AĞIZ MĠKROBĠYOLOJĠSĠ Dünyada ve Türkiye deki durum

Transkript

1 07-11 Kasım 2010 Acapulco Otel, Girne K.K.T.C AĞIZ MĠKROBĠYOLOJĠSĠ Dünyada ve Türkiye deki durum Prof Dr Güven Külekçi İ Ü Diş Hekimliği Fakültesi Temel Bilimleri Bölümü

2 Ağız boģluğu yüzey alanı 215 cm 2 TÜKÜRÜK DİŞETİ OLUK SIVISI Dil sırtı Yanak epiteli Supragingival diş yüzeyleri Çok temiz olmayan bir dişteki bakteri sayısı 100 milyon-1 milyar Subgingival diş yüzeyi-dişeti epiteli

3 Diş plağı= Biyofilm

4 Ağız mikrobiyolojisi, mikrobiyolojinin tam baģlangıcında Antony von Leeuwenhoek Londra Royal Akademiye >200 mektup 17 Eylül 1683 Ağız mikrobiyolojisinin ilk bildirisi Mikrobiyolojinin babası animacules

5 A : Campylobacter rectus (b) B-C-D: Selenomonas sputigena (c) E: Ağız kokları(d) G: Spirillum sp / Treponema denticola (e) F : Leptotrichia (Leptotrix) buccalis (f) Kuramitsu ve ark,2007

6 Bilimsel DiĢ Hekimliğinin /Ağız Mikrobiyolojisinin babası Alexandria, Ohio, Licking County -The Univ of Michigan 1875 mezun oldu. Edinburgh, Scotland da çalıştı. -Berlin e gitti. Berlin de mülteci Amerikan diş hekimi Dr. Frank Abbot onu diş hekimliği okuması için cesaretlendirdi. -The Univ Pennsylvania School of Dental Medicine 1879 mezun oldu. -Berlin e döndü. Dr. Abbot ile çalışmaya başladı. -İki yıl sonra The University of Berlin de bakteriyoloji kariyerine başladı da ağız bakterileri ve diş çürüğü kitabı yayımlandı. -The University of Michigan College Dentistry 1907 dekan oldu.

7 Willoughby Dayton Miller Ölümünün 100.yılında School of Dentistry University of Michigan

8 Ağız Mikrobiyolojisinin Anahtarları Miller WD The Micro-Organisms of The Human Mouth the Local and General Diseases which are Caused by Them S. S. White Dental Manufacturing Co., Philadelphia, 1890 yeniden basım S. Karger, Basel, 1973 Chemico-parasitic teori : Ağızdaki bakteriler, Diyetle alınan karbonhidrat, Asit =Laktik asit yapımı. Sorumlu olanlar germs Minenin erimesi= Dekalsifikasyon = Demineralizasyon

9 Ağız Mikrobiyolojisinin Anahtarları Black GV Dent Cosmos, 40: 440. Williams JL 1898-Dent Cosmos, 40: 505. Jelatinöz mikrop plakları amalgam restorasyon-diş tedavisi

10 Ağız Mikrobiyolojisinin Anahtarları Clarke JK "On the bacterial factor in the etiology of dental caries". Br J Exp Pathol, 5: Streptococcus mutans İnsan başlangıç mine lezyonundan izolasyon Şekerde üremesi sırasında değişen morfolojisi Glukozlu buyyonda üreme sonucu ph4.2

11 Ağız Mikrobiyolojisinin Anahtarları Deneysel hayvan çalıģmaları: DiĢ çürüğü ve periodontal hastalıklar etken ağız bakterileri ve bulaģabilir infeksiyon hastalıkları Mitchell ve Johnson 1956 J Dent Res Penisilin-periodontitis Fitzgerald ve Keyes 1960 JAm Dent Assoc : Streptoccus mutans Keyes 1960 Arch Oral Biol Keyes ve Jordan 1964 Arch Oral Biol Howel ve ark 1965 Sabouraudia Actinomyces türleri

12 Etken bakterilerinin saptanmasında anaerop ve normal mikroflora bakterileri olduklarından Koch hipotezlerinin izlenmesi ve saf bakteri kültürü ile çalışılması büyük zorlukla karşılaşılmıştır. Periodontal patojenler icin modifiye Koch hipotezleri oluşturulmuştur.

