2005 YILI FATURA KESME SINIRI

Transkript

1 2005 YILI FATURA KESME SINIRI FATURA KESMEYE İLİŞKİN HAD 2005 YILI İÇİN 480 YTL. YE YÜKSELMİŞTİR Bilindiği üzere VUK nun 232 inci maddesinde bahsi geçen fatura kesme mecburiyetine ilişkin had 2004 yılında lira olarak uygulanmıştır. Bu hadde ilişkin olarak Bakanlar Kurulu VUK nun 414 üncü maddesindeki yetkisinin kullanmadığından, haddin 2005 yılında uygulanacak miktarı, 2004 yılına ilişkin tutarın 2004 yılı yeniden değerleme oranında ( % 11,2 ) artırılması ve YTL cinsinden tespit edilmesi suretiyle 480 YTL. olarak teşekkül etmiştir. (342 Sıra Numaralı VUK Tebliği ) Buna göre birinci ve ikinci sınıf tüccarlar (bu meyanda kurumlar) ile kazancı basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler tarihinden itibaren nihai tüketicilere yapmış oldukları KDV hariç 480 YTL. ye kadar olan satışlar için istenmedikçe fatura düzenlemek mecburiyetinde değildirler. Bu satışlar için yazar kasa fişi ya da perakende satış fişi düzenlenebilir. Tutarı KDV hariç 480 YTL. yi geçen satışlar ile tutarına bakılmaksızın VUK nun 232 nci maddesinde 5 bent halinde sıralanan kişilere yapılan satışlarda (204 no.lu VUK Genel Tebliğinde belirtilen ve mükelleflerin perakende satış vesikalarına dayanarak gider yazabilecekleri genel gider niteliğindeki mal ve hizmet alımları hariç) fatura düzenlenmesi zorunludur. Ayrıca bu değişiklikle tek yazarkasa fişi ile belgelenebilecek perakende satış tutarı KDV hariç 480 YTL. ye çıkmış bulunduğundan, yazarkasa kullanan mükelleflerin, servise başvurarak makinelerini itibariyle bu hadde göre ayarlatmaları gereklidir YILI VERGİDEN MÜSTESNA HARCIRAH GÜNDELİKLERİ TARİHİNDEN İTİBAREN GEÇERLİ VERGİDEN MÜSTESNA HARCIRAH GÜNDELİKLERİ VE YENİ ÜCRET ARALIKLARI 5277 sayılı 2005 Mali Yılı Bütçe Kanununun 24 üncü maddesi ile memur maaş katsayısı ile memuriyet taban aylığı katsayısı tarihinden itibaren geçerli olmak üzere aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. (RG Mükerrer 25687) Memur Maaş Katsayısı Memuriyet Taban Aylığı Katsayısı : 0,0401 0, : 0,416 0,52075

2 Diğer taraftan, 5277 sayılı Kanuna ekli H cetveli ile tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 6245 sayılı Harcırah Kanunu uyarınca verilmesi gereken gündelik miktarları da belirlenmiş bulunmaktadır. 1. VERGİDEN MÜSTESNA YURT İÇİ HARCIRAH GÜNDELİKLERİ VE YENİ ÜCRET ARALIKLARI Yukarıda belirtilen değişikliklere göre, tarihinden itibaren geçerli olacak yeni ücret aralıkları ile vergiden müstesna olarak verilebilecek yurt içi gündelik miktarları aşağıdaki şekli almıştır : Kadro Derecesi Seyahate Gidenin Brüt Aylığı (YTL) ( ) Vergiden Müstesna Gündelik Tutarı (YTL) ( den itibaren geçerli) 1 859,73.- YTL. ve fazla ise 27, ,51 YTL ile 859,73 YTL. arası ise 21, ,23 YTL.ile 771,51 YTL. arası ise 19, ,69 YTL.ile 659,23 YTL. arası ise 16, ,69 YTL. ve daha az ise 15,60 2. VERGİDEN MÜSTESNA YURT DIŞI HARCIRAH GÜNDELİKLERİ VE YENİ ÜCRET ARALIKLARI 2003/6722 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (RG ) ile tayin olunan vergiden müstesna yurt dışı harcırah gündelikleri ve bu gündelikler için tarihinden itibaren geçerli olacak yeni ücret aralıkları ekli listede yer almaktadır TARİHLİ ENFLASYON DÜZELTMESİNDE TARİHLİ ENFLASYON DÜZELTMESİNDE KULLANILACAK DÜZELTME KATSAYILARI DÜZELTME KATSAYILARI TEFE DEĞERLERİ OCAK ,10919 OCAK ,5 ŞUBAT ,09132 ŞUBAT ,6 MART ,06889 MART NİSAN ,04130 NİSAN ,5 MAYIS ,04165 MAYIS ,8 HAZİRAN ,05275 HAZİRAN ,7 TEMMUZ ,06897 TEMMUZ ,6 AĞUSTOS ,06062 AĞUSTOS ,5 EYLÜL ,04140 EYLÜL ,7 EKİM ,00885 EKİM ,1 KASIM ,00132 KASIM ,7 ARALIK ,00000 ARALIK , bilançosunda mevcut olup bilançosunda yer almaya devam eden düzeltmeye tabi

3 bilanço değerleri Aralık (04) TEFE / Aralık (03) TEFE orantısından elde edilen 1,13840 lık taşıma katsayısı ile düzeltilecektir. Öte yandan tarihi itibariyle düzeltme yapan mükellefler, bu bilançolarında yer alan düzeltmeye tabi değerleri için tekrar geriye dönüş yapmaksızın, tarihli düzeltilmiş değerleri Aralık (04) TEFE /Eylül (04) TEFE orantısından elde edilen 1,04140 taşıma katsayısını kullanarak, Ekim, Kasım ve Aralık (04) aylarında bilançolarına dahil olan değerleriyse yukarıdaki tablodaki Ekim, Kasım ve Aralık (04) ayları için belirlenmiş olan katsayıları kullanarak da düzeltme yapabilirler. Stok düzeltmesinde basit ortalama yönetimini kullananlar bilindiği üzere [Mali Tablonun Ait Olduğu Aya Ait Fiyat Endeksi / (Mali Tablonun Ait Olduğu Aya Ait Fiyat Endeksi + Mali Tablo Günü İtibariyle Bir Önceki Geçici Vergi Döneminin Sonundaki Fiyat Endeksi) / 2)] formülasyonundan çıkan katsayıyı kullanacaktırlar. Sözkonusu katsayı ise 31 Aralık 2004 tarihli tablolar için [ (8.403,8/ (8.403, ,7) / 2 = ]1,02028 olarak hesaplanmaktadır. Stokların basit ortalama yöntemiyle düzeltilmesinde bu katsayı, tarihli bilançodaki stok değerleri ile çarpılmak suretiyle düzeltme yapılmış olacaktır. YENİ SSK PRİM TABANI VE TAVANI İLE SSK İDARÎ PARA CEZALARI 1 OCAK 2005 TARİHİNDEN İTİBAREN GEÇERLİ ASGARÎ ÜCRET, YENİ SSK PRİM TABANI VE TAVANI İLE SSK İDARÎ PARA CEZALARI TEN İTİBAREN GEÇERLİ ASGARİ ÜCRET : Asgarî Ücret Tespit Komisyonu, 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesi gereğince ( ) tarihleri arasında geçerli olacak asgari ücreti tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 2004/2 no.lu Kararı ile belirlemiş bulunmaktadır. Buna göre, 1 OCAK 2005 tarihinden itibaren geçerli olacak yeni asgarî ücret tutarı, tarım ve orman işçileri de dahil olmak üzere tüm sektörler için aynı olup, ( ) dönemi itibariyle aşağıdaki gibidir: Günlük (Brüt YTL) Aylık (Brüt YTL) 16 yaşını doldurmuş olanlar için 16,29 488,70 16 yaşını doldurmamış olanlar için 13,86 415, TEN İTİBAREN GEÇERLİ SSK TABAN ve TAVAN ÜCRETİ : Bilindiği gibi, 5198 sayılı Kanun un (R.G , 25514) ten itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe giren 9 uncu maddesi ile, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 78 inci maddesinin 1 inci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir : Bu Kanun gereğince alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın alt

