Kesikbaş (Tahmini olarak XIII. yüzyıl)

Transkript

1 Kesikbaş (Tahmini olarak XIII. yüzyıl) Kesikbaş adlı bu şiir, elyazması mecmualarda, Destan-ı Kesikbaş, Kıssa-yı Kesikbaş, Kesikbaş Hikâyeti ve Serburda gibi değişik isimlerle kaydedilmiştir. Tatar halkı arasında ise, Kesikbaş Kitabı, Kesikbaş Kıssası adlarıyla geniş şöhret bulmuştur. Şiirin yazarı bilinmemektedir. Müstensihler arasında, çeşitli elyazma nüshalarda Kethüda Ali ve Kirdeci Ali isimlerinin yani sıra, sık sık Ali adı geçmektedir. Eserin yazılma tarihi konusunda da tatmin edici bir bilgi bulunmamaktadır. Bu konuda çeşitli fikirler ileri sürülmektedir. Bazı bilim adamları eserin yaklaşık olarak XII. ve XIII. yüzyıllarda, bazıları ise, XIV. ve XV. yüzyıllarda yazılmış olabileceği düşüncesindedirler. Şehabeddin Mercanı onun Bulgar devleti devrinde yazılmış edebî eserlerden olduğu kanaatindedir. Onun görüşü, daha akla yatkındır. Kesikbaş'ın yazılma tarihi konusunda varsayımlardan biri de şöyledir: Kesikbaş hakkındaki halk hikâyesi, yaklaşık olarak XIII. yüzyılda tahsil görmek üzere İdil'den Türkistan'a giden bir zat tarafından kaleme alınmıştır. İdil boyundan Anadolu'ya giden bazı nüshaların ise Ali adlı bir şair tarafından işlendiği ve İdil'e tekrar dönen bu nüshalarda onun isminin kaydedildiği sanılmaktadır. Kesikbaş şiiri Tatarlar arasmda çok öncelerden beri çok yaygın şekilde bilinmekte olup, hattâ medreselerde ders kitabı olarak kullanılmıştır yılından itibaren pek çok defa Kazan'da basılmıştır. Kaynaklan Ahmetgaliyeva Y. S. İssledovanie tyurko-yazıçnogo pamyatnika; "Kisikbaş Kitabı"., İzd. Nauka, M., 1979 (Arap harfleriyle metin, Latin harfleriyle transkripsiyonu ve Rusça tercümesi); Tatar Poeziyasi Antologiyasl, Kazan, 1992, s.90-93; Tatar Edebiyatı Tarihi. I. cilt, Kazan 1984, s Kesikbaş Hikâye s i' nd en Başlagalı süzni bismilla ile Başlayalım söze bismillah ile, Duruşalim tün ü kün Alla ile. Duralım gece gündüz Allah ile. Üstimizde Hak'nın hazir kürelim Üstümüzde Hakk 'ı hazır görelim. Mustafa'nın cemagatine irelim. Mustafa 'nın cemaatine erelim.

