(EC) No 1907/2006 'e göre Malzeme Güvenlik Bilgi Formu

Transkript

1 (EC) No 1907/2006 'e göre Malzeme Güvenlik Bilgi Formu LOCTITE ML EN. Sayfa No 1 / 12 GBF No. : Revizyon: Yayınlanma tarihi: Ürün tanımı LOCTITE ML EN. BÖLÜM 1: Malzemenin/karışımın ve firmanın tanımı İçerir: Dipropylene glycol diglycidyl ether Malzeme veya karışımın önerilen kullanımı ve kullanılmaması gereken durumlarla ilgili tavsiyeler Öngörülen kullanım: Epoksit tutkal 1.3 Ürün güvenlik bilgi formunu sunan firma hakkında bilgi Henkel AG & Co. KGaA Henkelstr Düsseldorf Germany Telefon: +49 (211) Faks +49 (211) numarası: ua-productsafety.tr@tr.henkel.com 1.4 Acil durum telefon numarası Turk Henkel (24h) 2.1 Malzemenin veya karışımın sınıflandırılması BÖLÜM 2: Tehlike Tanımı Sınıflandırma (CLP): Deride tahrişe neden Kategori 2 H315 Deride tahrişe neden olur. Gözde ciddi tahrişe neden olur. Kategori 2 H319 Gözde ciddi tahrişe neden olur. Deri duyarlaştırıcı Kategori 1 H317 Bir alerjik deri reaksiyonuna neden olur. Sulu ortam üzerindeki kronik tehlikeleri Kategori 2 H411 Uzun süren leriyle birlikte sulu ortamdaki yaşam için toksiktir.

2 LOCTITE ML EN. Sayfa No 2 / 12 Sınıflandırma (DPD): Xi - Tahriş Edici R36/38 Gözleri ve cildi tahriş edicidir. Duyarlılaştırıcı R43 Cilt ile temasında alerji yapabilir. N - Çevreye Zararlı R51/53 Sudaki organizmalar için toksik, su ortamında uzun süreli olumsuz lere neden olabilir. 2.2 Tehlike işaretli malzemeler Tehlike işaretli malzemeler (CLP): Tehlike işareti: İşaret cümlesi: Tehlike cümlesi: Önlem cümlesi: İkaz H315 Deride tahrişe neden olur. H317 Bir alerjik deri reaksiyonuna neden olur. H319 Gözde ciddi tahrişe neden olur. H411 Uzun süren leriyle birlikte sulu ortamdaki yaşam için toksiktir. P273 Çevreye salınmasına mani olun. P280 Koruyucu eldiven kullanın. P302+P352 EĞER DERİYE DEĞERSE: Değen yeri sabun ve bol miktarda suyla yıkayın. P333+P313 Eğer deride tahriş meydana gelirse:tıbbi tavsiye/yardım alın. P337+P313 Eğer gözlerdeki tahriş devam ederse: Tıbbi tavsiye/yardım alın. Tehlike işaretli malzemeler (DPD): Xi - Tahriş Edici N - Çevreye Zararlı Risk uyarıları:: R36/38 Gözleri ve cildi tahriş edicidir. R43 Cilt ile temasında alerji yapabilir. R51/53 Sudaki organizmalar için toksik, su ortamında uzun süreli olumsuz lere neden olabilir. Güvenlik uyarıları:: S24 Cilt ile temasından sakının. S26 Göz ile temasında derhal bol su ile yıkayın ve doktoro başvurun. S28 Cilt ile temasında derhal bol su ve sabun ile iyice yıkayın. S37 Uygun koruyucu eldiven takın. S61 Çevreye kontrolsüz verilmesinden kaçının. Özel kullanım talimatına/güvenlik Bilgi Formuna bakın. İlave etiket bilgisi: Epoksi ihtiva eden bileşikler içermektedir. Üreticinin talimatlarına uyunuz. İçerir: Dipropylene glycol diglycidyl ether,,