13 Ağız Mikrobiyolojisinin Anahtarları Ağız boģluğundaki zorunlu anaeropların izolasyonu 1960 lı yıllar-anaerop kültür teknikleri Socransky ve ark Anaerop Glove Box Rosebury ve Reynolds 1964

14 1928 de diş hekimi University of Pennsylvania 1930 lar ve 1940 lar Columbia Dental School Fusospirotekal infeksiyon ANUG(Vincent infeksiyonu) ve tavģan modeli 1947 Rosebury T, Kabat EA, Boldt MH Bacterial warfare, J Immunology 1962 Microorganisms Indigenous to Man. New York: McGraw-Hill Co Life on man. New York : Viking Press 1971 Microbes and morals:the strange story of veneral disease. New York: Viking Press

15 Rosebury nin iki PhD öğrencisi ağız mikrobiyolojisi ve immunolojisine yön vermişlerdir. Dr Solon A Ellison : SUNY Buffalo Oral Biyoloji Departmanı- İlk Oral Biyoloyi PhD programı Dr B MacDonald : Forsyth Dental Klinik Dr. Todd Evans, Robert Genco, Joe Gong, Ernest Hausmann, Paul Mashimo, Chet DeLuca, Bill Miller, Zouhair Atassi, Peter Staple Dr. Pam Baker, Casey Chen, Michael Crone, Fred Emmings, Violet Haraszthy, Mark Herzberg, Michael Levine, Thomas Macvittie, Ken Miyasaki, Mark Patters, Narrayan Ramasubbu, Michael Reed, Molakala Reddy, Frank Scannapieco, Harvey Schenkein, Robert Schifferle, Lawrence Tabak, Martin Taubman, Thomas VanDyke, Joseph Zambon. Dr. Ron Gibbons, Sig Socransky Dr. Doug Bratthall, Page Caufield, Bill Clark, Floyd Dewhirst, Richard Ellen, Anne Haffajee, Jeffrey Hillman, Jens Kelstrup, William Liljemark, Max Listgarten, Walter Loesche, StephenOffenbacher, Bruce Paster, Ilka Paunio,Norton Taichman, Anne Tanner, PhilStashenko, Jorgen Slots, Clay Walker, Ray Williams.

16 Ağız Mikrobiyolojisinin Anahtarları Listgarten Periodontal olarak sağlıklı ve hastalıklı dişlerle ilişkili diş plaklarının elektron mikroskobunda incelenmesi Supra ve subgingival plaklar niteliksel farklılık DiĢeti epiteli Oluk epiteli Bağlantı epi Ağız epiteli Diş yüzeyi Diş eti oluk sıvısı Sağlıklı Periodontitis Sağlıklı kemik düzeyi Patojenik diģ plak biyofilmi Kemik kaybı

17 Supragingival plak biyofilmi SEM,TEM,Karanlık alan mikroskop görüntüleri (Külekçi G, Osaka Dental University, 1988)

18 Ağız Mikrobiyolojisinin Anahtarları Costerton ve ark 1978 Biyofilm Matriksle kaplı mikroorganizma topluluğu eşlerine göre farklı fenotipler Kolenbrander PE 1988 Türler arası koaggregasyon Diş plağı ekolojisi

19 Ağız Mikrobiyolojisinin Anahtarları Netuschil ve ark 1998 Wood ve ark 2000 Konfokal laser skeyning mikroskop (CLSM) Wagner ve ark 1994 Foster ve Kolenbrander 2004 Fluoresans in situ hibridizasyon (FISH) Biyofilmin tipik mimarisi Guggenheim ve ark Zürich in vitro Biofilm Model

