TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJESİ HAZIRLAMA KILAVUZU

Transkript

1 TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJESİ HAZIRLAMA KILAVUZU Bu dokuman; Tezsiz Yüksek Lisans Programları nda 3. Dönem sonunda hazırlanan Bitirme Projesi ilgili konulara açıklık getirmeyi, uygulamada görülen farklılık ve aksaklıkları gidermeyi amaçlamaktadır. Tezsiz Yüksek Lisans Projesi Proje hazırlama deneyimi, öğrenciye araştırma metodolojisini öğrenme, alanda uygulama deneyimi kazanma ve danışmanıyla yakın bir çalışma imkanı sunar. Genellikle ileri düzey kavramların, çeşitli ampirik tekniklerin kullanılmasını gerektirir. Yüksek lisans projesi bir alana araştırması biçimde hazırlanabileceği gibi literatür taraması biçiminde ya da vaka incelemesi biçiminde hazırlanabilir. Araştırmaları niceliksel ya da niteliksel yöntem kullanılarak gerçekleştirilebilir. Konu Seçimi Araştırma sürecinin temel basamağı konu seçimidir. Araştırmanın takip eden diğer aşamalarının ön koşulu olduğu için en önemli ve kritik aşamadır. Bu nedenle konu seçiminde gösterilecek titizlik ve duyarlılık, araştırma sürecinin diğer aşamalarında karşılaşılması muhtemel sorunları ortadan kaldıracak veya en aza indirgeyecektir. Bilimsel dergilerdeki güncel konular, geçmiş tarihli tezlerin önerdiği araştırma konuları, ilgili alandaki uzmanların önerdiği araştırma konuları, ilgili alandaki akademisyen ve araştırmacıların öngördüğü araştırma gerekliliği duyulan konular, iş ortamında karşılaşılan ve çözülemeyen sorunlar, işletmenin gelişimine katkıda bulunacağı düşünülen yeni teknik ve yöntemlerin incelenmesi ve işletmelerde gerçekleştirilen farklı uygulamalar, konu seçiminde kaynak oluşturacak alanları sunmaktadır. Araştırmacı gerek ilgi alanı gerekse imkan ve yeterlilikleri doğrultusunda konusunu belirlemelidir. Konunun gereğinden fazla geniş olması araştırmayı zorlaştırdığı gibi, gereğinden az dar olması da araştırmayı gereksiz kılmaktadır. Konunun genişliği araştırmacının zamanına ve seçilen konuya göre değişmektedir. Konunun sınırlandırılmasında, araştırılacak konuya ilişkin yapılan ilk okuma, gözlemler ve harcanan düşünme süreci sonucunda araştırmacının kafasında oluşan sorun ve o soruna ilişkin önereceği çözüm veya çözümler büyük önem taşımaktadır. Bitirme projesi için konu seçimi, çoğu öğrenci için zor bir aşama olmaktadır. Bu aşamada rastgele seçilen bir konu üzerinde yapılan araştırma, ne öğrenciye, ne de söz konusu araştırmaya bir katkı sağlamayacaktır. Bitirme projesi olarak uygun bir konunun seçimi ve proje için tanınan sürenin iyi değerlendirilmesi, öğrenciye meslek hayatında çok şey kazandırabilir. Proje konusunda özgünlük, bilimsel bir gerekliliktir. Daha önce aynı konuda yapılmış bir çalışmanın yinelenmesi, özgünlüğü gölgeler. Bundan sakınmak için, konu seçimi sürecinde daha önce yapılmış olan tez ve araştırmalar üzerinde mutlaka ön inceleme yapılmalıdır. Herhangi bir ön çalışma olmadan sağlıklı konu seçimi yapılamaz Yapılacak araştırmanın, her şeyden önce ilgi duyulan, iş hayatında kullanılabilecek bir konuda olması, proje dönemi boyunca konuya olan ilgilinin azalmaması (tersine artması), projeyi başarılı kılan unsurlardır. 1. Araştırma Süreci Bir konu hakkında araştırma yapılmak istendiğinde öncelikle aşağıda yer alan araştırma süreçlerinden sırasıyla geçilmesi gerekmektedir:

2 Birinci Aşama: Ön Hazırlık Literatür Taraması Araştırmanın Amacı Araştırmanın Yargılanması İkinci Aşama: Araştırmanın Tasarımı Problemin Tanımlanması Araştırma Taslağının Hazırlanması Araştırma Yönteminin Seçimi Üçüncü Aşama Araştırmanın ampirik olması durumunda lemin Seçimi Araştırmanın Uygulanması Verilerin Toplanması Verilerin Tasnifi Verilerin Analizi Bulguların Yorumu Raporun Hazırlanması Araştırmanın Literatür taraması olması durumunda literatürün seçimi literatürün taranması literatür bilgilerinin sunumu literatürün yorumu raporun hazırlanması 1.1. Araştırma Problemi Proje konusu, konuyla ilgili literatürden de yararlanılarak genel konu alanından hareketle, inceleme yapılacak olan özel konu (problem) alanına doğru bilimsel bir açılımla ortaya konulmalıdır. Başka bir deyişle, araştırma problemi; bütünleştirme, sınırlandırma ve tanımlama olmak üzere birbiriyle eklemlenen aşamalı bir tanımsal çerçeveye oturtulmalıdır. Sonuçta, araştırma konusu, açık, anlaşılır ve tek bir cümle ile ifade edilebilmelidir Araştırmanın Amacı ve Araştırmanın Yargılanması Bu süreç, araştırma sorusunun açık bir biçimde ortaya konduğu bölümdür. Aşağıdaki sorulara bu bölümde cevap verilmiş olmalıdır. i. Çalışması planlanan alandaki hangi unsurlar (yani mevcut literatürdeki hangi eksiklik veya eksiklikler) bu çalışmanın yapılmasını gerekli kılmıştır? ii. Araştırma sorusu nedir? iii. Bu proje neden önemlidir? iv. Bundan önceki çalışmalara bir katkısı var mıdır? Amaç, araştırma probleminin somut bir biçimde ifade edilmesidir. Ele alınan konuda nelerin araştırıldığını açıklar. Başka bir deyişle, araştırma sonunda elde edilecek sonuçlarla neyin hedeflendiğini belirtir. Ampirik araştırmalarda amaç, genel amaç ve gereksinim duyulan verilerin hangi değişkenlerden toplanacağını gösteren ayrıntılı (işlevsel) alt amaçlar şeklinde ifade edilmelidir. Alt amaçlar araştırmacının yanıtını aradığı soru cümleleri ya da sınamayı amaçladığı hipotezler biçiminde oluşturulabilir. Araştırma soruları, tek bir değişkenle ilgili olabileceği gibi birden fazla değişkeni de kapsayabilir Başlık Seçimi

3 Yapılan çalışma, başlıkta, açık ve tam olarak, akıcı ve anlaşılır bir dille vurgulanmalıdır. Kötü bir başlık, iyi bir araştırmanın gözden kaçmasına neden olabilir. Proje başlığı, yapılacak çalışmanın içeriğini açıkça yansıtmalı; ilgili veri tabanında taramaya uygun anahtar sözcükleri içermelidir. Çok uzun, anlaşılması güç genel adlardan kaçınılmalıdır. Projenin başlığı gereksiz sözcüklerden arındırılmalı,15 sözcüğü geçmemeye özen gösterilmeli ve ilke olarak Türkçe sözcüklerle yapılandırılmalıdır Literatür Taraması Araştırma için yeterli ve özellikle uygun kaynağın varlığı da konu seçiminde önemli bir kriterdir. Yeterli ve uygun özellikteki kaynaklara sahip olmadan yapılan araştırmanın ne araştırmacıyı ne de araştırmadan yararlanmak isteyenleri tatmin etmesi beklenir. Konu seçiminden önce, yerli ve yabancı kaynaklardan konuyla ilgili kaynak taraması yapılarak, seçilen konu, kaynaklar ve yapılmak istenen proje için bir çalışma zemini belirlenebilir. Araştırmanın kuramsal temelinde, araştırmanın dayandığı kuramsal çerçeve, varsa konuya ilişkin kuramlar ve modeller ile ilgili alanyazın açıklanır. Kuramsal çerçevenin çok kapsamlı olduğu ve konu gereği önemli olduğu çalışmalarda kuramsal çerçeve ayrı bölüm halinde de ele alınabilir. Konunun belirlenmesinin ardından ise iki yöntem kullanılabilir: ikincil kaynak araştırması ve birincil kaynak araştırması. İkincil kaynak araştırması, genellikle başka amaçlarla toplanmış veri ve bilgiler araştırma sorusunu cevaplamak için bir araya getirilir, özetlenir, analiz edilir ve değerlendirilir. Bu veri ve bilgiler, kitaplar, süreli yayınlar, tezler, başvuru eserleri, resmi yayınlar ve özel belgelerden elde edilebilir. Birincil kaynak araştırmasında ise veri ve bilgiler bizzat araştırmacı tarafından gözlem, deney, anket ve görüşme teknikleri yardımı ile toplanır. Fakat bu yöntem ikincil kaynak araştırmasına göre oldukça maliyetli ve zaman alıcıdır. Dolayısıyla birincil kaynak araştırmasına geçmeden önce daha önce yapılmış araştırmaların incelenmesi gerektiği söylenebilir. Ancak ikincil kaynak araştırmasının yeterli olmadığı durumlarda birincil kaynaklara başvurulmalıdır Kaynak Toplama ve Eleme Araştırma yapılacak konu ve kapsam belirlendikten sonra sıra kaynak toplamaya gelmiştir. Bu aşamada yapılacak ilk iş konuyla ilgili olduğu düşünülen tüm kaynakların