3 LOCTITE ML EN. Sayfa No 3 / Diğer tehlikeler Amacına uygun olarak kullanıldığında, yoktur. Genel kimyasal tanımlama: Epoksit reçinesi BÖLÜM 3: İçerik hakkında bilgi CLP (EC) No 1272/2008 e göre bileşimdeki maddeler hakkında bilgi: Tehlikeli terkip maddeleri Dipropylene glycol diglycidyl ether EC Numarası REACH-Kayıt No İçerik Sınıflandırma % Gözde ciddi tahrişe neden olur. 2 H319 Deride tahrişe neden 2 H315 Deri duyarlaştırıcı 1 H317 Sulu ortam üzerindeki kronik tehlikeleri 2 H % Deride tahrişe neden 2; Dermal H315 Deri duyarlaştırıcı 1; Dermal H317 Gözde ciddi tahrişe neden olur. 2 H319 Sulu ortam üzerindeki kronik tehlikeleri 3 H % Akut toksisite 4; Dermal H312 Akut toksisite 4; Oral H302 Deri duyarlaştırıcı 1 H317 Deri aşınması 1B H314 H- cümlelerinin ve diğer kısaltmaların uzun metinleri için bölüm 16 "Diğer Bilgiler" e bakınız. Sınıflandırılmamış maddelerin halka açık çalışma alanlarında maruz kalınabilecekleri limitler mevcuttur. DPD (EC) no 1999/45 ya göre bileşimdeki maddeler hakkında bilgi: Tehlikeli terkip maddeleri Dipropylene glycol diglycidyl ether EC Numarası REACH-Kayıt No İçerik Sınıflandırma % R43 Xi - Tahriş Edici; R36/38 N - Çevreye Zararlı; R51/ % Xi - Tahriş Edici; R36/38, R43, R52/ % R43 Xn - Sağlığa Zararlı; R21/22 C - Aşındırıcı; R34 Kodlari verilmis R-tanımlamalarının tam metni icin bölüm 16'ya 'Diger Bilgiler' bölümüne bakiniz. Sınıflandırılmamış maddelerin halka açık çalışma alanlarında maruz kalınabilecekleri limitler mevcuttur. 4.1 İlk yardım önlemlerinin tanımları: BÖLÜM 4: İlk yardım Önlemleri Solunursa: Temiz havaya çıkarınız. Etkiler sürüyorsa, tıbbi yardım alınız. Cilde temas ederse: Su ve sabun ile durulayın. İritasyon oluşması durumunda tıbbi yardım alınız.

4 LOCTITE ML EN. Sayfa No 4 / 12 Göze temas ederse: EĞER GÖZLERE KAÇMIŞSA: Birkaç dakika gözleri dikkatle çalkalayın. Kontak lensleri çıkartın, eğer varsa ve çıkartılmaları kolaysa. Çalkalamaya devam edin. Tıbbi yardım isteyin. Yutulursa: Ağız içini çalkalayın, 1-2 bardak su için, kusmaya çalışmayın, doktora başvurun. 4.2 En önemli semptom ve leri, akut ve uzun süreli Göz Tahrişi ve iltihabı Deri.Kızarıklık ve kabarma Deri:Kaşıntı,kurdeşen 4.3 Acil medikal önlem ve tedavi gerektiren durum belirtisi Kısıma bakınız: İlk yardım önlemlerinin tanımları 5.1 Söndürücü malzemeler Uygun yangın söndürücü malzemeler: karbondioksit, köpük, toz BÖLÜM 5: Yangınla mücadele Güvenlik nedeniyle kullanılmaması gereken söndürme araçları: Bilinmiyor 5.2 Malzeme veya karışımdan kaynaklanabilecek özel tehlikeler: Yangın durumunda karbonmonoksit (CO), karbondioksit (CO2) ve azot oksit (NOx) serbest bırakılabilir. 5.3 İtfayecilere öneriler Kendinden solunum sistemli ve tam korumalı elbise giyiniz, örneğin yanmaz özellikli elbise. İlave bilgi: Yangın durumunda,konteynerleri su jeti ile serin tutun. BÖLÜM 6: Kaza sonucu meydana gelen olaylarda alınacak önlemler 6.1 Kişisel önlemler, koruyucu ekipmanlar ve acil durum prosedürleri Cilt ve göze temasını engelleyin 6.2 Çevresel önlemler Ürünün kanalizasyona karışmasını önleyiniz. 6.3 Temizlemek ve kontrol altına almak için metodlar ve malzemeler Küçük miktardaki sızıntıları kağıt havlu ile siliniz ve artıkları bertaraf için ayrılmış konteynere koyunuz. Büyük miktardaki sızıntılar inert emici bir malzeme ile emdirilmeli ve bertaraf için kapaklı bir konteynerde tutulmalıdır. Sızıntı olan yeri su ve sabunla veya deterjanlı su ile iyice yıkayınız. 6.4 Diğer kısımlara ilişkin Bölüm 8'deki tavsiyelere bakın. BÖLÜM 7: Kullanım ve depolama 7.1 Güvenli kullanım için önlemler Sadece havalandırması iyi olan alanlarda kullanınız. Cilt ve göze temasını engelleyin Herhangi bir hassasiyet riskini azaltmak için uzun süreli veya tekrar eden cilt temasından kaçınılmalıdır.

