İÇİNDEKİLER. Gömük üst kesici diş olgularında,dişin sürmeme sebebi oldukça basit nedenlere bağlı olabileceği gibi kimi zaman da karmaşık...

Transkript

1 Ortodontist Dr.Med.Dent. Benan OĞUZ Dr.Med.Dent. Cem CANİKLİOĞLU e-bülten OCAK Online randevu alabilmek İçin tıklayınız. İÇİNDEKİLER 2. GÖMÜK ÜST KESİCİ DİŞLERDE TANI Gömük üst kesici diş olgularında,dişin sürmeme sebebi oldukça basit nedenlere bağlı olabileceği gibi kimi zaman da karmaşık GÖMÜK ÜST KESİCİ DİŞLERİN TEDAVİSİNDE CERRAHİ YAKLAŞIM Bütün ön hazırlıkları yapılan gömük diş olgularında dişe kuvvet uygulanabilmesi için öncelikle gömük dişe ulaşılıp dişe bir ataşman... GÖMÜK ÜST KESER DİŞLERDE KULLANILAN ORTODONTİK TEDAVİ YÖNTEMLERİ Üst gömük dişlerin ortodontik tedavilerinde çok basitten çok SAĞLIK BİLGİSİ AĞIZ KURULUĞU EĞLENCE KÖŞESİ Eğlenceli Karikatürler ve Fıkralar AYIN VAKASI 7. Web sitemize kullanıcı adınızı ve parolanızı girerek, başlangıç ve bitiş fotoğraflarınıza ulaşabilirsiniz Adınızı posta listemizden kaldırmak için lütfen Soru veya yorumlarınız mı var bize yazın: BURAYI TIKLAYIN ve iletiye REMOVE yazarak bize yollayın. 1

2 GÖMÜK ÜST KESİCİ DİŞLERDE TANI Gömük üst kesici diş olgularında,dişin sürmeme sebebi oldukça basit nedenlere bağlı olabileceği gibi kimi zaman da karmaşık sebepler sonucu ortaya çıkmış olabilir. Ortodontik tedavi gören hastaların %1-2 sinde gömük üst keser dişlere rastlanmaktadır.süt dişlenme döneminde meydana gelen travma,erken süt dişi çekimi,surnumeral diş varlığı,geminasyon ve transpozisyon gibi nedenlerle meydana gelen bu durum,az görülme sıklığına rağmen, ön bölgede olması ve büyük bir estetik sorun oluşturması nedeniyle hem hastalar hem de ebeveynler tarafından hemen fark edilmekte ve acil olarak dişhekimine başvurulmaktadır.gömük üst keser diş şikayetiyle başvuran hastaların bir bölümünde,dişin sürmeme sebebi,çok basit bir nedene bağlı olabildiği gibi bazen de oldukça karmaşık bir dizi sorunlar söz konusudur. Gömük Üst Keser Dişlerin Tanısı Neden Önemlidir? Her ne kadar ön gömük dişlerin varlığının saptanması çok kolay gözükse de,gömük kalma nedeninin ve gömük dişin üst çene içindeki konumunun üç boyutlu olarak doğru saptanması, çoğu zaman daha zordur ve bunların bilinmesi de tedavi başarısı açısından çok önemlidir.çünkü gömük kalan bu dişler,eğer ortodontik tedavilerle sürdürülecek ise;kuvvetin uygulama yeri,yönü ve şiddeti yapılacak bu tanıya göre ayarlanacaktır.bu yüzden birçok sürdürülebilecek olan gömük üst keserler yanlış tanı ve tedavi mekanikleri neticesinde sürdürülememekte,üstelik yıllarca uygulanan bu yanlış mekanikler sonrasında sürdürülemez ilan edilip çekilmektedirler. Temel olarak çok basit bir gömük diş görüntüsü olan olgularda bile,ayrıntılı tanı araçları kullanılmalıdır. Ortodontik fotoğraf,model,optg,yan kafa filmi,periapikal film,okluzal film gibi klasik tanı araçlarının yanı sıra,özellikle uzun süre sürdürülemeyen gömük dişlerin varlığı durumunda submentovertex film ve daha iyisi üç boyutlu bilgisayarlı tomografi filmi alınması gömük dişin uzaysal konumunu bize en iyi şekilde verecektir.tanısı doğru konan gömük üst keser dişlerin sürdürülmesi için gerekli kuvvet bileşenlerinin ve eğer gerekli ise komşu dişlerde yapılacak ön düzeltmelerin özellikle ayrıntılı şekilde planlanması ve uygulanması çok önemlidir.bu bağlamda tüm tedavi basamakları zamanlaması ile birlikte ayrıntılı olarak kaydedilmelidir. Okluzal Film Periapikal Film Yan Kafa Filmi 2

