Bider Yayınları No:1. M. İsmail Bağdatlı ÇOCUK HUTBELERİ

Transkript

1 Bider Yayınları No:1 M. İsmail Bağdatlı ÇOCUK HUTBELERİ

2

3 ÇOCUK HUTBELERİ

4 Beylikdüzü İmam Hatip Mezunları Mensupları ve Gönüllüleri Derneği Eserin tüm hakları yazarına aittir. İzinsiz kopyalanamaz, çoğaltılamaz. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. ISBN: Kitabın Adı: Çocuk Hutbeleri Yazar: Mustafa İsmail Bağdatlı Baskı - Cilt: Akabe Form Matbaacılık Litros Yolu 2. Matbaacılar Sitesi A blok 4. kat No: 2NA6-8 Topkapı / İstanbul (212) info@akabeform.com.tr I. Basım Kasım 2015 / 1000 adet basılmıştır. İletişim: mismailbagdatli@yahoo.com mismailbagdatli.net

5 Bider Yayınları No:1 ÇOCUK HUTBELERİ Mustafa İsmail Bağdatlı İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Din Eğitimi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi İstanbul, 2015

6 İçindekiler Cömertlik 13 İyiliği Güzel Yapmak 16 Başkalarının Kusurunu Görmemek 19 Çalışmalarımızın Hedefi Doğru Olmalıdır 23 Fiziksel Özelliklerimizi Tanımak 26 Kendimizi Tanımak 29 Kendini Bilen Rabbini Bilir 32 Her Mesleğe İhtiyaç Vardır 35 İşi Zamanında Yapmak 38 Zamanı Değerlendirmek 41 Üç Aylar 44 Recep Ayı 48 Mirac 51 Kudüs 54 Tarih Bilinci 58 Fetih ve Yeni Fetihler 61 Kültürümüzü Tanımak 64 Kültürümüzü Tanımak 2 67 Sevgili Peygamberimiz 70 Peygamber Sevgisi 73

7 Paylaşmak 76 Cuma ve Cuma Namazı 79 Cuma Namazında Nelere Dikkat Etmeliyiz? 82 Büyüklerimizle Nasıl Konuşmalıyız? 85 Dengeli Beslenmek 88 Güzel Söz Söylemek 92 İnşallah Demek 95 Selamlaşmak 98 Kitabımız 102 Kul Hakkı 105 Öfkemizi Yenmek 108 Sağlığımızı Korumak 112 Yemek Adabı Yemek Adabı Yemek Adabı Hutbe Duaları 126

8 z

9 Önsöz Kıymetli okuyucu, Bu alanda ürün ortaya koymak doğrusu uzunca bir süredir zihnimi işkal eden bir ihtiyaç değildi. Bu kitabın ortaya çıkışına sebep olan süreç oğlumun ilkokulu bitirip imam hatip ortaokuluna geçmesi ile başladı. Öğrencilerin okulda topluca Cuma namazı kıldıklarını öğrendiğimde çok sevindim. Hatta ben de bir kaç defa kılınan bu namazlara katıldım. Öğrencilerle birlikte olmak bana çok büyük bir lezzet verdi. Fakat namazlarda ters giden birşeyler vardı. Öğrecilerden yükselen uğultu hutbe okuyan öğretmenimizin sesini duymamızı engelliyordu. Namaz çıkışı öğrencilere öğretmenin ne hakkında konuştuğunu sorduğumda cevap alamamak da beni etkilemişti. Okul müdürü kıymetli Veysel Özgan Hocam ile sohbet ederken bu konu gündeme geldi. Keşke çocuklara uygun yazılmış hutbeler olsa, onları namazda okutsak diye düşündük. İnternette vardır diye tahmin ederek aradık fakat 3-4 hutbe dışında materyal bulamadık. Çocuklarla alakalı yapılmış pek çok başarılı çalışma olmasına rağmen özel bir alan olan hutbe yazımının ihmal edilmiş olması beni bu alanda düşünmeye yönlendirdi. Daha önce aklımın ucundan dahi geçmemiş bu alan, üzerinde düşündükçe benim için önemli hale geldi. Çocuklara hutbe yazılması gerekiyordu, fakat bu işi kimin yapabileceği önemli bir problem olarak zihnimi kurcalıyordu. Veysel Hoca bana Hocam siz yazın. dese dahi ben bir türlü cesaret edip başlayamadım. Okuldaki Türkçe veya meslek

10 dersi öğretmenlerinin bu işi yapmasının daha uygun olacağını düşünüyordum. Ben her ne kadar zaman zaman yaz kurslarında çocuklarla birlikte olsam da mesleğim gereği genellikle yetişkin öğrencilere hitap etmeye alışkındım. Çocukların sıkılmadan dinleyebileceği bir metin oluşturmak daha önce yapmadığım bir işti. Fakat denemeye karar verdim. Çocuk kitapları ve okulda okutulan ders kitaplarını karıştırmaya, dil ve üslup açısından incelemeye başladım. Bu kaynaklardan kendime bir uslüp çıkarmaya çalıştım. Nihayetinde bir hutbe yazdım. Fakat ifade etmem gerekir ki hayatımda beni en çok zorlayan işlerden biri oldu. İlk bir kaç hutbeye harcadığım zaman ve emek ile muhtemelen akademik yapıda bir belki de iki makale yazabilirdim. Sınırlı bir alan içinde giriş gelişme ve sonuç bölümlerini oluşturabilmek, duygu ve heyecan verebilmek, düşündürebilmek gerçekten çok zor bir işti. Yazıya başlıyordum daha girişi yapmadan bir sayfa bitiyordu. Kısa yazmanın ne kadar zor olduğunu bu çalışma ile çok daha iyi fark etmiştim. Yazdığım ilk hutbeyi Veysel Hoca ya gönderdiğimde oldukça mütereddittim. Acaba başarabildim mi? diye... Cuma namazı sonrası hocanın memnuniyet dolu mailini aldığımda çok heyecanlandım. Çocukların sükunet içinde hutbeyi dinlediklerinden ve çok verimli olduğundan bahsetmişti. Bu benim için oldukça büyük bir itici güç oldu. Hatta durumdan haberdar olmayan oğlumun eve geldiğinde baba bu haftaki hutbeyi sen mi yazdın? Şeklinde heyecanla bana sorması ve hutbede geçen örnekleri bana anlatması beni doğru yolda olduğum konusunda ikna etmişti. Demek ki çocuklar hutbeyi dinliyorlar ve dinledikleri akıllarında kalıyordu. İlçemizde bulunan diğer okul müdürleri de bu çalışmadan haberdar olunca onlar da yazdığım hutbeleri istediler. Artık her hafta ilçemizde bulunan tüm imam hatip ortaokullarına hutbe yazıyordum. Hutbeleri gönderirken hocalara metin üzerinde düzeltme yapabileceklerini söylüyordum. Hocaların yaptıkları düzeltmeleri ben de metne uyarlıyor ve daha sonra kaleme alacağım hutbede bu noktaları da göz önünde bulunduruyordum. Bu şekilde çalışmamız bir eğitim öğretim yılı devam etti. Yaz tatilinde hutbelere biraz daha ekleme yaparak okullara bir sene yetebilecek malzeme oluşturdum.

11 Oluşturduğum bu malzemeyi hem üyesi olduğum hem de yönetiminde bulunduğum Beylikdüzü İmam Hatipliler Derneği olarak basma ve ücretsiz olarak dağıtma kararı aldık. İnşallah derneğin internet sayfası faaliyete geçtiğinde oradan da bu hutbelere ulaşmak mümkün olacak. Yaptığımız bu çalışma ile din eğitimi sahasında önemli bir boşluğu doldurduğumuza inanıyoruz. Bu eser alanında bir ilk olması itibariyle oldukça önemlidir. Ayrıca çocuk edebiyatı alanında bir yazı türü olarak da alanının ilk örneği olma özelliğini taşımaktadır. Kitaptan faydalanan öğretmen ve idarecilerimizin veya kitabı merak ederek okuyan herkesin eleştiri ve beğenilerine muhtacız. Fikirlerini ifade etmek isteyen okuyucularımız mail adresinden benimle irtibata geçebilirler. Göndereceğiniz eleştiri ve beğeniler kitabın sonraki basımlarında ve yapacağımız başka çalışmalarda yönlendirici olacağından bizim için kıymetlidir. Bu çalışmanın ortaya çıkması için başından beri cesaret veren ve yaptığı düzeltme ve katkılarıyla destek olan okul müdürümüz kıymetli Veysel Özgan hocama, konuya gösterdikleri ilgi sebebi ile okul müdürlerimiz Zafer Güler ve Abdurrahman Karakaş hocalarımıza; müdür yardımcıları, Süleyman Turan, Şükrü Kına hocalara; eserin basımında desteğini esirgemeyen Bider başkanı Zafer Güler hocama ve okuldan geldiğinde heyecanla; Bu hafta hutbede şunları mı yazdın? Nasıl yazdın? Nereden aklına geldi? gibi sorularla beni heyecanlandıran ve teşvik eden sevgili oğlum Muhammed Yunus a teşekkür ederim. Allah rızası için, her hangi bir maddi fayda beklemeden girdiğimiz bu çalışma alanında desteğiniz bizim için önemlidir. Gayret bizden başarı Allah (c.c.) dandır. M. İsmail Bağdatlı Beylikdüzü, Ekim 2015

12

13 M. İsmail Bağdatlı CÖMERTLİK ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم و)ي 7 ط ع$م 7 ون الط ع)ام) ع)ل ى ح 7 ب 5 ه$ م$س 1 ك$ين"ا و)ي)ت$يم"ا و)ا س$ير"ا ا ن:م 1 ا ن!ط ع*م!ك م/ ل*و 1 ج/ه* الل ه* ل ا ن!ر يد! م 3 ن 0 ك م 0 ج(ز(اء و(ل ا ش$ك ور"ا ا ن>ا ن 0 خ 0 اف. م 8 ن) ر 0 ب 4 ن 0 ا ي 0 و)م"ا ع 0 ب.وس"ا ق م)ط ر ير"ا (İnsan, 76/8-10) ق ال ر%س 5 ل ال له) ص%ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: م 5 ا م$ن& يو&م ي)ص&ب ح) الع$ب 5 اد) ف$يه$ ا ل ا م 5 ل ك ان$ ي 5 ن&ز ل ان$ ف ي 5 ق ول ا ح 5 د)ه)م 5 ا ال له)م. ا ع&ط$ م)ن&ف$ق ا خ&ل ف ا و&ي&ق ول الا خ&ر 4 الل ه 4 م 2 ا ع+ط. م&م+س ك ا ت&ل ف ا (Buhari, Zekat, 27) Değerli öğrenciler! Okul hayatımızda nasıl matematik, fen, Türkçe, Arapça gibi ders- lerden imtihan oluyorsak Yüce Rabbimiz dünya hayatımızın tü- münde bizleri imtihan etmektedir. Bu imtihanın da tıpkı derslerimizde olduğu gibi soruları vardır. Bu sorulardan biri: "Rabbinin sana verdiklerinden ihtiyaç sahibi olanlara 13

14 Çocuk Hutbeleri veriyor musun?" sorusudur. Bu soruyu kendi kendimize cevap- landırmaya çalışalım. Eğer kaleminin ucu bitmiş bir arkadaşımıza uç verebiliyorsak, silgi ihtiyacı olan bir arkadaşımızla silgimizi paylaşabiliyorsak, kitabını evde unutmuş arkadaşımızı öğretmene şikâyet etmek yerine ki- tabımızı ortaya koyarak birlikte takip edebiliyorsak, yemek vaktinde yemek yemeden bekleyen bir arkadaşımızı fark ettiğimizde yemeği- mizden ikram edebiliyorsak bu soruyu doğru cevaplama yolunda mesafe almışız demektir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) cömert insanlara müjde verirken, cim- rilere de düşecekleri sıkıntılı hali şu sözü ile haber veriyor; Allah ın her günü iki melek yer yüzüne iner. Bunlardan biri; Allah ım! Malını verene yenisini ver! diye dua ederken, diğeri de; Allah ım! Cimrilik edenin malının bereketini yok et! diye beddua eder. 1 Kıymetli öğrenciler! Mal vermekle eksilmez, aksine artar. Bu sözü anlamlandırabilmek için Mal ne işe yarar? diye bir soru sormamız gerekiyor. Düşünelim; cebimizde paramız var, canımız çikolata çekiyor gidiyoruz kantinden alıyoruz ve yiyoruz. Ne hissederiz? Mutluluk değil mi? İnsan hayatının ana hedefi mutluluktur. Dinimiz de insanları mutlu etmek için bir hayat şekli sunmaktadır. Dünyada ve ahirette bizlere iyilik vaat etmektedir. Canımızın istediği bir şeyi yemekten veya 1 Buhari, Zekat, İnsan, 76/ Bakara 2/262.

15 M. İsmail Bağdatlı almaktan daha çok bizi mutlu edecek bir davranışı size söyleyeyim mi? Paylaşmak veya cömertlik. İşte arkadaşlar! bereket dediğimiz ve açıklayamadığımız şeyin sırrı burada yatmaktadır. Arkadaşımızın yüzündeki tebessüm. Karşılıklı sevgi ve oluşan mutluluk. Bunlar bizi bu dünyada da ahirette de mutlu edecektir. Bir arkadaşımızı memnun etmek onun gözünde yükselmemizi bir kahraman olmamızı sağlayacak, herhangi bir şekilde zor durumda kaldığımızda onun da yardım elini bize uzatmasına vesile olacaktır. Uzatmasa bile Rabbimizin her şeyi gördüğünü, bildiğini ve bu durumu kesinlikle göz ardı etmeyeceğini unutmamamız gerekir. Yüce Rabbimiz sevdiği insanları şu şekilde tanımlıyor; Onlar, kendi canları çekmesine rağmen yemeği yoksula, yetime ve esire yedirirler. Biz sizi Allah rızası için doyuruyoruz; sizden ne bir karşılık ne de bir teşekkür bekliyoruz. Biz, çetin ve belâlı bir günde Rabbimizden (O'nun azabına uğramaktan) korkarız (derler). 2 Hayırlı Cumalar... 2 İnsan, 76/

16 Çocuk Hutbeleri İYİLİĞİ GÜZEL YAPMAK ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم ال ذ&ين, ي*ن)ف&ق ون ا م#و!ال ه)م# ف%ي س!ب يل الل ه% ث مC ل ا ي)ت#ب ع)ون م!ا ا ن#ف ق وا م!ن 5 ا و!ل ا ا ذ ى ل ه)م# ا ج#ر)ه)م# ع%ن#د! ر&ب 8 ه م) و&ل ا خ&و)ف 5 ع&ل ي)ه م) و&ل ا ه$م) ي&ح)ز&ن$ون (Bakara, 2/262) ق ال ر%س 5 ل ال له) ص%ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: ي!ن!ظ ر! ث ل اث ة لا الل ه! ا ل!ي ه م! ي!و!م! ال ق!ي!ام!ة! و لا! ي!ز!كي ه م! و ل! ه!م! ع!ذ اب! ا ل!يم! ق ل!نا ر!س!ول م!ن! ه!م! يا! الل ه! ف ق د! خ!اب!وا و!خ!س ر!وا ف ق ال ال م!ن!ان و!ال م!س ب! ل ا ز!ار!ه! و!ال م!ن ف! ق! س ل! ع!ت!ه! ب ال ح!ل!ف! ال ك اذ!ب (Tirmizî, Büyû' 5) Sevgili öğrenciler! Yağmurlu bir günde bir adam şemsiyesi ile yürürken şemsiyesi olmayan, ıslanan bir dostuna denk gelmiş. Hemen yanına gitmiş ve şemsiyesini bu dostuyla paylaşmış. Islanmasını engellemiş. Sonra da ayrılmışlar. Aradan bir zaman geçmiş iki dost yine karşılaşmışlar. İyilik yapan adam hemen hatırlatmış ve demiş ki; ''Hatırlıyor musun? Bir yağmura denk gelmiştik ne çok ıslanacaktın ben olma- 16

17 M. İsmail Bağdatlı sam!'' arkadaşı da başını sallayarak onay vermiş; haklısın... demiş. İyilik yapan kişi bunu sık sık tekrarlamaya devam etmiş. Bir gün iki dost yine sahilde karşılaşmış iyilik yapan tam yine yaptığı iyiliği başa kakacakken diğer kişi kendini denize atıvermiş ve demiş ki; ''Yeter arkadaş! Islandım işte... Başa kakıp durma!'' Böyle bir durumda siz neler hissedersiniz acaba? Değerli arkadaşlar! Bu hikayede, iyiliği başa kakmanın; ben sana yardım etmiştim, kalemimi, silgimi, ekmeğimi, sana vermiştim gibi arkadaşlarımızı, yakınlarımızı borçlu hissettirecek, rahatsız edecek, onları rencide edecek ifadelerin ve davranışların olumsuz etkisine, kötülüğüne işaret ediliyor. Sevgili gençler! Yüce Rabbimiz bu konuda şöyle buyurmaktadır; Mallarını Allah yolunda harcayan, sonra da harcadıklarının peşinden (bunları) başa kakmayan ve gönül incitmeyenlerin Rableri katında mükafatları vardır. Onlar için korku yoktur. Onlar üzülmeyeceklerdir de. 3 Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de şöyle buyurmaktadır; "Üç sınıf insan vardır ki kıyamet günü Allah, onlarla konuşmaz, yüzlerine bakmaz, onları temize çıkarmaz. Hem de onlar için can yakıcı bir azap vardır." 3 Bakara 2/

18 Çocuk Hutbeleri Resûlullah (s.a.v.) önemini hissettirmek için bu cümleyi üç kere tek- rarladı. Yanında bulunanlardan Ebû Zerr, Bu kimseler tam bir mahrumiyete ve hüsrana uğramışlar. Bunlar kimlerdir, Ey Allah'ın Resûlü? diye sordu. Peygamberimiz (s.a.v.) de: "Elbisesini kibirle yerlerde sürüyen, yaptığı iyiliği başa kakan ve yalan yere yemin ederek ticaret malını iyi bir fiyatla satma- ya çalışandır" cevabını verdi. 4 Değerli gençler! İyiliği başa kakmak, iyilik yaptığımız kişileri rahatsız ederek minnet altında bırakmak aslında sevap olarak yaptığımız işi günaha çevire- cektir. Bir gün kendimizin de yardıma muhtaç olabileceğini, her insanın zorda ve darda kalabileceğini aklımızdan çıkarmamamız gerekir. Atalarımızın İyilik et denize at, balık bilmezse Halik (ya- ratıcımız) bilir sözü bize karşılık beklemeden iyilik yapmayı öğüt- lemektedir. İyiliklerimizi en iyi şekilde yapabilmek ve sevaplarımızı da en iyi şekilde koruyabilmek temennisi ile Cumamız mübarek olsun. 4 Tirmizî, Büyû' 5. 18

19 M. İsmail Bağdatlı BAŞKALARININ KUSURUNU GÖRMEMEK ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم ا ت%ا م;ر;ون الن 9 اس% ب ال ب ر 0 و%ت%ن!س%و!ن ا ن!ف س%ك م! و%ا ن!ت 6 م) ت*ت)ل ون ال ك&ت*اب* ا ف ل ا ت*ع)ق&ل ون (Bakara, 2/44) ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم ي#اا يGه#ا ال ذ 5 ين# ء ام#ن>وا اج 1 ت#ن ب>وا ك ث 5 ير 7 ا م 5 ن# الظ ن+ ا ن ب#ع 1 ض# الظ ن+ا ث م% و#ل ا ت#ج#س/س-وا و#ل ا ي#غ!ت#ب! ب&ع$ض 7 ك م$ ب&ع$ض"ا ا ي 7 ح)ب: ا ح&د 7 ك م$ ا ن ي&ا ك ل ل ح$م& ا خ)يه) م&ي$ت"ا ف ك ر ه 4 ت 0 م 0 وه 0 و!ات-ق وا الل ه! ا ن الل ه! ت&و*اب! ر&ح$يم! (Hucurat, 49/12) Değerli öğrenciler! Hepimiz zaman zaman bazı konularda yanlışlar yaparız. Yaptığımız yanlışların yüzümüze vurulmasından memnun olmayız. Bir hata yaptığımızda kimse fark etmesin isteriz. Fark edilmesi bizleri ra- hatsız eder. Öyle değil mi? Hatta, yaptığımız yanlışı bize söyleyen yahut herkesin içinde açığa çıkaran arkadaşımıza sinirleniveririz. Her insan böyledir. Bu bizim için geçerli olduğu gibi bizim 19

20 Çocuk Hutbeleri dışımızdaki insanlar için de geçerlidir. İnsanlar genellikle kendi hatalarını, kusurlarını görmezler, başka- larının hatalarını görürler. Aynayı genellikle kendilerine tutmazlar, başkalarını ıslah etmeye, başkalarını düzeltmeye çalışırlar. Hele bir de başkalarının kusurlarını, hatalarını araştıranların kendileri de kusurlu ve hatalı kimseler ise o zaman durum daha da dikkat çekici- dir. Sevgili gençler! İnsanlar kendilerine yol gösterenlerin sözlerine değil, işlerine, bakarlar, hareketlerine, yaptıklarına bakarlar. Ziya Paşa bir beytinde: Âyinesi iştir kişinin lafa bakılmaz Şahsın görünür rütbe- i aklı eserinde Yani İnsanın dikkat çeken yönü yaptığı işlerdir, insanın aklî seviyesi yaptığı işlerden belli olur. demiştir. Bu gerçek yüce kitabımız Kuran- ı Kerim de şöyle ifade edilmektedir: İnsanlara iyilik ile emredersiniz de kendi nefislerinizi unutur musunuz? Halbuki siz kitabı okursunuz, hiç düşünmez misiniz? 5 Dolayısıyla bilgi sahibi olanlar, İslam ahlâkına sahip olanlar, Kur an okuyan ve ondan ders alanlar, kendilerini unutup başkalarına yol göstermeye çalışmazlar. Kalkışırlarsa etkisiz olacağını gülünç duru- 5 Bakara, 2/44. 20

21 M. İsmail Bağdatlı ma düşeceklerini bilirler. Başkalarının kusurlarını araştıranlar, bilerek ya da bilmeyerek kendileri de kusur işlemiş olurlar. Mevlana Hazretleri bunu zihnimize nakşetmek için Mesnevisinde şöyle bir olay anlatıyor: Dört Hintli mescide girip namaza durdular. Bu sırada müezzin geldi. Hintlinin biri, namazda olduğunu unutarak ona: Ezanı okudun mu, yoksa namaza daha vakit var mı? diye sordu. Öbür Hintli, namazda iken, sus be dedi, söz söyledin namazın bozuldu. Üçüncüsü, ikinci- sine, amca dedi, ne diye ona kızıyorsun, öğüdü kendine ver, senin de namazın bozuldu. Dördüncüsü, Allah a hamdolsun dedi, üçü gibi ben de kuyuya düşmedim. Mevlana bunu anlattıktan sonra şöyle bir açıklama yapıyor: Dör- dünün de namazı bozuldu; şunun bunun ayıbını söyleyenler daha da fazla kayba uğramışlardır. Ne mutlu o kişiye ki kendi kendinin ayıbını görmektedir. Kim ki birisinin ayıbını görürse, o ayıbı kendi- sinde bulur. Sende o ayıp yoksa da yine emin olma. Olabilir ki o ayıbı sen de yaparsın. Günün birinde o ayıp sende de meydana çıkabilir. 6 Yüce Rabbimiz Kur an- ı Kerim de; Birbirinizin gizli hallerini, kusurlarını araştırmayınız 7 buyurarak bu konuya dikkat çekmiş- tir. Dolayısıyla işe ilk olarak kendi yanlışlarımızı görerek başlamalıyız ve 6 Abdülkadir Gölpınarlı, Mesnevi ve Şerhi, c.2, Hucurat, 49/12. 21

22 Çocuk Hutbeleri onları ortadan kaldırarak kendimizi geliştirmeyi hedeflemeliyiz. Mutlu olarak, birlik beraberlik içinde, kardeşçe yaşanılan bir hayatın bu şekilde ortaya çıkacağını unutmamalıyız. Hayırlı Cumalar... 22