5 LOCTITE ML EN. Sayfa No 5 / 12 Hijyen önlemleri: Endüstriyel hijyen kurallarına uyulmalıdır. İş molalarından önce ve çalışmanın bitmesinden sonra ellerinizi yıkayın. Çalışırken yemek yemeyin, herhangi birşey ve sigara içmeyin 7.2 Güvenli depolama koşulları, birlikte depolanmaması gereken malzemeleri de içerecek şekilde Optimum raf ömrü için orijinal ambalajında ve belirtilen koşullarda 2-8 C ( F) arasında depolayınız 7.3 Son kullanım amaçları Epoksit tutkal BÖLÜM 8: kontrol/kişisel korunma 8.1 Kontrol parametreleri Mesleki maruz limiti Belirtilen tarihe kadar geçerli Turkey hiçbiri Predicted No-Effect Concentration (PNEC): Listedeki ismi Environmental Compartment su (tatlı su) su (deniz suyu) su (aralıklı bırakılan) STP Değer (%) mg/l ppm mg/kg diğerleri 0,006 mg/l tortu (tatlı su) 0,996 mg/kg tortu (deniz suyu) 0,0996 mg/kg yer 0,196 mg/kg ağız yoluyla su (deniz suyu) su (aralıklı bırakılan) tortu (tatlı su) 1072 mg/kg tortu (deniz 107,2 suyu) mg/kg STP yer 214 mg/kg 0,0006 mg/l 0,018 mg/l 10 mg/l 11 mg/kg food 0,056 mg/l 0,32 mg/l 6 mg/l Yorumlar

6 LOCTITE ML EN. Sayfa No 6 / 12 Derived No-Effect Level (DNEL): Listedeki ismi Application Area Route of Exposure Health Effect işçi dermal akut/kısa süreli maruz sistematik işçi soluma akut/kısa süreli maruz sistematik işçi dermal uzun süreli maruz -sistematik işçi soluma uzun süreli maruz -sistematik genel nüfus dermal akut/kısa süreli maruz sistematik genel nüfus soluma akut/kısa süreli maruz sistematik genel nüfus ağız akut/kısa süreli yoluyla maruz sistematik genel nüfus dermal uzun süreli maruz -sistematik genel nüfus soluma uzun süreli maruz -sistematik genel nüfus ağız yoluyla uzun süreli maruz -sistematik işçi dermal uzun süreli maruz -sistematik işçi dermal uzun süreli maruz -lokal işçi soluma akut/kısa süreli maruz sistematik işçi soluma akut/kısa süreli maruz lokal işçi soluma uzun süreli maruz -sistematik işçi soluma uzun süreli maruz -lokal Exposure Time Değer (%) 8,3 mg/kg VA/gün 12,3 mg/m3 8,3 mg/kg VA/gün 12,3 mg/m3 3,6 mg/kg VA/gün 0,75 mg/m3 0,75 mg/kg VA/gün 3,6 mg/kg VA/gün 0,75 mg/m3 0,75 mg/kg VA/gün 11,4 mg/kg 1,1 mg/kg 92,1 mg/m3 2,6 mg/m3 15,4 mg/m3 0,87 mg/m3 Yorumlar Biyolojik Sınır: hiçbiri 8.2 kontrolleri: Solunum Yollarının Korunması: Etkin havalandırma sağlayın. Eğer ürün zayıf havalandırma olan bir ortamda kullanılıyor ise, onaylı bi rmaske yada organik buhar kartuşu olan solunum aygıtı kullanılmalıdır. Filtre tipi: A