4 sınırı, 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesine göre 16 yaşından büyükler için belirlenen günlük asgarî ücrettir; üst sınırı ise günlük asgarî ücretin 6,5 katıdır. Bu değişiklikle, prim hesabına esas tutulacak günlük kazancın alt sınırı doğrudan doğruya asgarî ücret tutarı olarak belirlenmiş ve madde metninde yer alan bazı otomatik artış mekanizmaları ile Bakanlar Kurulu na yetki veren hüküm kaldırılmıştır. Dolayısıyla, ten beri, SSK prim tabanı asgarî ücret tutarına bağlı olarak değişmektedir. Bir başka ifade ile asgarî ücret tutarı, aynı zamanda SSK primine esas taban ücret anlamına gelmektedir. Buna göre tarihinden geçerli olmak üzere SSK prim tabanı ve tavanı aşağıdaki şekilde uygulanacaktır : YTL./Gün YTL./Ay Alt Sınır (taban) 16,29 488,70 Üst Sınır (tavan) 105, ,70 (*) Bu tutarlar asgarî ücret tutarı değişinceye kadar uygulanmaya devam edilecektir. (*) Buna göre 3.176,55 YTL olarak hesaplanıp uygulanması gereken aylık tavan rakamı, SSK nın tarih ve Ek Sayılı Genelgesinde 3.176,70 YTL olarak hesaplanmış ve ilan edilmiş olduğundan kuşkusuz uygulamada SSK nın ilân ettiği rakamın yani 3.176,70 YTL nin esas alınması gerekmektedir. Aradaki fark önemsiz görülebilir. Ancak bir izahının da yapılması gerekir. Bize göre, Kanuna uygun hesaplamanın aylık alt sınırın 6,5 katı alınarak yapılması gerekirdi : 488,70 x 6,5 = 3.176,55 YTL. Oysa SSK nın hesaplamayı, önce günlük üst sınırı hesaplayıp o tutarın 30 katını almak suretiyle yaptığı anlaşılmaktadır. Ulaşılması gereken sonucun mantıken ve teorik olarak aynı rakam olması gerektiği de açıktır. Ancak 5083 sayılı Kanuna göre en küçük para birimimiz 1 Yeni Kuruş olduğundan ve hesaplamalarda yarım Yeni Kuruş ve üzerindeki değerlerin 1 Yeni Kuruşa tamamlanması, yarım Yeni Kuruşun altındaki değerlerin ise dikkate alınmaması gerektiğinden; günlük üst sınırın hesaplanması sırasında ortaya çıkan yarım Yeni Kuruşun 1 Yeni Kuruşa tamamlanması gereği, aylık üst sınırın hesabında da dikkate alınmış ve böylece kuruş yuvarlama işlemi -bize göre- Kanuna aykırı bir biçimde aylık üst sınırın yüksek hesaplanmasına yol açmıştır. Şöyle ki ; SSK nın Ek No.lu Genelgesi SSK nın Olması Gereken Hesabı Bize Göre Olması Gereken Hesap Şekli Günlük Alt Sınır : (Asgari Ücret) 16,29 YTL (Asgari Ücret) 16,29 YTL (Asgari Ücret) 16,29 YTL Aylık Alt Sınır : (16,29 30=) 488,70 YTL (16,29 30=) 488,70 YTL (16,29 30=) 488,70 YTL Günlük Üst Sınır : (16,29 6,5=105,8850 ) 105,89 YTL (16,29 6,5=105,8850 ) 105,89 YTL (16,29 6,5=105,8850 ) 105,89 YTL Aylık Üst Sınır : (105,89 30=) 3.176,70 YTL (105, =) 3.176,55 YTL (488,70 6,5=) 3.176,55 YTL Görüldüğü gibi, farklılığın sebebi günlük üst sınırın hesaplanmasında ortaya çıkan yarım Yeni Kuruşun 1 Yeni Kuruşa tamamlanması işlemidir. Bu işlemin sonucu sadece günlük üst sınırın gösterilmesi ve uygulanması bakımından geçerli olup (1 Yeni Kuruşun en küçük hesap birimi olması nedeniyle) aylık üst sınırın hesabında yuvarlama yapılmadan önceki tutar (109,8850 YTL) esas alınmalıydı. Bu, en azından