2 Dünyada bir hub hub işler küp turur, Hiç munın tik, biri takı yuk turır... Bir hikayet kildi tilimge ari, Süzlegeymen, hak kılır ise yari... Resul ultırmış irdi dürt yar ile, Utız üç min sahabe cümle bile. Kürdiler kim, bir kisik adem başın: Yıglayu, kirdi vü tükti küz yesin; Gevdesi yuk, bir gaceyib baş irür, Şehid irmiş, iki küzi yeş irür; Sakalı ak, hem yüzindin nur akar, Küzi kamar herkim yüzine bakar. Yüzin urdı tuprakka, kıldı zari: Zari zari yıglaku peygamberi, Peygamber anı kürib, kurktı cani. Tura kildi Tefiri arıslanı Gali, Tiler irdi ul başnı kütermege, Mustafa'nın katına kitirmege, Nice kim zur eyledi, kütermedi, Zerre mıskal cirinnen tibretmedi. Xeyran kaldı, Gali'nifi usı kiter. Ul baş eytir:«ya resul, Gali niter? Kuvvetinmi sınar bu, Gali mefia? Ey tib izzgıl, birmesin zexmet mefia, Gali bigin min Gali bulır irse, Barca bir bulıp mefia kilir ise, Barca bir bulıp meni kütermegey: Zerre mıskal cirimnen tibretmegey. Zira kim, Alla didarin kürmişim. Muradımga, maksudımga tigmişim, Bi güman, Alla turur menin bile, Süzleşirmin tün ü kün Alla ile. İlli kezin barmış irdim men haca. Xeyir kıldım küb aça-yalangaça. Gah yürirmin dr yüzinde at ile. Gah çıkam kükke mügcezat ile; Gah çıkardim ferişteler katına, Gah kirir irdim adem suretine... Kalge-yi nur, menim seherim idi, Xuzır-ilyas, munis hem yarım idi. Bir xelalim, bir xub uglımbar idi. Ul ikisi mefia munis, yar idi Gewdem ile uglımnı bir div yidi, Ye resülulla, şefeget kıl, didi. Dünyada güzel işler çoktur, Hiç bunun gibi biri dahi yoktur... Bir hikâyegeldi dilime arı duru, Hak yardım ederse söylemeye bunu... Resul oturmuştu dört yar ile, Otuz üç bin sahabenin tamamiyle. Gördüler bir kesik adam başını: Ağlayarak girdi ve döktü göz yaşını; Gövdesi yok, bir acayip baştır, Şehit imiş, iki gözü yaştır; Sakalı ak, hem yüzünden nur akar, Gözü kamaşır her kim ki yüzüne bakar. Yüzünü vurdu toprağa, ağladı: Dertli dertli ağlayarak peygamberi, Onu gören peygamberin korktu canı. Çıkageldi Tanrı arslanı Ali, İstiyordu o başı kaldırmayı, Mustafa'nın huzuruna getirmeyi, Ne kadar zorladıysa, kaldıramadı, Zerrece yerinden kımıldatamadı. Şaşırıp kalır, Ali'nin aklı gider. O baş der: «Ya resul, böyle ne yapar Ali? Kuvvetini mi sınar benimle Ali? Söyle, mani ol, zahmet vermesin bana, Ali gibi bin Ali olsa bile, Herkes toplanıp bana gelse bile, Herkes toplansa beni kaldıramaz: Zerrece yerimden kımûdatamaz. Zira Allah 'in yüzünü görmüşüm. Muradıma, maksadıma ermişim. Hiç şüphesiz, Allah benim ile, Konuşurum gece gündüz Allah ile. Elli kez gitmiş idim ben hacca. Hayır kıldım aça ve çıplağa. Gâh gezerim gök yüzünde at ile. Gah çıkarını göğe mucize ile; Gâh çıkardım meleklerin katına, Gâh girerdim âdem suretine... Nur kalesi benim şehrim idi, Hızır İlyas dostum ve yakınım idi. Bir karım, bir güzel oğlum var idi. O ikisi bana munis ve yar idi, Gövdem ile oğlumu bir dev yedi, Ya resûlullah şefaat kıl, dedi.