toplanmasıdır. Kitaplar, bültenler, genel ve mesleki periyodik yayınlar, gazeteler, istatistikler, raporlar, yıllıklar, seminer notları, arşivler vb. kaynak kapsamına girer. Kütüphane ve kaynak indeksleri kullanılarak, konuyla ilgili bir kaynak listesi hazırlanır. Kaynak listesi hazırlanırken dikkate alınan tek kriter, kaynağın araştırma konusuyla ilgili olmasıdır. Kaynaklar toplanırken araştırmacının sorması gereken sorular bunlar olabilir: Kaynak yararlı mı? Kaynak güncel mi? Kaynağın içerdiği bilgiler araştırma konusuyla doğrudan ilgili, mi? Bilgiler araştırmacı tarafından anlaşılabilecek düzeyde mi? Bu ve benzeri sorulara verilen cevaplarla kaynak listesinde eleme yapılarak, proje için okunması yararlı olacak kaynaklar belirlenmiş olur. Üniversitenin Internet sayfasından ulaşılabilecek örnek veri tabanları: Academic Search Complete (EBSCOHOST)

4 Business Source Complete (EBSCOHOST) JSTOR EMERALD EBRARY Yabancı Akademik Dergiler Academy of Management Journal Academy of Management Executive International Studies of Management & Organization Organization Studies Administrative Science Quarterly Journal of Marketing Academy of Accounting And Financial Studies Journal Journal of Marketing Research International Journal of Operations & Production Management Journal of International Marketing Journal of Industrial Marketing European Journal of Marketing Journal of Consumer Marketing Journal of International Business Harvard Business Review Türkçe Akademik Dergiler İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergileri Ege Akademik Bakış Dergisi Akdeniz Üniversitesi İİB F Dergisi Baskent Üniv ersitesi İİB F Dergisi - adresinden Türkiye deki diğer İİBF dergilerinin internet adreslerine erişilebilmektedir. Oda, Dernek, Kurum Dergileri DAYANIŞMA, İzmir Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası Dergisi Yöneylem Araştırması Dergisi, Yöneylem Araştırması Derneği Türkiye İstatistik Kurumu, Devlet Planlama Teşkilatı, Hazine Müsteşarlığı, Bakanlıklar, İhracatı Geliştirme Merkezi, TUSĠAD, AB, Dünya Bankası Yayınları İTO Yayını DTM Dış Ticaret Dergisi 1.5. Hipotez Kurma Hipotez, doğruluğu henüz bilinmeyen önermelerdir. Hipotez, belli bir kuramsal temele dayalı olarak geliştirilen ve değişkenler arasında varlığı öne sürülen belli ilişkilerin sınanmasını sağlamaktadır Bu sebeple araştırmanın ilk aşamasında gerçekleştirilen literatür taraması önem kazanmaktadır ve bu süreç özenle gerçekleştirilmelidir. Hipotez, olaylar arasında ilişki kurma ya da olayları bir nedene bağlamak üzere geliştirilir. Hipotez ile değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi dile getirilir. : Verilen ödül türüne göre, çalışanların verimlilikleri arasında fark vardır. Bir anlamda hipotez, araştırmanın gerekçesidir. Bu yönüyle de hipotez, araştırmanın her evresine yön veren bir tür kılavuzdur. Nitekim özellikle görgül (uygulamalı alan) araştırmalarda tüm araştırma, hipotezler bağlamında

5 kurgulanır. Bununla birlikte, amaç ve alt amaçların sorularla açık biçimde ortaya konulduğu görgül araştırmalar için hipotez kurmak bir zorunluluk değildir. Literatür tarama çalışmaları için de hipotez kurmak gerekmez Varsayımlar Varsayımlar (assumption) kanıtlanmasına gerek duyulmadan doğru olarak kabul edilen önermelerdir. Kısaca denenmeyen yargılardır denilebilir. Hipotez ve varsayım genelde karıştırılmaktadır. Hipotez sınanır, test edilir. Oysa varsayımlar baştan doğru kabul edilir ve sınanmazlar. Araştırma sonuçlarının geçerliği, bu yargıların doğruluğuna bağlıdır. Varsayımlar var olduğu kabul edilen durumları belirtmektedir. Bu nedenle çok iyi düşünülerek oluşturulmalıdır. Varsayımlar araştırmanın yöntemine ya da problemine ilişkin olabilir, düz cümle ve geniş zaman kipi ile ifade edilirler. Varsayımlar, araştırmanın tipine göre betimleyici ya da açıklayıcı olarak kurulabilir. Varsayımların mantıklı ve anlaşılır olması