23 M. İsmail Bağdatlı ÇALIŞMALARIMIZIN HEDEFİ DOĞRU OLMALIDIR ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم و#ا ن ل ي%س# ل!ل ا ن.س"ان+ ا ل ا م"ا س"ع"ى و"ا ن س"ع'ي"ه$ س"و'ف" ي$ر"ى ث م 2 ي/ج$ز,اه/ ال ج,ز,اء ال ا و$ف ى (Necm, 53/39, 41) Kıymetli öğrenciler! Mutlaka yaşamışsınızdır Sabah büyüklerinizden önce uyanıp kah- valtı sofrasını kurduğunuzda, odanızı size söylenmeden top- ladığınızda, bir arkadaşınızın ihtiyacını o daha size söylemeden fark edip giderdiğinizde duyduğunuz teşekkür ederim, Allah razı olsun yahut aferin ifadeleri bizleri ne kadar çok memnun eder değil mi? Bir iş yaparız ve karşılığını alırız. Yaptığımız güzel işler karşılığında teşekkürler, aferinler Kötü işler karşılığında cezalar, azarlamalar, kırgınlıklar... 23

24 Çocuk Hutbeleri Evet arkadaşlar! Hayatın her döneminde bu süreç devam etmektedir. Bir işi gerçekleştirmek için zaman harcarız, enerji harcarız, emek veririz, bütün bunları doğru bir hedefe yönlendirmek önemlidir. Sevgili Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.) bu hedefleri kendi yaşantısında bizlere göstermiştir. İmtihandan önce öğretmenin sorumlu tuttuğu yerlere değil de başka bölümlere çalışarak başarılı olabilir miyiz? Öğretmenim ben çok çalışmıştım! demek acaba bize fayda sağlar mı? Tabi ki hayır... Böyle yaparsak sonuç, imtihandan zayıf not almak olacaktır. Doğru işleri yapmadığımız sürece harcadığımız emek boşa gidecek, israf olacaktır. Yüce Rabbimiz Kur an- ı Kerim de; İnsan için ancak çalıştığı vardır. Şüphesiz onun çalışması ileride görülecektir. Sonra çalışmasının karşılığı kendisine tastamam verilecektir. 8 buyurarak dikkatimizi bu konu üzerine çekmiştir. Çalışalım, gayret edelim, fakat tüm gayretimiz Allah (c.c.) ve elçisi Hz. Muhammed (s.a.v.) in yolunda olsun. Bunun dışındaki ba- şarıların boş hatta yeri geldiğinde kötü olduğunu bilelim. Meselâ, çok maharetli, ustaca işini yapan, kimsenin giremediği bi- nalara giren, kimsenin açamadığı kapıları açan, kıymetli eşyaları 8 Necm, 53/

25 M. İsmail Bağdatlı çalabilen bir hırsıza aferin denildiğini ödül verildiğini duydunuz mu? İşini ne kadar iyi de yapsa, yaptığı iş doğru olmadığı için yaka- landığında hapse atılacak ve bu işe harcadığı emek ve zaman boşa gidecektir. Değerli öğrenciler! Hedeflerimizi belirlemede büyüklerimiz, öğretmenlerimiz bizlere yardıma hazırlar. Yapacağımız işleri, çalışmalarımızı planlarken onlardan yardım alalım. Gösterdikleri yoldan yürüyelim ve emeğimizi israf etmeyelim. Becerilerimizi keşfedelim ve gerektiği gibi Rabbimi- zin razı olacağı etkinlik ve faaliyetlerde değerlendirelim. Bu konuda okulumuzdaki kulüp çalışmalarının önemli olduğunu bilelim, fikirlerimizi, düşüncelerimizi öğretmenlerimize açalım. Arkadaşlarımızla, öğretmenlerimizle birlikte çalışarak güzel işler üretmek, okulumuzu geliştirmek ve geleceğe emin adımlarla yürü- mek temennisi ile hepinize hayırlı Cumalar 25

26 Çocuk Hutbeleri FİZİKSEL ÖZELLİKLERİMİZİ TANIMAK ق ال ر%س 5 ل ال له) ص%ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: م)ن! ت)ش)ب) ه) ب ق و!م ف ه#و) م&ن!ه#م! (Ebu Davud, Libas, 4) Değerli öğrenciler! Vücudumuzu tanımak bize kolay gelir. Elimiz, ayağımız, saçımız, gözlerimiz Bir aynanın karşısına geçtiğimizde pek çok fiziksel özel- liğimizi görürüz ve bu şekilde tanımış oluruz. İnsanın fiziksel özellikleri arasında tanımakta zorlandıklarımız da bulunmaktadır. Meselâ kişi kendi arkadan görünüşünü genellikle bilmez. Veya bir başkasının çektiği video görüntüsünde insan kendi yürüyüşünü garipseyebilir. Hatta kendi sesimiz bizim duyduğu- muzdan farklıdır. Kendi ses kaydımızı dinlediğimizde sesimizin bize yabancı geldiğini fark ederiz. Çevremizle kuracağımız ilişkilerin daha verimli olabilmesi için in- sanın kendini fiziksel olarak tanıması önemlidir. Hareketlerinde estetik olmayan yönleri bulması ve onları düzeltmesi gelecek ya- şantısı açısından faydalı olacaktır. Konuşmamızı güzelleştirebilmek için bol bol ve özellikle Türkçe yi 26

27 M. İsmail Bağdatlı iyi kullanan yazarların eserlerini okumalı, zaman zaman boş bir odada kendi başımıza, yahut bir büyüğümüzün veya arkadaşımızın karşısında bazı konuları anlatmaya çalışmalıyız. Bu gibi konuşma- larımızı bir cihaza kaydedip dinleyebiliriz de. Böyle yaparsak kendi anlatımımızla alakalı zayıf ve güçlü yönlerimizi fark edebiliriz. Yürüyüşümüzü, el ve kol hareketlerimizi tanıyabilmek ve güzelleşti- rebilmek için bir arkadaşımızdan veya büyüğümüzden bizi videoya çekmesini isteyebiliriz. Yine büyüklerimizin tavsiyesi ile hareketlerimizi nasıl güzelleştirebileceğimizi öğrenebiliriz. Arkadaşlar! Oturmak, kalkmak, yemek yemek, su içmek, insanlarla konuşurken onlara nasıl davranacağımız ve bunlara benzer pek çok konuda Pey- gamber Efendimiz (s.a.v.), Allah (c.c.) tarafından bizim önümüze en güzel örnek olarak koyulmuştur. Onun örnek davranışlarını Kur an- ı Kerim, hadis- i şerif kitapları ve siret yani Peygamber Efendimiz in hayatını anlatan kitaplardan, öğreniyoruz. Siret kitapları denilince aklımızda bulunması gereken yazar isimleri, İbn- i İshak, Vakidî, ve İbn- i Sa d dır. Peygamber Efendimiz in hayatını anlatan eserler genellikle bu kitaplardan öğrendiklerini Kur an- ı Kerim ve hadis- i şerif kitapları ile destekleyerek aktarmaktadırlar. Çevresine örnek olabilecek Müslüman bir gencin davranış güzelliği- ni kıyafeti ile de desteklemesi gerekir. Yerine göre gereken kıyafetin giyilmesi insanı toplum içinde saygın bir yere taşıyan unsurların giriş bölümünü oluşturmaktadır. İnsan kıyafeti ile karşılanır, konuşması ile uğurlanır. sözü buna işaret etmektedir. Kıyafet ilk izlenimi oluş- 27

28 Çocuk Hutbeleri turduğu için önemlidir. Fakat asıl değer söylenen sözler ve dav- ranışlarla kazanılmaktadır. Değerli gençler! Bir Müslüman, Müslüman gibi giyinmelidir. Bir Müslümanın Müs- lüman olmayan toplumlara kıyafeti ve davranışları ile benzemesi Peygamberimiz (s.a.v.) tarafından şu şekilde tanımlanmıştır; Kim bir topluluğa benzemeye çalışırsa onlardandır. 9 Dolayısıyla saç tıraşımızla, üzerimizde taşıdığımız işaretlerle Müslüman olmayan bir topluma benzememeye çalışmalıyız. Giydiğimiz tişörtlerin montların, gömleklerin pek çoğunda manasını bilmediğimiz işaretler, sözler var. Bunları araştıralım eğer bizim dinimizde yeri olmayan sözler ve işaretler ise onları hayatımızdan çıkaralım ve bu konuda çevremizi uyaralım. Bir Müslüman hassasiyeti ile hayatımızı yaşamak temennisi ile hayırlı Cumalar... 9 Ebu Davut, Libas, 4. 28

29 M. İsmail Bağdatlı KENDİMİZİ TANIMAK ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم و 1 ال ذ 6 ين 1 ه$م) ع 1 ن الل غ)و م$ع)ر ض$ون (Müminun, 23/3) Kıymetli öğrenciler! Şöyle bir hikaye anlatılır: Bir rivayete göre; dört tavuk, bir kartal yuvasına gidip bir yumurta çaldılar. Yumurtayı kümese getirdiklerinde, kümeste bulunan diğer tavuklar gördükleri bu yumurtanın çok büyük bir tavuğa ait oldu- ğunu düşündüler. Zaman geçti, yumurtayı getirenler de unuttu, onlar da bu yumurtanın büyük bir tavuğa ait olduğuna inandılar....bir anne bulundu yetim yumurtaya, kuluçka başladı. Kısa bir zaman sonra yumurta kırıldı. İçinden simsiyah kanatlı, ilginç gagalı tuhaf bir tavuk çıktı... Herkes çok mutluydu, böylesini ilk defa gör- müşlerdi. Anne tavuk, dersler vermeye başladı yavrusuna: "Bak yavrum, yerden bulduğun böceği şöyle ye! Arpayı, buğdayı böyle ye!". Anne tavuk her gün yeni şeyler öğretiyordu yavrusuna. Büyük tavuk annesinin her söylediğini yapıyordu. Tehlikelere karşı nasıl davranacağını öğretti 29

30 Çocuk Hutbeleri annesi; "Bak yavrum, eğer kedi buradan gelirse aksi istikamete doğru kaç, şuradan gelirse buraya kaç..." Büyük tavuk büyüdükçe güzelleşiyordu. Oldukça uzun kanatları vardı. Ara sıra diğerleri onun kanatlarına bakmak için geliyorlardı... Bir gün anne tavuk yavrusuna havadan gelen tehlikelere karşı kendisini nasıl savunacağını anlatırken büyük tavuğun gözü, gökyüzünden süzülerek korkunç bir ihtişamla geçiş yapan bir başka canlıya ilişti. - Anne bu ne? dedi büyük tavuk. - Ha o mu? O kartal yavrum, kuşların padişahı... - Ne de güzel uçuyor! - Evet yavrum! Ama sen sakın ona özenme. Asla onun gibi olamazsın! Sen bir tavuksun. Senden önce baban, deden, amcan, hepsi ona özendi; ama hiçbiri onun gibi uçamadı... Sen bir tavuksun ve bir tavuk gibi yaşamalısın. O günden sonra büyük tavuk, ömrü boyunca arka bahçede kartalın ihtişamlı geçişini izleyip iç çekti... Ve her seferinde "Keşke ben de bir kartal olup uçabilseydim!" dedi. Yine bir gün siyah kanatlı büyük tavuk ihtişamlı kartalı izlerken ölüp gitti... Onu bir tavuk gibi def- nettiler ki hakikatte ölen bir kartaldı. Bir kartal gibi doğup, bir tavuk gibi yaşayan ve kartallara özenip sonunda bir tavuk gibi ölen binlerce kartal var. Kartal eğer deneseydi tıpkı imrendiği kuşlar gibi uçabileceğini görecekti. Fakat denemedi ve kendini keşfedemedi. Değerli arkadaşlar! Hayatta başarılı olmanın yolu kendimizi tanımaktan geçiyor. Yapa- 30

31 M. İsmail Bağdatlı bileceklerimizi yahut yapamayacaklarımızı bilirsek hayatımızı daha verimli planlayabiliriz. Meselâ futbol oynamaya hevesliysek ancak bu konuda bir kabiliye- timiz varsa başarılı olabiliriz. Yapamadığımız halde bu alanda za- manımızı harcamak israf olacaktır. Kendi beceri alanlarımızı keşfe- dip ona göre zamanımızı değerlendirmeliyiz. Kendimizi tanımak ancak deneyerek, yaparak olur. Bu konuda bü- yüklerimizin yönlendirmeleri de kıymetlidir. Onların bizim içinde bulunduğumuz dönemi yaşadıklarını düşünerek tavsiyelerine uydu- ğumuz ölçüde başarıya yaklaşırız. Yüce Rabbimiz şöyle buyuruyor; Ve onlar ki, boş ve yararsız şey- lerden yüz çevirirler. Boş yere söylenilen sözden ve işlerden sakınırlar. 10 Evet gençler! Hayatımızı boşa geçirmeden kabiliyetlerimiz çerçevesinde geleceği- mizi inşa etmeliyiz. Bu konuda büyüklerimizin ve öğretmenlerimizin bize yardım etmek için hazır olduklarını bilelim. Özellikle okulumuzdaki kulüp faaliyetlerini bu kapsamda verimli olarak kullanalım. Hayırlı Cumalar Müminun, 23/3. 31

32 Çocuk Hutbeleri KENDİNİ BİLEN RABBİNİ BİLİR ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم ل ق د+ خ'ل ق ن'ا ال ا ن+س'ان ف 0 ي ا ح+س'ن ت'ق و يم (Tin, 95/4) Sevgili gençler, Sevmek bilmek ile alakalıdır. Bilmediğimiz tanımadığımız kişiyi se- vemeyiz. Sokakta gördüğümüz bir insanı yahut okulda, çocuk bah- çesinde ilk defa gördüğümüz bir kişiyi sevebilir miyiz? Tanışırız, biraz oyun oynarız, yahut bir işi birlikte yaparız sonrasında bu kişi iyi biriymiş veya değilmiş diye düşünürüz. Aynı şekilde Rabbimizi sevmek için de tanımamız gerekiyor. Onu sokakta yahut okulda bir kişiyi tanıdığımız gibi birlikte vakit geçire- rek tanımamız mümkün değil. Onu eserlerinden, bizlere verdikleri ikram ettikleri nimetlerinden tanıyoruz. Bu nimetleri ilk gözlemle- diğimiz yer bizzat kendi varlığımız olacaktır. Kendimizi tanıdığımız nispette Yüce Yaratıcımıza karşı sevgimiz saygımız artacaktır. Kendimizi hakkıyla keşfettikçe bizi yaratan Rabbimizin büyüklüğü- nü kavramış oluruz. Kainattaki yansımalarının farkına vardıkça 32

33 M. İsmail Bağdatlı O nun zihnimizde gittikçe büyüyen, güçlenen ve saygınlaşan bir varlık olduğunu hissederiz. Bilgilerin en önemlilerinden birinin insanın kendisini tanıması ol- duğunu ve bu tanıma ile insanın Rabbini bilebileceğini Yunus Emre şu dizelerle ifade ediyor; İlim ilim bilmektir, / İlim kendin bilmektir, / Sen kendini bilmezsin, / Ya nice okumaktır. / Okumaktan mana ne? / Kişi Hakk ı bilmektir, / Çün okudun bilemedin, / Ha bir kuru emektir. Yüce yaratıcımız Kur an- ı Kerim de; Biz gerçekten insanı ahsen- i takvim üzere yarattık 11 buyuruyor. Burada ahsen- i takvim ifadesi; insanın yaratılışındaki güzelliğe, organlarının yerli yerinde olu- şuna, estetik yapısına, zihnî ve ahlâkî özelliklerine ve bunların en mükemmel şekilde oluşturulduğuna işaret etmektedir. Bütün bu sayılanların bir tesadüf eseri oluştuğunu söyleyenler bu- lunmaktadır. Bu düşüncenin mantıklı olmadığı oldukça net bir şe- kilde görülmektedir. Meselâ ağzımızın başımızın arkasında olduğu- nu düşünelim, nasıl yemek yeriz? Yiyebilir miyiz? Bir deneme yapın; gözlerinizi kapatıp yemek yemeye çalışın bakalım ne olacak? Rabbimiz şöyle buyuruyor; Kesin olarak inananlar için yeryü- zünde ve kendi nefislerinizde bir çok alametler vardır. Hala görmüyor musunuz? 12 insanın sadece kendini tanıması bile yüce yaratıcının kudretini, gücünü anlaması için yeterlidir. 11 Tin, 95/4. 12 Zariyat, 20,21. 33

34 Çocuk Hutbeleri Bir başka ayet- i kerimede "Andolsun biz insanoğlunu şerefli kıldık. Onları karada ve denizde taşıdık. Kendilerini en güzel ve temiz şeylerden rızıklandırdık ve onları yarattıklarımızın bir çoğundan üstün kıldık." 13 buyuruluyor. Kıymetli arkadaşlar, İşte bu kadar güzel, Rabbimizin sanatı ile özene bezene yarattığı ve akılla da süslediği insan, Rabbini inkâr eder, yaratılış gayesini unutur, Rabbinin isteklerini yerine getirmezse, o zaman çok aşağı derecelere düşer, hatta Rabbimiz tarafından hayvanlardan bile aşağı kabul edilir. Rabbim böyle bir duruma düşmekten hepimizi korusun. Hayırlı Cumalar 13 İsra, 17/70. 34

35 M. İsmail Bağdatlı HER MESLEĞE İHTİYAÇ VARDIR ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم ا ه#م! ي%ق س م#ون ر%ح!م%ة ر%بBك% ن%ح!ن# ق س%م!ن%ا ب%ي!ن%ه#م! م%ع 5 يش%ت%ه#م! ف 5 ي ال ح%ي%اة 5 الد 1 ن!ي%ا و%ر%ف ع!ن%ا ب%ع!ض%ه#م! ف و(ق! ب!ع(ض د!ر!ج!ات@ ل;ي!ت>خ;ذ ب!ع(ض 2 ه 2 م( ب!ع(ض 4 ا س 2 خ(ر ي-ا و!ر!ح(م!ة ر!ب#ك! خ&ي)ر/ م-م,ا ي&ج)م&ع$ون (Zuhruf, 43/32) Sevgili öğrenciler, Çöpçü mü olmak istersiniz, doktor mu? Diye sorulsa pek çoğumuz doktorluktan yana tercihimizi yaparız değil mi? Acaba doktor olmak, çöpçü veya temizlikçi olmaktan daha mı önemlidir? Hiç düşündünüz mü hastanelerde sadece doktorlar olsa yerleri te- mizleyen, hastaların çarşaflarını yıkayan, camları silen, çöpleri bo- şaltan temizlik görevlileri olmasa acaba hastalar iyileşebilir mi? Pis- lik içerisinde mikrop kaynayan bir hastanedeki doktorlar çok bece- rikli olsa acaba ne işe yarar? Doktor hastayı güzel bir şekilde ameli- yat eder fakat hasta yatağında yahut odasında mikrop kaparak vefat edebilir. 35

36 Çocuk Hutbeleri Değerli arkadaşlar, Dünyada farklı farklı meslekler bulunuyor. Her birinin ayrı bir yeri var. Tabi sosyal konumu açısından her meslek aynı pozisyona aynı zorluk derecesine sahip olmayabilir, bunu kabul edebiliriz fakat önemsiz olduklarını söyleyemeyiz. Burada eskilerin güzel bir sözünü nakledelim; Sen ağa ben ağa şu inekleri kim sağa. Yüce Rabbimiz bir imtihan vesilesi olarak insanları farklı özelliklerde, farklı kabiliyetlerde yaratmıştır. Ve aralarında dayanışma ihtiyacı oluşturmuştur. Kur an- ı Kerim de şöyle buyrulmuştur; Rabbinin rahmetini onlar mı paylaştırıyorlar? Dünya ha- yatında onların geçimliklerini aralarında biz paylaştırdık. Bir- birlerine iş gördürmeleri için kimini ötekine derecelerle üstün kıldık. Rabbinin rahmeti onların biriktirdikleri şeylerden daha hayırlıdır. 14 Evimizde musluğumuz bozulsa büyüklerimiz tesisatçı çağırırlar, evimizde ekmek biterse fırından alırız, markete giderek peynirimizi zeytinimizi alırız, saçımız uzadığında berbere gideriz. Dolayısıyla hayatımızı devam ettirebilmek için her mesleğe ihtiyaç duyarız. Sevgili gençler, İnsanlar arasında üstünlüğün söz konusu olduğu durumlar da vardır. Bu konuya Yüce Rabbimiz şu ayet- i kerimede işaret buyurmuşlardır: 14 Zuhruf, 43/32. 36

37 M. İsmail Bağdatlı Ey insanlar! Şüphe yok ki, biz sizi bir erkek ve bir dişiden ya- rattık ve birbirinizi tanımanız için sizi boylara ve kabilelere ayırdık. Allah katında en değerli olanınız, O na karşı gelmekten en çok sakınanınızdır. Şüphesiz Allah hakkıyla bilendir, hakkıyla haberdar olandır. 15 Dolayısıyla üstün olmak istiyorsak bunu para ile, meslek ile, rütbe ile değil, Allah (c.c.) ve elçisi Hz. Muhammed (s.a.v.) in bize öğrettikle- rini uygulamakla kazanabileceğimizi bilelim. Unutmayalım ki dünya ve ahiret mutluluğu bu yolda yürümekle mümkün olacaktır. Cumanız mübarek olsun. 15 Hucurat, 49/13. 37

38 Çocuk Hutbeleri İŞİ ZAMANINDA YAPMAK ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم و'اب*ت'غ ف 7 يم'ا ا ت'اك' الل ه! الدFار' ال ا خ 7 ر'ة و'ل ا ت'ن*س' ن'ص 7 يب'ك' م 7 ن' الد 5 ن*ي'ا و'ا ح*س ن* ك م'ا ا ح*س'ن' الل ه! ا ل ي:ك! و!ل ا ت!ب:غ ال ف س!اد! ف$ي ال ا ر:ض ا ن الل ه! ل ا ي*ح$ب. ال م*ف س د$ين! (Kasas, 28/77) ق ال ر!س+ل ال له# ص!ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: ا ج!م ل! وا في! خ!ل!ق! ل ه! م!ي!س!ر! ل!ما! ف ا ن ك لا! ط ل ب الد!ن!يا! (İbn Mace, Ticarat, 2) Sevgili öğrenciler, Arkadaşlarımızla futbol, basketbol maçı yaptığımızda, yahut uzunca bir sure bisiklet kullandığımızda veya uzak bir mesafeyi yürümek durumunda kaldığımızda yoruluruz. Eve döndüğümüzde şöyle ya- tağımıza uzanmak veya bir koltuğa oturup dinlenmek tatlı gelir değil mi? Tam uzanmışken yahut oturuyorken büyüklerimiz bizden bir şey isterlerse yaparız, geri çeviremeyiz fakat yerimizden kalkmakta da zorlanırız... Aslında canımız hiç de kalkmak istemez. Yorgunluk 38

39 M. İsmail Bağdatlı verici bir iş yaptıktan sonrası için bu durum normaldir. Çalıştıktan sonra dinlenmek hepimizin hakkıdır. Fakat hayatımızın genelinde bu durum devam ediyorsa, yapmamız gereken işleri ihmal ediyorsak yapmıyorsak veya geciktiriyorsak buna tembellik diyebiliriz. Değerli gençler, Tembelliğin insanı mutluluğa götürmeyeceğini bilmemiz gerekir. Yüce Rabbimiz ve Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) sadece ahirette değil dünyada mutlu olmanın yollarını da bizlere öğretmektedirler. Namaz, oruç, zekat, hac, abdest, temizlik gibi tüm ibadetler ahiret mutluluğun yanında dünya mutluğumuza da hizmet etmektedir. Çalışmak da bu konuda bize sunulan mutluluk formüllerinden biri hatta belki de en önemlilerinden Çünkü, başarı insanı mutlu eder ve ona da çalışarak ulaşılır. Öğret- menimiz imtihan sonuçlarını açıklarken 30 olarak notumuzun okunması ile 90 olarak okunması arasındaki farkı hepimiz hisset- mişizdir. Notu iyi olan arkadaşlarımızın yüzündeki mutluluk ile zayıf not alanlardaki hüzün ve endişe eğitim hayatımızın bir parçasıdır. Kardeşlerim, Rabbimizin bize vaadettiği cennete de çalışarak ulaşabiliriz. Yüce Rabbimiz bu konuyu şu ayet- i kerime ile açıklamaktadır; Allah ın sana verdiğinden (O nun yolunda harcayarak) ahiret yurdunu iste; ama dünyadan da nasibini unutma. Allah ın sana ihsan 39