3 Hem helalim aldı, kirdi kuyıga. Kaygı kuymas küzlerimni uykuga, Ger şefagat kılmasan, munda mena, Yerin, anda degvaçımen me sena». Gali eytir: «Ye resul, men barayın, Zülfikarle div cügerin yarayın. Ye min ülem, ye divnin başın kisem, Hak ginayet kılır irse, men basam. Kutkaraytn div elinnen gavretni, Yuk irse, men minmeyin Düldül atnı, Hem irenner meclisinde turmayın, Hem teki ir dugasını kılmayın». Resul eytir: «Ye Gali, barma ana, Bulmasın kim, bir zeval kilgey sena». Gali eytir: «Çara yuk, banserem, Başımga yazmışımnı küriserem». Mindi atı. Bağladı zülfikarı. Hesen ile Hüseyin kıldı zari. Galini uzattılar bir menzile, Utız üç min sehaba cümle bile. Gali kiter ul kisilmiş baş ile, Sehabalar kayttılar küz yeş ile. Gali sürer ul demde Düldül atı, Ul kisik baş kiter hem andin katı. «Kanatı bardır» digeysefi ki, uçar, Uk atım Düldüldin ilgerü kiter.. Biş namaz kılır Gali, vakti bile, Baş takı namaz kılır Gali bile.. Cidi kün ü tün çün bular kittiler, Nagahan, bir sehraya çittiler. Gali baktı, kürdi bir ulug kuyı. Ul kisik baştan surar: «Bu mı kuyı?... Ul baş eytir: «Ye, Gali, bu aradır, Kuyı içre ul div ki, ne çaradır», Gali katı bagar ul dem Düldül'e, Min biş yüz kulaç kemend, üzi bile. Ul kemendi uçın kuyıga bağladı. Düldül ile ul kisik baş yıgladı. Kemendi uçın tutben Gali iner. Kisik baş meshef ukır, hetim iter. Kemend uçı kildi Gali eline: Tenrinin atın kil tirdi tiline, Gali baktı: kuyınıfi tübi yırak, Kendi iter kemend elindin ayrak, Ve nikâhlı karımı aldı, girdi kuyuya.. Kaygı bırakmaz gözlerimde uykuyu, Eğer şefaat etmezsen burada bana, Yarın orada, davacı olurum ben sana». Ali der: «Ya resul, ben gideyim, Zülfikarla devin ciğerini yarayım. Ya ben ölürüm, ya da devin başını keserim, Allah yardım ederse ben galip gelirim. Kurtarayım devin elinden kadını, Kurtaramazsam, binmeyeyim Düldül adlı atıma, Hem erler meclisinde durmayayım, Hem de er duasını etmeyeyim». Resul der: «Ey Ali, gitme oraya, Olmasın ki, bir zeval gelir sana». Ali der: «Çare yok, gideceğim, Alnıma yazılanı göreceğim». Bindi ata. Bağladı kılıcı zülfikarı. Hasan ile Hüseyin, için için ağladı. Ali'yi geçirdiler bir menzile, Otuz üç bin sahabenin hepsi ile. Ali gider o kesilmiş baş ile, Sahabeler döndüler gözyaşı ile. Ali sürer o anda Düldül atı, Kesik baş gider ondan daha hızlı. Kanadı vardır sanki, sanırsın ki uçar, O atım Düldülden ileri gider.. Beş vakit namaz kılar Ali, tam vaktinde, Baş da namaz kılar Ali ile... Yediğim, yedi gece onlar gittiler, Ansızın bir sahraya ulaştılar. Ali baktı, gördü bir büyük kuyu. O kesik başa sorar: «Bu mu kuyu?..» Baş şöyle söyler: Ey Ali, buradır, Ne çare ki, kuyu içinde o dev vardır», Ali dikkatle bakar o an Düldül 'e, Bin beş yüz kulaç kemend, kendisiyle beraber. O kemendin ucunu kuyuya bağladı. Düldül ile o kesik baş ağladı Kemendin ucunu tutarak Ali iner. Kesik baş mushafokur Kur'an 'ı hatmeder. Kemendin ucu geldi Ali'nin eline: Tanrı 'nın adını getirdi diline, Ali baktı -.Kuyunun dibi derin Kendi iner kemend elinden uzak,