gerekir. Araştırmada varsayımların bulunması gerekliliği olmadığı gibi, bunların gereksiz yere çoğaltılması da uygun değildir. Varsayımların çalışılan araştırmanın kuramsal temeliyle tutarlı olması gerekmektedir Sınırlılıklar Araştırmada ele alınan problemin değişkenlerine ve yöntemine ilişkin bazı sınırlılıklar ortaya çıkabilir. Bu sınırlılıklar zaman, maliyet ve değişkenlerin kontrolüne bağlı sınırlılıklar seklinde olabilir. Sınırlılıklar araştırmacının yapmak isteyip de çeşitli nedenlerle yapamadığı durumların gösterimidir Tanımlar Tanımlar, araştırmanın omurgası niteliğinde olan ve araştırma başlığında anahtar sözcüklerle ifadesini bulan terimlerle sınırlı olmalıdır. Buna göre, aynı alandaki araştırmacı ve uygulayıcılarda, yanlış anlamalara ve değişik yorumlara neden olabilecek ve araştırmada sık kullanılan terimlerin tanımlarının verilmesi uygundur. Tanımlar, belli soyut kavramlara açıklık getirmek amacı ile, ikinci bir yorumu gerektirmeyecek şekilde açık seçik ve araştırmaya özgü olmalıdır. Bir kuramın geniş halk kitlelerince anlaşılabilmesini sağlamak için, teorik yapıların bu kitlelere iletilmesi, anlatılması gerekir. Bunun etkili bir biçimde yapılabilmesi, kullanılan terimlerin anlamlarının açıklanması ile mümkündür. Bu tür tanımlar, işlevsel ya da başka bir deyişle operasyonel tanımlar olarak adlandırılır. İşlevsel tanım, kavramların gözlenebilir ve ölçülebilir özelliklerle tanıtılmasıdır, soyutun somuta indirgenmesidir Araştırmaya İlişkin Bilgiler Araştırma Metodunun Belirlenmesi Araştırmaya uygun bir metodun belirlenmesi, birçok faktöre bağlı olmakla birlikte, öncelikle araştırma amaç veya amaçlarının açık bir şekilde ifade edilmiş olmasına bağlıdır. Bu nedenle, iyi bir araştırma kurgusunda araştırmacıdan beklenen, belirsizliklerden arındırılmış, bünyesinde genellemeler barındırmayan araştırma amaçları belirleyebilmektir Araştırma Modeli Araştırmanın modeli (deseni), araştırma sorularına yanıt vermeyi ya da hipotezlerini test etmeyi güvence altına alan, verilerin araştırmanın amacına uygun ve ekonomik olarak toplanmasını ve

6 çözümlenmesini sağlayan koşulların düzenlenmesidir. Araştırma önerisinde çalışmada kullanılacak model, bu başlık altında ayrıntılı ve gerekçeli olarak tartışılır. Seçilen araştırma konusuna bağlı olarak çalışılacak araştırma modeli değişebilmektedir Evren/lem Grubu Ampirik çalışmalarda evren ve örneklemin tanımlanması gereklidir. Evren, araştırma sonuçlarının genellenmek istendiği elemanlar bütünüdür. lem ise, belli bir evrenden belli kurallara göre seçilmiş, evreni temsil yeterliği olan bir kümedir. Tanımlanan bir evrenden belli bir örnekleme yöntemi kullanılarak örneklem seçmenin mümkün olmadığı çalışmalar da söz konusu olabilir. Araştırmacı, ekonomik, zaman ve kontrol güçlükleri gibi nedenlerle evrenin tümü yerine, evrenden yansız olarak seçilen örneklem üzerinde çalışmak isteyebilir. Evrenin tüm özelliklerini yansıtan bir örneklemin oluşturulması için kullanılacak örnekleme yönteminin ve öngörülen ya da hesaplanan örneklem büyüklüğünün araştırma önerisinde ayrıntılı olarak açıklanması gerekmektedir Verilerin Toplanması Araştırma problemi doğrultusunda seçilen araştırma modeli çerçevesinde ilgili verilerin toplanması, araç/teknikleri uygulanması ile ilgili tüm adımlar ayrıntılı olarak bu kısımda açıklanmalıdır. Ayrıca veri toplama sürecinde, işlemlerin araştırma etik kurallarına uygun olarak yürümesini sağlayıcı ne tür önlemlerin alınacağı/alındığı da açıklanmalıdır Verilerin Analizi Araştırmada toplanan verilerin nasıl analiz edileceği, hangi analiz tekniklerinin ve neden kullanılacağı, bu analizlerin mekanik mi yoksa bilgisayar ortamında mı yapılacağı, bilgisayar ortamında yapılacaksa hangi programların kullanılacağı ve sürüm numarası vb. bilgilerine yer verilir. Ayrıca verilerin analizinde kullanılacak istatistiksel tekniklerin neden tercih edildiklerine ilişkin gerekçeler kaynaklara dayalı olarak açıklanmalıdır. 2. Tez Projesi Tamamlandığında Sonuç Raporu Neleri İçermelidir? KAPAK İÇİNDEKİLER TABLOLAR DİZİNİ ŞEKİL DİZİNİ KISALTMA ve SEMBOLLER DÜZENİ ÖZET GİRİŞ (Giriş bölümünde yer alacak konular; Çalışmanın Konusu ve Kapsamı Çalışmanın Amacı Çalışmanın Sunum Planı) I. BİRİNCİ BÖLÜM II. İKİNCİ BÖLÜM III. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 3.1. Araştırmanın Amacı ve Kapsamı 3.2. Araştırma Yöntemi 3.3. Araştırmanın Bulguları VI. SONUÇ ve ÖNERİLER KAYNAKÇA EKLER (Varsa)

