Hava haznesi Haftada en az bir kez yapacağınız temizlikte elinizdeki modelin kullanım talimatlarını dikkate alınız. Hava haznesi, kullanım talimatları doğrultusunda sökülmeli ve temiz, ılık ve bir miktar temizlik malzemesi eklenen suya bırakılmalıdır. Yaklaşık 15 dakika ıslanması beklenmeli ve beklerken ara sıra hareket ettirilmelidir. Ardından dikkatle suyu silkilmeli ve açık havada kurumaya bırakılmalıdır (sonrasında elektrostatik yüklemeye yol açacağından suyla durulamayın veya kuru bezle kurulamayın). :: Toz soluma tüpleri Ağızlık kullandıktan sonra tüy bırakmayan kuru bir bez yardımıyla düzenli olarak temizlenmelidir. Toz soluma tüpleri hiçbir şekilde suyla temizlenmemelidir, çünkü içerdikleri toz neme karşı son derece hassastır ve nem veya suyla temas ettiğinde derhal topaklanır ve artık kullanılmaz hale gelir

23 Notlar

24 Yararlı adres ve 21 bağlantılar [Mundipharma harici internet sitelerinin içeriklerinden sorumlu değildir] Arbeitsgemeinschaft Lungensport in Deutschland e. V. c/o PCM, Wormser Straße 81, Oppenheim Telefon: / Faks: / E-Posta: lungensport@onlinehome.de İnternet: Deutsche Atemwegsliga e. V. Im Prinzenpalais: Burgstraße, Bad Lippspringe Telefon: / Faks: / E-Posta: atemwegsliga.lippspringe@t-online.de İnternet: Deutsche Lungenstiftung e. V. Herrenhäuser Kirchweg 5, Hannover Telefon: / Faks: / E-Posta: deutsche.lungenstiftung@t-online.de İnternet: Deutscher Allergie- und Asthmabund e. V. Fliethstraße 114, Mönchengladbach Telefon: / Faks: / E-Posta: info@daab.de İnternet: Patientenliga Atemwegserkrankungen e. V. Berliner Straße 84, Dienheim Telefon: / Faks: / E-Posta: pla@patientenliga-atemwegserkrankungen.de İnternet: Daha fazla bilgiye ve belgeye internet sitemizden de ulaşabilirsiniz: 47

25 Mundipharma GmbH Mundipharmastraße Limburg İnternet: Sorularınızla ilgili lütfen doktorunuzla/eczacınızla iletişime geçin. Teslim eden: Kaşe Ayrıntılı bilgi için: /2015