40 Çocuk Hutbeleri ettiği gibi, sen de (insanlara) iyilik et. 16 Bu ayet- i kerimeyi Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) şöyle açıklamaktadır; Dünya işlerinizi ıslah edip yoluna koyunuz, ahiretinizi de ihmal etmeyip onun için çalışınız 17 Dolayısı ile bir Müslüman olarak hepimiz, yapmamız gereken işlerin ne olduğunu bilerek onları zaman geçirmeden yapmalıyız. Hasta öldükten sonra ilaç vermenin nasıl bir kıymeti yoksa veya imtihan olduktan sonra oturup imtihana hazırlanmak bizim notumuzu nasıl yükseltmeyecekse aynı şekilde zamanında gerçekleştirilmeyen işlerin de önemi kaybolmaktadır. Çalışmak önemlidir, fakat zamanında yapılan çalışma bizi başarıya ulaştıracaktır. Hangi işi ne zaman yapmamız gerektiği konusunda büyüklerimiz tavsiyelerine uyalım ve bu şekilde mutluluğu yakala- yalım. Hepinize hayırlı Cumalar dilerim Kasas, 28/ İbn Mace, Ticarat, 2. 40

41 M. İsmail Bağdatlı ZAMANI DEĞERLENDİRMEK ا ع(وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم و%ال ع%ص#ر ا ن ال ا ن#س.ان ل ف)ي خ%س#ر ا ل ا ال ذ)ين$ ا م$ن 3 وا و$ع$م)ل وا الص-ال)ح$ات) و$ت$و$اص$و"ا ب ال ح,ق 0 و,ت,و,اص,و#ا ب الص%ب#ر (Asr Suresi, 1-3) ق ال ر#س!ل ال له) ص%ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: ن ع!م!ت!ان! م!غ!ب!ون ف!يه ما! ك ث!ير! م!ن! الن!اس الص!ح ة! و!ال ف ر!اغ (Buhârî, Rikak, 1) Kıymetli Gençler, Okuldan eve döndüğümüzde, yahut hafta sonları, bilgisayarın başına geçip vakit geçirmekten çoğumuz hoşlanırız. Bir araba yarışını ka- zanmak, savaşta komuta ettiğimiz ordunun zafere ulaşması, aksiyon oyunlarında yaşadığımız heyecan, internete girip film seyretmek, sosyal paylaşım sitelerinde fotoğraf, bilgi paylaşmak, tweet atmak Bunlar bize zevk verir. Gerçekten de öyledir. Fakat hiç düşündük mü acaba hayatımızda sadece zevk aldığımız işleri mi yaparız? Sadece zevk aldığımız işleri yaparsak sorumluluklarımızı tam olarak yerine 41

42 Çocuk Hutbeleri getirebilir miyiz? Yahut sadece zevk aldığımız işleri yapalım diye mi Rabbimiz bizi yarattı? Hayatımızda yapmamız gereken işler yok mu? Unutmamamız lazım ki, başarılı olmanın yolu zamanı iyi değerlen- dirmekten geçer. Çevremizde başarılı olmuş büyüklerimizi görürüz, onlarla oturup biraz sohbet ettiğimizde yakaladıkları başarı ar- kasında ciddi bir çalışma, gayret ve ümit ışığı bulunduğunu fark ederiz. Büyüklerimizden yardım alarak zamanımızı planlayalım. Bu konuda büyüklerimizin ve öğretmenlerimizin bize yardım için hazır olduk- larını unutmayalım. Değerli gençler, Arkadaşlarımızla dışarı çıkıp gezerek, oynayarak veya bilgisayarımız başında vakit geçirebiliriz. Fakat mutlaka geleceğimize yatırım olan kendimizi geliştirme çalışmalarına da yer ayırmamız gerekir. İçinde bulunduğumuz yaş döneminde bilgi ve beceri depomuzu doldurabilirsek ilerde daha uzak mesafelere ulaşabiliriz. Tek yönlü bir yolda ilerlerken benzin istasyonunu geçtiğimizde geri dönüp yakıt alma imkanımızın bulunmadığı gibi, öğrencilik yıllarımızı boş geçirirsek ilerde önümüze çıkan engeller dolayısıyla kendimizi yetiştirmeye ayıracak vakit bulamayabiliriz. Zevklerimizi eğer gerektiği gibi programlayabilirsek bunlar ha- yatımızda yer alan tatlı zaman dilimleri olarak varlığını sürdürecek- tir. Aksi takdirde geleceğimizi kirleten birer kara leke olarak ha- yatımız boyunca bize eşlik edecektir. 42

43 M. İsmail Bağdatlı Yüce Rabbimiz Kur an- ı Kerim de bu konu ile alakalı bir sure bizlere sunmuştur. Hatırlayalım... Asr suresi... Manası şu şekildedir; Andolsun zamana ki, insan gerçekten ziyan içindedir. Ancak İman edip de salih amel işleyenler, birbirlerine hakkı tavsiye edenler, birbirlerine sabrı tavsiye edenler başka (onlar ziyanda değillerdir.) 18 Sevgili Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.) de bu konuya dikkatimizi çekmiştir; İki nimet vardır ki, insanoğlu bunlarda hep aldanır. Biri sağlık diğeri de boş vakittir. 19 Hepinizin cumasını en içten dileklerimle tebrik ederim. 18 Asr Suresi, 103/ Buhârî, Rikak, 1. 43

44 Çocuk Hutbeleri ÜÇ AYLAR ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم ا ن ع)د 8 ة الش 4 ه 2 ور ع)ن.د! الل ه) اث ن!ا ع!ش!ر! ش!ه#ر?ا ف+ي ك+ت!اب الل ه+ ي!و#م! خ!ل ق! الس/م!او!ات+ و!ال ا ر#ض! م)ن+ه&ا ا ر+ب&ع&ة ح-ر-مI ذ ل)ك& الدCين- ال ق يCم- ف ل ا ت&ظ ل)م-وا ف)يه ن< ا ن+ف س&ك م+ و&ق ات)ل وا ال م-ش+ر ك)ين& ك اف ة ك م"ا ي(ق ات 8 ل ون-ك م+ ك اف ة و-اع+ل م(وا ا ن الل ه! م!ع! ال م'ت%ق#ين! (Tevbe, 9/36) Kıymetli öğrenciler, İlkbahar, yaz, sonbahar, kış kelimeleri telaffuz edildiğinde bunların mevsimler olduğunu hepimiz biliriz. Bir yıl içerisinde dört mevsim olduğunu, yine bir yıl içerisinde on iki ay bulunduğunu biliriz. Bir seneyi oluşturan 365 gün bu şekilde aylar ve mevsimler halinde gruplanmıştır. Bu gruplamaya takvim diyoruz. Farklı gruplama şekilleri bulunuyor. Bu gruplamalar özellikle başlangıç noktasına göre ayrılıyor. Meselâ ülkemizde milâdî takvim kullanıyoruz. Milâd kelimesi do- ğum zamanı, doğum yeri manalarına gelmektedir. Arapça olan bu kelime kalıbı sarf denilen gramer kurallarına göre ism- i zaman, ism- i mekân olarak isimlendirilir. Hz. İsa nın doğum zamanını ifade 44

45 M. İsmail Bağdatlı etmektedir. Hıristiyan kültürünün etkisi ile Cumhuriyet dönemi başında bu takvim sistemi kullanılmaya başlanmıştır. Bu sebeple dinî günler ve zaman dilimleri kullanmakta olduğumuz miladî takvime göre belirlenmez. Çünkü miladî takvim Müslüman- ların takvimi değildir. Müslümanlar Hz. Ömer zamanında belirlenen Hicrî takvimi kul- lanırlar. Günümüzde de pek çok Müslüman ülke bu takvimi kullan- maktadır. Dinî gün ve geceler, dinî açıdan kıymet ifade eden zaman dilimleri hicrî takvime göre belirlenmiştir. Meselâ Ramazan hicrî aylardan biridir. Hicrî kelimesi hicretle alakalı manasına gelmektedir. Hicret; Pey- gamber Efendimiz (s.a.v.) in Mekke den Medine ye göç etmesidir. Müslümanların devlet haline gelmesini ifade ettiğinden oldukça önemli bir dönüm noktası olarak takvim başlangıcı kabul edilmiştir. Recep ayının ilk Cuma gecesi olan Regaib kandili ile birlikte girdiği- miz ve üç aylar olarak adlandırdığımız zaman dilimi Nisan, Mayıs, Haziran gibi miladî aylar değil, Hicrî takvimin ayları olan Receb, Şaban, Ramazan aylarıdır. İsterseniz kısaca hicrî ayları sayalım; Muharrem, Safer, Rebiulevvel, Rebiulahir, Cemaziyelevvel, Cemazi- yelahir, Recep, Şaban, Ramazan, Şevval, Zilkade, Zilhicce. Bu aylar ne manaya geliyor diye merak etmiş olabilirsiniz kelime manalarını da verelim; 45

46 Çocuk Hutbeleri Muharrem: Haram kılınmış. Safer: Sefer, yolculuk. Rebiulevvel: İlk bahar. Rebiulahir: Son bahar. Cemaziyelevvel: İlk çorak toprak. Cemaziyelahir: Son çorak toprak. Recep: Saygı, onur. Şaban: Dağılmış, yayılmış. Ramazan: Yanmak, sıcak olmak. Şevval: Yükselmiş. Zilkade: Barışa sahiplik eden. Zilhicce: Hacca sahiplik eden. Manalarına gelmektedirler. Bu ay isimleri İslâm öncesinde de kullanılmıştır. Takvim oluşturu- lurken bu isimler aynen alınmıştır. Demek ki Hicrî takvimde de on iki ay bulunuyor. Bunlardan üçü üç aylar olarak bilinmektedir. Dördü de haram aylar olarak isimlen- dirilmiştir. Yüce Rabbimiz Kur an- ı Kerim de şöyle buyuruyor: Şüphesiz Al- lah ın gökleri ve yeri yarattığı günkü yazısında, Allah katında 46

47 M. İsmail Bağdatlı ayların sayısı on ikidir. Bunlardan dördü haram aylardır. 20 Haram ayların ne olduğunu önümüzdeki hafta açıklayalım. Bu arada siz de bu konuda araştırma yapabilirsiniz. Hepinize hayırlı Cumalar Tevbe, 9/36. 47

48 Çocuk Hutbeleri RECEP AYI ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم ا ن ع+د/ة الشIهHور ع+ن#د! الل ه+ اث ن!ا ع!ش!ر! ش!ه#ر?ا ف+ي ك+ت!اب الل ه+ ي!و#م! خ!ل ق! الس/م!او!ات+ و!ال ا ر#ض! م)ن+ه&ا ا ر+ب&ع&ة ح-ر-مI ذ ل)ك& الدCين- ال ق يCم- ف ل ا ت&ظ ل)م-وا ف)يه ن< ا ن+ف س&ك م+ و&ق ات)ل وا ال م-ش+ر ك)ين& ك اف ة ك م"ا ي!ق ات#ل ون!ك م 5 ك اف ة و!اع 5 ل م'وا ا ن الل ه! م!ع! ال م'ت%ق#ين! (Tevbe, 9/36) Kıymetli öğrenciler, Geçen hutbemizde hicrî takvimden ve bu takvimde yer alan aylardan bahsetmiştik. Bu ayları; Muharrem, Safer, Rebiulevvel, Rebiulahir, Cemaziyelevvel, Cemaziyelahir, Recep, Şaban, Ramazan, Şevval, Zilkade, Zilhicce şeklinde saymıştık. Bunların kelime anlamlarını ifade etmiştik. Yüce Rabbimiz in Şüphesiz Allah ın gökleri ve yeri yarattığı günkü yazısında, Allah katında ayların sayısı on ikidir. Bun- lardan dördü haram aylardır... şeklinde devam eden Tevbe Suresi 36. ayet- i kerimesini zikretmiş ve burada geçen haram aylar ifade- sini bu hafta açıklayacağımızı söylemiştik. Konu ile alakalı araştırma yapmış arkadaşlarımızın da bileceği gibi haram aylar savaşmanın 48

49 M. İsmail Bağdatlı yasak olduğu aylardır. Bu aylarda aralarında savaş bulunan kabileler birbirine saldırmaz, hırsızlar kervanları yağmalamazdı. Haram aylar geleneği İslâm öncesinde Cahiliyye döneminde de var olan bir gele- nekti. Yüce Rabbimiz bu anlayışı İslâm geldikten sonra da devam ettirmiştir. Bu aylar Muharrem, Receb, Zilkade, Zilhicce aylarıdır. Zilkade ve Zilhicce ayları bizim Kasım, Aralık ayları gibi senenin son iki ayıdır. Muharrem ayı da Ocak gibi senenin ilk ayıdır. Do- layısıyla Kasım, Aralık, Ocak gibi Zilkade, Zilhicce, Muharrem ayları arka arkaya gelmektedirler. Sadece Recep ayı sene içinde orta- larda yer almaktadır. Bu sebeple Recep ayına Recebü l- Ferd denilir. Yani diğer haram aylardan ayrı tek başına bir haram aydır. Değerli arkadaşlar, İçinde bulunduğumuz Recep ayı hem haram aylardan, hem de mü- barek üç aylardan biridir. İçinde Regaib ve Mirac kandilleri bulunur. Regaib kandili Receb ayının ilk Cuma gecesidir. Burada aklınıza şöy- le bir soru gelebilir; Hocam biz Perşembe gecesi yani Perşembe yi Cuma ya bağlayan gece Regaib kandilini ihya ettik. Siz Cuma gecesi dediniz bu nasıl oluyor? Bu soruya cevap olarak şöyle bir farklılığa dikkat çekmemiz lazım: İslâm kültüründe geceler önce gündüzler sonra gelir. Meselâ Cuma günü Cuma sabahı ile başlamaz Cuma gecesi ile başlar. Peki gece ve gündüzün sınırları nasıl tespit edilmiştir? Gündüz ne zaman başlar ne zaman biter? Gece ne zaman başlar ne zaman biter? Bu sorulara şu şekilde cevap verelim; gece ve gündüz, güneşin do- 49

50 Çocuk Hutbeleri ğuşu ve batışına göre tespit edilmiştir. Buna göre gece; Akşam ezanından imsak vaktine kadar olan süre, gündüz ise imsak vaktin- den Akşam ezanına kadar olan süredir. Meselâ Oruç gündüz tutulur. Yani imsak vakti ile başlar, akşam ezanı ile biter. Yüce Rabbimiz...orucu geceye kadar tamamlayın 21 buyurarak akşam namazı ile gecenin başladığına işaret etmiştir. Dolayısıyla İslâm kültüründe günün akşam namazı ile başladığını söyleyebiliriz. Meselâ Cuma günü bizim adetlerimize göre Perşembe akşam namazı ile başla- maktadır. Sevgili gençler, Receb ayı içinde bir de Mirac kandili bulunmaktadır. Peygamber Efendimiz bu gecede Mekke den Kudüs e gitmiş. Kudüs te bulunan ve uzak mescid olarak isimlendirilmiş Mescid- i Aksa dan da göklere doğru yükseltilmiştir. Bu önemli gün ile alakalı bilgiyi de inşallah sizlerle paylaşacağız. Peki Mirac niçin Kudüs ten gerçekleşti? Kudüs şehrinin bizim için önemi nedir? Kudüs ve Mirac konularını inşallah önümüzdeki hutbede konuşalım. Cumanız mübarek olsun Bakara 2/

51 M. İsmail Bağdatlı MİRAC ا ع 9 وذ ب االله م)ن/ الش$ي-ط ان) الر$ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم سIب 6 ح"ان ال ذ(ي ا س 6 ر"ى ب ع"ب 6 د(ه( ل ي 6 ل ا م(ن" ال م"س 6 ج د( ال ح"ر"ام ا ل ى ال م"س 6 ج د( ال ا ق ص"ى ال ذ(ي ب"ار"ك ن"ا ح%و;ل ه! ل#ن!ر ي%ه! م#ن; ا ي%ات#ن%ا ا ن-ه ه!و% الس-م#يع! ال ب%ص#ير! (İsra, 17/1) Kıymetli öğrenciler, Bir Cuma gününde daha bizleri bir araya getirdiği için Rabbimize şükürler olsun. Bugün Mirac olayından kısaca bahsedelim. Peygamber Efendimiz bildiğimiz gibi peygamberlik hayatının 13 senesini Mekke de, 10 senesini Medine de geçirmiştir. Mirac olayının Hicretten 1.5 sene önce yani 11. yılda veya 10. yılda gerçekleştiği ifade edilmektedir. 22 Siyer bilgilerimizi hatırlarsak hicretin 10. senesi Peygamber Efendi- miz tarafından hüzün yılı olarak isimlendirilmiştir. Bu isimlendir- me maalesef pek çok kaynakta belirtildiği üzere Peygamberimizin Hanımı Hz. Hatice nin ve Amcası Ebu Talib in vefatı sebebi ile ol- 22 Said Ramazan Buti, Fıkhu s- Sire, Çevr. Ali Nar, Orhan Aktepe, İslâmî Edebiyat Yayınları, İstanbul, 2003, s

52 Çocuk Hutbeleri mamıştır. Nitekim daha sonraki yıllarda da Peygamber Efendimiz pek çok yakınını kaybetmiştir. Hüzün yılı ismi İslâm ın yayılış sü- recinin tıkanmaya uğraması, Müslümanlar üzerindeki işkencelerin artması sebebi ile Peygamber Efendimiz ve Müslümanların çektiği sıkıntıları ifade eden bir isimdir. Mekke de İslâm davetinin tıkandığı noktayı ifade eder. Özellikle Peygamberimiz (s.a.v.) i koruyan Ebu Talib in vefatı bu süreci tetiklemiştir. 23 Evet arkadaşlar, Mirac tam böyle sıkıntılı bir zamanda Peygamber Efendimizi teselli etmek maksadı ile gerçekleştirilmiştir. Mirac hadisesi Kur an da anlatılmaz. Fakat bu konuda sahih hadis kitaplarında çok sayıda hadis- i şerif vardır. Kur an da İsra Suresi nde isra, yani Peygamber Efendimiz (s.a.v.) in Mekke den Mescid- i Ak- sa nın bulunduğu Kudüs e gitmesi hadisesi anlatılmaktadır. Ayet- i kerime şu şekildedir: Kendisine âyetlerimizden bir kısmını gösterelim diye kulunu (Muhammed'i) bir gece Mescid- i Haram'dan çevresini bere- ketlendirdiğimiz Mescid- i Aksa'ya götüren Allah'ın şanı yüce- dir. Hiç şüphesiz o, hakkıyla işitendir, hakkıyla görendir. 24 Bu durum müslümanlar için o gün de bugün de önemli bir imti- handır. İslâm düşmanları durumu öğrenince hemen Hz. Ebubekir e koşarak biraz da alaycı bir biçimde isra ve mirac olayını haber veri- 23 Said Ramazan Buti, a.g.e., s İsra, 17/1. 52

53 M. İsmail Bağdatlı yorlar. Onun bu durumda hayrete düşeceğini ve Peygamber Efendi- miz in yalan söylediğini kabul edeceğini ümit ediyorlar. Fakat o; Eğer bunu o söylediyse, mutlaka doğrudur. Ben bundan daha akla uzak görünenleri tereddütsüz kabul ediyorum. diyerek imanının kuvvetini göstermiştir. Rabbim bu imanı bizlere de nasip etsin. Değerli gençler, İsra ve mirac hadisesinden kısaca bahsederek hutbemizi tamamla- yalım: Peygamberimiz (s.a.v.) Burak isimli bir binekle Küdüs e Mes- cid- i Aksa ya götürülmüş ve oradan da yüksek gök tabakalarına çıkarılmış, insan, cin, melek ve diğer yaratılmışların bilgilerinin tü- kendiği sınıra ulaşmıştır. Necm suresinde belirtildiği üzere Allah (c.c.) ile arasında bir yay mesafesi (1,5-2m) kalmıştır. 25 Namazda otururken okuduğumuz Ettehiyyatü duası Allah (c.c.) ile Peygamberimiz (s.a.v.) arasındaki selamlaşma olarak kabul edilir. Günah işleyenlerin eğer affedilmezlerse cehennemde bir süre ceza çektikten sonra cennete gidecekleri yine bu seyahatte bildirilmiştir. Amenerrasülü olarak bildiğimiz Bakara Suresi nin son iki ayet- i kerimesi miracda Peygamberimiz e öğretilmiştir. Beş vakit namaz yine miracda farz kılınmıştır. Olayın yaşandığı gecenin sabahında Cebrail (a.s.) gelerek peygamber Efendimiz e namaz vakitleri ve kılınışını öğretmiştir. 26 Namazlarımızın mirac olması temennisi ile hayırlı Cumalar Necm, 53/ Said Ramazan Buti, a.g.e., s

54 Çocuk Hutbeleri KUDÜS ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س!م االله الر#ح!م-ن الر)ح&يم سIب 6 ح"ان ال ذ(ي ا س 6 ر"ى ب ع"ب 6 د(ه( ل ي 6 ل ا م(ن" ال م"س 6 ج د( ال ح"ر"ام ا ل ى ال م"س 6 ج د( ال ا ق ص"ى ال ذ(ي ب"ار"ك ن"ا ح%و;ل ه! ل#ن!ر ي%ه! م#ن; ا ي%ات#ن%ا ا ن-ه ه!و% الس-م#يع! ال ب%ص#ير! (İsra, 17/1) ق ال ر$س,ل ال له& ص$ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: ا لى الر!ح!ال ا لا ت!ش!د! لا ث ل اث ة! م!س!اج د! م!س!ج دي! ه!ذا و!م!س!ج د! ال ح!ر!ام و!م!س!ج د! ال ا ق صى! (Müslim, Hac, 95) ق ال ر%س 5 ل ال له) ص%ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: ص'ل اة الر;ج+ل ف!ي ب'ي%ت!ه! ب ص'ل اة 3 و'ص'ل ات+ه+ ف!ي م'س%ج د! ال ق ب(اي!ل ب خ(م 3 س و(ع!ش 3 ر ين( ص(ل اة و(ص(ل ات%ه% ف!ي ال م(س 3 ج د! ال ذ!ي ي%ج(م'ع% ف!يه! ب خ&م.س م)اي ة) ص&ل اة! و'ص'ل ات 6 ه 6 ف!ي ال م'س+ج د! ال ا ق ص'ى ب خ'م+س ين' ا ل ف! ص'ل اة= و'ص'ل ات 6 ه 6 ف!ي م'س+ج د!ي ب خ'م+س ين' ا ل ف! ص&ل اة! و&ص&ل اة ف)ي ال م&س 8 ج د) ال ح&ر&ام ب م)اي ة) ا ل ف) ص&ل اة! (İbn- i Mâce, İkâmetu's- Sala ve's- Sunne fihâ, 198) 54

55 M. İsmail Bağdatlı Kıymetli arkadaşlar, Geçen hafta İsra ve Mirac hadiselerinden kısaca bahsetmiştik. İsra ve Miracı anlatırken hocalarımızın sık sık Mescid- i Aksa dan bahsetti- ğini duyarız. Peki burası neresi ve bizim için önemi nedir? Hiç dü- şündünüz mü? Esasen bir mekanın diğer bir mekana üstünlüğü söz konusu olamaz veya taşın toprağın kutsallığından bahsedilemez. Bir yer ancak Allah (c.c.) önemli dediği için önem kazanabilir. Mescid- i Aksa nın ve içinde bulunduğu Kudüs şehri de bu şekildedir. Ayet- i kerimede şöyle buyuruluyor: Kendisine âyetlerimizden bir kısmını gösterelim diye kulunu (Muhammed'i) bir gece Mescid- i Haram'dan çevresini bere- ketlendirdiğimiz Mescid- i Aksa'ya götüren Allah'ın şanı yüce- dir. Hiç şüphesiz o, hakkıyla işitendir, hakkıyla görendir. 27 Burada çevresini bereketlendirdiğimiz yahut mübarek kıldığımız Mescid- i Aksa ifadesi Yüce Rabbimiz in burayı bize kıymetli bir bölge olarak işaret etiğini göstermektedir. Yine Peygamber Efendimiz (s.a.v.); "Yolculuk ancak şu üç mes- cidden birine olur: Benim şu mescidime, Mescidi Haram'a ve Mescidi Aksa'ya." 28 buyurarak bu mekanın önemini ifade etmişler- dir. Bir başka ifadelerinde de şöyle buyurmuşlardır: "Bir adamın kendi evinde kıldığı namaza bir namaz sevabı verilir. Oturdu- 27 İsra, 17/1. 28 Müslim, Hac,