7 3. Bitirme Projesinin Taşıması Gereken Özellikler Bu konudaki özellikler, bilimsel ve biçimsel olmak üzere iki başlık altında incelenebilir Bilimsel İçerik Bitirme projesi, yaygın uygulamanın aksine herhangi bir konuyla ilgili birkaç kaynaktan alıntıların bir araya getirildiği veya yabancı dilden yapılan çevirilerin toplandığı, sayfayı bir araya getiren bir çalışma değildir. Ortaya çıkan ürün, mutlaka yazan tarafından ortaya atılan bir tezi, analizi, bulguyu veya sonucu ortaya koymalı ve bunu bilimsel olarak incelemelidir. Bitirme projelerinde amaç, Konuya yeni bir bakış açısı getirme veya katkı sağlama, Çok güncel olan ve Türkçe olarak kaynak sıkması çekilen bir konuda araştırma, Olası durumlarda istatistiksel tekniklerin uygulama olanaklarını araştıran ve ileri sürülen tezleri veya projeleri istatistiksel analizlerle destekleyen bir çalışma olmalıdır. Bir bitirme projesi en az sayfa olmalı ancak bir tez kadar da uzun olmamalıdır. Böyle bir çalışmanın bir işletmenin üst düzey yöneticilerine verilecek bir rapor olabileceği düşünülürse, daha uzun bir dokümanı okumak için kimsenin vaktinin olamayacağı açıktır. Kullanılan dil olabildiğince açık, net ve anlaşılır olmalıdır. Bölümler Bitirme Projesi, üzerinde uğraşılan konunun ve ortaya konulan bulgu, analiz veya sonucun okuyucu tarafından açık bir şekilde kavranabilmesi için, çeşitli bölümler ve onların alt bölümlerinden oluşur. Dikkat edilmesi gereken en önemli konu; her alt bölümün, yer aldığı bölümdeki fikri, her bölümün de projede savunulan tezi destekler nitelikte olması gerektiğidir. Giriş bölümüne, konuyu açık seçik ortaya koymakla başlanır. Araştırmacının bu konuyu neden seçtiği, ne gibi pratik yararlar beklediği, daha önceki çalışmalarda konunun hangi yönleriyle irdelendiği, uygulanan yöntem, dayanılan teorik çerçeve ve konulan sınırlandırmalar açıklanır. Teorik Çerçeve Çalışmanın birinci bölümünde seçilen konunun dayandığı kuram ve kuramlar açıklanmalıdır. Bu bölümde özellikle kavramlar ile ilgili tanımlar ve açıklamalar yer alır. İkinci bölümde ise teorik çerçeveyi destekleyen ve aynı zamanda uygulama bölümüne ışık tutacak değişkenlerin ve ilişkilerin açıklanması gerekmektedir. Bu bölümde uygulama bölümünde ele alınacak değişkenlerin tanımları ile daha önce bu konuda yapılmış çalışmalar ve sonuçlarına yer verilir. Üçüncü bölüm ise ortaya konulan araştırma sorusunun sonuçlarına ulaşmak için yapılan araştırma tasarımı ve uygulamanın anlatıldığı araştırma yöntemi bölümüdür. Projenin orijinalliği uygulama bölümünün niteliğine bağlıdır. Hangi yöntemin kullanıldığı ve bu yönteme ilişkin teorik açıklamalara yer verilmelidir. Sosyal nitelikli çalışmalarda nitel (kalitatif) veya nicel araştırmalar kullanılabilmektedir. Nitel araştırmalar sayımı mümkün olmayan verilerin analizi ve yorumudur. Amaç, kişinin zihnindekini ve bakış açısını keşfetmektir; kişinin duygusunu, düşüncesini, niyetini ve