20 CLSM görüntüleri Bölünen çekirdekler Dişeti epitel hücreleri İntrasellüler Porphyromonas gingivalis Porphyromonas gingivalis ile infekte edilmiş primer dişeti epitel hücreleri (Yılmaz Ö, 2008 Microbiology) 8 mm cepten alınan subgingival biofilm (Schaudinn C, USC)

21 Socransky ve ark Mikrobiyal kompleksler (mor, mavi, yeşil, sarı, turuncu, kırmızı) Periodontal cep-subgingival biyofilm

22 Diş Hekimliğinde İnfeksiyon Kontrolü 1981 de HIV/AIDS in tanımıyla diş hekimliğinde çapraz infeksiyon tehlikesi ve infeksiyon kontrolünün büyük önem kazanması, diş hekimliğinde mikrobiyoloji bilgisinin gerekliliğini artırmıştır. 27 Temmuz 1990 Floridalı HIV+ Diş Hek David Acer Altı hasta

23 Tükürük kırmızı olsaydı... Tükürük 100 milyon bakteri/ml Diş hekimliğinde çapraz infeksiyon Diş plağı Diş hekimliği hizmetiyle ilişkili infeksiyon 100 milyar bakteri/g Periodontal cep 500 milyon Deri cm 2 >10 bin BAKTERİ

24 1980 li yıllar Diş hekimliğinin bir ustalık değil bir hekimlik olarak uygulanmasına geçiş Diş hekimliği hizmetinin nedene yönelmesi : tıbbi ya da çağdaş yaklaşım

25 Dünyanın en yaygın infeksiyon hastalıkları etiyolojisi Plak/biyofilm hipotezleri Nonspesifik Spesifik Ekolojik *Ekolojik Plak hipotezi* Sağlık- Kommensal bakteriler- Ġltihap yanıtı Çevresel değiģme- Patojen bakteriler- Ekolojik Kayma- Hastalık- *MĠKROBĠYAL KAYMA* Marsh PD 1994 Kronik infeksiyonlarda moleküler biyolojik tekniklerde ilerleme ile önemi arttı!

26 Ağız Mikrobiyolojisinin Anahtarları 1970 li yıllar rekombinant DNA ve genetik haritalama gibi genetik tekniklerle ağız bakterilerinin virulans genleri ve genetik tanımlamaları Woese S rrna geni moleküler kronometre Soy ağaçı - Evrimsel sınıflama

27 Ağız mikroorganizmalarının 16S rrna sekanslarından hazırlanan filogenetik ağacı

28 ~10 10 bakteri Metanojenik arkealar >700 bakteri türü >19,000 filotip TROPĠKAL YAĞMUR ORMANLARI >% 60 henüz üretilemedi >%5 kültür edilebilir?

29 Kültürden bağımsız yöntemler 16 S rrna geni Checkerboard DNA DNA hibridizasyon Terminal restriction fragment-length polymorphism Mikroarray The Forsyth Institute

30 Kainatta 50 nin üstünde bakteri filumu olmasına karşın insanla ilişkili bakterilerin ait oldukları filumlar: Filum Actinobacteria Bacteroides Firmicutes Fusobacteria Proteobacteria Spirochetes aday filum TM7 DNA veritabanları, GenBank, Ribosomal Veritabanı Projesi, Human Microbiom Projesi

31 Human Oral Microbiome Database (HOMD) Human Microbiome Project kapsamında ilk vücut bölgesi The Forsyth Institute + King s College Tsute Chen, Floyd E. Dewhirst, Derrick E. Fouts, Jacques Izard, Bruce J. Paster, Anne Tanner ve William G. Wade Destekleyen : NIDCR (The National Institute of Dental and Craniofacial Research) Human Oral Microbe Identification Microarray (HOMIM) ile en sık rastlanan yaklaģık 300 bakterinin aynı anda ve hızlı saptanması Sağlık ve hastalıkla ilgili türler Tedavinin izlenmesi Sistemik sağlıkla ilişki Dewhirst ve Paster

32 Ġnsan genom projesi : İnsan genomu salt 200,000 gen Ağız bakterileri genom projesi : Bir ağız bakterisi gen Ağız boşluğunda >1milyon bakteri geni var.