56 Çocuk Hutbeleri ğu beldenin sakinlerinin devam ettikleri camide kıldığı namaza yirmi beş kat sevap verilir. Cuma namazının kılındığı camide kıldığı namaza beş yüz kat sevap verilir. Mescidi Ak- sa'da kıldığı namaza elli bin kat sevap verilir. Benim camimde kıldığı namaza da elli bin kat sevap verilir. Mescidi Haram'da kıldığı namaza ise yüz bin kat sevap verilir." 29 Dolayısıyla Kudüs, tüm Müslümanlar için Mekke ve Medine den sonra üçüncü önemli şehirdir. Alimler, bu şehirlere, hadis- i şeriflerde geçmeleri sebebi ile İstanbul u ve Suriye nin bir kısmını ifade eden Şam ı eklemişlerdir. Sevgili gençler, Mescid- i Aksa kelimesi uzak mescid manasına gelmektedir. Alim- ler Mekke ye uzaklığından dolayı bu ismi aldığını ifade etmektedirler. Kudüs şehrinde bulunur. Kudüs günümüzde ikiye bölünmüştür. Bir kısmı Ürdün diğer kısmı da işgalci İsrail kontrolündedir. Mescid- i Aksa resmiyette Ürdün e bağlı olmasına rağmen İsrail tarafından sürekli tacize uğramaktadır. Mescid- i Aksa ilk olarak Süleyman Peygamber tarafından M.Ö. 950 li yıllarda yapılmıştır. Bu mescide Beytü l- Makdis denilmektedir. Çe- şitli tamirler geçiren mabed 70 yılında Romalılar tarafından yıkılmıştır. Bizanslılar dan Kudüs ü alan Hz. Ömer (r.a.) 638 yılında Mescid- i Aksa yı inşa ettirmiştir. Dolayısıyla Peygamber Efendimiz miraca çıkarken burada bir mescid bulunmadığını bilmemiz gerekiyor. Sadece kalıntıları vardı ve Beytü l- Makdis ismi şehri ifade etmek 29 İbn- i Mâce, İkâmetu's- Sala ve's- Sunne fihâ,

57 M. İsmail Bağdatlı için kullanılıyordu. Ayrıca şehir o dönemde Bizans hakimiyetinde idi. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) in müşriklerin soruları üzerine Mes- cid- i Aksa nın kapılarını ve benzeri özellikleri hakkında bilgi vermesi, Beytü l- Makdis kalıntılarının özelliklerini sayması veya şehri çevre- leyen surların kapı, pencere gibi özelliklerini sayması şeklinde alimler tarafından yorumlanmıştır. Şehir 1099 yılında yine Romalılar ta- rafından işgal edilmişse de Selahaddin Eyyübi 1187 yılında burayı fethetmiştir. Osmanlılar 1517 ile 1917 tarihleri arasında bu şehri idare etmişlerdir. Değerli öğrenciler, 14 sene Müslümanların kıblesi olmuş bu şehir, günümüzde esir du- rumdadır. Yahudilerin işgalinden burayı kurtarma vazifesi hepimizin omuzuna yüklenmiş ciddi bir sorumluluk olarak durmaktadır. Rabbim bizleri İslâmî değerlere sahip çıkan gerçek Müslümanlar haline getirsin. Hayırlı Cumalar... 57

58 Çocuk Hutbeleri TARİH BİLİNCİ Değerli arkadaşlar, Okuldan çıkıp evinize doğru giderken bir anda yol ile alakalı bütün bilgilerin hafızanızdan silindiğini düşünün. Yolun ortasında kaldınız. Ne yaparsınız? Evinize ulaşmak istiyorsunuz fakat bunu becerebi- lecek bilgiye sahip değilsiniz... Gerçekten çok zor bir durum. Tarih bilgisi toplumların hafızaları gibidir. Toplumlar ilerleyecekleri yolu seçerken tarih bilgisinden faydalanırlar. Tarihini bilmeyen, geçmişinden haberdar olmayan toplumlar yukarıda ifade ettiğimiz evinin yolunu unutan kişi gibidir. Böyle insanlar yapacak bir şeyi olmadığı için kendisini birilerine teslim eder ve ne yapması yönünde tavsiye ve talimat alırsa oraya yönelir. Geçmişte yaşanan olumlu veya olumsuz tecrübeler bizlere ders ver- mektedir. Sobaya veya içinde yemek kaynayan tencereye dokundu- ğumuzda elimiz yanmışsa bu hareketi gelecekte tekrar etmeyiz. So- baya veya tencereye dokunduğumuzda elimizin yandığı bilgisini unutmuşsak o zaman aynı hatayı tekrarlama ihtimalimiz var demektir. Sevgili gençler, Geçmişte yapılan hatalardan ders almak, sonunda fayda elde ettiği- miz olumlu tecrübeleri devam ettirmek, dostu, düşmanı tanımak ve gelecek nesillere bu bilgileri aktarmak ancak tarih bilgisine ve bilin- 58

59 M. İsmail Bağdatlı cine sahip olmakla mümkündür. Kur an- ı Kerim bu gerçeği önemsemektedir. Geçmişte yaşanmış pek çok olay Kur an- ı Kerim de anlatılmış bu olaylar üzerinde düşün- memiz istenmiştir. Geçmiş peygamberlerin hayatlarından kesitler sunulmuş, ümmetleri ile yaşadıkları olumlu olumsuz tecrübelere temas edilmiştir. Bütün bunlar aynı hataya düşmememiz için bizlere bildirilmektedir. Lokman (a.s.) ın oğluna verdiği öğütler bugün bizim için de geçerli- dir. Hz. Yusuf un ahlâkı bugünün gençleri için yol göstericidir. Zin- dana düşen Hz. Yusuf un oradan çıkarak emir yani idareci oluşu bizlere sabrı tavsiye etmekte ve doğru yoldan şaşmadan yürüdüğü- müzde Rabbimizin bizi mükafatlandıracağı gerçeğini hissettirmek- tedir. Hz. İsmail i kurban olarak kesmeye götüren, annesi ile birlikte onları çölün ortasında bırakan Hz. İbrahim in teslimiyetini ödüllen- diren Allah, kendi talimatlarından şaşmadan emirlerini seve seve yerine getirerek ona teslim olan bizler de ödüllendirecektir. Kıymetli arkadaşlar, Tarihimiz Rabbine teslim olan atalarımızın şeref levhaları ile doludur. İçinde bulunduğumuz ayda gerçekleşen Çanakkale Savaşı, İs- tiklâl Marşı nın kabulü gibi anlamlı günler bizlere tarihimiz hakkında düşünmeyi ve geleceğimizi şekillendirirken bu hatıralardan ders ve güç almayı sağlamalıdır. Rabbimize çok şükretmeliyiz ki, atalarımız bize şerefli, temiz, asil hatıralar bırakmışlardır. Allah (c.c.) nün emirlerine uymayı, İslâm ı dünyaya yaymayı gaye edinen atalarımız takip ettikleri doğru yol 59

60 Çocuk Hutbeleri sebebi ile bizlere bu şerefli mirası bırakabilmişlerdir. Allah (c.c.) dışında bir güç karşısında eğilmemiş, basit dünya menfaatleri için ahiretlerini heba etmemişlerdir. Bizler de arkamızdan gelen nesillere aynı şekilde iyi bir tarih bırakmak zorundayız. Bayrak şairi Arif Nihat Asya Fetih Marşı isimli şiirinde bakın ne diyor: Sen de geçebilirsin yardan, anadan, serden / Senin de destanını okuyalım ezberden / Haberin yok gibidir taşıdığın değerden / Elde sensin, dilde sen; gönüldesin, baştasın / Fâtih'in İstanbul'u fethettiği yaştasın! Tarihimizi yazacak siz asil öğrenciler, Cumanız mübarek olsun... 60

61 M. İsmail Bağdatlı FETİH VE YENİ FETİHLER ق ال ر!س 3 ل ال له# ص!ل االله ع!ل ي%ه# و! س% لم!: ل ا ي 2 ل د%غ ال م 2 و #م,ن 2 م,ن# ج 2 ح#ر و%اح,د* م%ر'ت%ي#ن (Buhârî, Edeb, 83) Kıymetli öğrenciler, Tarih okumayı sever misiniz? Sevsek de sevmesek de çeşitli vesileler ile tarihimizi okuyoruz, çeşitli filmlerde, belgesellerde, programlarda seyrediyoruz, dinliyoruz. Derslerimizde tarihimizden birtakım ko- nuları işliyoruz. Acaba niçin? Geçmişte yaşanmış olayların bizimle ne alakası var? Bizler geleceğe bakmak durumunda değil miyiz? Değerli arkadaşlar, Tarih bir milletin hafızasıdır. Meselâ, anne babamızı tanımadığımızı var sayalım. Bize iyilik yapanları, kötülük yapanları hatırlamadığımızı düşünelim. Çok zor olur değil mi? Ateşe elimiz değdiğinde yandığını sürekli unutursak her seferinde ateşe dokunur ve kendimize zarar veririz. İşte tarih bilgisi de böyledir. Toplumların tarih boyunca yaşadıkları, dostları, düşmanları, başarıları, ba- şarısızlıkları, geri kalma ve ilerleme sebepleri üzerinde bilgi sahibi olursak aynı hataları defalarca işlemekten kurtulmuş oluruz. Pey- gamber Efendimiz (Akıllı ve olgun) Mü min aynı delikten iki 61

62 Çocuk Hutbeleri defa ısırılmaz 30 buyuruyor. İşte bu tedbir ancak geçmiş tecrübele- ri bilmek ile mümkündür. İnsan hayatından çok daha uzun süreli olan devletlerin hayatında da insanlar bu tecrübeleri kayıt altına alarak gelecek nesillere aktarıyorlar. Biz şunu yaptık zarar gördük, siz yapmayın diyorlar. İşte bu bilgilere, bu toplumsal hafızaya biz tarih diyoruz. Sevgili gençler, Bu gün, Dünya tarihini etkileyen önemli bir olaydan bahsedeceğiz: 29 Mayıs... İstanbul un fethi... Peki bu fethi gerçekleştiren kişi, Peygamber Efendimiz in övgüsüne layık olan bu kişi, ismini Fatih olarak tarihe yazdıran II. Mehmet nasıl yetişmişti? O da bir zamanlar çocuktu, çalıştı ve başarılı oldu. Biz de kendimize onu örnek alırsak niçin biz de geleceğin fatihleri olmayalım. Fatih kelimesi açan demektir. Biz de illa bir şehri savaşarak almak zorunda değiliz fakat dünyada çığır açacak yenilik- ler yapabiliriz. II. Mehmet, yaramaz bir çocukmuş. Hocası Molla Gürani ona gerek- tiğinde sopayı göstererek disiplin altına almış ve yetiştirmiştir. Do- layısıyla başarı için ders disiplini önemlidir. Bizler bu konuda öğ- retmenlerimize yardımcı olmalıyız. Onların bizim başarımız için çabaladığını bilmeliyiz. II. Mehmet çocukluğundan beri çok kitap okurmuş. Bizler bu konuda ondan daha avantajlıyız. Çünkü onun zamanında matbaa yoktu. 30 Buhârî, Edeb, 83; Müslim, Zühd,

63 M. İsmail Bağdatlı Kitaplar elle yazıldığı için çok nadirdi. Hatta bir kitap almak günü- müzde bir ev almak gibi pahalı oluyordu. İnternet gibi bilgiye ulaş- mayı kolaylaştıracak imkânların olmadığını söylemeye bile gerek yok. Günümüzde biz, padişahlardan daha fazla bilgiye ulaşma imkânına sahibiz bunu kullanmalıyız, kullanırsak başarılı oluruz. Fatih Sultan Mehmet, Arapça, Farsça, Yunanca, İtalyanca, Latince gibi pek çok dil bilmekteydi. Ve bu dillerden kitaplar çevirmiştir. Dil öğrenmenin önemi burada karşımıza çıkıyor. Farklı kültürleri tanımak ve bizde olmayan bilgileri onlardan alarak kendimizi geliş- tirmek için dil önemlidir. Dinî ilimleri tahsil etmiş, bunlarla yetinmeyerek teknik konularla da ilgilenmiştir. Meselâ ateşli silahlara karşı özel bir ilgisi vardır. Bizans surlarını yıkan topları bizzat kendi çizmiştir. Bizler de tek alana yo- ğunlaşmayıp eskilerin tabiri ile zülcenaheyn yani iki kanatlı ol- malıyız. Hem dünyevî ilimlerde hem de dinî ilimlerde kendimizi geliştirmeliyiz. Fatih, edebiyatla da ilgilenmiştir. Avnî takma ismi ile yazdığı şiirle- ri bulunmaktadır. Sanat ve edebiyat insana ruh inceliği verir, onun merhamet, sevgi tarafını yükseltir. Demek ki bizler de bir sanat dalı ile uğraşarak bu yönlerimizi geliştirebiliriz. Geleceğe yön veren, fetih ruhu ile dünya çapında yeni çığırlar açacak bir nesil olmak temennisi ile Cumanız mübarek olsun... 63

64 Çocuk Hutbeleri KÜLTÜRÜMÜZÜ TANIMAK ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم اه'د%ن#ا الص 1 ر!اط ال م(س'ت!ق$يم! ص=ر$اط ال ذ=ين$ ا ن&ع$م&ت$ ع$ل ي&ه م& غ ي&ر ا لم$غ&ض/وب ع$ل ي&ه م& و$ل ا الض&ال ين! (Fatiha, 1/6-7) Değerli öğrenciler, Dünya da en gelişmiş durumda olan, içinde yaşayanlara en sağlıklı ve kaliteli hayat imkanını sunan, onları mutlu eden toplumlar hangile- ridir? Ya da hangi ülkelerde yaşayan insanların daha mutlu olduğu- nu düşünürsünüz? Bu soruları size yöneltsek acaba ne cevap verirsiniz? Bu soruyu ilk olarak Allahu Teala hazretlerine soralım... Burada şöy- le bir problem çıkıyor; nasıl soracağız? Rabbimiz bizimle konuşur mu? Tamam, Peygamber Efendimizle, Hz. Musa ile ve diğer pey- gamberlerle konuştu peki biz bu işi nasıl yapacağız? Kıymetli arkadaşlar, Rabbimiz bizimle de konuşur, Kur an- ı Kerim O nun kelâmıdır, yani sözüdür, yani konuşmasıdır. Kur an okuyan kimse Rabbinin huzu- runda O nun sözlerini dinleyen O nunla adeta sohbet eden bir kimse 64

65 M. İsmail Bağdatlı gibidir. Hemen kitabımızı açalım, Kur an- ı Kerim in ilk suresi, adeta bir ön- sözü olan, hatta açılış manasına gelen Fatiha suresinde Rabbimiz; Bizi doğru yola, kendilerine nimet verdiklerinin yoluna ilet; gazaba uğrayanlarınkine ve sapıklarınkine değil. 31 buyuruyor. Burada karşımıza bazı kavramlar çıkıyor: Doğru yol yani nimet verilenlerin yolu bir de bunun tam tersi yani doğru olmayan yol, Kendisine gazab edilenlerin yolu yani Rabbimizin kızdığı insan- ların ve sapıkların yolu... Bizleri en iyi şekilde tanıyan Yüce Yaratıcımız bizlere mutluluğa giden doğru yolu tarif ediyor. Bu yolu takip ederseniz mutlu olursu- nuz diyor. Sadece tarif etmekle kalmıyor aynı zamanda da uyarıyor; aman diyor benim kızdığım kişilerin ve doğru yoldan ayrılan, sapan ve saptıran kişilerin yolundan gitmeyin! Rabbimizin de ifade buyurduğu gibi yanlış kişileri örnek almak bizi yanlış yola götürecek, doğru kişileri örnek almak doğru yolda yürü- memizi sağlayacaktır. Peki doğru yolda yürüyenler, bu yoldan gidenler kimler? Bunları nereden bulacağız? Bu konuda da Rabbimiz bizi ortada bırakmıyor, yardımcı oluyor. Kur an- ı Kerim de daha önce yaşamış insanların başından geçen olaylar anlatılmış, onlardan örnekler verilmiş ve bizim önümüze koyulmuş. Bir kişi şöyle şöyle yaptı zarar etti, filan kişi ise şunu şunu yaptı ve yaptıkları sayesinde başarılı oldu şeklinde 31 Fatiha, 1/

66 Çocuk Hutbeleri sayfalarca anlatılmış. Meselâ, kötü örnekler arasında Firavun, Nem- rut, iyi örnekler arasında Hz. İbrahim, Hz. Musa, Hz. Yusuf hatırlanabilir. Sevgili gençler, Biz Rabbimiz in gösterdiği iyi karakterleri örnek almalıyız. İyi ör- nekleri bulma noktasında başta Kur an- ı Kerim i, sonrasında Pey- gamber Efendimiz in hayatını, yine Peygamberimiz i gören onun davranışlarını örnek alan arkadaşlarının neler yaşadıklarını hangi hareketlere nasıl tepki verdiklerini çok iyi öğrenmeliyiz. Ve yine çok şükretmeliyiz ki bu ifade ettiğimiz kaynaklardan beslenen ve bize çok güzel bir geçmiş bırakan dedelerimiz var. Tarihimizi okumak, onların kahramanlıklarını, dindarlıklarını öğrenmek bizim için çok çok önemli. İslâm adeta bizim geleneğimiz, kültürümüz haline gel- miş. Geçmişimizi küçümseyen, günümüzün modern batı toplum- larını bize mutluluk ve medeniyet sembolü gibi gösteren kişilere kararlı bir şekilde kendi tarihimizi işaret edelim. Hutbemin başında sorduğum soruyu daha iyi cevaplayabilmek için önümüzdeki hafta inşallah, modern gördüğümüz batı toplumlarının içine düştüğü çıkmazı kendi ağızlarından dinleyelim ve kendilerine yönelttikleri eleştirileri masaya yatırarak sorumuza cevap bulmaya çalışalım. Bu konuda sizler de araştırma yapabilirsiniz. Cumanız mübarek olsun... 66

67 M. İsmail Bağdatlı KÜLTÜRÜMÜZÜ TANIMAK 2 Değerli öğrenciler, Geçen hafta sizlere bir soru sorarak konuşmama başlamıştım. Aynı soruyu bu hafta tekrar soruyorum. Acaba hangi toplumlar daha mutlu? Hatta soruyu biraz daha netleştirelim. Sizce günümüzde müslüman toplumlar mı daha mutlu? Yoksa müslüman olmayan batı olarak isimlendirdiğimiz toplumlar mı?... Bu soruyu cevapla- mak kolay değil. İşin içine o kadar farklı konular giriyor ki her biri üzerinde uzun konferanslar verilebilir. Biz toplumsal ahlâk üzerinde bir kaç söz söyleyelim. Meselâ bir elma yiyeceksiniz. Temiz pırıl pırıl parlayan kıpkırmızı bir elma bir tarafta, diğer tarafta da yumuşamış, yer yer kararmış bir elma. Hangisini tercih edersiniz? İnsan doğal olarak pırıl pırıl parlayan kıpkırmızı elmayı yemek ister. Fakat şunu da düşünelim ki elmanın ne olduğunu bilmeyen biri için bu seçim zordur. Pırıl pırıl parlayan elmayı olmamış, tadı kötü, ekşi; kararmış elmayı da olgun ve lezzetli olarak düşünebilir. Sevgili gençler, Demek ki en basit tercihlerde dahi bilgi önemlidir. Aynı konu kendi kültürel değerlerimiz için de geçerlidir. Neyin doğru neyin yanlış olduğunu öğrenmeden doğru tercihler yapamayız. doğru kişileri kendimize örnek alamayız. 67

68 Çocuk Hutbeleri Batı toplumları kendi reklamlarını çok güzel yapmaktadırlar. Tele- vizyonda, internette gördüğümüz Amerikan ve İngiliz ismi taşıyan kahramanlar elde ettikleri müthiş başarılar güçlü, erdemli bir top- lumun varlığını bizlere düşündürmektedir. Halbuki bu renkli dün- yanın arkasına gizlenmiş ve sanki yokmuş gibi gösterilmeye çalışılan derin yaralar toplumu sarmıştır. Amerikan Federal Polisi (FBI(ef bi ay)) her 22 dakikada bir cinayet, her 49 saniyede bir hırsızlık, her 30 saniyede bir silahlı saldırı, her iki saniyede bir silahlı soygun olayını rapor etmektedir. Amerika da ailelerde boşanma oranı arası %30 dan %70 e yükselmiştir. Yani evlenen on çiftten yedisi boşanmaktadır. Washinton (vaşingtın) belediye başkanı çeşitli suçlar, uyuşturucu madde kullanımı ve satımı sebebi ile yargılanmış ve bu suçları işle- diği kesinlik kazandığı için hapse mahkum edilmiştir. Daha da ilgin- ci bu şahıs hapisten çıktıktan sonra tekrar seçimlere girmiş ve se- çimleri kazanmıştır. Amerikan halkının uyuşturucu bağımlısı ve çeşitli suçlar işlemiş birini tekrar idareci olarak seçmeleri bu gibi konuları normal karşıladıklarını veya önemsemediklerini göster- mektedir. Bu ciddi bir ahlâkî problem demektir. Kıymetli öğrenciler, Bize gelişmiş gibi gösterilen Amerika ve Avrupa ülkeleri için için çöküyorlar. Bu çöküşü dışarıya yansıtmamak için ellerinden geleni yapmaktalar. Bu ülkeler ve onların yalancı büyüsüne kapılmış bir- takım insanlar gelişmişlik ölçüsü olarak bize buraları işaret edebilir- ler. Onları örnek alırsak, onlara özenirsek biz de bu kötü yola girmiş 68

69 M. İsmail Bağdatlı oluruz. Çürük elmayı lezzetli diye tercih etmiş oluruz. Fakat ilk ısırıkta büyük bir hevesle seçtiğimiz bu elmanın tadının kötü oldu- ğunu fark edeceğiz. İşte bu durum Allah korusun büyük bir hayal kırıklığı anlamına gelmektedir. Hayatını yanlış tercihlerle yönlendi- renler maalesef sonsuz bir mutsuzluğun kapısını açmışlar demektir. Batı toplumları bunu görüyor tarihli bir gazete haberinde Amerika da cami sayısının %24 arttığı yazılı, San Diego Üniversitesi araştırmacılarından Jan Wax (jan vaks); 2020 yılında, Avrupa'daki her 4 kişiden birinin Müslüman olacağını belirtiyor. Batı ülkelerinde İslâm a yönelişi gözlemlememiz mümkün. Zaten bundan dolayı büyük bir telaş ve İslam alemine büyük bir saldırı var. Elimizdeki değerlerin kıymetini bilelim. Dinimizi tarihimizi iyi öğ- renelim ve öğretelim. Hayırlı Cumalar 69

70 Çocuk Hutbeleri SEVGİLİ PEYGAMBERİMİZ ا ع 9 وذ ب االله م'ن/ الش#ي,ط ان' الر#ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم ل ق د- ج&اء ك م- ر&س/ول م+ن- ا ن-ف س ك م- ع&ز يز! ع&ل ي-ه+ م&ا ع&ن ت@م- ح&ر يص! ع&ل ي-ك م- ب ال م/و -م+ن ين& ر&ء وف! ر&ح$يم! (Tevbe, 9/128) Sevgili öğrenciler, Allah (c.c.) kitabında kendisini pek çok kelime ile tanımlamıştır. Kur an- ı Kerim i elimize alıp en başından okumaya başladığımızda karşımıza çıkan ilk sure Fatiha suresidir Bunu hepimiz biliriz. Fa- tiha suresinin besmeleden sonraki ilk ayet- i kerimesinde Elhamdü lillahi Rabbil alemin yani Hamd alemlerin Rabbi olan Allah içindir. 32 derken Allahımız kendini Rab kelimesi ile tanımlamaktadır. Kitabının başında hatta ilk ayetinde kendini tanımlamak için kullandığı kelime önemli olmalıdır. Peki Rab ne demektir? Rab kelimesi terbiye kelimesi ile ilişkilidir. Terbiye eden, sahip, kuvvetli gibi manalara gelmektedir. Meselâ Arapça da ev sahibine Rabbu l- Beyt denilir. Yani Rab kelimesi 32 Fatiha, 1/1. 70