8 davranışını belirlemeye yarar. Odak gruplar ve derinlemesine görüşmeler en sık kullanılan yöntemlerdir. Nicel (kantitatif) araştırmalar ise iki değişkenin ilişkisini ya da birlikteliğini gösteren tanımlayıcı veya iki değişkenin ilişkisini neden-sonuç ilişkisi içerisinde gösteren nedenselli çalışmalardan oluşmaktadır. Bununla birlikte ortaya konulan tez ne kadar çok araştırma yöntemiyle test edilirse o kadar gerçekçi sonuçlara ulaşılabilir. Sonuç bölümünde ise uygulanan yöntem ile elde edilen bulgular ve bunların yorumu yer alır. Dipnotlara son şekilleri verilerek taslak düzeltme işlemi sona erer. Taslak düzeltme işleminden sonraki aşamada metnin üslubu üzerinde durulur. Metnin bilimsel üslupta olması, fikirlerin açık olarak ifade edilmiş olması, gereksiz sözcük ve cümlelerden kaçınılması, akıcılığı önleyen kelime ve ifadelerin ayıklanması gerekir. Bu şekliyle metin, son yazıma hazırlanır. Son yazımdan önce metnin bir kez daha okunması yararlı olacaktır. Son okuma işleminden önce, metinle birkaç gün ilgilenmeyip, dinlenmiş bir kafa ile son düzeltmelerin yapılması, hem tarafsız olmayı hem de gözden kaçan hataların görülmesini kolaylaştırır. Bu okuma sırasında, metnin üslubu düzeltilir, düzgün kelimeler seçilir, noktalama yanlışları düzeltilir, cümle düşüklükleri giderilir, tablo, şekil ve dipnot numaralarının sırası kontrol edilir. Yapılan alıntıların doğruluğu gözden geçirilir. Bu işlemlerden sonra metnin son yazımına geçilebilir Biçimsel İçerik Bir Bitirme Projesinin bilimsel açıdan etkinlik kazanabilmesi, her şeyden önce, yapılan çalışmada sunulan bilgilerin düzenli bir şekilde aktarılabilmesine bağıdır. Aksi takdirde, ilgili proje, bilimsel açıdan ne kadar özgün düşünceler ortaya koysa da gerekli ilgiyi göremeyebilir. Yazım Fontu ve Büyüklüğü Projelerin yazımında, profesyonel bir yazım formatı açısından, Times New Roman veya Arial fontlardan birinin kullanılması tavsiye edilir: Proje metninin okunması sırasında bir güçlükle karşılaşılmaması için de font büyüklüğü 12 ve satır aralığı da 1,5 olarak seçilmelidir. 4. Bitirme Projesini Oluşturan Kısımlar Yazılı bir araştırma metni olarak Bitirme Projesi Ön, metin ve son kısım olarak adlandırılabilen başlıca üç kısımdan oluşur. Ön kısmı oluşturan kapak sayfası, önsöz, içindekiler, tablolar ve şekiller listesi, projenin metninden sayılmazlar. Metin kısmı, girişle başlar, bölümlerle gelişir ve sonuçla biter. Projenin son kısmını meydana getiren kaynakça ve ekler ise metin kısmının sonunda yer alır. Araştırmayı bölümlendirmede ondalık numaralandırma sistemi kullanılacaktır. Ondalık sistemde ilk rakam ana bölümü, ilk basamakta yer alan sayı birinci derece alt-bölümü, ikinci basamakta yer alan sayı da ikinci alt-bölümü ifade etmektedir. Dördüncü alt-bölüm içindeki alt-bölümlerin başlıkları altı çizilerek belirtilir. Ondalık Sistem: 1. BİRİNCİ BÖLÜM 1.1.Birinci Derecede Alt Bölüm İkinci Derece Üçüncü Derece

9 Üçüncü Derece İkinci Derece 1.2.Birinci Derece Alt Bölüm 2.İKİNCİ BÖLÜM Kapak Sayfası Kapak sayfasında, üniversite ve fakültenin adı, projenin başlığı, yapılan çalışmanın ne tür bir çalışma olduğunu (Bitirme Projesi) gösteren bilgi, projeyi hazırlayanın ve proje danışmanının adı, projenin yapıldığı tarih ve yer bilgileri, uygun bir format ve şekilde yer almalıdır. Önsöz Bu bölüm, projeyi hazırlayan kişinin isteğine bağlı olarak yer almakla beraber, hazırlanılan konu hakkında iletilmek istenen kişisel görüş, amaç ve dilekler veya projenin hazırlanması aşamasında katkılarını gördüğü kişi veya kuruluşlara teşekkür mesajlarını içerir. Ayaca önsöz metninin sol alt kısmına şehir adı ve tarih, sağ alt kısmına ise proje sahibinin adı yazılır. İçindekiler Proje içinde yer alan tüm bölüm, alt-bölümlerin başlıklarını, ilgili sınıflandırma ve sayfa numaralarım, sıralı bir biçimde gösteren kısımdır. İçindekiler kısmında şekil açısından, bölümlerin kendi aralarında, aynı derecedeki alt bölümlerin de kendi aralarında bir hizaya gelerek oluşturdukları, merdiveni andıran basamaklı bir yapı gözlenir. Bir alt-bölüm, üstünde yer alan başlığın altına, iki harf boşluğu içeriden başlanarak yazılır. Ancak bu özellik, sadece bu kısma ait olmakla birlikte, projenin metni için böyle bir şekil söz konusu değildir. Metinde tüm başlıklar, blok sisteme uygun olarak (satır başından, harf boşluğu bırakılmadan) yazılmalıdırlar.