33 Genomu sekanslanmıģ ağız bakterileri Genom Suş Büyüklüğü(Mb) Actinomyces naeslundii MG1 3.0 Aggregatibacter HK actinomycetemcomitans Fusobacterium nucleatum ATCC subspecies nucleatum Fusobacterium nucleatum ATCC subspecies polymorfum Fusobacterium nucleatum ATCC subspecies vincentii Porphyromonas gingivalis W Porphyromonas gingivalis ATCC Prevotella intermedia Streptococcus gordonii NTCT Streptococcus mitis NTCT Streptococcus mitis B Streptococcus mutans UA Streptococcus sanguinis SK Streptococcus sobrinus Tannerella forsythia ATCC Treponema denticola ATCC

34 Ağız mikroflorası- Mukozal savunma- Genel sağlık

35 Theodor Rosebury bize 35 yıl önce tüm yaşamın mikroplar dahil tek bir topluluk olduğunu ve tek hücreli bize refakatçı arkadaşlarımızı tiksindirici, süfli hatta gaddar gibi ayrı kefeye koyarak düşünmekten vazgeçmemizi hatırlatmıştı.

36 Ağız mikroflorası / ağız biyofilmleri Gaia hipotezinin mikro örneğidir. Gaia hipotezi: Dünya ekosistemini tek bir organizma olarak kabul eden biri ekoloji hipotezidir. Dünyanın bir çeşit süperorganizma olarak işlediğini ileri sürer. Dünya canlı ve cansız parçalarıyla kompleks interaktif bir sistemdir. Dr James Ephraim Lovelock --homeostasis-- No man is an island, entire of itself John Donne ( ) "Ada değildir insan, bütün hiç değildir bir başına; anakaranın bir parçasıdır, bir damladır okyanusta; bir toprak tanesini alıp götürse deniz, küçülür Avrupa, sanki yiten bir burunmuş, dostlarının ya da senin bir yurtluğunmuş gibi, ölünce bir insan eksilirim ben, çünkü insanoğlunun bir parçasıyım; işte bundandır ki sorup durma çanların kimin için çaldığını; senin için çalıyor. 17.meditasyon St.Paul Katedrali Başrahibi 1629 İngiltre Kraliyet ailesinin gözde din adamı, metafizik şair

37 Mikrobiyoloji ÇalıĢmalarında Kavram DeğiĢikliği Redüksiyonizm bir bütünü küçük parçaları birleştirerek incelemek Holizm : Bir bütün, parçalarının toplamından daha çoktur.

38 Metagenomik yaklaşım Bir laboratuvarda üretilen tek bir bakteri suşu genomunun incelenmesi yerine doğal çevrelerinden alınarak bir bütün olarak mikrop topluluklarının genomlarının incelenmesidir. Böylece ekosistemlerin karmaşık mikrofloralarının kompozisyonları, evrimsel ve metabolik özellikleri sorgulanmaktadır.

39

40 OMI 1986 Kasım 1966 Diş hekimi,danimarka Copenhagen Royal Dental College 1976 Periodontolog 1977 Mikrobiyoloji sertifikası Forsth Institute Dept of Oral Microbiology,The Univ of Gothenburg 1987 Diş hekimi Univ of Pennsylvania School of Dental Medicine 1991 den beri USC Oral Microbiology Testing Laboratory