71 M. İsmail Bağdatlı insanları eğiten terbiye eden ve bu işi yapmak için gerekli güce, kuvvete, kudrete sahip olan şeklinde bir manaya gelmektedir. Yani yüce yaratıcımızın kitabının başında kendini bir eğitici yani bir öğ- retmen gibi tanımladığını ifade edebiliriz. Dolayısıyla baş öğretmen bütün öğretmenlerin en büyüğü Allah (c.c.) dür desek yanlış bir ifade kullanmış olmayız. Peki Rabbimiz bizi nasıl eğitiyor, nasıl yetiştiriyor? Bir makineyi yapan onun daha iyi, daha uzun ömürlü, daha verimli olarak nasıl kullanılması gerektiğini bilir. Eve bir makine alındığında büyükleri- mizin onu kullanmak için mutlaka kullanım kılavuzuna baktıkları dikkatimizi çekmiştir. Aynı şekilde bizi yaratan Rabbimiz de bizim eğitimimizin en iyi şe- kilde nasıl verileceğini bilmektedir. Bizi mutluluğa götürecek yol haritasını da gayet iyi bir şekilde bilmektedir. Ve insanlar bunu unuttuğunda onlara peygamberleri vasıtası ile hatırlatmaktadır. Rabbimiz peygamberler ve onlar vasıtası ile kitaplar göndererek in- sanları eğitmektedir. Peygamberlerin insan içinden seçilmesi de oldukça dikkat çekicidir. Allah (c.c.) bir meleği de peygamber olarak gönderebilirdi. Yahut peygambere ihtiyaç olmadan insanların toplu olarak bulunduğu bir yere mucizevi ve ilgi çekici bir şekilde bir kitabı olduğu gibi indirebi- lirdi de... Fakat böyle yapmamış. Demek ki bu, insanın tabiatına uygun değil. Demek ki sadece kitaptan okuyarak insan eğitilemiyor. Veya insanın bir şeyler öğrenmesi için sadece okumak yetmiyor. Yaşanması, uygulanması, insanlara sabırla anlatılması bir defada 71

72 Çocuk Hutbeleri anlamazsa ikinci defa üçüncü defa tekrar tekrar anlatılması gerekiyor... Yahut peygamber olarak bir melek gelmiş olsa O nasıl olsa bir melek o yapar fakat bu söylenilenler bize ağır geliyor. diye şikayet edenlere de rastlamak mümkün olabilirdi ve haklı olarak onlara ve- rilecek bir cevap da bulunamazdı. Kıymetli arkadaşlar, Rabbimiz bizler gibi yiyen, içen, evlenen, çarşıda pazarda alışveriş yapan, çocuğu olan, yakınları vefat eden, zaman zaman sıkıntılar çeken fakat sabrı ile şefkati ile örnek olan kıymetli bir hazineyi yani Peygamber Efendimiz Muhammed Mustafa (s.a.v.) i bize layık gör- müştür. Nitekim Tevbe Suresi nde; Andolsun, size kendi içiniz- den öyle bir peygamber gelmiştir ki, sizin sıkıntıya düşmeniz ona çok ağır gelir. O, size çok düşkün, mü minlere karşı da çok şefkatli ve merhametlidir. 33 buyurulmaktadır. Rabbimizin bu ikramına ve Peygamber Efendimiz in şefaatine layık olabilecek bir hayat yaşamak temennisi ile hepinizin Cuması müba- rek olsun. 33 Tevbe, 9/

73 M. İsmail Bağdatlı PEYGAMBER SEVGİSİ ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم ق ل ا ن ك ن 6 ت$م 6 ت$ح 4 ب 3 ون الل ه, ف ات'ب ع$ون ي ي-ح 4 ب ب 4 ك م- الل ه- و&ي&غ 4 ف$ر 4 ل ك م 4 ذ ن-وب&ك م 4 و&الل ه- غ ف ور! ر&ح$يم! (Al- i İmran, 2/31) Kıymetli öğrenciler, Hayatımızda saydığımız sevdiğimiz insanlar vardır. Bir insanın sizi sevdiğini, size kıymet verdiğini nereden anlarsınız? Tabi ki dav- ranışlarından, konuşmalarından İnsanların kalbinden geçenleri okuyamayız fakat yaptığı hareketlerden çıkardığımız sonuçlar bize fikir verir. Bir arkadaşınız size es- selamu aleyküm diyerek selam verse hoşu- nuza gider. Bisküvi yahut kraker yerken sizi görünce bir kaç tane de size ikram etse hoşunuza gider. Tek başınıza yapamadığınız, bece- remediğiniz bir işte size yardımcı olursa hoşlanırsınız. Sevildiğinizi kıymetli olduğunuzu düşündüğünüz için hoşlanırsınız. Zaman zaman doğru bir davranış olmasa da arkadaşlarınızla küslük ya- şadığınız olmuştur. Arkadaşınız aslında size bir şey yapmaz, fakat onun yüzünüze bakmaması, konuşmaması, ilgilenmemesi sizi ra- hatsız eder. Sevilmediğiniz duygusunu uyandırdığı için mutsuzluk verir. 73

74 Çocuk Hutbeleri Sevgili öğrenciler, demek ki biz duyguları davranışlardan okuruz... Peygamber Efendimiz için de bu gerçek değişmez. Onu sevdiğimizi söyler, bizim için çok kıymetli olduğunu iddia ederiz. Kutlu doğum haftalarında, mevlit kandillerinde programlar yaparız. Şiirler, kasi- deler, na tlar okuruz. Acaba bütün bunlar onu sevdiğimizi göstermek için yeterli mi? Hatta durumu daha ileri götürebiliriz. Yüce Rabbimiz kendisini sevmeyi Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.) i sevmeye bağlıyor. Rabbimiz Kur an- ı Kerim de şöyle söylüyor: De ki: Eğer Allah ı seviyorsanız bana uyun ki Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın. Çünkü Allah çok bağışlayandır, çok merhamet edendir. 34 Rabbimiz bu ayet- i kerimede sevgi duygusunu söylenilenleri yap- makla, onlara uymakla ilişkilendirmiş. Demek ki, öğretmenlerimizi seviyorsak, sevdiğimizi göstermek istiyorsak söylediklerini yap- malıyız. Anne- babamızı yahut büyüklerimizi seviyorsak söyledikle- rini yerine getirmeliyiz. Peygamberimiz (s.a.v.) i, Allah (c.c.) yu seviyorsak söylediklerini eksiksiz bir şekilde hayatımıza uygulamalıyız. Arkadaşımızı seviyorsak bizden bir şey istediğinde onu kırmamalı isteğini eğer uygun ise yerine getirmeliyiz. Yapamadığımız, gücü- müzü aşan bir istek ise yahut uygun değil ise kırmadan, münasip bir dille bunu belirtmeliyiz. 34 Al- i İmran 2/31. 74

75 M. İsmail Bağdatlı İşte o zaman sevilen insan oluruz. Bilmek gerekir ki; sevgi vermekle başlar. Biz çevremize sevgi vermeye başlarsak onlardan sevgi alabili- riz. Ne ekersek onu biçeriz. Oturduğumuz yerde insanlar bizi sevsin diye beklemek boş bir umuttur. Kalkıp bir şeyler yapmalıyız. Boş duranı Allah sevmez sözü de bu gerçeği bize ifade etmektedir. Değerli gençler, Rabbimizin ve Peygamberimizin bizi sevmesini istiyorsak onları sevdiğimizi göstermeliyiz. Bugün burada Cuma namazında bir arada olmamız bu sevginin bir göstergesidir. Vakit namazlarımızı aksat- madan kılmak bir sevgi gösterisidir. Ramazan ayında orucumuzu tutmak bir sevgi ifadesidir. Annemize, babamıza, büyüklerimize saygı göstermek, Yaradan dan ötürü çevremizdekileri sevmek, onlara saygılı davranmak Rabbimize ve Peygamberimize sevgimizi gösterir. Bir peygamber aşığı ne güzel söylemiş: Muhabbetten Muhammed oldu hasıl, / Muhammedsiz muhabbetten ne hasıl? Hayırlı Cumalar... 75

76 Çocuk Hutbeleri PAYLAŞMAK ق ال ر%س 5 ل ال له) ص%ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: ال م#س 0 ل&م# ا خ#و ال م#س 0 ل&م ل ا ي!ظ ل&م#ه# و!ل ا ي*س 6 ل!م*ه* و$م$ن 6 ك ان ف!ي ح$اج$ة! ا خ!يه! ك ان الل ه* ف!ي ح$اج$ت!ه! و'م'ن# ف رBج' ع'ن# م%س#ل!م ك ر#ب'ة ف رBج' الل ه% ع'ن#ه% ك ر#ب'ة م!ن# ك ر%ب'ات! ي'و#م ال ق!ي'ام'ة! و'م'ن# س'ت'ر' م%س#ل!م"ا س#ت#ر#ه/ الل ه/ ي#و,م# ال ق!ي#ام#ة! (Buhari, Mezalim, 3) Kıymetli öğrenciler, Seyrettiğimiz macera filmlerinde, oynadığımız bilgisayar oyun- larında, büyüklerimizin hatıralarında bir takım sıkıntılı anlara çokça rastlamışızdır. Bir film sahnesi hayal edelim; arkasından canavarların kovaladığı bir film kahramanı can havli ile koşarken bir bakıyor yol bitmiş önü derin bir uçurum atlasa kurtuluşu mümkün değil, arkadan gelen canavarların zaten merhameti yok iki tarafa da gidemiyor. Tam bu sırada uçurum tarafından yükselen bir helikopterle arkadaşı gelip kahramanımızı kurtarıyor. Ne hisseder acaba? Veya bizler bu sahneyi seyrederken neler hissederiz? Mutluluk ve rahatlama değil mi? Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bu konu ile alakalı şöyle buyurmuştur: "Kim bir Müslümanın dünya sıkıntılarından birini giderirse, 76

77 M. İsmail Bağdatlı Allah da kıyamet günü onun sıkıntılarından birini giderir. Kul kardeşinin yardımında olduğu sürece Allah da onun yardımcısı olur." 35 Herhangi bir sıkıntısını gidererek yardımcı olduğumuz arka- daşımızın gözünde tıpkı az önce kurguladığımız sahnede arka- daşının hayatını kurtaran kahraman gibi olduğumuzu bilelim. Yardımcı olmanın, arkadaşımızı bir sıkıntıdan kurtarmanın bizim değerimizi arttırdığının farkında olalım. Belki de bu değerden dolayı Rabbimiz kendi yardımını bizim arkadaşlarımıza yardımcı olmamıza bağlıyor. Toplumsal dayanışma ve yardımlaşmanın oluşmasını isti- yor. Tabi şunu da belirtmek gerekir ki yardım sadece fakirlere yapılmaz. Aramızda maddi durumu iyi olan arkadaşlarımız vardır. Belki o gün harçlığını evinde unutmuştur, yiyeceğimizi onunla paylaşmak ona ve bize mutluluk verecektir. Kıymetli öğrenciler, Hayatta her şey karşılıklıdır. Sevgi almakla değil vermekle oluşur. Elinizdeki kalemi alan kişiyi mi seversiniz size bir kalem hediye edeni mi? Bize bir ikramda bulunanı daha çok severiz değil mi? Sevilmek istiyorsak Rabbimizin bize verdiklerinden çevremizdekile- re vererek paylaşalım. Paylaştığımız zaman hayatımızın daha da güzelleştiğini fark edecek, daha önce tatmadığımız pek çok zevki bu şekilde elde edeceğiz. 35 Buhari, Mezalim, 3. 77

78 Çocuk Hutbeleri Hayatımız boyunca dayanışma, birlik, beraberlik içinde olalım bunun yolunun da birbirimizi sevmekten geçtiğini unutmayalım. Sev- menin de paylaşmak üzerine kurulu olduğunu hatırımızdan çıkarmayalım. Cuma nın bereketini hep birlikte paylaşmak temennisi ile 78

79 M. İsmail Bağdatlı CUMA VE CUMA NAMAZI ا ع$وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم ي(ا ا يKه(ا ال ذ*ين( ا م(ن%وا ا ذ ا ن%ود*ي( ل*لصAل اة* م*ن 3 ي(و 3 م ال ج%م%ع(ة* ف اس 3 ع(و 3 ا ا ل ى ذ*ك ر الل ه* و(ذ ر%وا ال ب!ي#ع! ذ ل 4 ك م! خ 2 ي!ر/ ل ك م! ا ن ك ن!ت#م! ت(ع'ل م$ون ف ا ذ ا ق ض#ي(ت# الص=ل اة ف ان!ت(ش#ر'وا ف#ي ال ا ر!ض و(اب!ت(غ'وا م#ن! ف ض+ل الل ه& و 0 اذ ك ر$وا الل ه 0 ك ث&ير 4 ا ل ع 0 ل ك م+ ت$ف ل&ح$ون (Cuma, 62/9,10) Kıymetli öğrenciler bayramınız kutlu ve mübarek olsun Bayram dediğimde belki de pek çoğunuz acaba ne bayramı? diye düşünerek merak etmişsinizdir. Değerli arkadaşlar, Cuma günü mü minlerin bayramıdır. Bugün kılınan Cuma namazı mü minlerin dayanışma içinde ve tek vücud olduklarını gösterdikleri bir toplantı ve birliktelik halidir. Yüce Rabbimiz Kur an- ı Kerim de Cuma namazı ile alakalı şöyle buyuruyor: "Ey iman edenler! Cuma günü namaza çağırılınca Allah'ı an- maya koşun, alışverişi bırakın. Bilseniz bu sizin hakkınızda daha hayırlıdır. Namaz kılınınca yeryüzüne yayılın, Allah'ın 79

80 Çocuk Hutbeleri lûtfunu arayın, Allah'ı sık sık anın ki felâh bulasınız." 36 Bu ayet- i kerimeden Cuma namazı için çağrıldığında bir Müslü- manın tıpkı sizler gibi işini, alışverişini, oyununu, gerekirse dersini bırakıp Allah (c.c.) yü anmak için camiye yahut Cuma namazı kılınan yere giderek namazını kılması gerektiğini anlıyoruz. Ayrıca Rabbimiz bunun, bizim için daha hayırlı olduğunu ifade etmektedir. Kendimizce elimizde yetiştirmemiz gereken işler olduğu- nu düşünebiliriz, arkadaşlarımızla oyun oynamak bize tatlı gelebilir, evimizdeysek sıcak veya soğuk havalarda camiye kadar yürümek bize zor gelebilir. Bütün bu duyguların ve düşüncelerin iyiliğimize ol- madığını bilmeli ve bu gibi durumlarda bizim için neyin daha iyi olduğunu bilen Rabbimiz in tavsiyesini hatırlayarak ona uymalı ve namaza koşmalıyız. Dikkat edersek bu dünyada da bu gayretimizin meyvelerini aldığımızı görebiliriz. Cuma namazına gelmek için dükkanını kapa- tan esnafların Cuma namazı dönüşünde dükkanlarının önünde bekleyen çok sayıda müşteri buldukları çokça anlatılır. Bereket, başarı, sevinç ve mutluluk her şey Allah tandır. O nun emirlerine uyduğu- muz sürece O bizi hem bu dünyada hem de ahirette mutlu edecektir. Sevgili gençler, Müslümanlar, namaz vesilesi ile camide veya mescitte bir araya gelerek birbirlerinden haberdar olurlar. Bu çok önemli bir noktadır. Aslında her namaz vakti müslümanlar için küçük bir buluşmadır. 36 Cuma, 62/9,10. 80

81 M. İsmail Bağdatlı Fakat Cuma günü daha genel ve daha büyük bir buluşmadır. Kim hasta oldu? Hangi kardeşimizin ne sıkıntısı var? Veya tam tersi mutluluklar, sevinçler, başarılar, yeni haberler bu gibi pek çok ge- lişme yine bu toplantıda gündeme gelir. Pek çok dinde de böyle günler vardır. Meselâ, Hıristiyanlar Pazar günü, Yahudiler Cumartesi günü kendi ibadethanelerinde top- lanırlar. Üzülerek ifade etmeliyiz ki günümüzde Cuma günleri bu birliktelik ve sıcaklık özelliğini büyük ölçüde kaybetmiştir. Namaz çıkışı şöyle rahatça oturup sohbet etme, çay içme, bir araya gelerek çocukların oyunlar oynaması, güzel havalarda Cuma çıkışı bir araya gelerek pikniklere gitme, çeşitli etkinlikler ve eğlenceler düzenleme imkânı maalesef mümkün olmamaktadır. Cuma namazı işlerin arasına sıkışmakta, derse yetişme, işe yetişme telaşı ile kılındığından namaz sonrası tesbih çekmeye dahi cemaat bulunamamaktadır. Osmanlı sonrası Hıristiyanlar ve Yahudilerce kutsal sayılan günlerin tatil ol- ması, halkın %99 unu oluşturan müslümanlarca daha önceleri tatil ve bayram kabul edilen Cuma gününün iş günü haline getirilmesi manidardır. Rabbim hayatımızı Müslümanca düzenleme bilincini bizlere nasip eylesin. Cumaları acele ile değil de, rahatlık ve neşe içinde kutlaya- bilmemiz ve gerçek bayramlar haline getirebilmemiz temennisi ile Cumanız mübarek olsun... 81

82 Çocuk Hutbeleri CUMA NAMAZINDA NELERE DİKKAT ETMELİYİZ? ق ال ر%س 5 ل ال له) ص%ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: م"ن& ت"ر"ك" ال ج 4 م 4 ع*ة ث ل اث م*ر:ات 7 ت*ه*او 4 ن 2 ا ب ه*ا ط ب ع* ع*ل ى ق ل ب ه! (İbn Mace, İkametü s- Salah ve s- Sünne fiha, 93) ا ذ ا ق ل ت! ل 9 ص!اح 9 ب ك! ا ن#ص 9 ت# ي!و#م! ال ج+م+ع!ة 9 و!ال ا م!ام+ ي!خ#ط ب+ ف ق د# ل غ!و#ت! (Müslim, Cuma, 3) Kıymetli öğrenciler, Cuma gününün önemi üzerinde daha önce sizlere bilgi vermiştik. Bugün de Cuma namazı kılarken nelere dikkat etmemiz gerektiği üzerinde duralım. Şöyle bir hikaye ile giriş yapalım. Eski zamanlarda bir baba oğul- larına vasiyette bulunmak istemiş, ikişer ok alarak yanına gelmeleri- ni söylemiş. Oğulları okları almış ve gelmişler. Oklardan birini çıkarın ve kırın demiş çocuklar getirdikleri oklardan birini almış ve rahat bir şekilde kırmışlar. Daha sonra çocukların elinde kalan okları toplamış bir araya getirmiş ve okları kırmayı şimdi deneyin bakalım demiş. Oğulları sıra ile kırmaya uğraşmışlar fakat başarılı ola- mamışlar. Bunun üzerine baba demiş ki: Tek başınıza olursanız düşmanlarınız sizi tek ok gibi çok rahat bir şekilde kırabilirler. Fakat 82

83 M. İsmail Bağdatlı birlik olursanız size zarar veremezler. Evet kıymetli arkadaşlar, Cuma namazları da müslümanlara bu hikayedeki dayanışma ve birliktelik ruhunu kazandırmaktadır. Dolayısıyla her hafta Cuma namazını kılmak bir Müslüman için oldukça önemlidir. Hatta Pey- gamber Efendimiz (s.a.v.) bir ifadelerinde; Her kim mecburiyet ve özrü bulunmaksızın önemsemeyerek üç defa Cuma namazını terk ederse Allah (c.c.) onun kalbini mühürler. 37 buyurmuştur. Peygamberimiz bu hadis- i şerifte; Müslüman kardeşleri ile birlikte olmayan kişinin onları sevemeyeceğine işaret etmektedir. Çevre- mizdeki insanları tanımak, sevmek ve sevilmek istiyorsak sadece cumayı değil tüm namazlarımızı camide kılmaya özen göstermeliyiz. Atalarımız Gözden uzak olan gönülden de uzak olur. diyerek birlikte olmanın sevgi üzerindeki etkisini vurgulamışlardır. Cuma namazı sadece camide kılınır, evde Cuma namazı kılınmaz, meselâ bir mecburiyetten dolayı Cuma namazını kaçırdık diyelim o zaman Cuma namazını kendi başımıza kılamayız, tıpkı diğer gün- lerde kıldığımız gibi öğle namazımızı kılabiliriz. Cuma namazları katılım çok olduğundan Allah a şükür kalabalık olmaktadır dolayısıyla bir takım sıkışıklıklar olması tabiîdir. Burada bize düşen kardeşlerimize yardımcı olmak ve anlayış göstermektir. Arkadan gelip cami doluyken ön saflara geçmeye çalışmak insanlara rahatsızlık verecektir. Camiye ezan okunmadan girerek ön saflara geçip yolu tıkamadan oturmalıyız. Geç kaldıysak da bulduğumuz boş 37 İbn Mace, İkametü s- Salah ve s- Sünne fiha,

84 Çocuk Hutbeleri bir yere hemen oturmalı insanlar namaz kılmak için ayağa kalktıklarında bizim için de boş yer oluşacağını unutmamalıyız. Cuma namazında önemli bir husus da hutbedir. Hutbe; Cuma na- mazının farzlarındandır. Dolayısıyla sohbet veya vaaz dinler gibi dinlenmez. Namazımızı kılarken nasıl duruyorsak hutbe okunurken de aynı şekilde durmalıyız. Tabi biraz daha rahat bir şekilde oturabi- liriz fakat kesinlikle aşırı hareket ve konuşma yapmamalıyız. Hatta o kadar ki hoca dua ederken amin dememeli, Peygamber Efendimiz (s.a.v.) in ismi geçtiği zaman salavat getirmemeliyiz. Bunları içimiz- den söyleyebiliriz. Yine konuşan bir arkadaşımıza sus demek, veya bir arkadaşımıza farklı bir uyarıda bulunmak da yine namazımıza zarar verecektir. Arkadaşımıza söylememiz gereken bir şey aklımıza gelse dahi bunu namaz sonrasına ertelemeliyiz. Bu konuda Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle söylemiştir; "İmam hutbe okurken arkadaşına "sus" dedin mi, boş konuşmuş olursun." 38 Bu ve benzeri hadis- i şeriflere dayanılarak hutbe sırasında konuşmanın mekruh olduğu ifade edilmiştir. 39 Yani hutbe esnasında konuşmak namazımızı bozmuş olmaz fakat namazın se- vabından mahrum olmamıza sebep olabilir. Cuma nın bereketinden en güzel şekilde istifade etmek temennisi ile gününüz mübarek, namazınız makbul olsun 38 Müslim, Cuma, Lütfi Şentürk, Seyfettin Yazıcı, İslâm İlmihali, Diyanet İşleri Başkanlığı, İstanbul, 2013, s

85 M. İsmail Bağdatlı BÜYÜKLERİMİZLE NASIL KONUŞMALIYIZ? ق ال ر%س 5 ل ال له) ص%ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!:...ف ذ ه&ب& ع&ب$د" الرDح.م"ن ي"ت"ك ل م 9 ف ق ال ك ب=ر. ك ب=ر. و"ه 9 و" ا ح.د"ث ال ق و.م ف س"ك ت" ف ت"ك ل م"ا... (Buhari, Cizye, 12)...ك ن.ا ع 4 ن 2 د! الن.ب يL ص!ل ى الل ه? ع!ل ي 2 ه 4 و!س!ل م! ف ا ت 4 ي! ب ج?م.ار ف ق ال ا ن م 4 ن 2 الش.ج!ر ش!ج!ر!ة م!ث ل ه!ا ك م%ث ل ال م;س 7 لEم ف ا ر$د 7 ت; ا ن ا ق ول هEي$ الن*خ 7 ل ة ف ا ذ ا ا ن$ا ا ص 7 غ$ر; ال ق و 7 م ف س$ك ت& ق ال الن*ب ي& ص$ل ى الل ه 6 ع+ل ي%ه- و+س+ل م+ ه-ي+ الن'خ%ل ة (Buhari, İlim, 14) Değerli öğrenciler, Büyüklerimize karşı saygılı davranmamız gerektiği her zaman söyle- nir. İçimizden öğretmenimize, annemize, babamıza, dedemize, ni- nemize, amcamıza, halamıza, teyzemize, dayımıza, ağabeyimize, ablamıza saygı duyabiliriz, onları sevebiliriz. Fakat dışarı yansıtmadığımız sürece bu duygu onlar tarafından an- laşılamayacaktır. Meselâ arkadaşımızı düşünelim. Bizi sevdiğini, değer verdiğini nasıl anlarız? İnsanların zihnini okumak gibi bir kaabiliyetimiz ol- madığına göre davranışlarından anlarız değil mi? İhtiyacımız oldu- 85