7 LOCTITE ML EN. Sayfa No 7 / 12 Ellerin Korunması: Kimyasallara dirençli koruyucu eldiven (EN 374). Kısa süreli temas veya sıçramalarda uygun malzemeler (tavsiye edilen: koruma indeksi en az 2, EN 374e göre asgari 30 dakika nüfuz etme ne denk gelen) : nitril kauçuk (NBR;>=0.4 mm kalınlık). Uzun süreli ve direkt temas için uygun malzemeler (tavsiye edilen: koruma indeksi 6, (EN 374e göre asgari 30 dakika nüfuz etme ne denk gelen): nitril kauçuk (NBR;>= 0.4 mm kalınlık) Bu bilgi eldiven üreticileri tarafından sağlanan literatür referanslarına dayanmaktadır veya benzer maddelere kıyaslanarak derlenmiştir. Çalışma esnasındaki dış faktörlerin (örneğin sıcaklık) varlığının, kimyasallara dayanıklı koruyucu eldivenlerin EN 374'de belirtilen dayanım sürelerinin daha altında hizmet vermesine neden olabileceğini lütfen unutmayınız. Eskime ve yırtılma belirtilerinde eldivenin değiştirilmesi gerekir. Gözlerin Korunması: Koruyucu gözlük kullanın. Derinin Korunması: Uygun koruyucu kıyafet giy. BÖLÜM 9: Fiziksel ve kimyasal Özellikler 9.1 Temel fiziksel ve kimyasal özellikler hakkında bilgi Görünüş Jel viskoz koyu kırmızı Koku yumuşak Koku baslangic noktasi ph Kaynama noktası Parlama noktası Bozunma sıcaklığı Buhar basıncı (20 C (68 F)) Yoğunluk () Hacim ağırlığı Vizkozite Viskozite (kinematik) Patlayıcı özellikleri Çözünürlük (kalitatif) (Çözücü: Su) Katılaşma sıcaklığı Erime noktası Tutuşabilirlik Kendiliğinden tutuşma sıcaklığı Parlama limitleri Ayrışma katsayısı : n-oktanol/su Buharlaşma hızı Buhar yoğunluğu Oksitleyici özellikleri > 93 C (> F) > 93 C (> F) 6,67 mbar 1,1 g/cm3 çözülemez 9.2 Diğer bilgiler Reaktivite Kuvvetli asitler ile reaksiyon Kuvvetli okside ediciler ile reaksiyona girer Kimyasal kararlılık Tavsiye edilen depolama şartları altında stabil Tehlikeli reaksiyon olasılığı Tepkime bölümüne bakınız. BÖLÜM 10: Kararlılık ve reaktivite

8 LOCTITE ML EN. Sayfa No 8 / Kaçınılması gereken durumlar Normal koşullardaki depolama ve kullanımda stabildir. Direkt güneş ışığından koruyunuz Birlikte depolanmaması gereken malzemeler Tepkime bölümüne bakınız Zararlı bozunma ürünleri Karbon oksitleri 11.1 Toksikolojik ler için bilgiler BÖLÜM 11: Toksikolojik bilgiler Genel toksikolojik bilgi: Karışım 1272/2008/EC Annex I' egöre sınıflandırılmıştır. Bölüm 3 de listelenen kimyasallar için geçerli sağlık/ekolojik bilgiler aşağıdadır. Cilt irritasyonu: Deride tahrişe neden olur. Göz irritasyonu: Gözde ciddi tahrişe neden olur. Hassasiyet oluşturucu: Bir alerjik deri reaksiyonuna neden olur. Akut oral toksisite: Tehlikeli terkip maddeleri değer tipi Değer (%) Uygulama yöntemi Türler LD mg/kg oral sıçan Metot Akut deri toksisitesi: Tehlikeli terkip maddeleri değer tipi Değer (%) Uygulama yöntemi Türler LD mg/kg dermal tavşan Metot Cilt korozyon/tahriş: Tehlikeli terkip maddeleri reaktif ürün : bisfenol-a; epoksi reçine (ortalama moleküler ağırlık <= 700) Sonuç Türler Metot hafif tahriş edici 4 h tavşan OECD Guideline 404 (Acute Dermal Irritation / Corrosion) korozif tavşan Ciddi göz hasarı/tahriş: Tehlikeli terkip maddeleri reaktif ürün : bisfenol-a; epoksi reçine (ortalama moleküler ağırlık <= 700) Sonuç Türler Metot Tahriş edici değil tavşan OECD Guideline 405 (Acute Eye Irritation / Corrosion) korozif tavşan