10 Sayfanın ortasına gelecek şekilde, büyük harflerle "İÇİNDEKİLER", sağ üst köşeye de "Sayfa No." başlığı konulur. Projeyi oluşturan metin öncesi ve metin sonrası kısımlar dahil, tüm başlıklar ve karşılarına başlangıç sayfa numaralan (son rakamlar alt alta gelecek biçimde) yazılır. Bunu yaparken Office Word Programının sekmeler özelliği kullanılmaktadır. Metin içerisinde yer alan başlıklar, hiçbir şekilde kısaltılmadan ve değiştirilmeden, içindekiler bölümüne aynen aktarılmalıdır. İÇİNDEKİLER TABLOLAR DİZİNİ... ŞEKİL DİZİNİ... KISALTMA ve SEMBOLLER DİZİNİ... GİRİŞ... Çalışmanın Konusu ve Kapsamı... Çalışmanın Amacı... Çalışmanın Sunum Planı... I. BİRİNCİ BÖLÜM:... II. İKİNCİ BÖLÜM... III.ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Araştırmanın Amacı ve Kapsamı Araştırma Yöntemi Araştırmanın Bulguları... VI. SONUÇ ve ÖNERİLER... KAYNAKÇA... EKLER (Varsa)... Sayfa No Tablolar ve şekiller Listesi Eğer proje içerisinde çok miktarda tablo ve şekil mevcut ise, bunlar için ayrı ayrı listeler düzenlemek yerinde olur. Grafik, diyagram, harita, fotoğraf, v.b. resim ve çizimler "şekiller" grubunda yer alırlar. İlgili listeye, önce tablo veya şeklin numarası ile başlığı, bunun karşısına da sayfa numaralan yazılır. Giriş Projenin metin bölümü, proje yazarının üzerinde uğraştığı problemi tanımladığı, bu problemin çözümüne ilişkin olarak ortaya koyduğu tezi ve kullandığı model ve çözüm yaklaşımların sunduğu, yapılan çalışmanın sınırlarından söz ettiği, giriş kısmıyla başlar. Sonuç ve Öneriler Projenin metin kısmının son bölümüdür. Araştırma sonucunda ortaya konulan bulgu veya sonuç belirtilir, yorumlanır. Sonuçlara ilişkin genel değerlendirmeler vurgulanır. Bulguların

11 yorumlanması ve sonuçların vurgulanması bu bölümde yapılır. Araştırmanın bulguları ile benzer araştırmaları yapanların bulguları arasındaki benzerlikler veya karşıtlıklar belirtilmelidir. Bulgulardan dayalı olarak politika uygulamalarına ilişkin önerilere yer verilmelidir. Bu bölüm, uygulama bölümünde ortaya çıkan verileri derler ve tartışmaya hazır hale getirir. Çalışmada ulaşılan sonuçlar açık ve özlü olarak verilir. Gerekirse sonuçlar maddeler halinde yazılabilir ve aralarındaki ilişkiler verilebilir. Bu bölümde yapılan çalışmalarda elde edilen bulgular tartışılarak değerlendirilir. Gerekiyorsa Tartışma, Değerlendirme ve Öneriler olmak üzere üç alt bölüm de yazılabilir. Tartışma alt bölümünde bulgular tartışılır ve proje çalışmasının ele aldığı konuların açınımına veya çözümüne getirdiği yenilikler ortaya konulur. Değerlendirme alt bölümünde, çalışmanın sağladığı bilgiler ilgili kaynakların bilgileri ile karşılaştırılır; bulguların olumlu ve olumsuz yönleri ortaya konur. Öneriler alt bölümünde, projeden elde edilen sonuçların kullanılması veya projenin değerlendirilmesi ile ilgili olarak önerilerde bulunulabilir. Kaynakça Projenin hazırlanmasında yararlanılan tüm kaynakların, alfabetik bir biçimde sıralandığı kısımdır. Eğer kaynak göstermede dipnot tekniği kullanılmış ise, dipnotlarda yer alan tüm kaynakların kaynakça bölümünde gösterilmesi zorunludur. Bunun dışında, yazarın yararlandığı ve özellikle önemli bulduğu kaynakları da kaynakçada göstermesi mümkündür. Bir yazarın birden fazla yayınının olduğu durumlarda tarih itibariyle en son olan diğerinin üstünde olacak şekilde sıralama yapılır. Ekler Ana bölüm içerisinde yer almaları halinde konuyu dağıtıcı ve sürekliliği engelleyici nitelikteki, dip not olarak verilemeyecek kadar uzun olan ve konunun daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayacak açıklamalar bu bölümde verilir. Projenin metin kısmında yer aldığında, bütünlüğü bozan veya dikkati dağıtan malzeme ve bilgilerin, ekler halinde düzenlenip, son kısımda sunulması gerekir. Ekler kapsamı içerisinde, uzun ve ayrıntılı tablolar, anket formları, çizelgeler, belgeler, bilgisayar çıktıları, uzun alıntılar, vs. yer alır. Ekler, Ek A, Ek B veya Ek 1, Ek 2 şeklinde harf veya rakamlarla numaralandırılırlar. Her ek ayrı bir sayfaya yazılmalıdır ve her eke ait bir de başlık olmalıdır. Tablolar ve Şekiller Tablolar ve şekillerde tablo/şekil ismi şeklin üzerinde, kaynağı ise hemen tablonun altında verilmelidir. Tablo/şekil yazısı no su ile birlikte verildikten sonra nokta konularak tablo/şekil ismi yazılmalıdır. Kaynak ise yalnızca kaynak yazısı koyu, devamı normal olmak üzere yazılmalıdır. Tablolar yatay olarak da kullanılabilir. Tabloların tek sayfaya