86 Çocuk Hutbeleri ğunda bize yardımcı oluyorsa, yiyeceğini paylaşıyorsa, konuşma- larında bize karşı saygı ve sevgi dolu sözler varsa o zaman bu benim iyi arkadaşım deriz. Bize hakaret eden, vuran, alay eden bir kişi için iyi arkadaş diyebilir miyiz? Elbette hayır... Konuşmalarımız, bu açıdan baktığımızda oldukça önemlidir. Bü- yüklerimizle konuşurken arkadaşlarımızla konuştuğumuz gibi ko- nuşamayız. Bir arkadaşımıza sesleniyormuş gibi onlara seslenmek, şakalar yapmak onlar tarafından saygısızlık olarak anlam- landırılabilir. İsmi Ahmet olan öğretmenimizi, Ahmet gel buraya! diye çağırabilir miyiz? Bu şekilde bir öğretmenimize seslenirsek niyetimiz ona saygısızlık etmek olmasa bile onu sinirlendirmiş oluruz. Halbuki Öğretmenim rica etsem gelebilir misiniz? desek öğretmenimizin işi bile olsa bu kibar ve saygılı ifademizden dolayı işini bırakıp bizimle ilgilenecektir. Yahut annemize ismi ile hitap etsek hoşuna gider mi? Ayşe bu gün nasılsın? şeklinde annemizin halini hatırını sorabilir miyiz? Veya bu şekilde ona kıymet verdiğimizi hissettirebilir miyiz? Halbuki Anne- ciğim bugün nasılsın? dersek onu memnun etmiş oluruz. Sevgili gençler, Özellikle öğretmenlerimize ve yabancı büyüklerimize siz şeklinde hitap etmemiz gerekir. nasılsınız?, şöyle buyrun..., şunu verebi- lir misiniz? gibi. Unutmayalım ki saygılı ve kibar konuşmak bizim kıymetimizi arttıracaktır. Atalarımız su küçüğün söz büyüğün demişler. Konuşma ortam- 86

87 M. İsmail Bağdatlı larında ilk sözü büyüklere bırakmak gerekir. Bir gün Peygamber Efendimiz e bir olayı anlatmak için bir grup gelir. Yaşça o grup içerisinde en küçük olan Abdurrahman bin Sehl ilk olarak söze başlar, Efendimiz (s.a.v.); Sözü büyüklerine bırak, sözü büyüklerine bırak! buyurur, bunun üzerine olayı büyükler anlatırlar. 40 Hz. Ömer in oğlu Abdullah şöyle anlatır: Bir gün Allâh Resûlü ar- kadaşlarına: Bana mü'mine benzeyen bir ağacı söyleyin! buyurdu. Oradakiler çölde bulunan ağaçları tek tek saymaya başladılar. Gönlüme onun hurma ağacı olduğu düştü ve hemen söylemek iste- dim. Ancak orada benden büyük insanlar bulunduğundan konuş- maktan çekindim. Onlar cevabı bilemeyip sükût ettiklerinde, Efen- dimiz onun hurma ağacı olduğunu söyledi. 41 Tabi bu ifadeler büyüklerin yanında hiç konuşmayacağız manasına gelmiyor fakat sözü ilk olarak onlara bırakmamız, konuşurken saygılı olmamız ve onlarla tartışmaya girmememiz gerektiğini bize hatırlatıyor. Hepinize hayırlı Cumalar Buhari, Cizye, Buhari, İlim,

88 Çocuk Hutbeleri DENGELİ BESLENMEK ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم ي 0 ا ا يGه 0 ا ال ذ#ين 0 ا م 0 ن*وا ك ل وا م#ن. ط ي>ب 0 ات# م 0 ا ر 0 ز 0 ق ن 0 اك م. و 0 اش.ك ر*وا ل#ل ه# ا ن ك ن'ت$م' ا ي-اه$ ت(ع'ب$د$ون (Bakara, 2/172) ي 7 ا ب 7 ن ي ا د 7 م 7 خ%ذ وا ز ين 7 ت 7 ك م 4 ع#ن 4 د 7 ك ل م 7 س 4 ج د= و 7 ك ل وا و 7 اش 4 ر 7 ب%وا و 7 ل ا ت%س 4 ر ف وا ا ن+ه% ل ا ي%ح#ب! ال م(س'ر ف#ين! (A raf, 7/31) ق ال ر%س 5 ل ال له) ص%ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: م"ا م%ل ا ا د%م#يO و ع%اء ش%رHا م#ن+ ب%ط ن ح%س+ب 5 ال ا د%م#يA ل ق ي+م%ات> ي 5 ق#م+ن% ص 5 ل ب%ه 5 ف ا ن غ ل ب%ت+ ال ا د%م#!ي ن-ف س;ه; ف ث ل ث ل'لط ع-ام و-ث ل ث ل'لش$ر-اب و-ث ل ث ل'لن$ فس (İbn Mace, Et ime, 50) 88

89 M. İsmail Bağdatlı Değerli arkadaşlar, Hansel ve Gretel masalını biliyor musunuz? Bu masalda ormanda kaybolan iki kardeşin pasta, kek, çikolata ve şekerlemelerden yapılmış bir evle karşılaşmaları ve başlarından geçen olaylar anlatılır. Pek çok çocuk Hansel ve Gretel gibi şeker çikolata tarzı gıdaları yemek ister. Siz de bütün öğünlerinizde bu gıdalardan tüketmek ister miydiniz? Sadece çok sevdiğimiz besinlerle besleniyor olsak acaba sağlığımız bundan nasıl etkilenir? Hiç düşündük mü? Beslenme uzmanları bu şekilde beslenmeye tek tip beslenme diyorlar. Tek tip beslenme şekli insan vücudunda pek çok sağlık problemine sebep olabilmektedir. Vücudumuzun sağlıklı olması ve organlarımızın sağlıklı çalışması, günlük enerji ihtiyacımızın karşılanması ile mümkündür. Enerji ih- tiyacını besinlerden karşılarız. Enerji dışında vücudumuz yapıcı- onarıcı, düzenleyici besinlere de ihtiyaç duyar. Bu sebeple beslenmemizde bütün besin gruplarına yeterince yer vermemiz gerekir. İşte buna dengeli ve sağlıklı beslenme denilmektedir. Sevgili gençler, Yüce Rabbimiz bir imtihan olan dünya hayatında önümüze pek çok yiyecek koymuştur. Bunlardan bazılarını bize yasaklamış bazılarını da serbest bırakmıştır. Bu besinlerden yememize izin verdiklerine helal yememizi yasakladıklarına da haram diyoruz. Meselâ Rabbimiz inek, koyun, keçi, tavuk gibi hayvanların etlerini yemeği helal, domuz isimli hayvanın etini yemeği ise haram kılmıştır. Yine portakal suyu, elma suyu, üzüm suyu, su, ayran gibi pek çok 89

90 Çocuk Hutbeleri içecek helal iken, alkollü içecekler olan, bira, rakı, şarap ve benzeri içecekler haram kılınmıştır. Bize düşen helal olanlardan faydalan- mak haram olanlardan ise uzak durmaktır. Bu hayat imtihanının sorularından biridir. Rabbimiz, Ey iman edenler! Eğer siz ancak Allah a kulluk edi- yorsanız, size verdiğimiz rızıkların iyi ve temizlerinden yiyin ve Allah a şükredin. 42 buyurmuştur. İyi ve temiz gıdalar ile kaste- dilen helal gıdalardır. Rabbimiz haram olarak çok az sayıda yiyeceği bize işaret etmiştir. onların dışındakilerin hepsi helaldir. Bu helali de tüketirken belirli bir ölçüye sahip olmak gerekir. Çikolata helaldir, şeker helaldir fakat sadece bunları yersek sağlıklı olamayız. Vücut ve zeka gelişimimizi destekleyecek sağlıklı gıdalardan dengeli bir şekilde yemek gerekir. Rabbimiz bu noktaya şu şekilde işaret etmiştir. Yiyiniz, içiniz, ama israf etmeyiniz. 43 Yemek ve içmekte de Müslüman belirli bir ölçüye sahip olmalıdır. Pek çok hastalığın temelinde çok yemek ve dengesiz beslenmek yatmaktadır. Peygamber Efendimiz bu konuda şu tavsiyede bulunuyor; Ade- moğlunun doldurduğu en zararlı kap, karnıdır. Ademoğluna belini doğrultacak birkaç lokma yeter. Mutlaka bundan fazla yemek isterse, midesini üçe bölsün. Üçte birini yemek, üçte birini su, üçte birini de havaya (oksijene) ayırsın Bakara, 2/ A raf, 7/ İbn Mace, Et ime,

91 M. İsmail Bağdatlı Peygamberimizin bu tavsiyesine uyarak fazla yemeyelim ve meyve- sinden, sebzesinden, etinden, sütünden, yumurtasından her besin türünden istifade ederek dengeli bir şekilde beslenelim ve sağlıklı olalım. Cumanız mübarek olsun 91

92 Çocuk Hutbeleri GÜZEL SÖZ SÖYLEMEK ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س#م االله الر%ح#م!ن الر)ح&يم و"ق ل ل*ع*ب"اد*ي ي"ق ول وا ال ت*ي ه*ي" ا ح$س"ن 7 ا ن الش 1 ي$ط ان ي"ن$ز"غ ب"ي$ن"ه 7 م$ ا ن الش 1 ي$ط ان ك ان ل*ل ا ن$س"ان! ع-د'و*ا م'ب ين"ا (İsra, 17/53) ا ذ ي(ت(ل ق ى ال م 9 ت(ل ق ي(ان" ع(ن ال ي(م"ين و(ع(ن الش+م(ال ق ع"يد! (Kaf, 50/18) ق ال ر%س 5 ل ال له) ص%ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: ات@ق وا الن@ار# و#ل و/ ب ش*ق% ت#م/ر#ة! ف م#ن/ ل م/ ي#ج د/ ف ب ك ل*م#ة! ط ي%ب#ة! (Müslim, Zekat, 20) ج&اء ر&ج$ل ا ل ى الن=ب ي 9 ص&ل ى الل ه$ ع&ل ي 2 ه 0 و&س&ل م& ف ق ال ي&ا ر&س$ول الل ه 5 ع.ل م(ن ي و.ا و(ج ز( ق ال ا ذ ا ق م/ت' ف"ي ص'ل ات"ك' ف ص'ل ص'ل اة م 5 و'دGع و'ل ا ت'ك ل م/ ب ك ل ام ت'ع/ت'ذ"ر 5 م"ن/ه 5 و'ا ج/م"ع/ ال ي'ا س' ع'م%ا ف"ي ا ي+د(ي الن$اس (İbn- i Mace, Zühd, 15) 92

93 M. İsmail Bağdatlı Kıymetli arkadaşlar, Hayatımız boyunca pek çok kişiyi dinlemişizdir. Kiminin konuşması çok hoşumuza gitmiş, kiminin konuşması da bize sıkıcı hatta itici gelmiştir. Güzel konuşan insanlara karşı içimizde sevgi hisseder kötü konuşanları ise yadırgarız. Kibar konuşmak ve kaba konuşmak arasında da fark vardır. Gelir misin? şeklinde bize seslenilmesi ile Gel buraya! veya Gel bakalım şeklindeki ifadeler arasında fark olduğunu hepimiz hissederiz. Ve bize kibar bir şekilde seslenilmesi- ni arzu ederiz. Öyle değil mi? Bizler kendimizle nasıl konuşulmasını istiyorsak arkadaşlarımızla da aynı şekilde konuşmalıyız. Atalarımız Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır. demişlerdir. Yani arkadaşımızın, yahut bir büyüğümüzün kabul etme ihtimali zayıf olduğunu düşündüğümüz bir isteği nazik bir şekilde dile getirirsek kabul edilme ihtimalini arttırmış oluruz. Halk arasında İnsan kıyafeti ile karşılanır, konuşması ile uğur- lanır. şeklinde bir söz vardır. Bu söz de güzel konuşmanın önemini bize vurgulamaktadır. Bir insanı ilk gördüğümüzde onun dış görü- nüşüne göre bir fikre sahip oluruz. Bize sempatik veya itici gelir. Fakat o kişi ile sohbet etmeye başladığımızda sanki o kişinin yüzü- nün yavaş yavaş değişmeye başladığını fark ederiz. Konuşmasının kalitesine göre o kişi bizim gözümüzde değer kazanır yahut kaybe- der. Sevgili öğrenciler, Yüce Rabbimiz Kur an- ı Kerim de şöyle buyurmuştur: Kullarıma 93

94 Çocuk Hutbeleri söyle, en güzel sözü söylesinler! 45. Bu ifadesi ile Allah (c.c.) biz kullarına güzel konuşmayı emretmektedir. Rabbimiz bu emrini yerine getirip getirmediğimizi kontrol ettiğini Kaf Suresi nde şu şekilde ifade ediyor: İnsan hiçbir söz söylemez ki yanında onu gözetleyen, yazmaya hazır bir melek bulun- masın. 46 Dolayısıyla konuştuklarımıza dikkat etmeliyiz. Tek başımıza kimsenin bizi görmediği bir yerde dahi olsak Allah (c.c.) nün bizi duyduğunu ve konuştuklarımızı kayda aldığını bilmeliyiz. Kötü konuşmanın, argo yahut küfürlü konuşmanın bizi günaha sokacağını kesinlikle aklımızdan çıkarmamalıyız. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) in de güzel konuşmanın önemini vur- gulayan pek çok sözü vardır. Kendi hayatı da bu konuda pek çok güzel örnekle doludur. Bir hadis- i şeriflerinde Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurmaktadır: Yarım hurma vermek suretiyle de olsa cehennemden korunun. Bunu da bulamayan (hiç olmazsa) güzel bir sözle cehennemden korunsun! 47 bu sözünde Pey- gamberimiz güzel söz söylemenin insanı cehennemden kurtaracak kadar önemli bir davranış olduğunu vurgulamaktadır. Peygamber Efendimiz in çok önemli bir tavsiyesi ile hutbemize son verelim: Özür dilemek zorunda kalacağın bir sözü söyleme! 48 Hayırlı Cumalar 45 İsra, 17/ Kaf, 50/ Müslim, Zekât, İbn- i Mace, Zühd,

95 M. İsmail Bağdatlı İNŞALLAH DEMEK ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم و&ل ا ت&ق ول ن 9 ل)ش&ي 7 ء ا ن 1 ي فاع)ل ذ ل)ك& غ د"ا ا ل ا ا ن ي%ش%اء الل ه 8 و%اذ ك ر 5 ر%ب 2 ك% ا ذ ا ن%س يت% و%ق ل ع!س!ى ا ن ي!ه*د,ي$ن ر$ب 5 ي ل,ا ق ر$ب$ م,ن* ه$ذ ا ر$ش$د"ا (Kehf, 18/23-24) Değerli arkadaşlar, Nasreddin Hoca, yarına şunları yapacağım, edeceğim, diye plan yaparmış. Plan yaparmış yapmasına da her şeyin nasip kısmet işi olduğunu iyi bilen hanımı onu uyarmaktan geri kalmazmış: Hoca, inşallah de!, Hoca, insanlık hâli! Hoca, kader kısmet var!, Hoca, nasipten öte yol gitmez! dermiş. Hoca bu, hanımının her sözüne itibar etmediği gibi bu sözlerine de itibar etmezmiş. Günlerden bir gün, akşam yatmadan önce bizim Hoca karısına: - Hatun, demiş, yarın güneş açarsa tarlaya, hava yağmurlu olursa oduna gideceğim. Hanımı yine: İnşallah de Hoca. diye uyarmış ama uyarmasıyla ce- vabını alması bir olmuş. 95

96 Çocuk Hutbeleri - Be kadın, demiş, bunun inşallah maşallahı mı var, yarın hava ya kapalı olacak ya açık. Ben de ya tarlaya gideceğim ya oduna! Sabah uyanmış ki hava kapalı. Eşeğe bindiği gibi dağın yolunu tut- muş. Neyse uzatmayalım, odunu hazırlamış, tam eşeğe yükleyecek- ken, bir grup haydut etrafını çevirip: - Babalık, demişler, filan köyü biliyor musun? - Biliyorum, demiş Hoca, ne olacak? - O zaman düş önümüze bizi oraya götür. Hoca yalvarmış yakarmış ama iş bildiğiniz gibi değil. Üstelik filan köy dedikleri çeyrek günlük yol. Kaçsa arkadan mızraklayacaklar, yere yatsa üstünü çiğneyecekler, bu melanet heriflerden kurtul- manın çaresi yok. Önlerine düşüp o köyü bulmuş ama gün de bat- mak üzere. Yayan yapıldak onca yolu yürüyüp sabaha karşı evin kapısını çalmış. Hanımı içeriden seslenmiş: - Kim o? Hoca yorgunluk akan bir sesle cevap vermiş: - Aç hanım aç, inşallah ben geldim! 49 Evet kıymetli öğrenciler, Gelecekle ilgili işlerde inşallah demek bir edep kuralıdır. İnşallah kelimesi Allah dilerse, Allah isterse demektir. Yapacağımız işlerin sonucunun Allah a bağlı olduğu gerçeğini ifade ederek Rabbimiz den başarı ve yardım istemektir ben- geldim- fikrasi, erişim tarihi

97 M. İsmail Bağdatlı Yüce Rabbimiz inşallah kelimesini kullanmamız gerektiğini şu ayet- i kerimede ifade ediyor: Hiçbir şey hakkında sakın yarın şunu yapacağım deme! Ancak Allah dilerse (yani inşallah) yapacağım de. Unuttuğun zaman Rabbini an ve Umarım Rabbim beni bundan daha doğru olana ulaştırır de 50. Hz. İsmail (a.s.) ın babası Hz. İbrahim tarafından bir imtihan vesilesi olarak kurban edilmeye götürüldüğü sırada Babacığım, sana em- redilen ne ise, onu yap! İnşallah beni sabredicilerden bulur- sun. 51 dediği de Kur an- ı Kerim de bizlere örnek olması için ifade edilmiştir. Yine Allah (c.c.) kendisi kesin olarak bildiği halde bizlere öğretmek için Feth suresinde:...mescid- i Haram a inşallah gireceksi- niz buyurmuştur. Dolayısıyla Rabbimizin öğrettiği gibi bizler de gelecekle ilgili plan yaparken, konuşurken inşallah demeyi unutmayalım. Cumanız mübarek olsun. 50 Kehf, 18/ Saffat, 37/ Feth, 48/27. 97

98 Çocuk Hutbeleri SELAMLAŞMAK ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم و)ا ذ ا ح!يSيتAم+ ب ت'حFيPةN ف ح'ي?وا ب ا ح+س'ن' مFن+ه'ا ا و+ رAد?وه'ا ا ن الل ه' ك ان ع'ل ى ك ل ش'ي+ء ح'س يب"ا (Nisa, 4/86)...ف ا ذ ا د!خ!ل ت#م 8 ب#ي#وتLا ف س!ل م#وا ع!ل ى ا ن 8 ف س ك م 8 ت!ح&ي>ة م&ن 8 ع&ن 8 د& الل ه& م#ب!ار!ك ة ط ي-ب!ة ك ذ ل&ك! ي#ب!ي#ن! الل ه 7 ل ك م 7 ال ا ي*ات& ل ع*ل ك م) ت*ع)ق&ل ون (Nur, 24/61) ق ال ر%س 5 ل ال له) ص%ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: و,ال ذ 9 ي ن,ف س ي ب ي,د 9 ه 9 ل ا ت,د!خ'ل وا ال ج,ن 5 ة ح,ت 5 ى ت'و!م 9 ن'وا و,ل ا ت'و!م 9 ن'وا ح,ت 5 ى ت,ح,اب 0 وا ا و,ل ا ا د'ل ك م! ع$ل ى ش!ي!ء ا ذ ا ف ع%ل ت 2 م 2 وه 2 ت%ح%اب%ب!ت 2 م! ا ف ش 2 وا الس-ل ام% ب%ي!ن%ك م! (İbn Mace, Edeb, 11) 98

99 M. İsmail Bağdatlı Değerli arkadaşlar, Yolda yürürken veya okulda karşılaştığımızda bir arkadaşımız bize selam verse ne hissederiz? Yahut bir öğretmenimiz bize selam verse hoşumuza gitmez mi? Selam; emniyet, huzur, selamet, sağlık, barış, rahatlık, iyi netice, kurtuluş gibi manalara gelir. Selam vermek, bir kimseye yapılacak en güzel duadır. Selam; Ben Müslümanım, benden sana zarar gelmez, selamettesin manasına gelir. Selamün aleyküm veya es- selamu aleyküm yahut es- selamu aleyküm ve rahmetullahi ve beraketühü şeklinde selam verilir. Cevap olarak da aleykümselam veya ve aleykümselam ve rahmetullahi ve berakatühü denir. Sevgili gençler, Selam, müslümanlar arasında bir parola gibidir. Hangi milletten olursa olsun müslümanlar aynı şekilde birbirlerini selamlarlar. Me- selâ bir Araba, Malezyalıya, Endonezyalıya, Pakistanlıya, Müslüman bir İngiliz e, Rus a es- selamu aleyküm dediğinizde size aleyküm- selam diye cevap verecektir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) selamın müslümanlar arasında sevgi bağı oluşturduğunu şu sözleri ile ifade etmişlerdir; Canım kudret elinde olan Allah a yemin ederim ki; İman etmeden Cennete giremezsiniz, birbirinizi sevmeden de iman etmiş olmazsınız. Size yaptığınız takdirde birbirinizi se- veceğiniz bir işi göstereyim mi? Selamı aranızda yaygınlaştırınız İbn Mace, Edeb,

100 Çocuk Hutbeleri Bir gün Peygamberimiz (s.a.v.) e soruyorlar; iki adam karşılaştığında bunlardan hangisi önce selam vermelidir? Rasulullah (s.a.v.) şöyle cevap veriyor: O iki adamdan Allah a en yakın olanı. 54 Peygamber Efendimiz; Binitli olanın yani; ata, otomobile, bisiklete binenin yürüyene, yürüyenin oturana, az olan grubun çok olan gruba, küçüklerin büyüklere selam vermesini tavsiye etmiştir. 55 Yüce Rabbimiz selamı en güzel şekilde almamızı da bize söylüyor Kur anı Kerim de; Bir selamla selamlandığınızda, siz ondan daha güzeliyle selam verin ya da aynıyla karşılık verin. Şüphe- siz, Allah her şeyin hesabını tam olarak yapandır. 56 Biri bize selam verdiğinde onu güzel bir şekilde güler yüzle, güzel ifadelerle almalıyız. Kardeşlik ve sevgi ancak bu şekilde yayılabilir. Bir arka- daşınıza selam verdiğinizde umursamaz bir şekilde yahut asık suratla selamınıza karşılık verse ne düşünürsünüz? Kendinizi mutsuz hissedersiniz değil mi? Okuldan eve döndüğümüzde, sokakta arkadaşlarımızla vakit geçirip evimize geldiğimizde, bir akrabamızı ziyaret için onun evine gittiği- mizde mutlaka selam verelim. Kur an- ı Kerim de Rabbimiz şöyle buyuruyor:...evlere girdiğiniz vakit, Allah tarafından kutlu, güzel bir yaşama dileği olarak birbirinize selam verin. İşte Al- lah, size ayetleri böyle açıklar, umulur ki aklınızı kul- 54 Ebû Dâvûd, Edeb, Müslim, Selam, Nisa, 4/

101 M. İsmail Bağdatlı lanırsınız. 57 Kıymetli öğrenciler, Selam verilmesi hoş olmayan yerler de vardır. Meselâ okula geç kalmışız, ders başlamış, sınıfa girdiğimizde selam vermemeliyiz. Camiye girdiğimizde hoca sohbet ediyorsa selam vermemeliyiz. Bir arkadaşımız veya büyüğümüz ders çalışıyor, Kur an okuyorsa ona selam vermemek gerekir. Yani selam kişinin işini engelleyecekse verilmemesi daha uygundur. Allah ın selamı hepinizin üzerine olsun. Hayırlı Cumalar Nur, 24/