41 Wiley-Blackwell MOM 2010 Şubat

42 Wiley-Blackwell MOM 2010 Şubat

43 Professor, PhD, Department of Oral Biology, Faculty of Dentistry, University of Oslo, Norway

44 Dünyada DiĢ HekimliğindeTemel Tıp Bilimleri 19.yy diģ tedavi talebinde patlayıcı düzeyde artıģ! DiĢ hekimliği tıptan ayrı bir meslek! Temel bilimler ABD ve Kanada da Tıp Eğitimi Flexner Raporu 1910 Tıp fakültelerindeki temel bilim disiplinleri ağız boģluğu biyolojik olaylarına pek az ilgi gösterildi. Diş hekimliği Eğitimi Gies Raporu (Bulletin Number Nineteen ) Ġlk diģ hekimliği fakülteleri ABD 1839 Baltimore College of Dental Surgery İngiltere 1859 London Dental Hospital ABD National Institute of Health(NIH) 1948 araştırma desteği 1962 State Univ NewYork at Buffalo Oral Biology Department-PhD programı-multidisipliner Suddick RP ve Haris NO, CROBM 1990; Emmings FG, JDent Res 1999

45 Günümüzde ABD DiĢ Hekimliği Eğitimi Son yıllarda çok hızlanan temel bilim araştırmaları ile diş hekimliği klinik çalışmalarını başarılı bir şekilde entegre edebilme ve diş hekimliği temel bilimler alanına eğitimci ve bilim adamı yetiştirme kaygıları artmıştır. UCLA School of Dentistry Oral Biyoloji Departmanı DDS-PhD programı diş hekimliği eğitimi ile başlayan ve süren yeni bir doktora programı The State University of New York at Buffalo One of the NIH reviewers asked a young aspiring medical scientist, Why are you, a medical graduate, interested in dental science? Without blinking, the PhD candidate replied, Dental science is part of medical science. And he s absolutely right. Michael Russell Professor, Oral Biology

46 Üniversite Ağız Mikrobiyolojisi Laboratuvarları UNC School of Dentistry Oral Microbiology Laboratory(OML) ABD UCLA Oral Microbiology Laboratory ABD Temple University Kornberg School of Dentistry Oral Microbiology Testing Service (OMTS) Laboratory ABD USC Oral Health Center Oral Microbiology Testing Laboratory ABD University Oviedo Laboratory of Oral Microbiology Ġspanya Dublin Dental School and Hospital Oral Microbiology Ġngiltre University of Gothenburg Sahlgrenska Academy Oral Microbiological Diagnostic Service Laboratory Ġsveç Univ of The Witwatersrand DivisionofOralMicrobiology Diagnostics Services Johannesburg

47 L.Samaranayake Professor, DDS, PhD Hong Kong Üniversitesi DiĢ Hekimliği Fakültesi Dekanı 2004 den beri Oral Mikrobiyoloji Departmanı BaĢkanı 1997 den beri Gunnar Dahlén Professor, DDS, PhD Sahlgrenska Academy University of Gothenburg Faculty of Odontology DiĢ Hekimliği Fakültesi Dekanı Oral Mikrobiyoloji Departmanı BaĢkanı 1988 den beri

48

49 Johannesburg : 3 milyon nüfuslu, tek üniversiteli University of the Witwatersrand Division of Oral Microbiology The Department of Clinical Microbiology and Infectious Diseases The Faculty of Health Sciences Dr.M Patel Univ of The Witwatersrand DivisionofOralMicrobiologyannualreport Oral Microbiology is a specialized division that deals with Microbiology related to Dentistry. The staff members are self trained general microbiologist. It is a rare specialty and there are only 5-6 oral microbiologists in this country. This division provides service to the Dental hospital as well as private dentists in the form of diagnostic services, to the University in the form of undergraduate and postgraduate student teaching and research. University of the Witwatersrand is the only university in this country that runs a fully developed teaching program containing oral microbiology as a subject for Dental students.