3 GÖMÜK ÜST KESİCİ DİŞLERİN TEDAVİSİNDE CERRAHİ YAKLAŞIM Gömük Dişlerin Ekspozisyonu Bütün ön hazırlıkları yapılan gömük diş olgularında dişe kuvvet uygulanabilmesi için öncelikle gömük dişe ulaşılıp dişe bir ataşman yapıştırılması gerekmektedir.bu yüzden cerrahi yardım gereklidir.genellikle iki temel cerrahi yöntem kullanılır. 1-Açık Yöntem : Bu yöntemin iki uygulama tipi vardır; a- Eksizyonel Gingivektomi : Vestibül ya da palatinal mukozaya çok yakın olan gömük dişlerde kullanılır.temel olarak gömük diş üzerindeki mukozanın kesilerek çıkartılması prensibine dayanır. (Resim 1) b Apikale Kaydırılan Flep : Daha çok vestibül mukozaya yakın olan gömük dişlerde kullanılır.dişetinin kesilerek çıkarılması yerine flebin apikale kaydırılarak dişin ekspozisyonu prensibine dayanır. Böylece ekspoze edilen dişlere istenilen ortodontik ataşman yapıştırılarak uygun mekaniklerle dişin arktaki konumuna gelmesi sağlanır. (Resim 2) 2 Kapalı Yöntem : Bu yöntem genelde daha derinlerde bulunan gömük dişlerin sürdürülmesi amacıyla kullanılır.uygun flap seçildikten sonra gömük dişe ulaşılır.varsa kemik retansiyonları kaldırılır ve ekspoze edilen dişe ortodontik ataşman yapıştırılır.sağlamlığı kontrol edildikten sonra flap kapatılarak suture edilir. mukozadan dışarı çıkan parça sadece kuvvet uygulanmasını sağlayacak ataşmana bağlı ligatür teli ya da altın zincir tipi uzantıdır.bu teknik dişin doğal sürmesine çok benzer.dolayısıyla gömük diş, tıpkı doğal sürmede olduğu gibi bazen kemik içerisinde uzun bir yol kat ederek ağız içinde belirir. (Resim 3) Bazı şanslı durumlarda ise,cerrahi girişim öncesi yapılan ön hazırlıklar sonrasında (üst çene genişletilmesi, sürecek olan dişe yer hazırlanması, artık köklerin temizlenmesi vs.) gömük diş kendiliğinden de sürebilmektedir. Bu durum cerrahi müdahaleyi ortadan kaldırır. Bu yüzden özellikle gömük dişin sürmesini engelleyen mekanik bir neden varsa, cerrahi işlem öncesinde bunlar ortadan kaldırılmalı ve kendiliğinden sürme için dişe zaman tanınmalıdır. Sürmenin gerçekleşmediği durumda da son çare olarak yukarıda tanımlanan cerrahi yöntemlerden uygun olanı seçilerek uygulanmalıdır. 3