4 İsmi egzam dugasın ukır irdi, Kemend uçına Gali bakar irdi, Gah başa, gah ayaka tüner irdi, Cidi tüni hem kürü iner irdi. Sigizinçi küni ayak tigdi cire. Bir dem ultırdı Gali gaklın tire. Secde kıldı Gali Teftrige tapug. Baktı Gali, kürdi bir timir kapug, Tarttı, kubardı. Kürdi ulug saray. Bir hatın ultırmış irdi, yüzi ay... Namaz ukır ul ahiret hatmi, Ah iter hem kükke çıgar tütini. Küz yeşi secde cirine bağlamış, Ul kisik başnın heleli ul imiş. Gali kürdi yene bir ulug saray, Munda biş yüz müselman bağlı, yıglay. Çagıştırdüar: «Ye Gali kim, dad!, deyü, Div elinnen bir bizge meded», diyü. Gali eydi: «Kim didi meni size?» Munlar eydi: «Mustafa kildi bize. Bu seget Gali munda kilir, didi, Bu div amfi elinnen üler, didi. Min irdik biz cümlemiz. Biş yüz kuydı, Künde bişimizni ul suydı, yidi...» Gali çünkim kirdi ul dem saraya, Divni kürdi:binzer ul numaraya. Barmakları uhşar adem gevdesi, Miri yeşindin kiçmiş irdi ul gasi, Gümbeze uhşar irdi amfi başi, Kılmamış gümrinde hiç heyir işi, Nefes, tütin bikin, ilgerü çıgar, Kelge bürcine tiger irse yığar. Gali urdı elini zülf ikare, Uyır irken, bu divni kıla pare. Kiri kayttı; üzi eytir:«ye Gali, Tenri «anslanım» didi seni; Uydır divni ültirmek, irlik degül, Yamanat birle yürmek, irlik degül... Negre urdı bir kezin. Uyganmadı. Negre anın canına buyanmadı. İkinci kat negre urdı ul gazi, Yangıradı tag u taş, cümle yazi. Ul div uygandı, ta dürt yarı bakar, Küb süz süzler, agzmdin utlar saçar. îsm-i azam duasını okur idi, Kemendin ucuna Ali bakardı, Gah başa gâh ayağa dönerdi, Yedi gün yedi gece inerdi. Sekizinci gün ayağı değdi yere Bir an oturdu Ali aklını toplasın diye. Secde etti Ali Tanrıya tapınarak, Baktı Ali gördü bir büyük kapı. Çekti açtı: Gördü büyük bir saray, Bir kadın oturmuştu, yüzü ay... Namaz kılar o ahiret kadını, Ah eder, göğe çıkar dumanı. Göz yaşı secde yerine akmış, Kesikbaşın hanımı o imiş. Ali gördi yine ulu bir saray, Orada beş yüz müslüman bağlı, ağlar. Bağırıştılar: «Ya Ali imdat diye? Dev elinden bize medet» diye? Ali dedi:«beni kim dedi size?» Bunlar söyledi:«mustafa geldi bize. Ali burada şimdi gelir, dedi. Bu dev onun elinde ölür, dedi Bin idik hepimiz, beş yüz kaldık, Hergün o beşimizi kesip yedi...» Ali girdi o sırada saraya, Dev gördü: Benzer o minareye. Parmaklarının herbiri adam gövdesi Bin yaşını geçmiş idi o asi, Kubbeye benziyordu onun başı, Yapmamış ömründe hiç hayırlı işi, Nefesi duman gibi ileri püskürür çıkar, Kale burcuna değse yıkar. Ali dokundu elini zülfıkare, Uyurken bu devi kıla pare. Geri döndü, kendisi der «Ya Ali Tanrı«Arslanım» dedi seni; İtaat ettir devi, öldürmek erlik değil, Kötülük ile devam etmek erlik değil... Nara attı bir kez. Uyanmadı. Nara onun canına kâr etmedi. İkinci defa haykırdı o gazi, Yankılandı dağ ve taş, bütün ova. O dev uyandı, dört tarafa bakar, Çok söz söyler, ağzından ateşler saçar.