5 Kanun metninde yer alan 6,5 kat kuralına uyulması bakımından gereklidir. 3. GÜNLÜK KAZANCI TABANIN ALTINDA OLANLARDAKİ UYGULAMA : 506 sayılı Kanunun 78 inci maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca, günlük kazançları alt sınırın (tabanın) altında olan sigortalıların günlük kazançları alt sınır üzerinden hesaplanmakta ve 3 üncü fıkrası uyarınca, sigortalının kazancı ile alt sınır arasındaki farka ait sigorta primlerinin tümü işverence karşılanmaktadır. Söz konusu 2 nci ve 3 üncü fıkra hükümlerinde herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Dolayısıyla günlük kazancı alt sınırın altında olanlarda kazanç ile alt sınır arasındaki primin tamamını (işçi hisse de dahil olmak üzere) bugüne kadar olduğu gibi bundan böyle de işverenler karşılamaya devam edecektir. 4. ÖRNEK HESAPLAMA : Aşağıda aylık brüt ücreti 488,70 YTL. (asgari ücret) olan bir personelin maaş bordrosuna ilişkin hesaplamalar gösterilmiştir. 720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ (veya ilgili maliyet yerine göre başka bir hesap) 1- Brüt ücret 488,70 2- SSK İşveren Payı (1 0,215)(**) 105, ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ SSK primi (işçi+işveren payı) (488,70 X 0,15(*) =73,31) + (2) 178, ÖDENECEK VERGİ ve FONLAR -Gelir Vergisi Stopajı (488,70-73,31) X 0,15 62,31 -Damga Vergisi (1 X 0,006) 2, GİDER TAHAKKUKLARI Ödenecek Net Ücret 1-(73,31+62,31+2,93) 350,15 TOPLAM 593,77 593,77 5. SSK İDARİ PARA CEZALARI : Bilindiği gibi, SSK idari para cezaları da asgari ücrete bağlı olarak kendiliğinden değiştiğinden, asgari ücrette yapılan bu değişikliğe paralel olarak idari para cezaları da ten geçerli olmak üzere ekli tablodaki şekilde değişikliğe uğramış bulunmaktadır BİNA VERGİSİ İNDİRİMİ İÇİN VERİLEN BELGELERİN SÜRESİNİN UZATILMASI HİÇBİR GELİRİ OLMAYANLARIN İNDİRİMLİ (SIFIR) BİNA VERGİSİ ORANINDAN YARARLANABİLMELERİ İÇİN İLGİLİ BELGELERİ BELEDİYELERE VERME SÜRESİ YENİDEN UZATILDI Daha önce yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararları ile 2004 ve 2005 yılları için, hiçbir geliri olmayan kişilerin tek meskenlerine ait bina emlak vergisi oranı sıfır olarak belirlenmiştir. Hiçbir geliri olmayanların bu durumu nasıl belgeleyecekleri 38 no.lu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliğinde açıklanmıştı.

6 Hiçbir geliri olmayanların 2004 yılına ilişkin olarak indirimli (sıfır) bina vergisi oranından yararlanabilmeleri için 38 no.lu Tebliğe göre, gelir vergisi mükellefi olmadıklarına dair ikametgahlarının bulunduğu yerin vergi dairesinden, aktif sigortalı bulunmadıklarına dair ise, Emekli Sandığı, Bağ-Kur ve SSK dan alacakları belgeleri belli bir sürede ilgili Belediyeye vermeleri gerekmekte olup, bu süre son olarak ekte bilgilerinize sunulan 43 seri no.lu EVK Genel Tebliğ (RG ) ile 2005 yılı Mayıs ayı sonuna kadar uzatılmış bulunmaktadır. Hiçbir geliri olmayanların 2005 ve izleyen yıllarda durumlarında değişiklik olmadığı sürece yeniden belge ibraz etmelerine gerek bulunmamaktadır. Hiçbir geliri olmayanların 2005 yılında başlayan emlak vergisi mükellefiyetlerine ilişkin olarak, indirimli (sıfır) bina vergisi oranından faydalanabilmeleri için ise, vergi dairesi ve sosyal güvenlik kuruluşlarından alacakları belgeleri 2005 yılı sonuna kadar ilgili belediyelere vermeleri gereklidir. Hiçbir geliri bulunmayan mükelleflerin indirimli orandan yararlanmak için gerekli şartları yıl içinde kaybetmeleri (yani ikinci bir meskene sahip olmaları veya gelir elde etmeleri) durumunda izleyen yıldan itibaren bina vergisi ödemeleri gerekecektir. 43 no.lu Tebliğin III. Bölümünde, hiçbir geliri olmadığını beyan eden mükelleflerin gelir elde etmeleri veya ikinci bir meskene sahip olmaları durumunda, bunu ilgili Belediyelere bildirmek zorunda oldukları, bu değişikliği bildirmeyen mükelleflerden alınması gereken verginin ceza ve gecikme faizi ile birlikte tahsil edileceği belirtilmiştir. Tebliğde, indirimli orandan yararlanma şartlarını taşımadığı halde gerçek dışı beyan ve gerçek dışı belge ibraz etmek suretiyle uygulamadan yararlanan mükelleflerden de verginin ceza ve gecikme faizi ile birlikte alınacağı vurgulanmıştır. Tebliğde, verilmesi gereken belgelerin ilgili Belediyelere süresinde verilmemesi durumunda indirimli vergi oranından faydalanılamayacağı belirtilmektedir. Brüt alanı 200 m 2 yi geçmeyen tek meskene sahip olup, gelirleri münhasıran Kanunla kurulan sosyal güvenlik kuruluşlarından aldıkları aylıktan ibaret olanlar ile, gaziler ve şehitlerin dul ve yetimlerinin de indirimli bina vergisi oranını yararlanacakları, bu durumdaki kişiler 38 no.lu Tebliğin ekinde bulunan durumlarına uygun formu ilgili Belediyelere vermeleri gerekmekte, 2004 ve önceki yıllarda gerekli formu vermiş olanlardan durumlarında değişiklik olmayanların, izleyen yıllarda (2005 ve müteakip) yeniden belge ibraz etmelerine gerek bulunmaktadır. Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği (Seri No: 43) (RG ) Türkiye sınırları içinde brüt 200 m2 yi geçmeyen tek meskeni bulunup hiçbir geliri olmayan mükelleflerin, indirimli (sıfır) bina vergisi oranı uygulamasından yararlanmak için gerekli belgeleri belediyelere verme süresi ve indirimli (sıfır) bina vergisi oranı uygulaması ile ilgili diğer hususlar hakkında aşağıdaki açıklamaların yapılması gerekli görülmüştür. I-2004 Yılına Ait İndirimli Bina Vergisi Oranının Uygulanması ile İlgili Belgeleri Belediyelere Verme Süresi ve Bu Belgelerin Bir Defa Verilmesinin Yeterli Olması Bilindiği gibi, 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 4962 sayılı Kanunun 15 inci maddesi ile değişik 8 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmüne dayanılarak çıkarılan 2003/6576 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına istinaden hiçbir geliri olmayan mükelleflerin, 2004 yılına ait indirimli (sıfır) bina vergisi oranından faydalanmak için 38 Seri No lu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği eki form ve eklerini ilgili belediyeye vermeleri gereken süre, 40 Seri No lu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile 2004 yılı Aralık ayı sonuna kadar uzatılmıştır.