50 Türkiye de Ağız Mikrobiyologu? Türkiye de Ġstanbul,Ankara ve Marmara Üniversitesi DiĢ Hekimliği Fakültelerinde toplam mikrobiyoloji öğretim üyesi sayısı 5 doktor araģtırma görevlisi sayısı 4

51 22 Kasım 1908 Darülfünun Osmani Tıp Fakültesi Eczacı ve Dişçi ve Kabile ve Hastabakıcı Mektepleri 1933 İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Diş Hekimliği Yüksek Okulu Alfred Kantorowicz ( ) 11 Temmuz 1964 İÜ Diş Hekimliği Fakültesi

52 İÜ Tıp Fakültesi DiĢ Hekimliği Yüksek Okulu Mikrobiyoloji Dersi 1934 Ord Prof Dr Hugo Braun Doç Dr Ziya Öktem Okul Müdürü Ord Prof Dr Alferd Kantrowicz Temel tıp bilimleri dersleri diş hekimliği öğrencilerine özel olmalı 1950 Doç Dr Ekrem Kadri Unat 1965 Doç Dr Enver Tali Çetin ( ) ( )

53 İÜ Diş Hekimliği Fakültesi Temel Tıp Bilimleri Kürsülerinin Kurulması : 31 Ocak Prof Dr Özdem Anğ Mikrobiyoloji Kürsü Başkanı (görevlendirme)

54 XXVI.TMC Kongresi Nisan 1994

55 Cumhuriyet Bilim Teknik Eki 19 Eylül 1993 / 20 Eylül 2003

56 ĠSTANBUL ÜNĠVERSĠTESĠ DĠġ HEKĠMLĠĞĠ FAKÜLTESĠ MĠKROBĠYOLOJĠ KÜRSÜSÜ/BĠLĠM DALI Prof Dr Özdem Anğ Dr.Adile Şölen Ark Y Doç Dr Zehra Güvener ( ) Prof Dr Dilek Yaylalı Prof Dr Güven Külekçi Prof Dr Mine Küçüker Dr Oya Balkanlı Dr Nursen Topcuoğlu Dr.Fahriye Keskin Dr.Sevgi Çiftçi Dt Selin Topuk Lab Nimet Tural Lab Emine Mutlu Lab Arzu Ceylan Hiz. Muharrem Kantekin

57 İÜDiş Hekimliği Fakültesi -MİKROBİYOLOJİ BD Genel Görünüş

58 16 Eylül 2010 İ Ü Diş Hek Fak Mikrobiyoloji Bilim Dalı

59 ĠÜ DiĢ Hekimliği Fakültesi Temel Bilimler Binası 5 Kasım 2010

60 ĠÜ DiĢ Hekimliği Fakültesi Mikrobiyoloji Bilim Dalı DiĢ hekimliği için tıp ve ağız mikrobiyolojisi ve immunolojisi bilgisi diģ hekimliği,yardımcı personel ve diģ teknisyenliği Lisans eğitimi Doktora eğitimi Sürekli eğitim Ağız mikrobiyoljisi bilimsel araştırmaları Klinik doktora ve uzmanlık tez araştırmaları Öğrenci Araştırma Kulübü bilimsel araştırmaları Ağız mikrobiyolojisi laboratuar hizmetleri hem fakülte hem yurt çapında

61 ĠÜ DĠġ HEKĠMLĠĞĠ FAKÜLTESĠ AĞIZ MĠKROBĠYOLOJĠSĠ LABORATUVARI --Türkiye de tek-- hem fakültesi hem yurt çapında serbest diģ hek/klinik/diğer fakülteler için kültür,pcr,mikroarray teknikleriyle Ağız mukozası lezyonları, orofasiyel infeksiyonlar, endodontal ve periodontal hastalıkların mikrobiyolojik tanı testleri, çürük aktivite testleri ve posta ile spor testleri yapar.