4 GÖMÜK ÜST KESER DİŞLERDE KULLANILAN ORTODONTİK TEDAVİ YÖNTEMLERİ Üst gömük dişlerin ortodontik tedavilerinde çok basitten çok karmaşığa kadar pek çok mekaniğin kullanıldığı bilinmektedir.temel olan en basit ve en uygun tekniğin seçilmesidir.işte bu nedenle de mekaniğin basitleştirilmesi için tanının önemi büyüktür. Zira bir şeyi basitleştirmek en zor iştir. Özellikle hastanın dişlenme dönemine göre aygıt tiplerini de değiştirmek gerekir.buna göre ortodontide gömük üst keser dişlerin sürdürülmesinde temel olarak üç yöntem uygulanır; 1 Sadece Hareketli Aygıtlarla Sürdürme Özellikle karma dişli dönemde, nadir olarak da daimi dişlenme döneminde ve genelde de basit gömük dişlerin tedavisinde ya da sabit tedavi uygulanamayan ağızlarda kullanılır.bu aygıtlarla temel amaç,dişin ağızda görülür hale gelmesini sağlamaktır.nadir olgularda da tek başına bu yöntemle hiçbir sabit teknik kullanılmadan gömük diş,ark içinde olması gereken konuma başarıyla sürdürülüp tedavi sonlandırılabilinir. 2 Hareketli-Sabit Aygıtlarla Sürdürme Bu yöntem, birinci yönteme göre daha komplike diş hareketleri gerektiren ve ön sürdürmesi hareketli aygıtlarla yapılabilen olgularda uygulanır. Genellikle diş ağızda görüldükten sonra, sabit tekniğe geçilerek tedavi sonlandırılır. (Resim 4a - 4f) 3 Sadece Sabit Aygıtlarla Sürdürme Bu yöntem genelde gömük dişin sürdürülmesi için gerekli olan hazırlık aşamasının da karmaşık olduğu ve çoğunlukla daimi dişlenme döneminde olan bireylerde kullanılır.bu olgular, dişin süreceği yerin hazırlanması için bile sabit ortodontik hazırlıklara gerek duyan olgulardır. (Resim 5a-6d) Bu üç yöntem incelendiğinde birbirlerine göre farklı endikasyonlarının, avantaj ve dezavantajlarının olduğu göze çarpar.buna göre; hareketli aygıtlarla yapılan sürdürme ancak çapraşıklığı olmayan iskeletsel ve dişsel sınıf 1 olgularda, sürme yönü ve kökü normal olan gömük diş varlığında uygulanır. Yani sınırlı bir endikasyona sahiptir.fakat ekonomik, kolay ve sürme için gerekli ankrajı iyi sağlaması bakımından olduğu gibi sürme sırasında komşu dişlerden destek alınmaması ve istenmeyen diş neden olmaması bakımından da çok avantajlı bir yön- temdir.bu nedenle doğru zaman ve endikasyonda kullanıldığında çok etkilidir. Hareketli-sabit aygıtlarla sürdürme yöntemi değerlendirildiğinde ise, erken karma ve sürekli dişlenme döneminde kullanılan bu teknik,her iki yöntemin zamanında kullanılmasıyla erken dönemde de tedaviye başlanabilmesini sağladığından büyük bir estetik sorun olan ön gömük diş varlığını çözeceğinden, önemli bir psikolojik rahatlamayı da beraberinde getirecektir. Ayrıca, birincil sürdürme, hareketli aygıtlarla yapılacağından, bu aygıtların tüm avantajları kullanılacak ve ardı sıra uygulanan sabit teknik ile de gerekli olan üç boyutlu diş hareketleri gerçekleştirilerek ideal sonuç elde edilecektir.bu yöntemle, sabit teknik kullanım süresinin daha kısa olmasının sağlayacağı türlü avantajların yanında hasta memnuniyeti ve kooperasyonunun önemli yer tuttuğu aşikardır. 4

5 SAĞLIK BİLGİSİ AĞIZ KURULUĞU Yetersiz tükürük salgısı nedeniyle ağızda meydana gelen kuruluk halidir. Ağız kuruluğu (xerostomia), oral bölgenin ekolojik dengesinin bozulmasına ve buna bağlı diş/dişeti hastalıklarının ortaya çıkmasına neden olur. Ağız kuruluğu problemi yaşayan kişi, yeme/içme sırasında tat alma bozukluğu yaşar ve bu durum, kişinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler.ağız kuruluğu probleminin oluşumuna, tükürük bezinin hipofonksiyonu nun yani normalden daha az kapasite ile çalışmasının sebep olduğu; son 20 yılda yapılan birçok araştırmayla kanıtlanmıştır. Ağız ve genel sağlığın devamlılığı için tükürük miktarının normal seviyede olması önemli bir faktördür. Ancak çeşitli sistemik hastalıklar ve kullanılan ilaçlar, tükürük miktarını etkilemektedir. Yaş farklılıklarının, salgılanan tükürük miktarına önemli bir etkisi yoktur. Yaşlanmayla birlikte salgılanan tükürük miktarının azalmasının sebebi, genellikle kullanılan ilaçlardır. Diş çürükleri, dişeti hastalıkları, ağız içi mantar ve virüs enfeksiyonları; ağız kuruluğunun sebep olduğu başlıca şikayetler arasında yer almaktadır. Ağız Kuruluğunun Nedenleri - Kullanılan İlaçlar: Depresyon ilaçları (antidepresanlar), alerji ilaçları (antihistaminikler,diüretikler), kalp ilaçları (kardiyovasküler ilaçlar), ağrı kesici- ler (analjezikler), yatıştırıcı ilaçlar (sedatifler) ve tansiyon ilaçları (antihipertansifler) vb. reçete edilebilen 400 ün üzerinde ilaç; ağız kuruluğuna sebep olabilir. - Sistemik Hastalıklar : Şeker hastalığı (diabet), Parkinson hastalığı, sjögren sendromu, HIV/aids gibi hastalıklar ağız kuruluğuna sebep olabilir. - Kanser Tedavileri : Radyasyon tedavisi ve kemoterapi, ağız kuruluğuna sebep olabilir. Alkol/sigara kullanımı ve ağızdan soluma, ağız kuruluğuna sebep olabilir. Mutlaka Dikkat Edin!. Sodyum lauryl sülfat içeren diş macunları,. Alkol içeren ağız gargaraları,. Şekerli yapışkan gıdalar/şeker ve şekerli sakızlar,. Baharatlı/asitli gıdalar,. Alkol ve karbonatlı içkiler,. Kafeinli içecekler,. Tütün kullanımı. Tarçın/limon aromalı sakız ve şekerler,ağız kuruluğu semptomlarını artırır. Ağız Kuruluğu ile Ortaya Çıkan Diş ve Dişeti Hastalıklarının Tedavisi. Dişler,florlu veya ağız kuruluğu için üretilen özel bir diş macunu ile fırçalanmalı.. Dişlerin arası, diş ipi ve arayüz fırçaları ile temizlenmeli.. Diş yüzeylerine, günlük flor uygulamaları yapılmalı.. Ağız düzenli olarak florlu ağız gargaraları ve % 0.12 Klorhexidin glukonat gargara ile çalkalanmalı.. Diş dolgusu yaptırırken flor serbestleyen dolgu maddeleri ve amalgam (yani civalı dolgular) tercih edilmelidir.çürük gelişimi kontrol altına alındıktan sonra kuron vs. protez uygulamaları yapılabilir. Ağız kuruluğu ile ortaya çıkan diş ve dişeti şikayetlerini en aza indirmek amacıyla uygulanabilecek en basit önlemler arasında;. Geceleri, hava nemlendiricilerinin kullanılması,. Sakız, tatlandırıcılı sert şekerler gibi tükürük salgısını artırıcı gıdaların tüketilmesi,. Sık sık su yudumlamak,. Su bazlı dudak nemlendiricileri kullanmak yer almaktadır. Bazı durumlarda hastalara,yapay tükürük sprey ve jelleri (ağız nemlendiricileri) ile ağız ortamını nemlendirmeleri önerilebilir. Ancak bu tür uygulamaların etki süresi sınırlı olması sebebiyle konuşma öncesi ve gece yatmadan önce kullanılması tavsiye edilir. 5