7 Ancak, Bakanlığımıza yapılan başvurulardan, bazı mükelleflerin bu süreye rağmen istenilen belgeleri ilgili belediyelere veremedikleri anlaşılmıştır. Bu nedenle mükelleflerin mağduriyetlerinin giderilmesi için yapılan başvurularda dikkate alınarak, yukarıda belirtilen form eki belgeleri verme süresinin son defa olmak üzere 2005 yılı Mayıs ayı sonuna kadar uzatılması uygun görülmüştür. Buna göre, söz konusu belgeleri, günü mesai bitimine kadar ilgili belediyelere veren mükelleflerin Türkiye sınırları içinde sahibi bulundukları brüt alanı 200 m2 yi geçmeyen tek meskenleri için 2004 yılına ait indirimli (sıfır) bina vergisi oranı uygulamasından yararlanmaları mümkün bulunmaktadır. Belgelerini bu tarihe kadar vermeyen mükellefler, 2004 yılı için indirimli vergi oranından faydalanamayacaklardır. Sözü edilen form ve eklerinin indirimli bina vergisi uygulamasından yararlanmak üzere yapılan ilk başvuru sırasında verilmesi yeterli olup, bu belgeler, mükelleflerin takip eden yıllarda gerekli şartları taşımaları ve durumlarında bir değişiklik olmadığı sürece geçerlidir. Bu nedenle, yeniden belge ibraz edilmesine gerek bulunmamaktadır. Öte yandan, gelirleri kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret bulunanlar ile gazilerin ve şehitlerin dul ve yetimlerinin, brüt 200 m2 yi geçmeyen tek meskenleri için ilgili belediyeye verecekleri bildirim üzerine, ilgili yıllara ait indirimli bina vergisi oranının uygulanması gerekmektedir. II Yılına Ait İndirimli Bina Vergisi Oranının Uygulanması ile İlgili Belgeleri Belediyelere Verme Süresi Hiçbir geliri olmayan mükelleflerden Türkiye sınırları içinde; 2004 yılında brüt 200 m2 yi geçmeyen mesken sahibi olan ve indirimli vergi oranından faydalanma şartlarını taşıyanların Emlak Vergisi Kanununun 9/(a) maddesi uyarınca mükellefiyetin başladığı 2005 yılında indirimli bina vergisi oranından faydalanmaları mümkündür. Ayrıca, daha önceki yıllarda meskeni bulunmakla beraber 2004 yılında indirimli vergi oranından faydalanma koşullarına sahip olanlar da 2005 yılına ait indirimli (sıfır) bina vergisi oranından faydalanabilirler. Bu mükelleflerin, ikametgahlarının bulunduğu yer vergi dairesinden gelir vergisi mükellefi olmadıklarına ve T.C. Emekli Sandığı, Bağ-Kur ve Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüklerinin ilgili birimlerinden aktif sigortalı bulunmadıklarına dair alacakları belgeleri, 38 Seri No lu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan HİÇBİR GELİRİ OLMADIĞINI BELGELEYENLERİN TEK MESKENLERİNE AİT FORM ekinde tarihi mesai saati bitimine kadar ilgili belediyelere vermeleri halinde tek meskenleri için 2005 yılına ait indirimli (sıfır) bina vergisi oranının uygulanması gerekmektedir yılında mesken iktisap edip, hiçbir geliri olmaması nedeniyle indirimli bina vergisi oranının uygulanma şartlarını taşıyanların bu meskenleri için indirimli vergi oranı, bina vergisi mükellefiyetlerinin başlayacağı 2006 yılından itibaren uygulanabilecektir. Türkiye sınırları içinde brüt 200 m2 yi geçmeyen tek meskeni bulunup hiçbir geliri olmayan ve indirimli bina vergisi oranından faydalanan mükellefler gerekli şartları yıl içinde kaybetmeleri halinde ise, şartların kaybedildiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren bina vergisini ödemeleri gerekmektedir. III- Hiçbir Geliri Olmadığını Beyan Eden Mükelleflerin Geliri Veya İkinci Bir Meskeni Bulunduğunun Tespit Edilmesi Halinde Yapılacak İşlemler Hiçbir geliri olmadığını beyan eden mükelleflerin, indirimli vergi oranından yararlanabilmeleri için, hizmet karşılığı elde edilen ücret geliri, ticari, sınai ve mesleki faaliyet geliri, tarımsal faaliyet geliri, menkul ve gayrimenkul geliri, faiz ve temettü veya benzeri bir gelirinin olmaması gerekmektedir. Mükelleflerin, yukarıda belirtilen türden bir gelir elde etmeleri veya ikinci bir meskene sahip olmaları halinde, bu durumu mükellefiyetlerinin bulunduğu belediyeye bildirmeleri zorunludur. Bu nedenle, indirimli vergi oranından yararlanma şartlarını taşımadığı halde, gerçek dışı beyan ve gerçek dışı belge ibraz etmek suretiyle indirimli vergi oranından yararlanan mükellefler ile durumunda meydana gelen değişikliği bildirmeyen mükelleflerden alınması gereken vergi, ceza ve gecikme faizi ile birlikte

8 alınacaktır. Tebliğ olunur. YATIRIM İNDİRİMİ YATIRIM İNDİRİMİNE İLİŞKİN 32 SERİ NO.LU GELİR VERGİSİ SİRKÜLERİ Yatırım İndirimi sistemi, tarih ve 4842 sayılı Kanunla yeniden düzenlenmiş idi. Ancak, sistemde özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamaların durumu tartışma konusu olmuş, 5228 sayılı Kanunla GVK nun 19 uncu maddesinin 4 numaralı fıkrasının 3 üncü bendinde yer alan Gayri maddi haklar ibaresi, Gayri maddi haklar ile ekonomik ömrü 5 yıldan daha kısa olan özel maliyet bedelleri şeklinde değiştirilerek, ekonomik ömrü 5 yıldan daha kısa olan özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamaların yatırım indirimi kapsamında olmadığı hükme bağlanmıştır sayılı Kanunla yapılan değişiklik, bu değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihinden itibaren gerçekleştirilen ve 5 yıldan kısa süreli ekonomik ömrü olan özel maliyet bedellerinin yatırım indirimi kapsamından çıkarılması şeklinde yorumlanmalıdır. Böyle bir değişiklik yapıldığına göre, değişiklikten önce gerçekleştirilen tüm özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamaların süre şartı olmaksızın indirim kapsamında olduğunun anlaşılması gerekir. Maliye Bakanlığı ekte bilgilerinize sunulan 32 seri no.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde ise, 1-Özel maliyet niteliğindeki harcamalarda, 2-Binalara ilişkin harcamalarda ve 3-VUK nun mükerrer 290 ıncı maddesi uyarınca finansal kiralama sayılan hallerde, yatırım indirimi uygulamalarına yönelik açıklamalar yapmıştır. 1. ÖZEL MALİYET BEDELİ NİTELİĞİNDEKİ HARCAMALARDA YATIRIM İNDİRİMİ : VUK nun 272 nci maddesine göre özel maliyet bedeli, kira ile tutulmuş bir yerde kiracı tarafından yapılan ve gayrimenkulü genişletmek veya iktisadi kıymetine devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan harcamalardan meydana gelir. Normal tamir, bakım ve temizleme giderleri dışındaki bu giderler doğrudan gider yazılmadan özel maliyet bedeli olarak aktifleştirirler. VUK nun 327 nci maddesine göre özel maliyet bedelleri kira süresine eşit yüzdelerle itfa edilir. 339 no.lu Tebliğ ile değişik 333 no.lu VUK Genel Tebliğinin 56. bölümüne göre, kira süresi belli olmayan özel maliyetler 5 yılda yani % 20 oranı esas alınarak amortismana tabi tutulur. Sirkülerin özel maliyet bedeli ile ilgili ikinci bölümünde, 5228 sayılı Kanunla yapılan düzenlemenin tarihinden itibaren geçerli olduğu, düzenleme ile tarihinden itibaren gerçekleştirilen özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamaların ekonomik ömrünün 5 yıl ve daha uzun olması kaydıyla yatırım indirimine konu olabileceği, dolayısıyla bu tarihten sonra 5 yıldan daha kısa olan maliyet bedelleri için yatırım indiriminden yararlanılamayacağı belirtilmektedir. Sirkülerde, ekonomik ömrün nasıl tespit edileceği ve kira süresinin uygulamaya etkisi de örneklerle açıklanmıştır. Kısaca, ekonomik ömrün hesabında süre, yatırımın tamamlanıp aktife alınması ve kullanılmaya hazır hale getirilmesinden itibaren başlatılacaktır. Yatırım indirimine harcamaların yapıldığı yıldan itibaren başlanacağından, uzun süreli kiralamalarda yatırım tamamlandıktan sonraki kira süresinin 5