5 «Sen mi kildin, ye Gali, düşmanımız! Senin elinnen çıkar mı canımız? Heli men berem didi anda sena, Seni munda kim birib izzdi meni, Gali ey tir: «Hak birip izzdi meni Pare pare kılarım bu dem seni.» Ul div eytir:«bu segat seni yiyem, Dünyaya bir müsilmannı kuymayam. Ne seni kuyam, ne hud peygamberi, Yıkayın Mekge, Medine şehrini...» İyle didi yüridi tekdir ile. Min batman gürzisi bar üzi bile. Aldı gürzi, hamle kıldı Galige, Gali teki kalkan aldı eline İyle urdı div Gali'ge gürzini kim, Gali battı cirge tizi tini. Titremedi Gali'nift ul dem eli, Hiç tegayir bulmadı ul şah veli, Şaçradı, mindi ul dem taş üstüne, Şükir kıldı, seçer itti dustuna Ul div eytir:«ülmedin mi ye Gali? Kuh-i Kaf irsen, pare kılam seni!» Üç hamle kıldı Gali'ge, ülmedi. Kaygırıp, neitmişin hem bilmedi. Çünki nevbet Galige tigdi, Gali urdı eliini zülfikara Gali ey tir: «Ye melgün, barmak küter, Tenrinin birlgine ikrar ketir.» Ul div eytir:«min yeşidim, dimedim, Kiçdi gumirim din kaygısın yimedim, Üler irsem teki, hergiz dimemin, Zira ülsem, din kaygısın yimeyin.» Çün işitti bu süzni divden Gali, Mindi tasnifi üstüni ul dem veli, Çaldı andin zülfikarnı başına, Kiçdi kitti, irdi anın canına, Çünki ültürdi peri divni Gali, Tenri arslanıdır ul şah veli, Ul saraynın işigini açtılar, Gali'inin üstüne divler tüştüler. Gali urdı, üzin ul dem divlere Çaldıgınça kırardı ul cire. Gali divler başnı kiser idi, Divlerinin yüzüni ul basar irdi. Sen mi geldin ya Ali, düşmanımız 1. Senin elinle çıkar mı canımız? Hele ben ilkin hamle kılayım sana, Seni burada kim güçlü kıldı bana, Ali der: «Hak kıldı güçlü beni, Parça parça ederim şu an seni.» O dev der:«bu saat seni yiyeyim, Dünyada birmüslümam koymayayım. Ne seni koyayım, ne de peygamberi, Yıkayım Mekke, Medine şehrini..» Öyle dedi yürüdü tekdir ile. Bin batman gürzü var kendisiyle birlikte. Aldı gürzü hamle kıldı Ali 'ye, Ali dahi kalkan aldı eline. öyle vurdu dev Ali'ye gürzünü ki. Ali'nin battı yere dizine kadar. Titremedi Ali'nin o an eli, Hiç hali değişmedi o şah-ı veli, Sıçradı, çıktı o dem taş üstüne, Şükretti secde kıldı dostuna. O dev dedi:«ölmedin mi ya Ali? Kuh-t Kaf isen, pare kılam seni!» Ûç hamle kıldı Ali'ye, ölmedi. Kaygılanıp ne ettiğini de bilmedi. Çünkü sıra Ali'yi geldi, Ali aldı eline zülfikarı. Ali dedi:«ya melun, parmak kaldır, Tanrının birliğine ikrar getir.» O dev der:«bin yaşındayım, Geçti ömrüm, din kaygısı çekmedim. Ölsem dahi hiç bir şey demem, Zira ölsem din kaygısını çekmeden. Çün işitti bu sözü devden Ali, Çıktı taşın üstüne o zaman veli, Çaldı sonra zülfikarını başına, Geçti gitti, yetti onun canına, Çünkü öldürdü peri devini Ali, Tanrı arslanıdır o şah-ı veli, O sarayın kapısını açtılar, Ali'nin üstüne devler düştüler. Ali saldırıp vurdu, o zaman devlere, Vurdukça o düşürürdü yere. Ali devlerin başını keserdi, Devlerin yüzünü o basardı.