12 sığmadığı durumlarda Tablo no (devam) şeklinde gösterilerek tablo bölünebilir. Tablo ve şekiller numaralandırılırken hem bölüm hem de sıra numarası birlikte verilmelidir. Örneğin ikinci bölümde yer alan ilk tablo için gösterim aşağıdaki şekilde olmalıdır: Tablo 2.1. Dünya Zeytin Alanı ve Zeytinyağı Üretimi Genel Durumu ÜLKE ALAN (HEKTAR) AĞAÇ SAYISI Zeytinyağı Üretimi (98/99)/(Ton) Zeytinyağı Üretimi (99/00)/(Ton) İSPANYA İTALYA YUNANİSTAN TUNUS FAS CEZAYİR TÜRKİYE DİĞER TOPLAM Kaynak: GÖKSU, 2000:38. Madde İmleri Eğer metin içinde maddeler halinde belirtilen bölümler mevcutsa, bu kısımda madde işareti olarak içi dolu nokta kullanılmalıdır. Paragraf ayarlarından girinti sol taraftan 1cm verilmelidir. Böylelikle madde iminin 1cm içeriden başlaması sağlanacaktır(2). Ankara Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Merkezi (2006) Arı Teknokent-İstanbul Teknik Üniversitesi Teknoparkı (2002) Batı Akdeniz Metropolis (Akdeniz Üniversitesi) (2004) Çukurova Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi (2004) Madde imli yazı grubundan önce ve sonra bir satır boşluk verilmelidir. 5. Biçim ve Görünüm Proje yazımında dikkat edilmesi gereken unsurlar şunlardır: a) Proje kolay anlaşılır, sade bir Türkçe ile yazılmalıdır. b) Verilmek istenen bilgiler, kısa ve öz cümlelerle verilmelidir. c) Proje, Türkçe yazım kurallarına uygun olarak yazılmalıdır. Kararsız kalınması durumunda Türk Dil Kurumu nca hazırlanan sözlük ve yazım kılavuzlarına başvurulmalıdır. d) Proje tezindeki anlatım, bilimsel anlatım yöntemi gereği, üçüncü şahıs diliyle yapılmalıdır. Örneğin, yaptım, gördüm, uyguladım yerine; yapılmıştır, görülmüştür, elde edilmiştir, gözlenmiştir, anlaşılmıştır gibi. e) Proje tezinin metin akışında anlatım bütünlüğü olmalıdır. Birbirinden kopuk cümle ve

13 paragrafların alt alta ya da yan yana sıralanmasından kaçınılmalıdır. Akışkanlığı artırmak için cümleler bu anlamda, öte yandan, yanı sıra, dolayısıyla, ayrıca, ancak, açıklanan düzlemde gibi bağlaçlarla birbirine bağlanmalıdır. f) olarak, metinde maddeler halinde verilecek anlatımlarda, madde işareti yerine, harf ya da numaralı maddeleme tercih edilmelidir. Tez projesinin üslubu, evrensel anlamda araştırma standartlara uygun olmalıdır. Yani, proje; açıklık, doğruluk, netlik, tutarlılık, ilgililik, kanıtlanabilirlik, yerindelik, derinlik, genişlik ve hakkaniyet ölçütlerine uygun olmalıdır. Metin, araştırmacının kişisel becerisini ve yaratıcılığını ortaya koymalıdır. Aralarında ilişki kurulmadan, yoruma-değerlendirmeye tutulmadan birbiri ardına sıralanmış aktarmalardan oluşan çalışmalar, özgün nitelik taşımaz. Üslupla ilgili aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir: a) Çalışmada, nesnel anlamda kanıtlanamayacak iddialar ve genellemeler yer almamalıdır. b) Anlamayı zorlaştıracak türde gereğinden uzun cümleler ve açık olmayan ifadeler kullanılmamalıdır. c) Genellemelerin her kesimi ve kitleyi kapsaması beklenir. Bu bakımdan nesnellik içermeyen (kişisel görüşe dayalı) dinsel, etnik ve politik değerlendirmelerden kaçınılmalıdır. d) Sosyal bilimlerin doğasındaki görelilikten hareketle, genel olarak tezin bütününde, özellikle de yorum-tartışma sürecinde kesinlik belirten ifadelerin kullanımından ve genellemelerden kaçınılmalıdır. e) Anlatımda kullanılan dil, ilgili bilim dalının gereklerine uygun olmalıdır. Bu anlamda metin, günlük dilden farklı olarak, belli bir sözcük zenginliği de içermelidir. Metinde aynı sözcüğün aynı cümle içinde birden çok kullanılmasından, tekdüze anlatım yaratmaktan kaçınılmalıdır. f) Metinde bir iki satırlık paragraf kurgusundan kaçınılmalı, paragraflar birbirini tamamlar bir akıcılık içinde düzenlenmelidir. 6. Kaynak Gösterimi Bilimsel olabilmenin gereklerinden biri de projede kullanılan bilgilerin nasıl, nereden ve ne şekilde alındığının belirtilmesidir. Ayrıca, kaynakların gösterilmesi, projenin güvenilirliğine gölge düşürmesine olanak vermez. Kaynak göstermede temel ilke, neyin, nereden ve nasıl alındığını gösterebilmektir. Bu amaçla, başka kaynaklardan alınan her bilgiyi anında belirterek kaynağını tanımlanması gerekmektedir. Kaynak gösterme yöntemleri dipnotlu kaynak gösterme yöntemi ve metin içi kaynak gösterme yöntemi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır: 6.1. Dipnotlu Kaynak Gösterme Yöntemi Bu yöntemde başvurulan kaynaklar metin içerisinde numaralarla belirtilir ve sonra sayfa sonuna bir çizgi çizilerek o sayfadaki dipnotları sırasıyla bu çizginin altına yazılır. Dipnotlarını göstermek için kullanılan rakamlar, metinde ilgili kelimenin üzerine yazılır ve rakamla birlikte ayrıca nokta, virgül, parantez veya benzeri işaretler konulmaz. Kelime üzerindeki dipnot rakamları ve sayfa sonundaki dipnot rakamları, küçük puntolar ile