9 LOCTITE ML EN. Sayfa No 9 / 12 Solunum sistemi veya cilt hassasiyeti: Tehlikeli terkip maddeleri reaktif ürün : bisfenol-a; epoksi reçine (ortalama moleküler ağırlık <= 700) duyarlılaştırıcı duyarlılaştırıcı Sonuç Test tipi Türler Metot Fare yerel lenfnod tahili(lln A) Fare yerel lenfnod tahili(lln A) fare fare OECD Guideline 429 (Skin Sensitisation: Local Lymph Node Assay) OECD Guideline 429 (Skin Sensitisation: Local Lymph Node Assay) Üreme hücresi mutajenitesi: Tehlikeli terkip maddeleri reaktif ürün : bisfenol-a; epoksi reçine (ortalama moleküler ağırlık <= 700) negatif Sonuç İnceleme tipi / Uygulama yolu bacterial reverse mutation assay (e.g Ames test) Metabolik aktifleştirme / Türler Metot OECD Guideline 472 (Genetic Toxicology: Escherichia coli, Reverse Mutation Assay) BÖLÜM 12: Ekolojik bilgiler Genel ekolojik bilgiler: Karışım 1272/2008/EC Annex I' egöre sınıflandırılmıştır. Bölüm 3 de listelenen kimyasallar için geçerli sağlık/ekolojik bilgiler aşağıdadır Zehirlilik Ekotoksisite: Uzun süren leriyle birlikte sulu ortamdaki yaşam için toksiktir. Kanalizasyon / yerüstü suları / yeraltı sularına boşaltmayın. Tehlikeli terkip maddeleri reaktif ürün : bisfenol-a; epoksi reçine (ortalama moleküler ağırlık <= 700) Dipropylene glycol diglycidyl ether Dipropylene glycol diglycidyl ether değer tipi Değer (%) Akut toksisite araştırması Türler Metot LC50 1, mg/l Fish 96 h Oncorhynchus mykiss OECD Guideline 203 (Fish, Acute Toxicity Test) LC50 67 mg/l Fish Leuciscus idus OECD Guideline 203 (Fish, Acute Toxicity Test) EC50 90 mg/l Daphnia Daphnia magna OECD Guideline 202 (Daphnia sp. Acute Immobilisation Test) LC50 > 9,8 mg/l Fish 48 h Leuciscus idus EC50 64,6 mg/l Daphnia 48 h Daphnia magna OECD Guideline 202 (Daphnia sp. Acute Immobilisation Test) EC mg/l Algae 72 h Selenastrum capricornutum (new name: Pseudokirchnerella subcapitata) NOEC 10,2 mg/l Algae 72 h Selenastrum capricornutum (new name: Pseudokirchnerella subcapitata) EU Method C.3 (Algal Inhibition test) EU Method C.3 (Algal Inhibition test)

10 LOCTITE ML EN. Sayfa No 10 / Kararlılık ve parçalanabilirlik Kalıcılık ve biyolojik ayrışabilirlilik: Ürün biyolojik olarak parçalanamaz. Tehlikeli terkip maddeleri Dipropylene glycol diglycidyl ether Sonuç Uygulama yöntemi Parçalanabilirlik Metot 8-27 % OECD Guideline 301 B (Ready Biodegradability: CO2 Evolution Test) aerob 2-5 % EU Method C.4-E (Determination of the "Ready" BiodegradabilityClosed Bottle Test) 12.3 Kararlılık ve parçalanabilirlik / 12.4 Topraktaki mobilite Hareketlilik: Kurumuş yapıştırıcı stabildir. bioakümülasyon potansiyeli: Herhangi bir bilgi mevcut değildir. Tehlikeli terkip maddeleri LogKow -2,13 Biyo konsantrasyon faktörü (BCF) Türler Sıcaklık Metot PBT ve vpvb sonuçlarının değerlendirilmesi: Tehlikeli terkip maddeleri Dipropylene glycol diglycidyl ether PBT/vPvB Kalıcı değildir,biyolojik biriken ve toksik(pbt),çok kalıcı ve çok biyolojik biriken kiriteri(vpvb). Kalıcı değildir,biyolojik biriken ve toksik(pbt),çok kalıcı ve çok biyolojik biriken kiriteri(vpvb) Diğer yan ler: Herhangi bir bilgi mevcut değildir. BÖLÜM 13: Uzaklaştırma yöntemleri 13.1 Atık İmha yöntemleri Ürünün bertarafı Lokal ve ulusal yönetmeliklere uygun olarak bertaraf edin. temizlenmemiş ambalajların imhası Kullanım sonrası malzeme bulaşmış tüpler, kutular ve şişeler izinli çöp boşaltım alanlarında kimyasal atık olarak bertaraf edilmeli veya yakılmalıdır. Bertarafı yasalara göre yapılmalıdır. Atık kodu