6 Üç yüz divni ülütürdi ul kün Gali. Tenri anslanıdır ul şah veli Çünki bu işni Galiden kürdiler. Teki anda turmadılar, kittiler. Çünki bakü Gali: Divler kürmedi, Barca divler ul arala turmadı. Kildi biş yüz müsilman çişti elin, Barçasına üleşti divler malın, Her birisi kütergünçü aldılar. Ul segat kuyu tübine bardılar. Munlar eydi: Ye Gali biz nitelim, Bu kuyudan biz ne heyle kılalım? Kanatanız yuk turur kim, uçkalı, Uçkalı ye üzengü yuk turır kim mingeli. Biz ki meğer bu kuyudan ülgeymiz, Tekdir iylekim biz munda turgayınız». Gali eydi: «Siz tu tın himmetleri, Barçamızga, hak kılır irse yari». Gali kılır dugasm ul dem, el açar. Kür, dugası kabul bulıp gerşke kiçer. Hak Tegela Cebrailge buyırdı: «Bularnı üz kanatma al!» didi. Çünki dugasm temam itdi Gali, Kuyı üstinde kürdiler üzleri. Bu biş yüz müsilman hem gevret ıyle, Küp şükirler kıldılar Gali bile. Şad u hürrem yürdiler munlar buyle, Barçamızga muradı Hakdin ula. Çünki işitti resul: Gali kilir, Tenri anslanıdır, veli kilir. Cümle^ karşı kiliben küriştiler, Tenrige eshab şükirler kıldılar. Ul Kisikbaş kildi resul katma, Resul aldı anı bir demi eline. Duga kıldı, ul Kisikbaşka resul, Hak Tegale dugasm kıldı kabul: Ul Kisikbaş bir yiğit buldı yene, Eli, ayakı, cümle kildi yene. Dürist buldı, cümle eshab kürdiler, Haknın izgi sengine tanladılar... Uglının itin ul div yimiş idi, Kup kurıg süfteklerin kuymış idi. Hak Tegela afta can bağışladı, Zehi hilgat zarefe eyledi. Mevlene Şems Tebrizi yadına, Sen tigirgil gacizler muradına. Fegilatin, fegilatin figilat, Ahiret kirek irse dünyanı sat. Üç yüz devi öldürdü o gün AH. Tanrı arşlarıdır o şah-ı veli Çünkü bu işi Ali 'den gördüler Dahi derhâl durmadılar gittiler. Ali baktığı zaman, devler görmedi, Bütün devler o arada durmadı. Geldi beş yüz Müslüman çözdü elini Hepsini paylaştırdı devlerin malını Herbirisi götüreceğini aldılar, O zaman kuyu dibine vardılar. Bunlar dedi: Ya Ali biz ne edelim, Biz bu kuyudan nasıl kurtulalım? Kanadımız yok ki uçalım, Uçalım veya üzengi yok ki binelim. Ya bu kuyuda biz ölürsek, Takdir öyle ise biz burada dururuz». Ali dedi: «Siz bize yardım edin, Hepimize Allah yardım ederse». Ali o anda dua eder, el açar. Bak, o anda duası kabul olur, arşa geçer. Hak Tealâ, Cebrail 'e buyurdu: «Onları kendikanadına al!», dedi. Duasını tamamladığında Ali, Kuyunun üstünde buldular kendilerini. Bu beş yüz Müslüman ve kadın öyle, Çok şükrettiler ki Ali ile. Sevinçle, neşeyle yaşadılar onlar böyle, Hepimizin muradını Allah versin öyle. Resul Ali'nin geldiğini işitince, Tanrı arslanı velinin geldiğini duyunca, Herkes karşıladı onları, görüştüler, Ashab, Allah 'a çok şükürler ettiler. O Kesikbaş geldi resulün huzuruna, Resul onu bir an aldı eline. Dua etti, o Kesikbaşa resul, Hak Tealâ duasını etti kabul: O Kesikbaş genç biri oldu, yine, Eli, ayağı, bütün vücûdu yerine geldi yine. Sağlam hâle geldi, bütün ashap bunu gördü, Allah'ın güzel yaratmasına şaşırdılar... Oğlunun köpeğini dev yemişti, Kupkuru kemiklerini bırakmıştı. Hak Tealâ ona can bağışladı, Güzel elbiseler bağışladı. Mevlânâ Şems Tebrizî'nin yüzü suyu hürmetine Sen ulaştır zavallıları muradına. Failatün,faüatün,failat, Ahiret gerekiyorsa, dünyayı sat. Latin Harflerine ve Türkiye Türkçesine Aktaran : Doç. Dr. Fatma Özkan