9 yıl ve daha uzun olması şartıyla yatırım indiriminden yararlanmak mümkün olacaktır. Yatırımın tamamlanıp özel maliyet bedeli olarak aktife alınması ve kullanıma hazır hale getirilmesinden sonra kalan kullanıma ilişkin sürenin 5 yıldan daha az olması durumunda daha önce harcamaya istinaden yararlanılan yatırım indirimi nedeniyle cezalı tarhiyat yapılacağı belirtilmektedir. Örneğin 10 yıllığına kiralanmış bir arsa üzerine mal ve hizmet üretim yeri olarak inşa edilen bina 6 yılda tamamlandığında, kalan kira süresi 4 yıl olduğundan indirimden yararlanmak mümkün olmayacaktır. Ancak kira süresinin uzatılması durumunda indirimden yararlanma imkanı tekrar olabilecektir. 2. BİNALARA İLİŞKİN HARCAMALARDA YATIRIM İNDİRİMİ : GVK nun 19/4 üncü maddesinde, satın alma suretiyle iktisap edilen binaların yatırım indirimi kapsamında olmadığı, ancak mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılmak üzere inşa edilen binaların yatırım indiriminden yararlanacağı hükme bağlanmıştır. Sirkülerde, mal üretim yeri olarak kullanılmak üzere inşa edilen binalara yönelik harcamaların yatırım indirimine konu edilebileceği belirtildikten sonra, üretim faaliyetine katkıda bulunan unsurlar arasında sayılan idari bölümler, depo, yemekhane, laboratuar ve benzerlerinin inşa edilen fabrika binası ve müştemilatında yer alması halinde mal üretim yeri olarak değerlendirileceği belirtilmiştir. Sirkülerde, hizmet üretim yeri kavramı da geniş bir şekilde tanımlanmış, özellikle uygulamada yoğun tartışmalara neden olan mal alım-satımı ve depolama faaliyetlerinin yapıldığı yerler yatırım indirimi uygulaması açısından hizmet üretim yeri olarak değerlendirilmiştir. Mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılan veya başka amaçla inşa edilmiş olmasına rağmen mal ve hizmet üretim yerine dönüştürülen binalar için yapılan tadilat ve tamirat harcamalarının yatırım indirimine konu edilemeyeceği belirtilmiştir. Ancak mevcut bir binanın genişletilmesi, örneğin bir kat ilave edilmesi şeklindeki harcamaların yatırım indiriminden yararlanması gerektiği düşünülmektedir.nitekim 22 no.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde, mevcut üretim yerinin genişletilmesi amacıyla yapılan ilave binalara indirim uygulanacağı belirtmiştir. Yatırım indirimi kapsamına giriyor olsa dahi, inşa edilecek bina için arsa alımı amacıyla yapılan harcamalar yatırım indirimine konu edilemez. 3. FİNANSAL KİRALAMA SAYILAN İŞLEMLERDE YATIRIM İNDİRİMİ UYGULAMASI : VUK nun mükerrer 290 ıncı maddesinde, finansal kiralama işlemlerinde değerlemenin nasıl yapılacağı hüküme bağlanmıştır.maddeye göre, bazı kiralama işlemleri maddede belirtilen kriterlerden birden fazlasını taşıdığı takdirde, finansal kiralama işlemi olarak kabul edilmektedir. 32 no.lu Sirkülerin 4 üncü bölümünde, 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanununun 28 inci maddesi kapsamı dışında kalan ancak VUK nun 290 ncı maddesi uyarınca finansal kiralama sayılan hallerde de kiralayanın, GVK nun 19 uncu maddesinde belirtilen şartları taşımak kaydıyla yatırım indiriminden yararlanabileceği belirtilmektedir. KURUMLARIN İŞTİRAK HİSSESİ ve GAYRİMENKUL