102 Çocuk Hutbeleri KİTABIMIZ ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم و'ل ق د% خ'ل ق ن'ا ال ا ن%س'ان و'ن'ع%ل م# م'ا ت#و'س%و س# ب ه. ن'ف س#ه# و'ن'ح%ن# ا ق ر&ب 5 ا ل ي,ه! م!ن, ح&ب,ل ال و&ر يد! (Kaf, 50/16) ي%ا ا يQه%ا ال ذ!ين% ا م%ن 6 وا ا ن ت%تFق وا ال له% ي%ج#ع%ل ل ك م# ف ر#ق ان 7 ا و%ي 6 ك ف ر# ع%ن#ك م# س%ي/ي ات!ك م# و%ي%غ#ف!ر! ل ك م! و&الل ه 3 ذ و ال ف ض,ل ال ع&ظ$يم (Enfâl, 8/29) Kıymetli arkadaşlar, Okulda kullandığımız en önemli ders aracı hangisidir diye sorsam acaba ne cevap verirsiniz? Günümüzde teknolojinin gelişmesi ile pek çok eğitim materyali bizlere sunuluyor. Bilgisayarlar, akıllı tahtalar, tabletler Fakat yine de vazgeçemediğimiz ve geçmişte olduğu gibi günümüzde de eğitimin olmazsa olmaz aracı diyebileceğimiz bir şey var... Evet belki de tahmin ettiniz... Kitap! Tüm öğretmenlerimizin ders kitabından konuları işlediğini ve bizlere çoğunlukla ders ve çalışma kitaplarından ödev verdiklerini biliyoruz. Allah (c.c.) da insanlar için bir ders kitabı oluşturmuş ve bizi mutlu- 102

103 M. İsmail Bağdatlı luğa götürecek hayat şeklini orada bize tarif etmiştir. Birlikte yaşadığımız kişileri düşündüğümüzde belki mutsuz insanlar aklımıza gelebilir. Hayatında işleri yolunda gitmeyen, ailesi ile, ar- kadaşları ile geçinemeyen insanlar tanıyor olabiliriz. Kıymetli öğrenciler, Bu insanlara kitabımız Kur an- ı Kerim i okumalarını rahatlıkla söy- leyebilirsiniz. Ve bu kitabın açıklayıcısı ve uygulayıcısı olan Pey- gamber Efendimiz (s.a.v.) in neler yaptığına hayatını nasıl organize ettiğine dikkat etmelerini tavsiye edebilirsiniz. Bir makineyi, en iyi o makineyi üreten bilir. Çamaşır makinesi bo- zulduğunda hangi marka ise büyüklerimiz o markanın servisini çağırırlar. Başka bir markanın servisini çağırsalar tamirciler geleme- yeceklerini söyleyeceklerdir. Gelmeyi kabul etseler bile makinemizi düzgün bir şekilde tamir edemeyeceklerdir. Her makinanın parçası çalışma şekli çıkardığı problemler ve çözüm yolları farklı farklıdır. Allah (c.c.) da yaratıcımız olarak bizleri en iyi şekilde tanır ve bizi çok yakından takip eder. Bunu şu şekilde ifade ediyor; Andolsun, insanı biz yarattık ve nefsinin ona verdiği vesveseyi de biz biliriz. Çünkü biz ona şah damarından daha yakınız. 58 Bu ayet- i kerimede Rabbimiz bize atar damarımızdan daha yakın olduğunu ifade ediyor. Damar insanın vücudunun içindedir. Ondan daha yakın olduğunu söyleyerek yapılan bu tanımlama Rabbimizin bize ne kadar yakın olduğunu göstermektedir. Rabbimiz tüm 58 Kâf, 50/

104 Çocuk Hutbeleri yaptıklarımızı hatta içimizden geçenleri dahi bilir. Bizi bu kadar iyi tanıyan hatta en iyi arkadaşımızdan, anne ve babamızdan daha iyi tanıyan Rabbimizin bize gösterdiği yolda yürümek bizim faydamıza olacaktır. Bu fayda hem dünyada hem de ahirette geçerli olacak ve bize her iki dünyamızda da mutluluk verecektir. Sevgili gençler, Rabbimiz talimatlarına uyanlar için şöyle buyuruyor; Ey iman edenler! Eğer Allah a karşı gelmekten sakınırsanız O, size iyiyi kötüden ayırt edecek bir anlayış verir ve sizin kötülüklerinizi örter, sizi bağışlar. Allah büyük lütuf sahibidir. 59 İyi ve kötüyü ancak Rabbimiz in öğretmesi ile tanırız, bize neyin faydalı, neyin zararlı olduğunu yine Rabbimiz öğretir. Tabi bu öğretme işinin tıpkı ders kitaplarındaki bilgileri bize öğret- menlerin anlatması gibi Peygamber Efendimiz (s.a.v.) tarafından yapıldığını ve Peygamberimizin bizzat yaşayarak bize örnek oldu- ğunu aklımızdan çıkarmamamız gerekir. Mutlu bir hayat için Kur an- ı Kerim i okuyalım ve Peygamberimizin uygulamaları ile anlayalım ve hayatımıza uygulayalım. Hayırlı Cumalar Enfâl, 8/

105 M. İsmail Bağdatlı KUL HAKKI ق ال ر%س 5 ل ال له) ص%ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: ا ت%د!ر*ون م%ا ال م*ف ل#س* ق ال وا ال م*ف ل#س* ف#ين%ا م%ن! ل ا د#ر!ه%م% ل ه* و%ل ا م%ت%اع% ف ق ال ا ن ال م*ف ل#س% م#ن! ا م 8 ت)ي ي$ا ت)ي ي$و 1 م$ ال ق)ي$ام$ة) ب ص$ل اة: و$ص 5 ي$ام و$ز$ك اة: و$ي$ا ت 5 ي ق د 2 ش$ت$م$ ه$ذ ا و$ق ذ ف$ ه$ذ ا و$ا ك ل م$ال ه#ذ ا و#س#ف ك# د#م# ه#ذ ا و#ض#ر#ب# ه#ذ ا ف ي;ع!ط ى ه#ذ ا م,ن! ح#س#ن#ات,ه, و#ه#ذ ا م,ن! ح#س#ن#ات,ه, ف ا ن ف ن ي#ت! ح#س#ن#ات 5 ه 5 ق ب%ل ا ن ي 5 ق ض#ى م#ا ع#ل ي%ه' ا خ'ذ م'ن% خ#ط اي+اه;م 3 ف ط ر ح+ت 3 ع+ل ي 3 ه( ث م$ ط ر ح+ ف(ي الن$ار (Müslim, Birr ve Sıla, 15) Değerli öğrenciler, Biz kantinden alışveriş yapmak için sıra beklerken sıraya girmeden hemen en öne geçip alışveriş yapmak isteyen birini gördüğümüzde ne hissederiz? Yahut yemekhanede sıraya girmiş yemek almayı beklerken hemen birinin öne geçerek yemek alması hoşumuza gider mi? Tabi ki hayır... Hiç kimse hakkının yenmesinden hoşlanmaz. Bu konuda dinimizde de çok önemli uyarılar yapılmıştır. Kul hakkı ile Allah huzuruna çıkan kişi bir hadis- i şerifte iflas eden kişiye benzetilir. İflas etmek elindeki tüm paranın bitmesi anlamına gelir. Meselâ kantinden çikolata alırız, şeker alırız paramız biter. Yemek vakti geldiğinde cebimizde yiyecek alacak paramız kalmaz. 105

106 Çocuk Hutbeleri İflas böyle bir şey... Lazım olduğu zaman insanın parasının bulun- maması, bu durumun da kendi ihmalinden dolayı ortaya çıkması manasına gelir. Peygamber Efendimiz arkadaşlarına bir gün soruyor; İflas eden kimdir, biliyor musunuz? diye. Onlar da, bizim az önce an- lattığımız gibi, İflas eden, parası ve malı olmayan kimsedir. şeklinde cevap verirler. Bunun üzerine Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurur: Şüphesiz ki ümmetimin iflas edeni, kıyamet günü namaz, oruç ve zekât gibi ibadetlerini yerine getirmiş olarak Al- lah ın huzuruna çıkar. Bununla beraber kimine sövmüş, kimine iftira etmiş, kiminin malını yemiş, kiminin kanını dökmüş ve kimini de dövmüştür. Bu durum karşısında onun iyilikle- rinden elde ettiği sevaplar, kendisinden alınarak hak sahiple- rine dağıtılır. İbadetleri ve iyilikleri, ihlal ettiği kul haklarını ödemeye yetmezse, hak sahiplerinin günahlarından alınıp kendisinin günahlarına eklenir. Böylece sevapları gitmiş, gü- nahları artmış, neticede iflas etmiş olarak cehenneme atılır. 60 Burada Peygamber Efendimiz kul hakkının insanı nasıl iflas ettirece- ğini açıklıyor. Çok namaz kılmış olabiliriz, çok oruç tutmuş olabiliriz, her gün Kur an okuyor olabiliriz, fakat bir arkadaşımızla alay etmek, onu kötülemek, arkasından onunla alakalı kötü şeyler söylemek, yemekhane, kantin gibi yerlerde sıraya girmemek, arkadaşlarımızın malına zarar vermek, okul eşyasına zarar vermek, kavga etmek gibi olumsuz davranışlarımızın bizi iflasa sürükleyeceğini unutmamalıyız. 60 Müslim, Birr ve Sıla,

107 M. İsmail Bağdatlı Bu şekilde kötü davranışlardan vazgeçmezsek ne kadar iyi işler yaparsak yapalım bizden hakkı olan herkes gelip bizim sevaplarımızı alır, yetmezse bize günahlarını verir, ahirete çantamız dolu gitmiş- ken bir anda bomboş kaldığını görür ve şok oluruz. Bu gibi kul hakkına girecek işler yaptıysak tek çaresi hakkını ihlal ettiğimiz kişilerden haklarını helal etmelerini istemektir. Tabi hak sahibi tek bir kişi ise bu kolay. Fakat devlet malı gibi, okul malı gibi ülkede yaşayan herkesin hak sahibi olduğu bir durum söz konusu olursa kimden nasıl helallik isteyeceğiz? Bu duruma da özellikle dikkat edilmesi gerekmektedir. Geri dönüşü olmayan bu iflasa düşmemek için arkadaşlarımızın haklarına saygı gösterelim. Okul eşyalarına zarar vermeyelim. Cumanız mübarek olsun

108 Çocuk Hutbeleri ÖFKEMİZİ YENMEK ا ع:وذ ب االله م*ن 1 الش&ي/ط ان* الر&ج يم ب س/م االله الر)ح/م-ن الر)ح&يم ال ذ#ين, ي%ن;ف#ق ون ف#ي الس 1 ر 1 اء و,الض 1 ر 1 اء و,ال ك اظ#م#ين, ال غ,ي;ظ و,ال ع,اف#ين, ع,ن الن 1 اس و,الل ه% ي%ح#ب! ال م(ح'س ن ين! و*ال ذ 8 ين* ا ذ ا ف ع*ل وا ف اح 8 ش*ة ا و' ظ ل م"وا ا ن'ف س*ه"م' ذ ك ر"وا الل ه 3 ف اس!ت 3 غ!ف ر'وا ل+ذ ن'وب ه م! و(م(ن' ي(غ'ف 7 ر$ الذ ن$وب( ا ل ا الل ه$ و(ل م' ي$ص 7 ر 5 وا ع(ل ى م(ا ف ع(ل وا و(ه$م' ي(ع'ل م$ون (Al- i İmran, 3/ ) ق ال ر%س 5 ل ال له) ص%ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: ل ي 6 س" الش$د)يد 0 ب الص,ر"ع"ة) ا ن$م"ا الش:د,يد. ال ذ,ي ي#م*ل,ك. ن#ف س#ه. ع,ن*د# ال غ#ض#ب (Buhari, Edeb, 76) اسBت*ب) ر*ج%ل ان 0 ع 0 نBد* الن)ب ي# ص*ل ى الل ه% ع*ل يBه 0 و*س*ل م* ف غ*ض 0 ب* ا ح*د%ه%م*ا غ ض*ب-ا ش*د 0 يد-ا ح*ت)ى خ%ي#ل ا ل ي* ا ن ا ن-ف ه 0 ي%ت%م%ز*ع 0 م!ن- ش!د*ة! غ ض%ب ه! ف ق ال الن 6 ب ي 2 ص!ل ى الل ه- ع!ل ي(ه' و!س!ل م! ا ن 1 ي ل ا ع!ل م, ك ل(م'ة ل و! ق ال ه 2 ا ل ذ ه 2 ب 2 ع 2 نBه) م 2 ا ي 2 ج د)ه) م 7 نB ال غ 2 ض 2 ب ف ق ال م 2 ا ه 7 ي 2 ي 2 ا ر 2 س)ول الل ه 7 ق ال ي 2 ق ول الل ه)م& ا ن"ي ا ع:وذ ب ك 4 م-ن 0 الش(ي 0 ط ان- الر(ج يم ق ال ف ج#ع#ل م'ع#اذ ي#ا م'ر'ه' ف ا ب#ى و#م#ح 2 ك# و#ج#ع#ل ي#ز*د#اد' غ ض#ب! (Ebu Davud, Edeb 4) 108

109 M. İsmail Bağdatlı ا ذ ا غ ضBب" ا ح"د 7 ك م( و"ه 7 و" ق اي BمC ف ل ي"ج(لBس( ف ا ن ذ ه"ب" ع"ن(ه 7 ال غ"ض"ب 7 و"ا ل ا ف ل ي"ض(ط ج ع( ح"د&ث ن"ا و!ه&ب# ب&ن# ب!ق+ي 1 ة ع!ن& خ!ال+د( ع!ن& د!او#د! ع&ن 2 ب&ك ر ا ن الن:ب ي: ص&ل ى الل ه 5 ع&ل ي 2 ه 0 و&س&ل م& ب&ع&ث ا ب&ا ذ ر! ب ه*ذ ا ال ح*د)يث) ق ال ا ب 7 و د*او 7 د و*ه*ذ ا ا ص*ح/ ال ح*د)يث ي#ن (Ebu Davud, Edeb 4) ا ن ال غ!ض!ب! م/ن- الش#ي-ط ان/ و!ا ن الش#ي-ط ان خ 3 ل/ق! م/ن- الن#ار و!ا ن#م!ا ت 3 ط ف ا الن 5 ار 3 ب ال م!اء ف ا ذ ا غ ض#ب! ا ح%د 0 ك م, ف ل ي%ت%و%ض#ا (Ebu Davud, Edeb 4) Sevgili arkadaşlar, Bir dede ile torunu konuşuyorlarmış; İçimde bir savaş var. diye başlamış dede, İki kurt arasında çok kötü bir savaş... Kurtlardan bir tanesi çok kötü, hep kızgın, kıskanç, üzgün, kaprisli, kendini be- ğenmiş, kendine acıyan, yalancı, gururlu, şüpheci... Öbür kurtsa iyi bir kurt, neşeyle dolu, barış içinde, kalbi temiz, sevgi ve ümitle dolu, yüreği geniş, candan, şefkatli... Ve bu iki kurt bende, sende var, herkeste var. Bu kurtların savaşı, herkeste var. Torun biraz düşünmüş ve sormuş; Hangi kurt kazanacak? Dede şöyle demiş; Hangisini beslersen o kazanacak. Evet arkadaşlar, Hiç düşündük mü acaba biz hangi kurdu besliyoruz? içimizdeki iyi- 109

110 Çocuk Hutbeleri likleri geliştirecek işler mi yapıyoruz? Kötülükleri mi? bilgisayarda oynadığımız adam öldürme oyunları, televizyonda seyrettiğimiz savaş, kavga, hırsızlık filmleri sizce bizim hangi yönümüzü geliştiri- yor. Zaman zaman öfkelendiğimiz, arkadaşımıza sinirlendiğimiz olmuş- tur. Bu duygumuzu nasıl ifade ediyoruz acaba? Öfke herkeste var olan doğal bir duygudur. Kaynayan bir kaba benzer. Eğer buharı uygun bir şekilde dışarı çıkarılmazsa içinde bulunduğu kaba zarar verir. Dolayısıyla öfkemizi de zararsız bir şekilde dışarı çıkarmalıyız. Peki bu nasıl olacak? Yüce Rabbimiz Kur an- ı Kerim de cennete gidecek insanlardan bah- sederken şöyle diyor; Onlar bollukta ve darlıkta Allah yolunda harcayanlar, öfkelerini yenenler, insanları affedenlerdir. Allah iyilik edenleri sever. 61 Burada öfkelerini yenen ve insanları affe- denlerin cennete gidecek kişiler arasında bulunduğu vurgulanmak- tadır. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de Asıl pehlivan güreşte rakibini yenen değil kızdığı zaman öfkesine hakim olan kimsedir. 62 buyurarak öfkeyi yenmenin zorluğuna ve önemine dikkat çekmiştir. Yüce Rabbimiz, öfkemizi yenmek için onun adını anmamız gerekti- ğini bize tavsiye etmiştir. 63 Peygamber Efendimiz in yanında yaşa- nan şu olay da aynı konuya işaret etmektedir; "İki kişi Rasulul- 61 Al- i İmran, 3/ Buhari, Edeb, Al- i İmran, 3/

111 M. İsmail Bağdatlı lah ın yanında birbirlerine kızıp bağrışıyorlardı, öfkede biri öyle ileri gitti ki, yüzü kıpkırmızı oldu. Bunu gören Allah Re- sulü, şöyle buyurdu: Öyle bir söz biliyorum ki, eğer onu söy- lerse ondaki bu öfke gidecektir o söz de; Euzubillahi mineş- şeytanirracimdir." buyurdular. 64 Peygamber Efendimiz öfkemizi yenme konusunda şu tavsiyelerde de bulunmuştur; "Biriniz ayakta iken öfkelenirse hemen otursun. Öfkesi geçerse ne ala, geçmezse yatsın." 65 Bir başka sözünde: "Öfke şeytandandır, şeytan da ateşten yaratılmıştır, ateş ise su ile söndürülmektedir; öyleyse biriniz öfkelenince hemen kalkıp abdest alsın." 66 Demek ki öfkelendiğimizde ilk yapmamız gereken euzu besmele çekerek Allah (c.c.) nün adını anmak, ayaktaysak oturmak, oturu- yorsak yatmak ve abdest almak. Rabbim kardeşlik içinde yaşamayı hepimize nasip etsin. Hayırlı Cu- malar Ebu Davud, Edeb Ebu Davud, Edeb Ebu Davud, Edeb

112 Çocuk Hutbeleri SAĞLIĞIMIZI KORUMAK ق ال ر%س 5 ل ال له) ص%ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: ن ع 4 م$ت$ان 6 م$غ 4 بCون ف 6 يه م$ا ك ث 6 ير 8 م 6 ن 4 الن,اس الص.ح,ة و$ال ف ر$اغ (Tirmizî Zühd,1) ا 5 غ ت!ن م& خ!م&س-ا ق ب&ل خ!م&س ش!ب!اب!ك! ق ب*ل ه!ر!م 1 ك! و!ص 1 ح 8 ت!ك! ق ب*ل س!ق م 1 ك! و!غ 1 ن!اء ك! ق ب*ل ف ق ر ك! و!ف ر!اغ ك! ق ب%ل ش 2 غ%ل#ك! و!ح!ي!ات!ك! ق ب%ل م!و%ت#ك! (Hâkim, el- Müstedrek, IV, 341) Kıymetli arkadaşlar, Her şeyin başı sağlık sözünü çokça duymuşuzdur. Çok duyduğu- muz sözler bir süre sonra etkisini kaybetmektedir. Kulağımıza sıradan gelmektedir. Az önce söylediğim söz de böyle. Fakat gerçek- ten önemli bir söz. Sağlık genellikle bozulduğu zaman kıymetini hissettiğimiz bir nimet. Başımız ağrıdığında, ağrımadığı zamanın kıymetini fark ederiz. Parmağımız yara olur da kalem tutamazsak parmağımızın kıymetini anlarız. Dilimiz yara olur yemek yemekte zorlanırsak o zaman sağ- lam bir dilin ne kadar önemli olduğunu anlarız. İşte Osmanlı Devle- tinin en güçlü zamanlarında Padişahlık yapan Kanunî Sultan Süley- man hastalandığında sağlığın kıymetini fark ediyor ve şöyle diyor: 112

113 M. İsmail Bağdatlı Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi. / Olmaya devlet cihanda, bir nefes sihhat gibi. Yani Halk içinde devletten daha itibarli bir şey yoktur. / Dünyada sihhatli bir nefes gibi devlet yani mutluluk yoktur. Değerli öğrenciler, Bizler sağlığımızın kıymetini onu kaybetmeden anlarsak sağlığımızı koruyabilir ve hayatımızı sağlıklı olarak yaşayabiliriz. Peygamber Efendimiz bu konuya işaret ederek, şöyle buyurmaktadır: İki nimet vardır ki insanların çoğu onları değerlendirme hususunda al- danmıştır. Bu iki nimet; sağlık ve boş zamandır. 67 Sağlığımız yerinde iken Rabbimize şükretmeli verdiği nimetin farkında olmalıyız. Kıymetini bilmediğimiz ve yeterince özen gös- termediğimiz sürekli sağlam kalacakmış gibi düşündüğümüz vücu- dumuz, dikkat etmezsek bizi yarı yolda bırakabilir. Peygamberimiz; Beş şey gelmeden önce şu beş şeyin kıymetini iyi bilin. buyuruyor; ölüm gelmeden önce hayatın, meşguliyetten önce boş zamanın, fakirlikten önce zenginliğin, ihtiyarlıktan önce gençliğin ve hastalıktan önce sağlığın. 68 Hastalanmadan önce dikkat etmeli, büyüklerimizin tavsiyelerine uymalıyız. Soğuk havalarda iyi giyinmeli, sağlıksız olan boyalı, katkı maddeli yiyeceklerden uzak durmalıyız. Televizyon karşısında, bilgisayar başında oturarak gözlerimizi yormamalı, hareketsiz kalan bedenimizi hastalıklara terk etmemeliyiz. Zaman zaman dışarı Tirmizî Zühd,1. Hâkim, el- Müstedrek, IV,

114 Çocuk Hutbeleri çıkmalı ailemiz ve arkadaşlarımızla gezmeli, spor yapmalı, bisiklete binmeli, hayatımızı çok yönlü olarak değerlendirmeliyiz. Bu, hem ruh sağlığımız açısından hem vücut sağlığımız açısından önemlidir. Sevgili gençler, Tedbir aldığımız halde hasta olabiliriz. Sonuçta imtihan özelliği taşıyan bir hayat yaşıyoruz. Kendimizi kötü hissettiğimizde ihmal etmeyelim, mutlaka bunu büyüklerimize haber verelim. Bir arka- daşımızın hasta olduğunu, yaralandığını gördüğümüzde büyükleri- mizi çağıralım ve yardım isteyelim. Sağlıklı bir hayat temennisi ile Cumanız mübarek olsun

115 M. İsmail Bağdatlı YEMEK ADABI 1 ق ال ر&س$ل ال له) ص%ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: ي%ا غ ل ام! س%مC الل ه% و%ك ل ب ي%م)ين ك% و%ك ل م)م 9 ا ي%ل)يك% ف م%ا ز%ال ت# ت)ل ك% ط)ع#م%ت)ي ب%ع#د! (Buhari, Et ime, 2) Değerli öğrenciler, Bildiğimiz gibi insan hayatını sürdürmek için yemek yemek zorun- dadır. Nasıl ki elektrik olmadan bilgisayar çalışmıyorsa, benzin yahut mazot koymadan otomobil çalışmıyorsa insan vücudu da böyle- dir. Yemek olmadan içecekler olmadan çalışmaz. Hareket etmek, düşünmek, büyümek için ihtiyaç duyduğumuz enerjiyi yediğimiz yiyeceklerden alırız. Rabbimizin bize helal kıldığı yiyeceklerden yi- yerek dengeli bir şekilde beslenir ve hayatımızı sağlıklı bir şekilde yaşarız. Dinimiz pek çok konuda hayatımızı düzenlemektedir. En iyi ve en faydalıyı bize göstermektedir. İnsanı yaratan onu en iyi tanıyandır ve ona en uygun hareket şekillerini de en iyi O bilir. Rabbimiz, Pey- gamber Efendimiz vasıtası ile bizlere pek çok davranış şeklini öğ- retmiştir. Yapılan işin doğru olması yanı sıra, şık olması estetik ol- ması da önemlidir. Yemek yemek de bu kapsamda düşünülebilir. Eskiler insanı yemek yiyişinden tanırlarmış. Bir insanı işe alacakları zaman ona yemek yedirirlermiş. 115