6 EĞLENCE KÖŞESİ SOBA Fizikçi, matematikçi, kimyacı, jeolog ve antropologdan oluşan bir heyet bir araştırma için arazide bulunmaktadır. Birden yağmur bastırır. Hemen yakındaki bir arazi evine sığınırlar. Ev sahibi bunlara bir şeyler ikram etmek için biraz ayrılır. Hepsinin dikkati soba üzerinde toplanır. Soba yerden 1 m. kadar yukarda, altındaki dizili taşların üzerindedir. Sobanın niçin böyle kurulmuş olabileceğine dair bir tartışma başlar. Kimyacı, "adam sobayı yükselterek aktivasyon enerjisini düşürmüş, böylece daha kolay yakmayı amaçlamış"; fizikçi, "adam sobayı yükselterek konveksiyon yoluyla odanın daha kısa sürede ısınmasını sağlamak istemiş"; jeolog, "burası tektonik hareketlilik bölgesi olduğundan herhangi bir deprem anında sobanın taşların üzerine yıkılmasını sağlayarak yangın olasılığını azaltmayı amaçlamış"; matematikçi, "sobayı odanın geometrik merkezine kurmuş, böylece de odanın düzgün bir şekilde ısınmasını sağlamış"; antropolog, "adam ilkel topluluklarda görülen ateşe tapmanın daha hafif biçimi olan ateşe saygı nedeniyle sobayı yukarıya kurmuş". Bu sırada ev sahibi içeri girer ve ona sobanın yukarda olmasının nedenini sorarlar., Adam cevap verir: - "Boru yetmedi." ATALAR Geçen sene 100 metre derinliğe kadar kazdıktan sonra, Rus bilim adamları 1000 yıllık bakır tel artıkları buldular ve bundan, atalarının bin yıl önce bir telefon ağına sahip oldukları sonucuna vardılar. Onlardan aşağı kalmamak için, takip eden haftalarda Amerikalı bilim adamları 200 metre derinliğe kadar kazdılar ve gazeteler şu manşetle çıktı: "Amerikan bilim adamları 2000 yıllık optik kablo artıkları buldular ve atalarının, Ruslarınkinden bin yıl önce yüksek teknoloji ürünü dijital telefonları olduğu sonucuna vardılar". Bir hafta sonra Türk ajansları şu sürmanşeti verdi: "500 metreye kadar yapılan çalışmalarda Türk bilim adamları kesinlikle hiç bir şey bulamadılar. Bunun üzerine atalarının 5000 yıl önce cep telefonu kullandıkları sonucuna vardılar". 6

7 AYIN VAKASI ÖNCE SONRA 7