10 SATIŞLARINDA KDV İSTİSNASI KURUMLARIN İŞTİRAK HİSSESİ ve GAYRİMENKUL SATIŞLARINDA KATMA DEĞER VERGİSİ İSTİSNASI (KDVK Md.17/4-r) 5281 sayılı Kanunun 33 üncü maddesiyle KDVK nun 17/4 maddesine eklenen (r) bendiyle; Geçici 10. madde yerine geçmek ve ten itibaren uygulanmak üzere kurumların iştirak hissesi ve gayrimenkul satışlarında KDV istisnası öngörülmüştür. Sözkonusu hükme göre, kurumların en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile gayrimenkullerinin satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimleri, bankalara borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık gayrimenkul ve iştirak hisselerinin (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) bankalara devir ve teslimleri KDV nden istisna edilmiştir. Bu istisna ile ilgili belli bazı özellikler aşağıda özetlenmiştir : Eskiden Geçici 10 uncu madde kapsamında düzenlenmiş bulunan aynı amaçlı istisna hükmü, tamamen KVK nun Geçici 28/a ve Geçici 29 uncu maddeleri kapsamında yapılan işlemlere hasredilmiş olduğundan o maddelerdeki şartların yerine getirilmiş olması KDV istisnası uygulaması açısından da zorunluluk arz etmekteydi. Örneğin kazancın sermayeye ilave edilmiş olması şartı KV istisnası yanında KDV istisnasının uygulanması için de bir şarttı. Yeni hükümde KDV istisnası hiçbir kanuna bağlı olmaksızın tanımlanmış olduğu için, bu tür satışlarda KDV istisnasının uygulanması, doğan kazancın sermayeye ilave edilmesi ve dolayısıyla KV istisnasından da yararlanılmış olması şartına bağlı değildir. Hatta bu nedenle, eskiden zararına satış hallerinde KV istisnasına ihtiyaç olmadığı ve sermayeye ilave işlemi de yapılamadığı için teslim bedeli üzerinden KDV istisnasının da uygulanamaması şeklinde ortaya çıkan uygulama da ortadan kalkmış olacaktır. Kısacası, satış bedeli ne olursa olsun, satıştan kâr ya da zarar doğup doğmadığına ve KV açısından istisnadan yararlanılıp yararlanılmadığına ve dolayısıyla doğan kazancın sermayeye ilave edilip edilmediğine bakılmaksızın, diğer şartlar mevcutsa KDV istisnası uygulanacaktır. KDV istisnası uygulanabilmesi için kurumun sözkonusu iştirak hisseleri ve gayrimenkullere en az iki tam yıl (730 gün) süreyle sahip olması gerekmektedir. Hisse senedi teslimleri KDVK nun 17/4-g hükmünde KDV den zaten istisna edilmiş olduğundan, hisse senedi ile temsil edilen iştirak hissesi satışları yönünden bu hüküm yeni bir istisna getirmemektedir. (Hisse senedi ile temsil edilen iştirak hisseleri hiçbir şarta bağlı olmaksızın ve öteden beri KDV den müstesnadır.) Ancak hisse senedi ile temsil edilmeyen iştirak hisseleri için diğer şartlar mevcutsa KDV istisnası bu hükme göre uygulanabilir. Kapsama giren gayrimenkullerin neler olduğu konusunda ise, KVK md. 8/12 ye göre uygulanan istisna hükmü ile ilgili tanımlar esas alınmalıdır. Bu istisna KDV mükelleflerinden sadece kurumlara tanınmıştır. KDVK nda kurum tanımı yapılmamıştır. Kurumlar Vergisi Kanununa göre kazançları KV ne tabi olan ve KVK nun 1 inci maddesinde sayılanlar kurum sayılmaktadır. Dolayısıyla KVK na göre kurum sayılan sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadî kamu müesseseleri, dernek ve vakıflara ait iktisadî işletmeler ve iş ortaklıklarının bu istisnadan yararlanabilecekleri anlaşılmaktadır. İstisna kapsamındaki kıymetlerin ticaretini yapanların bu amaçla ellerinde bulundurdukları iştirak hisseleri ve gayrimenkul teslimleri bu istisnanın kapsamı dışındadır. İstisna satış akdine dayalı teslimler için geçerli olup bağış vb. bedelsiz teslimlerde geçerli değildir.

11 İstisna kapsamına giren teslimle ilgili daha önce yüklenilen KDV nin teslim tarihine kadar indirim konusu yapılmış olan kısmı kabul edilmekte (indirim düzeltmesi yapılması gerekmemekte) buna mukabil hala indirim konusu yapılamayan kısım varsa, KDV den indirimi değil fakat teslimin yapıldığı dönemde KV matrahının tespitinde gider olarak indirilmesi kabul edilmektedir. KURUMLARIN, İŞTİRAK HİSSESİ ve GAYRİMENKUL SATIŞINDAN DOĞAN KAZANÇLAR KURUMLARIN, İŞTİRAK HİSSESİ ve GAYRİMENKUL SATIŞINDAN DOĞAN KAZANÇLARI İLE İLGİLİ KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNASI 5281 sayılı Kanunun 31 inci maddesi ile KVK na eklenen bir hükümle; kurumların iştirak hissesi ve gayrimenkul satışından doğan kazançlarına ilişkin olup 1984 ten beri KVK nun Geçici 10,Geçici 18,8/18, Geçici 23 ve Geçici 28 inci madde hükümleri kapsamında uygulanagelen KV istisnası tarihinden itibaren sürekli hale getirilmiştir. Böylece, yürürlük süresi te sona eren KVK Geçici 28/a ve Geçici 29 uncu madde hükümlerinin sağladığı avantajlardan bazılarının ten sonra da devam etmesi sağlanmıştır. Geçici 28/a nın yürürlük süresinin sona ermesi ve yerine geçecek başka bir hüküm konulmadığı için bu maddedeki üretim ve turizm tesislerinin ayni sermaye olarak konmasına ilişkin istisna ortadan kalkmıştır. KVK nun 8 inci maddesine eklenen 12 nci bend hükmüne göre, kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile gayrimenkullerinin satışından doğan ve sermayeye eklenmesine karar verilen kazançları kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. KVK nun 8 inci maddesine 12 no.lu bent olarak eklenen yeni hükmün uygulanması ile ilgili belli başlı özelliklere ve dikkat çeken hususlara yer verilmiştir. Eskiden sadece tam mükellefiyete tabi kurumların yararlanabildiği bu istisnadan, bu yeni hüküm kapsamında dar mükellefiyete tabi kurumlar da yararlanabilecektir. İstisna kapsamına, kurumların aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile gayrimenkullerinin satışından doğan kazançlar girmektedir. Burada eskisine göre bir değişiklik yoktur. 51 no.lu KV Genel Tebliğinde yapılan iştirak hissesi ve gayrimenkul tanımlarının geçerli olduğu anlaşılmaktadır. Örneğin, bir maddi kıymetin gayrimenkul sayılabilmesi için tapu siciline tescil edilmiş olması şartının aranacağı madde gerekçesinde açıkça belirtilmiştir. Ancak en geç satış işleminden önce kurum adına tapuya tescil ettirilmiş ve kurum tarafından fiilen sahip olunduğu inşaat yapı ruhsatı veya herhangi bir resmi kurum kaydı ile tevsik edilebilen gayrimenkullerin de istisnadan yararlanacağı anlaşılmaktadır. Keza tevsik edilebilen fiili sahiplik dönemi iki yıllık elde tutma süresinin hesabında da dikkate alınacaktır. Satışa konu edilen iştirak hissesi ve gayrimenkullerin en az iki tam yıl (730 gün) süreyle aktifte yer almış olması şartı eskiden olduğu gibi yine devam etmektedir. Ancak, bankalara borçlu durumda olanlar ile bunların kefillerinin bu borçlara karşılık bankalara devrettikleri gayrimenkul ve iştirak hisseleri ile bankaların alacaklarına karşılık iktisap ettikleri gayrimenkul ile iştirak hisselerinin satışında iki tam yıl süreyle elde tutma şartı aranmayacaktır.