7 Rabguzî (XIII. yüzyılın ilk çeyreği ile XIV. yüzyılın ilk çeyreği) Rabguzî'nin hayatı ve sanatı hakkında bilgimiz çok azdır. Doğum ve ölüm yılları belli değildir. Tahminen Altın Orda'nın doğusundaki Harezm'e bağlı yerlerde yaşamış olmalıdır. Bunun içindir ki, Rabguzî mahlasını almıştır. Babasının adı, Burhaneddin, kendi ismi ise, Nasreddin'dir. Tatarların ve Özbeklerin ortak edibi sayılır. O, Türk dünyasında 1310 yılında kaleme alınan Kısasü'l-enbiyâ (Peygamberler Tarihi) adlı eseriyle yaygın şöhrete sahiptir. Eser, daha çok Kıssa-yı Rabguzî adıyla bilinir. Kısasü'l-enbiyâ, hacimli bir eserdir. Eserde, peygamberler ve evliyalar hakkında seçilmiş yetmiş iki kıssa toplanmıştır. Seçme kıssalardan başka eserde, şiirler, gazeller, rubailer ve medhiye örnekleri de vardır. Yazar, söz konusu eseri, Kur'an'dan, Türkçe, Arapça ve Farsça yazılmış çeşitli kaynaklardan, mitolojik ve folklorik materiyallerden faydalanarak yazmıştır. Kısasü'l-enbiyâ, Tatar okuyucusunun en sevdiği kitaplar arasmda yer alır. Çok sayıda el yazma nüshası vardır. Kazan'da ilk defa 1859 yılında yayımlanır. Bu tarihten sonra da defalarca basılmıştır. ŞİİRLER BEHARİYET Kün hemelge kirdi irse, kildi galem nevruzı. Kiçti behmen zemherir kış, kalmadı karı buzı, Kün kile min kürke artıb tirilür ülmiş cihan. Tan pezirleb nekşi birle bizenür bu yir yüzi. Tan atarda dürt sarıdin iseyür badı saba, Kiyik yürür, kindik yupar tik islenür yapan yazı. Tizliki tikin yagırdin uyugı yeşil, kızıl. Arası budak, yabırgak, tul çeçekler, tüp tüzi. BAHARİYE (NEVRUZ) Gün koç borcuna girdi, geldi Nevruz vakti. Geçti acımasız, soğuk kış, kalmadı kan buzu. Gün gelir, kürkünü atıp dirilir ölmüş cihan. Tan karşılayıp yer yüzünü nakışlanyla süsler. Tan vakti dört yönden eser sabah rüzgârı, Geyik gezer, göbeğinden çıkan misk gibi kokar yaban, yazı. Dağlardır onun büyük yuvası, yemyeşil ve kıpkızıl. Arasını dal, budak ve yapraklar sarmış, çiçeklerle dolu düzü, ovası. Ürlese yıglab bulıtlar, gül çıgar bustan u bag, Tal yıgaçlar yin salışur, uynayur bek, bay kızı. Kirşeni kar, inniki kan, yaksa taglar sureti; Tunlıgı tansık tavardin Rum, Hitay, atlas-hezi. Lale sagrakın içerde sayrab isirür sanduvaç, Turna ün tartıb üterde sekriyür, baklan, kuzı. Kükte uynab kıl salışur kır u kaz fil tülügeç, Yirde yükrib cüft alışur as, tiyin, kiş, kundızı. Neyşekerler münberinde tutıy kuş, meclis tutar, Kumrıy, bılbıl, mukrıy bulıb ün tüzer, tün kündüzi Buyıgız yir kük menizlik yeşneyür meydan bülib, Ugraşur ay tik çeçekler tigresinde yuldızı. Huri gayn uçmah içinde bin salıp tehsin kılur, Yaz üze mundag gezel eydi naşir Rabguzî. Gürlese ağlayarak bulutlar, gül biter, olur bostan ve bağ, Dal ağaçlar, kol kanat açar, oynar beğler ve zengin kızları. Pudrası kar, allığı kan, sürerse yüzüne dağlara benzer; Elbisesi nadide ipekliden, Anadolu 'dan, Çin 'den gelen ipek ve atlastır. Lâleli, sulak yerlerde öter durur bülbül, Turna şakıyıp öterken seker, baklan ve kuzu. Gökte oynayıp tüy bırakır kır kazı... Yerde koşuşturup eş seçer, as, tavşan, kiş ve kunduzu. Şekerkamışından olan minberinde durur tuti kuşu, meclis kurar,, Kumru, bülbül, öter, şakır, gece ve gündüz. Kokunuz yer ve gökyüzü gibi gizlenir meydanı bölüp, Uğraşır ay gibi çiçeklerin çevresinde yıldızı. Huri kızı cennet içinde binlerce övgüler söyler, Bahar mevsimi hakkında gazel söyledi nâsir Rabguzî. Latin Harflerine ve Türkiye Türkçesine Aktaran : Doç. Dr. Fatma Özkan

8

9