11 LOCTITE ML EN. Sayfa No 11 / 12 BÖLÜM 14: Taşımacılık bilgileri Un No ADR 3082 RID 3082 ADNR 3082 IMDG 3082 IATA AB uygun sevkiyat adı ADR RID ADNR IMDG IATA ÇEVRE İÇİN TEHLİKELİ MADDE, SIVI, B.B.B. (Bisfenol-A-Epiklorhidrin reçine) ÇEVRE İÇİN TEHLİKELİ MADDE, SIVI, B.B.B. (Bisfenol-A-Epiklorhidrin reçine) ÇEVRE İÇİN TEHLİKELİ MADDE, SIVI, B.B.B. (Bisfenol-A-Epiklorhidrin reçine) ENVIRONMENTALLY HAZARDOUS SUBSTANCE, LIQUID, N.O.S. (Bisphenol-A Epichlorhydrin resin) Environmentally hazardous substance, liquid, n.o.s. (Bisphenol-A Epichlorhydrin resin) Taşımacılıktaki tehlike sınıfı(ları) ADR 9 9 RID 9 9 ADNR 9 9 IMDG 9 9 IATA Paketleme Grubu ADR RID ADNR IMDG IATA III III III III III Çevresel Tehlikeler ADR RID ADNR IMDG IATA P Kullanıcı için özel önlemler ADR RID ADNR IMDG IATA Tünel kodu : (E) Ek II'ye göre MARPOL 73/78 bulk olarak sevkiyatı ve IBC kodu

12 LOCTITE ML EN. Sayfa No 12 / 12 BÖLÜM 15: Yönetmeliklere İlişkin Bilgiler 15.1 Malzeme veya karışım için güvenlik, sağlık ve çevre ile ilgili yönetmelikler/düzenlemeler UOK içeriği (1999/13/EC) < 3,00 % (EC) Kimyasal güvenlik değerlendirmeleri Kimyasal güvenlik değerlendirilmesi yapılmamıştır. BÖLÜM 16: Diğer bilgiler Ürünün işaretlemesiyle ilgili bilgiler bölüm 2 de belirtilmiştir. Kodlarla belirtilmiş tüm kısaltmaların uzun metinleri aşağıdaki şekildedir; R21/22 Cild ile temasında ve yutulduğunda sağlığa zararlıdır. R34 Yanıklara neden olur. R36/38 Gözleri ve cildi tahriş edicidir. R43 Cilt ile temasında alerji yapabilir. R51/53 Sudaki organizmalar için toksik, su ortamında uzun süreli olumsuz lere neden olabilir. R52/53 Sudaki organizmalar için zararlı, su ortamında uzun süreli olumsuz lere neden olabilir. H302 Eğer yutulursa zararlıdır. H312 Deriyle temas ederse zararlıdır. H314 Deride ciddi yanıklara ve gözlerde hasara neden olur. H315 Deride tahrişe neden olur. H317 Bir alerjik deri reaksiyonuna neden olur. H319 Gözde ciddi tahrişe neden olur. H411 Uzun süren leriyle birlikte sulu ortamdaki yaşam için toksiktir. H412 Uzun süren leriyle birlikte sulu ortamdaki yaşam için zararlıdır. İlave bilgi: Bu bilgi için güncel bilgi düzeyimiz temel alınmıştır ve tüm bilgiler ürünün teslim edildiği anki durumu ile ilgilidir. Ürünün güvenlik gereksinimleri yönünden tanımlanmasına çalışılmıştır ve bilgiler belirli bir niteliği garanti etmek amaçlı değildir.