12 İştirak hissesi veya gayrimenkulün, kurumun malî yapısında bir iyileşme sağlayacak şekilde satış akdine dayalı olarak elden çıkarılması gerekmektedir. Eskiden olduğu gibi, para karşılığı olmaksızın devir ve temlikler ile trampa kabul edilmemektedir. Sadece mevcut borçlar karşılığında rızaen veya icra yoluyla devirler ve kamulaştırma işlemleri istisna kapsamında değerlendirilmektedir. Satıştan doğan kazanca istisna uygulanabilmesi için sermayeye ilave edilmiş olma şartı sadece tam mükellef sermaye şirketler için öngörülmüş olup, diğer tam mükellefler ile dar mükellefler için bu şart aranmamış bunlarda özel bir fon hesabında tutulması yeterli görülmüştür. Sermayeye eklenen veya fon hesabında tutulan kazançların en az 5 yıl süreyle işletmeden çekilmemesi veya bu süre içinde işletmenin tasfiye edilmemesi (devir, birleşme ve bölünme halleri hariç) gerekmektedir. İki yıllık elde tutma süresinin hesabında, bedelsiz olarak ya da rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle itibari değeriyle iktisap edilen hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak sahip olunan eski hisse senetlerinin iktisap tarihi esas alınır. Şayet istisna hakkının doğduğu yıldaki istisna öncesi KV matrahı yetersizse, istisna uygulanınca KV matrahı ortadan kalacak ve zarar mahsup hakkı doğacaktır. İstisna öncesi durum zarar ise, istisna uygulanması bu zarar mahsup hakkını büyütecektir. Eskiden olduğu gibi, menkul kıymet veya gayrimenkul ticareti ile uğraşan kurumların bu amaçla ellerinde bulundurdukları değerlerin satışından elde ettikleri kazançlar istisnadan yararlanamaz. Geçmişte istisna kazançlar üzerinden alınmakta olan stopaj uygulamasına 4842 sayılı Kanunla son verilmiş olduğundan, istisnadan yararlanan tutar üzerinden stopaj ödenmesi sözkonusu değildir. Diğer taraftan aynı tutar bir taraftan da sermayeye ilave edilmiş olduğundan ve sermayeye ilave işlemi kâr dağıtımı sayılmadığından kâr dağıtım stopajı ve bedelsiz hisse elde eden ortaklarca beyanı da sözkonusu değildir. Eskiden KVK Geçici 28/a maddesinin içinde yer alan BSMV istisnası, 5281 sayılı Kanunun 39 uncu maddesi ile 6802 sayılı Kanunun 29 uncu maddesine eklenen (v) bendi ile korunmuş, buna mukabil, tapu ve kadastro harcı için benzer bir düzenleme yapılmamış olduğundan, ten itibaren KVK Md. 8/12 kapsamında yapılacak satışlarda tapu ve kadastro harcı istisnası uygulanması sözkonusu değildir. Yani bu kapsamdaki satışlar, normal şartlarda artık tapu ve kadastro harcına tabidir. Ancak, Harçlar Kanunu nun 123 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan ve sermaye artırımlarının harca tabi tutulmayacağını öngören hükme dayanılarak, sermaye artırımını zorunlu olarak içeren bu satış işleminin de harca tabi tutulmaması yönünde görüşlere rastlanmaktadır. KVK nun Geçici 28/a maddesine bağımlı olarak uygulanmakta olan KDV Kanununun Geçici 10 uncu maddesinin uygulanma imkanı da tarihinde fiilen ortadan kalmış olup, bunun yerine KDV Kanununun 17/4 üncü maddesine (r) bendi eklenmek suretiyle KV istisnasında bağımsız ve kalıcı bir istisna hükmü getirilmiştir Sayılı Kanun (R.G Mük.3/25687) MADDE tarihli ve 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (11) numaralı bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki (12) numaralı bent eklenmiştir. 12) Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile gayrimenkullerinin satışından doğan ve sermayeye eklenmesine karar verilen kazançları. Sermayeye ilave edilme işleminin satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar gerçekleştirilmesi şarttır. Vadeli satış halinde, ilk yapılan tahsilatın iştirak hissesi veya gayrimenkulün maliyet bedeline ilişkin olduğu kabul edilir. Bu süre içinde sermayeye eklenmeyen kazanç kısmı için uygulanan istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. Bankalara borçlu durumda olanlar ile bunların kefillerinin bu borçlara karşılık bankalara devrettikleri gayrimenkul ve iştirak hisseleri ile bankaların alacaklarına karşılık iktisap ettikleri gayrimenkul ile iştirak hisselerinin