62 SUBGİNGİVAL PLAK BİYOFİLM MİK TEST İSTEK FORMU İ Ü Diş Hekimliği Fakültesi Mikrobiyoloji Bilim Dalı Ağız Mikrobiyolojisi Laboratuvarı / e-posta : gkulekci@istanbul.edu.tr Tarih:... Hastanın Adı Soyadı:... Doğum tarihi:... Cinsiyeti: Erkek Kadın Klinik tanı: Prepubertal P LAP GAP LKP GKP İnatçı P Endo-perio lezyonu Peri-mukositis Peri-implantitis Test amacı: Risk değerlendirmesi Tedavi öncesi Tedavi sonrası İdame tedavisi Hastadan Alınan Örnek: Bölgesel değerlendirme Genel değerlendirme Örnek alınan diş noları..cep derinlikleri (mm). kanama (+/-)...cerahat (+/-) İstenilen İnceleme: Mikroskop incelemesi : Spiroket % si Kültür : Total bakteri sayısı Porphyromonas gingivalis Prevotella intermedia / nigrescens / pallens Fusobacterium türleri Capnocytophaga türleri Eikenella corrodens Kültür : Aggregatibacter actinomycetemcomitans Kültür : Tannerella forsythia Kültür : Candida albicans, Enterik çomaklar,s.aureus PCR : Porphyromonas gingivalis Prevotella intermedia Prevotella nigrescens Tannerella forsythia Treponema denticola Campylobacter rectus Dialister pneumosintes Fusobacterium nucleatum Parvimonas micra(micrococcus micros) Aggregatibacter actinomycetemcomitans CMV EBV ParoCheck testi 10 bakteri ParoCheck testi 20 bakteri IL-1 alfa ve IL-1 beta Gönderen hekim:

63 Yükseköğretim Genel Kurulu tarihli toplantıda Diş Hekimliği Fakülteleri Akademik Yapısını bazı anabilim bilim dallarını, temel bilimler dahil kaldırarak tek tip yapılanmaya kararını almış ve üniversitelere bildirilen bu karar uygulamaya konmuştur.

64 Dünyada diģ hekimliği eğitimi Diş hekimliği eğitimi iki tip : Stomatoloji ve odontoloji Stomatoloji modelinde diş hekimliği eğitimi tıbbın bir alt uzmanlığı olarak tıbbi eğitim programları içindedir. Odontoloji modelinde tek başına bir meslek olarak yani tıp fakültesinden bağımsız eğitim alınır.

65 Avrupa Birliği nin diş hekimliği fakültelerinde eğitim standartlarını yükseltmek amacıyla başlatılan DentEd (Diş Hekimliği Eğitimi) Projesi nde fakültelerin eşdeğer kılınması şeklinde bir yaklaşım bulunmamakta aksine farklılıkların korunması desteklenmektedir.

66 Diş hekimliği eğitiminde Temel bilim eğitimi entegre bir şekilde diş hekimliği ve klinik disiplinlerle ilgili olmalı Tıbbi konular ağız sağlığının genel sağlığın bir parçası olarak kavranmasını sağlayacak şekilde verilmeli

67 DiĢ Hekimliği Temel Tıp Bilimleri 21.yy da Türkiye de Her bilim dalında baş döndürücü değişiklikler yaşanırken diş hekimliğinde temel tıp bilim eğitim ve araştırmaları diş hekimliğine özel çalışanı olmayan tıp fakülteleri aracılığı ile çözümlemeye çalışılıyor! -dökme su ile değirmen döndürmeye uğraşılıyor- Bu şekilde verilen ders ya da araştırmanın kullanılabilir bir bilgiye dönüşmesi ve bilimsel yol alınması çok zor!

68 Son söz DiĢ hekimliği, ağız mikrobiyolojisi ve immunlojisi ile ilgili bir disiplindir. Moleküler biyolojik yöntemler ve holistik yaklaşımla büyük bir değişim yaşanmaktadır. 21. yy da diş hekimlerinin Oral Medicine ya da Oral Physician olarak eğitilmesi amaçlanmaktadır. Türkiye, geleneksel diģ hekimliği ve tıp kavramında ısrarcı olmaktan vazgeçmelidir.

69 TEŞEKKÜRLER Prof Dr Güven Külekçi