116 Çocuk Hutbeleri Sevgili gençler, Her şeyden önce şu noktaya işaret edelim ki, Peygamber Efendimiz çevresindekilerin anlattığına göre bir yemeği kesinlikle kötülemez- miş. Bu yemek güzel olmamış, tuzu eksik, şekeri eksik, iyi pişmemiş, hoşuma gitmedi, sevmedim, bu yemeği sevmiyorum demez, yemeği beğenirse yer beğenmezse bırakırmış. 69 Ebû Seleme (r.a.) ın oğlu Ömer anlatıyor, Allah Resûlü (s.a.v.) in koruması altında bir çocuktum. Elim yemek kabının her tarafında dolaşır dururdu. Bunun üzerine Peygamberimiz: "Evladım! Besme- le çek, sağ elinle ye ve sana yakın olan taraftan ye!" buyurdu. 70 Bu kısa sözü ile Peygamber Efendimiz bize çok kıymetli nasihatlerde bulunuyor. Bu sözden anlıyoruz ki, yemeğe başlamadan önce bismillahirrahmanirrahim diyerek besmele çekmeliyiz. Rabbimizin bize verdiği ikram ettiği nimetlere onun adı ile başlamalıyız. Bu ikramın farkında olduğumuzu ona göstermeliyiz. Yemek yerken sağ elimizi kullanmalıyız. Sağ el yemek gibi işler için ayrılmıştır. Sol el ise tuvalette temizlenmek gibi işler için kul- lanılmaktadır. Bir hijyen tedbiri olarak Peygamber Efendimiz yeme- ğin sağ el ile yenilmesini tavsiye etmektedir. Ayrıca yemeğe önümüzden başlamak gerekir. Eskiden ortaya bir tabak yemek getirilir insanlar buradan hep birlikte yemek yerlerdi. 69 İbn Mace, Et ime, Buhari, Et ime,

117 M. İsmail Bağdatlı Herkese ayrı ayrı tabak koyulmazdı. Günümüzde pek çok yerde bu adet ortadan kalktı. Fakat bizler salata gibi, bazı yerlerde pilav gibi yiyecekleri, kavun, karpuz, ve diğer meyveleri genellikle ortak bir tabaktan yeriz, ortak bir tabaktan yemek yerken Peygamber Efendi- miz kendi önümüzden yememizi tavsiye ediyor. Güzel olan dav- ranışın bu olduğuna işaret ediyor. Tabağın başka taraflarında hoşu- muza giden bir kısım olsa dahi önümüzdeki kısımdan yemeğe devam etmeliyiz. Değerli öğrenciler, Bugünkü hutbemizden anlıyoruz ki, hoşumuza gitmese de yemeği kötülememeye, başlarken bismillah demeye, sağ elimizle, önü- müzden yemeğe dikkat etmeliyiz. Önümüzdeki hafta yemek yiyoruz fakat doymuyoruz diyen bir sa- habeye Peygamberimiz in tavsiyesini sizlerle paylaşacak ve yemek adabı konusuna devam edeceğiz inşallah. Cumanız mübarek olsun 117

118 Çocuk Hutbeleri YEMEK ADABI 2 ق ال ر%س 5 ل ال له) ص%ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: ب'ر'ك ة الط ع'ام ال و!ض!وء ق ب%ل ه! و#ال و!ض!وء ب#ع%د#ه! (Ebû Dâvud, Et ime, 12) م#ن 8 ن#ام# و#فFي ي#دFهF غ م#رB و#ل م 8 ي#غ 8 س ل ه! ف ا ص#اب#ه! ش#ي 8 ء ف ل ا ي#ل وم#ن- ا ل ا ن#ف س#ه! (Ebû Dâvud, Et ime, 54. Tirmizi, Et ime, 48.) ق ال وا ي!ا ر!س 6 ول الل ه- ا ن*ا ن!ا ك ل و!ل ا ن$ش-ب$ع) ق ال ف ل ع$ل ك م- ت$ف ت$ر ق ون ق ال وا ن$ع$م- ق ال ف اج-ت$م*ع)وا ع$ل ى ط ع,ام!ك م% و,اذ ك ر 0 وا اس%م, الل ه! ع,ل ي%ه! ي 0 ب,ار,ك% ل ك م% ف!يه! (Ebû Dâvud, Et ime, 15) Değerli arkadaşlar; Geçen hafta, Peygamber Efendimiz in bir yemeği beğenmese dahi onu kötülemediğini ifade etmiş, yemeğe başlamadan önce besmele çekmemizi yani bismillahirrahmanirrahim dememizi, yemeği sağ elle ve kendi önümüzden yememizi tavsiye ettiğini söylemiştik. Bu hafta Peygamberimiz in yemek yemek konusundaki diğer tavsiyelerine kulak verelim. Bakalım bize neler söyleyecek. 118

119 M. İsmail Bağdatlı Yemekten önce ve sonra elleri yıkamanın sağlığımız açısından önemli olduğunu hepimiz biliriz. Kirli ellerle sofraya oturduğumuz- da elimizdeki kirleri, mikropları da yemiş olacağımızdan elimizin temiz olması oldukça önemlidir. Bu konu üzerinde Peygamber Efen- dimiz in çok sayıda hadis- i şerifi bulunmaktadır. Meselâ; "Yemeğin bereketi, hem yemekten önce, hem de yemekten sonra el ve ağzı yıkamaktadır." 71, Kim yemekten sonra elini yıkamadan geceler ve kendisine bundan sonra bir musibet isabet ederse kendinden başka kimseyi suçlamasın. 72 Elleri yıkamadan yemek yemek hem yemeğin bereketini azaltmakta hem de hastalık sebebi olmaktadır. Bir gün bir kaç kişi Peygamberimize gelerek, "Yâ Rasulallah! Yiyo- ruz da karnımız doymuyor" diye sorarlar Peygamber Efendimiz (s.a.v.) "İhtimal ki ayrı ayrı yiyorsunuz" der; "Evet" karşılığını verdiklerinde Peygamber Efendimiz "Bir arada yiyiniz; besmele çekiniz, yemeğiniz bereketli olur" buyururlar. 73 Burada Peygam- ber Efendimiz çok önemli bir noktaya işaret etmiştir. Birlikte yemek yemek! Yemeğe başlamadan önce elimizi yıkayacağız, yemeğimize besmele ile başlayacağız, sağ elle yiyeceğiz, önümüzden yiyeceğiz bir de birlikte yiyeceğiz. Çoğumuzun evinde büyüklerimiz bizi sofraya oturdukları zaman çağırırlar. Bizler belki bilgisayarımızın başında oyun oynuyoruz, 71 Ebû Dâvud, Et ime, Ebû Dâvud, Et ime, 54. Tirmizi, Et ime, Ebû Dâvud, Et ime,

120 Çocuk Hutbeleri belki başka bir işle meşgulüz, Peygamberimiz in bir arada yemek yeme tavsiyesine uymak için işimizi hemen bir bağlantı noktasında bırakıp ailemizle birlikte sofraya oturmalıyız. Kimi zaman çevremizden büyükleri çağırdığında; tamam şimdi geliyorum, birazdan geliyorum gibi ifadelerle zaman geçiren ço- cuklar bulunduğunu duyuyoruz. Biz böyle yapmayız fakat vaktin nasıl geçtiğini anlamadan yemeğe yetişme bir taraftan da işimizi bitirme isteği ile zamanı fark etmeden biraz gecikebiliriz. Sofraya gider bir bakarız ki herkes yemeğini yemiş kimse kalmamış. Bu durum karşısında uyanık olmalı zamanımıza dikkat etmeli böyle bir duruma düşmemeliyiz. Sevgili gençler, Büyüklerimizle birlikte yemeğe başlar ve onlarla bitirirsek Allah (c.c.) yemeğimize bereket verecektir. Yediğimiz yiyecekler bizim için daha faydalı olacaktır. Hem bedenimizi hem de ruhumuzu besleyecektir. Sofraya birlikte oturma, birlikte yemek yeme ve birlikte kalkma alışkanlığımızı toplum olarak giderek kaybediyoruz. Bu konuda dik- katli olunması gerektiğinin altını önemle çiziyorum ve çevremize bu konuda güzel örnek olma vazifesinin de bizlere düştüğünü hatırlatmak istiyorum. Birlik, beraberlik ve karşılıklı sevgi içinde nice Cumalara

121 M. İsmail Bağdatlı YEMEK ADABI 3 ق ال ر%س 5 ل ال له) ص%ل االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م!: ا ذ ا ا ك ل ا ح,دBك م 3 ف ل ي,ذ ك ر 3 اس 3 م, الل ه! ت,ع,ال ى ف ا ن ن,س ي, ا ن ي,ذ ك ر, اس 3 م, الل ه! ت,ع,ال ى ف!ي ا و$ل!ه! ف ل ي#ق ل ب س 3 م الل ه% ا و,ل ه! و#ا خ%ر#ه! (Ebu Davud, Et ime, 16) ك ان ر%س 2 ول الل ه# ص%ل ى الل ه 2 ع%ل ي!ه# و%س%ل م% ج%ال#س?ا و%ر%ج 2 ل ي%ا ك ل ف ل م! ي 2 س%م 0 ح%ت-ى ل م! ي%ب!ق% م#ن! ط ع'ام(ه( ا ل ا ل ق م'ة ف ل م#ا ر'ف ع'ه'ا ا ل ى ف(يه( ق ال ب س 9 م الل ه( ا و#ل ه. و'ا خ(ر'ه. ف ض'ح(ك' الن#ب ي* ص)ل ى الل ه! ع&ل ي)ه 2 و&س&ل م& ث م/ ق ال م&ا ز&ال الش/ي)ط ان ي&ا ك ل م&ع&ه> ف ل م/ا ذ ك ر& اس)م& ال له 2 ع&ز/ و&ج&ل اس)ت&ق اء م"ا ف!ي ب'ط ن ه! (Ebu Davud, Et ime, 16) ا ذ ا و%ق ع%ت 3 ل ق م%ة ا ح%د(ك م 3 ف ل ي%ا خ+ذ ه%ا ف ل ي+م(ط م%ا ك ان ب ه"ا م 6 ن$ ا ذ ى و"ل ي"ا ك ل ه"ا و"ل ا ي"د"ع$ه"ا ل&لش 8 ي 4 ط ان& و!ل ا ي!م 4 س!ح 4 ي!د!ه 7 ب ال م&ن 4 د&يل ح!ت 8 ى ي!ل ع!ق! ا ص!اب ع!ه 7 ف ا ن 8 ه 7 ل ا ي!د 4 ر ي ف&ي ا ي- ط ع!ام&ه& ال ب!ر%ك ة (Müslim, Eşribe 18; Tirmizi, Et ime 11) 121

122 Çocuk Hutbeleri Kıymetli arkadaşlar, Önceki haftalarda yemeğe başlarken besmele çekilmesi gerektiğin- den bahsetmiştik. Pek çoğumuzun başına gelmiştir. Karnımız aç olduğu bir zamanda evde veya gittiğimiz bir misafirlikte, yahut bir lokantada karşımızda güzel yemekleri görünce hemen yemeğe baş- larız bir süre sonra açlığımız yatışıp başka şeyleri de düşünmeye imkan bulduğumuzda aklımıza gelir aaaa besmele çekmemişim! böyle bir durumda ne yapılmalıdır. Bu durum pek çok kimsenin başına gelmiştir. Hatta sahabenin de başına gelmiştir. Peygamberi- miz bu konuda şöyle buyuruyor: Biriniz yemek yerken besmele çeksin. Şayet yemeğe başlarken besmele çekmeyi unutursa, hatırladığı anda başında ve sonunda bismillah yani bismillahi evvelühü ve ahiruhu desin. 74 Yine bir gün Rasulullah (s.a.v.) otururken bir adam besmele çekme- den yemek yiyordu. Yemeğini yemiş, geriye tek lokması kalmıştı. Onun ağzına kaldırırken; Bismillahi evvelühü ve ahiruhu dedi. Bunun üzerine Rasulullah (s.a.v.) güldü ve; Şeytan onunla birlikte yemeye devam etti. Ne zaman ki Allah ın ismini zikretti, karnındakileri hep kustu buyurdu. 75 Demek ki besmele çekmeyi unutarak yemek yemeye başladığımızda henüz iş işten geçmiş değil. Telafisi mümkün... bismillahi evvelühü ve ahiruhu diyerek besmelemizi çekmiş oluyoruz. Besmele ile başladığımız yemeğimizi israf etmememiz de gerekiyor. 74 Ebu Davud, Et ime, Ebu Davud, Et ime,

123 M. İsmail Bağdatlı Peygamberimiz şöyle buyuruyor; Siz, bereketin, yemeğinizin hangi (parça)sında olduğunu bilemezsiniz. Öyleyse birinizin lokması düşecek olursa, onu alıp bulaşan ezayı temizlesin, sakın şeytana terk etmesin. Parmaklarını yalamadıkça elini mendille de silmesin. Zira o, yemeğin neresinde bereket bu- lunduğunu bilemez. 76 Demek ki, olur ya bisküvi yerken bir parçasını yere düşürdük, yahut tostumuzu yerken bir parçası yere düştü... Yere düşen parçayı alıp kirli yeri varsa oraları temizleyip yemeliyiz. Kendimiz yiyemiyorsak dahi yine alıp hayvanlara verebiliriz. Fakat kesinlikle çöp kutusuna atmamalıyız. İnsan bazen düşünüyor nasıl olsa attıklarımızı da karıncalar yer diye. Bu biraz, yerlere çöp atmayın diyen kişiye, ben havaya attım yere atmadım, o yere düşmüş demeye benziyor. Bize düşen kendi imkânımız çerçevesinde israf yapmamak ve elimizdeki nimetleri en iyi şekilde değerlendirmek. Bir defasında Hz. Peygamber (s.a.v.) Sa d a uğradı. Sa d bu esnada abdest alıyordu. Rasulullah (s.a.v.), (onun suyu aşırı kullandığını görünce); "Bu israf nedir?" diye sordu. Sa d da, "Abdestte de israf olur mu?" dediğinde Hz. Peygamber (s.a.v.); Evet, hatta akmakta olan bir nehirde abdest alsan bile... şeklinde cevap verdi. Sevgili gençler, Demek ki akmakta olan nehirde abdest alırken dahi suyu israf et- 76 Müslim, Eşribe 18; Tirmizi, Et ime

124 Çocuk Hutbeleri memek lazım. Nehirde abdest alırken kullandığımız su tekrar nehre gider, ayrıca biz suyu kullansak da kullanmasak da su zaten akıyor fakat burada her ne şart altında olursa olsun bir alışkanlık olarak israf etmemeye peygamberimiz bizi alıştırıyor. Şartlar ne olursa olsun israf her şekilde yasaklanmıştır. Yine Peygamberimiz yemek yediğimiz elimizi iyice yalayıp temizle- meden mendile silmememiz gerektiğini de bize öğütlüyor. Tabi o zamanlar çatal kaşık kullanılmıyor. Genellikle yemekler elle yeniyor. Biz de günümüzde tabağımızda, çatal ve kaşığımızda artık yemek bırakmamalıyız. Bazı yerlerde tabakta bardakta bir miktar yiyecek içecek bırakmanın kibarlık olduğu söyleniyor. Bu kesinlikle yanlıştır. Dinimiz bunu yasaklamaktadır. Müslüman yiyeceği kadar yiyecek alır ve bitirir tabağında bardağında bir damla dahi olsa artık bırakmaz. Bu şekilde israftan uzak durur. Hayırlı Cumalar 124

125

126 Çocuk Hutbeleri HUTBE DUALARI Minber Birinci Basamakta ا لل ه*م) اف ت#ح! ع!ل ي*ن!اا ب*و!اب! ر!ح*م!ت#ك! و!ي!س 0 ر* ع!ل ي*ن!ا خ!ز!اي #ن! ف ض+ل#ك! و!ك ر!م#ك! ي!ا ا ك ر!م!ا لا ك ر!م#ين! و!ي!ا ا ر+ح!م!الر'اح#م#ين!* Minber Üçüncü Basamakta ر%ب= اش(ر%ح( ل'ي ص%د(ر ي و%ي%س=ر( ل'ي ا م(ر ي و%اح(ل ل ع 1 ق د%ة م'ن( ل'س%ان ي ي(ف ق ه#وا ق و$ل"ي* ر&بB ق د 1 ا ت&ي 1 ت& ني م!ن& ال م>ل ك! و&ع& لم 1 ت&ن ي م!ن 1 ت&ا و يل ا لا ح&اد!يث!* ر!ب> ز د 4 ن ي ع#ل م 2 ا و!ف ه 4 م 2 او!ا ل ح#ق ن ي ب الص'ال#ح#ين!* Minber Beşinci veya Yedinci Basamakta ا لل ه 8 م 6 ه'ذ ا الش 6 ان ل ي 4 س' ب ش'ان ي و'ه'ذ ا ال م'ك ان ل ي+س' ب م'ك ان ي* ا لل ه&م* ي.س"ر 4 ل$ي ا م 4 ر ي و.ت. قب* له& م$ن"ي* و!س!لا م; ع!ل ى ج!م#يع ا لان& بي!اء و!ال م)ر&س!ل#ين!* و!ال ح!م 2 د 0 الله ر!ب+ال ع!ال م#ين!* 126

127 M. İsmail Bağdatlı Birinci Hutbe Duası ا ل ح+م 1 د/ الله ر+ب(العال م"ين* و#الص)لا ة و#الس)لا م% ع#ل ى ر&س 6 ول!ن&ا م 6 ح&م 4 د 2 و&ع&ل ى ا ل!ه! و&ا ص)ح&اب ه! ا ج&م!ع#ين!* ن"ش.ه"د, ا ن لا ا=له" ا=لا االله و"ح.د"ه, لا ش"ر يك" ل ه,* و"ن"ش.ه"د, ا ن س"ي%د"ن"ا م!ح'م 1 د 0 ا ع'ب,د!ه! و'ر'س!ول ه!* ا م 0 ا ب*ع 9 د! ف ي*ا ع&ب*اد* االله * ا&ت 0 قوا االله و*ا ط&يع!وه!* ا+ن االله م)ع) ا لذ+ين) ات& قو"ا و-ال ذ 0 ين- ه$م) م$ح)س ن$ون * ا ع=وذ ب االله م 3 ن$الش)ي&ط ان 3 الر)ج يم * ب س&م االله الر)ح&م$ن الر'ح%يم * (Burada konuyla ilgili bir ayet- i kerime okunur.) ص&د&ق& االله الع&ظ$يم! و' ق ال ر'س%ول االله ص%ل ي االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م! 127

128 Çocuk Hutbeleri Birinci Hutbe Duası ا ل ح+م 1 د/ الله ر+ب(العال م"ين* و#الص)لا ة و#الس)لا م% ع#ل ى ر&س 6 ول!ن&ا م 6 ح&م 4 د 2 و&ع&ل ى ا ل!ه! و&ا ص)ح&اب ه! ا ج&م!ع#ين!* ن"ش.ه"د, ا ن لا ا=له" ا=لا االله و"ح.د"ه, لا ش"ر يك" ل ه,* و"ن"ش.ه"د, ا ن س"ي%د"ن"ا م!ح'م 1 د 0 ا ع'ب,د!ه! و'ر'س!ول ه!* ا م 0 ا ب*ع 9 د! ف ي*ا ع&ب*اد* االله * ا&ت 0 قوا االله و*ا ط&يع!وه!* ا+ن االله م)ع) ا لذ+ين) ات& قو"ا و-ال ذ 0 ين- ه$م) م$ح)س ن$ون * ا ع=وذ ب االله م 3 ن$الش)ي&ط ان 3 الر)ج يم * ب س&م االله الر)ح&م$ن الر'ح%يم * (Burada konuyla ilgili bir ayet- i kerime okunur.) ص&د&ق& االله الع&ظ$يم! و' ق ال ر'س%ول االله ص%ل ي االله ع%ل ي!ه) و% س%ل م! 128

129 M. İsmail Bağdatlı (Burada konuyla ilgili bir hadis- i şerif okunur) (Hutbe okunur ve sonra) و'ق ال ع'ل ي.ه, الص#لاة و'الس#لام* التFاي +ب! م+ن' ال ذن 4 ب ك م'ن 4 لا ذ ن 4 ب' ل ه!*ا س 4 ت'غ 4 ف+ر! االله ال ع'ظ+يم' و' ا ت!وب! ا ل ي#ه!* و! ا سا ل االله ل$ي و! ل ك م, الت)و&ف$يق!* (Birinci hutbe ile ikinci hutbe arasında oturulur ve şu dua okunur) ب!ار!ك! االله ل ن!ا و!ل ك م& و!ل#س!اي #ر ال م)و &م#ن ين!و!ال م)و &م#ن!ات#*و!ال م)س&ل#م#ين! و$ال م(س'ل!م$ات!* ا لا ح#ي!اء م.ن#ه+م#و!ا لا م#و!ات!* ا!ن'ه* س$م!يع 0 ق ر يب 0 م*ج يب*الد'ع$و$ات!* İkinci Hutbe Duası ا ل ح%م?د' الله ح%م?د%ال ك ام+ل+ين% و%الص#لا ة و%الس#لا م' ع%ل ى ر%س'ول+ن%ا م'ح%م#د! و"ع"ل ى ا ل$ه$ و"ا ص'ح"اب ه ا ج'م"ع$ين"* ت)ع 8 ظ#يم,ا ل#ن)ب ي%ه# و)ت)ك ر يم,ا ل#ص)ف#ي%ه#* ف ق ال ع 3 ز 6 و 3 ج 3 ل م,ن& ق اي,ل م)خ&ب ر"ا 129

130 Çocuk Hutbeleri و'ا م$ر"ا* ا!ن االله و'م'ل ي!ك ت'ه- ي-ص' لون ع'ل ى الن= بي 9 * ي'ا ا ي 8 ه'ا ا لذ!ين' ا م'ن-وا ص'ل وا ع'ل ي#ه! و(س(ل م-وا ت(س'ل%يم"ا* ا لل ه'م# ص%ل ع%ل ى م'ح%م#د! و%ع%ل ى ا ل م'ح%م#د! ك م!ا ص!ل ي$ت! ع!ل ىا)ب 2 ر&اه)يم& و&ع&ل ى ا ل ا)ب 2 ر&اه)يم& ا)ن,ك& ح&م)يد م&ج يد!* و% ب%ار ك 1 ع%ل ى م'ح%م#د! و%ع%ل ى ا ل م'ح%م#د! ك م&ا ب&ار&ك ت& ع&ل ىا)ب 2 ر&اه)يم& و&ع&ل ى ا ل ا)ب 2 ر&اه)يم& ا)ن,ك& ح&م)يد! م&ج يد!* (Sesli şekilde şu dua yapılır) ع.ب*اد* االله * ا ت#ق وا االله و* ا ط&يع!وه!* اع;و ذ ب االله م/ن 5 الش,ي' طان/ الر,ج يم * بس' م االله الر'ح.م,ن الر'ح%يم * ا 3 ن االله ي#ا م@ر@ب ال ع#د'ل و#ا لا ح'س#ان 3 و#ا 3 يت#اء ذ 3 ى ال قر'ب#ى و#ي#ن'ه#ى ع#ن ال ف ح!ش)اء و)ال م 5 ن!ك ر و)ال ب)غ!ي ي)ع&ظ ك م! ل ع(ل ك م+ ت(ذ ك ر$ون * 130

131

132 ÇOCUK HUTBELERİ İmam hatip ortaokullarında öğrenciler genellikle Cuma namazlarını okulda kılmaktadırlar. Çoğunluğunu yaş arası öğrencilerin oluşturduğu dinleyici kitlesine yönelik hutbe şeklinde hazırlanmış metinlerden oluşan bu çalışma alanında bir ilk olup önemli bir boşluğu doldurmaktadır. Beylikdüzü İmam Hatip Mezunları Mensupları ve Gönüllüleri Derneği nin kültür hizmetidir. Para ile satılamaz. ISBN: ÖNDER

Daha göster