13 satışında iki tam yıl süreyle elde tutulma şartı aranmaz. Bedelsiz olarak ya da rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle itibarî değeriyle iktisap edilen hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak, sahip olunan eski hisse senetlerinin iktisap tarihi esas alınır. Menkul kıymet veya gayrimenkul ticareti ile uğraşan kurumların bu amaçla ellerinde bulundurdukları değerlerin satışından elde ettikleri kazançlar istisna kapsamı dışındadır. Tam mükellef sermaye şirketleri dışındaki kurumlar ile dar mükellef kurumlarda, satıştan doğan kazancın sermayeye ilave edilmesi şartı aranmaz, bu kazançlar özel bir fon hesabında tutulur. Sermayeye eklenen veya fon hesabında tutulan kazançların beş yıl içinde; herhangi bir suretle işletmeden çekilmesi, dar mükellef kurumlar tarafından yurt dışına transfer edilmesi veya bu süre içinde işletmelerin tasfiyesi (devir, birleşme ve bölünme halleri hariç) halinde, bu kazançlar o yılın kazancı sayılarak vergiye tâbi tutulur. Türk Ticaret Kanununun 391 inci maddesinin bu suretle gerçekleştirilecek sermaye artırımına aykırı hükümleri uygulanmaz. İstisnanın uygulanmasına ilişkin esas ve usûlleri tespit etmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir Sayılı Kanun Md.31 in Gerekçesi Madde 31. Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesine eklenen bent ile, 1984 yılından bu yana kurumların mali bünyelerinin güçlendirilmesi amacıyla, tam mükellef kurumlar açısından uygulanan, gayrimenkul ve iştirak hisseleri satış kazancı istisnasına ilişkin uygulamanın kalıcı hale getirilmesi amaçlanmıştır. Diğer taraftan uygulama, tam ve dar mükellef bütün kurumları kapsayacak şekilde düzenlenmektedir. İstisnanın uygulanabilmesinin temel şartı, gayrimenkul ve iştirak hisselerinin asgari iki tam yıl (730 gün) kurumun aktifinde yer alması, diğer bir ifadeyle kurumun bu değerlere iki yıl süreyle bilfiil sahip olmasıdır. Aynı şekilde, Kanunun 37 ve 38 inci maddeleri kapsamında gerçekleştirilen birleşme, devir ve bölünme hallerinde ise esas itibariyle vergi ertelemesi rejimi uygulaması söz konusu olduğundan bu tür durumlarda gayrimenkul ve iştirak hissesinin iktisap tarihi olarak birleşme, devir alınan, birleşen ve bölünen kurumdaki iktisap tarihi esas olacaktır. Örneğin, 2 Şubat 2003 tarihinde iktisap edilmiş olan bir gayrimenkulun 3 Şubat 2005 öncesi bir tarihte satılması veya devir, birleşme veya bölünme nedeniyle başka bir kuruma intikal ederek bu süre içinde elden çıkarılması halinde, maddede öngörülen iki tam yıl şartı gerçekleşmiş olmayacağından, satıştan elde edilen kazanca da bu istisnanın uygulanması söz konusu olmayacaktır. Bir gayrimenkul satışından bahsedilebilmesi için, Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre gayrimenkul olarak tanımlanan bir maddi kıymetin olması; bu gayrimenkul veya gayrimenkulun üzerinde bulunduğu arsa ve arazinin de kurum adına tapuda tescil edilmiş olması gerekir. Dolayısıyla, örneğin; henüz cins tashihi ve kurum adına tescili yapılmamış bir binanın satışından doğan kazanca, binanın bağımsız bir birim olarak veya üzerinde bulunduğu arsa ya da arazinin kurum adına tescili yapılmadan gerçekleşecek satışlarda istisna uygulaması söz konusu olmayacak, kurum adına tescil yapıldıktan sonra yapılacak satışlar istisna kapsamında değerlendirilebilecektir. Aynı şekilde, fiiliyatta çeşitli nedenlerle tapuda tescilin kurum adına yapılmasında gecikmeler olabilmektedir. Fiilen işletme tarafından iki yıldan fazla süreyle sahip olunduğu yapı inşaatı ruhsatı veya vergi dairesi tespiti yahutta resmi kurum kayıtlarından birisi ile tevsik edilen ancak, çeşitli nedenlerle tapu kaydında gecikmelerin söz konusu olduğu gayrimenkuller ile gayrimenkullerin mütemmim cüz ü mahiyetindeki değerlerin satışından doğacak kazançlar da bu istisna kapsamda, ancak teferruat mahiyetindeki değerlerin satışından doğan kazançlar ise istisna kapsamında bulunmamaktadır. Banka ve diğer finans kurumlarına borçlu durumda olan kurumlar ile bunların kefillerinin, bu borçlarına karşılık borçlu bulundukları banka ve finans kurumlarına devrettikleri gayrimenkul ve iştirak hisselerinde, istisna uygulaması bakımından bu tür kurumlarda asgari iki yıl süreyle elde tutma şartı aranmamaktadır. Buna paralel olarak, banka ve diğer finans kuruluşlarının da alacaklarına karşılık olarak iktisap ettikleri bu tür kıymetlerin satışında da iki tam yıllık süre aranmamaktadır. Banka ve finans kurumlarının bu tür iktisaplar dışında kalan ve çeşitli nedenlerle iktisap edilmiş olan bu tür kıymetlerin satışında iki tam yıllık elde tutma şartı aranacaktır. İstisna uygulanabilmesi için, gayrimenkul veya iştirak hisselerinin satılması ve bu işlemden bir kazanç elde edilerek, satan kurumun mali yapısında bir iyileşmenin olması gerekmektedir. Bu nedenle, iştirak hisseleri ve gayrimenkullerin para karşılığı olmaksızın devir ve temliki, takası gibi işlemler istisna kapsamına

14 girmemektedir. Ancak, bu tür kıymetlerin mevcut borçlar karşılığında rızaen veya icra yoluyla devredilmesi işlemleri ile kamulaştırma işlemleri, kurumların finansman imkânlarını artıracağından istisna uygulanması kapsamında bulunmaktadır. Satış bedeline ilişkin uyuşmazlıkların belirtilen 2 yıllık sermayeye ekleme süresi içinde sonuçlandırılarak, varsa ek olarak alınan bedelin de (geç ödeme dolayısıyla alınan faiz ve benzeri unsurlar hariç) sermayeye ilave edilmesi halinde, uyuşmazlığın son bulduğu tarih itibariyle ek olarak alınan bedel ile ilgili olarak istisna uygulanabilecektir. Kat karşılığında arsa devrinde olduğu gibi, bir mal veya hakkın başka bir mal veya hak ile değiştirilmesini ifade eden trampa işlemleri ise istisna uygulaması açısından satış hükmünde değildir. Diğer taraftan, gayrimenkullerde mülkiyetin devri tapuya tescil ile gerçekleşeceğinden satış vaadi sözleşmesine dayanan işlemlerde tapuda tescil gerçekleşinceye kadar istisna uygulanamayacaktır. Vergi Usul Kanunu uyarınca vergiyi doğuran olayın gerçek mahiyeti esas olduğundan, istisna kazancın hesaplanmasında, muvazaa hali ve örtülü kazanç dağıtımı hükümleri saklı kalmak kaydıyla, fiili satış bedeli esastır. Bunun dışında çeşitli ölçülerin dikkate alınarak, fiilen gerçekleşen satış fiyatının altında veya üstünde bir istisna tutarının hesaplanması söz konusu olmayacaktır. Sermaye şirketleri açısından gayrimenkul veya iştirak hissesinin satışından elde edilen kazancın istisnaya konu edilebilmesi için, kurumca satıştan oluşan kazancın sermayeye ilave edilmesine karar verilmiş olması gerekmektedir. Peşin yapılan satışlarda, istisna satışın yapıldığı hesap dönemine ilişkin kazanca uygulanacaktır. Bunun için, satışın yapıldığı hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verileceği tarihe kadar sermayeye ilave kararının verilmiş olması ve sermayeye ilave işleminin de her halükarda satışı müteakip 2 nci takvim yılının sonuna kadar gerçekleştirmesi gerekmektedir. Bu süre içinde sermayeye eklenmeyen kazanç kısmı için, uygulanan istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış olacaktır. Örneğin, 5 Mayıs 2005 tarihinde gayrimenkul satışından YTL kazanç elde edilmiş ve 2005 yılı ikinci geçici vergi dönemi ve yıllık kurumlar vergisi beyannamesinde bu tutar için kurumlar vergisi istisnası uygulanmıştır. Ancak, tarihine kadar, satıştan elde edilen kazancın sermayeye ilave edilmesi şartı gerçekleştirilememiş ise, 2005 yılında yararlanılan istisna dolayısıyla eksik tahakkuk ettirilen vergiler açısından vergi zıyaı doğmuş olacaktır. Benzer şekilde YTL sı sermayeye ilave edilip kalan YTL sı ilave edilmemiş olması durumunda da, sermayeye ilave edilmeyen YTL dolayısıyla eksik tahakkuk ettirilen vergiler açısından vergi zıyaı doğmuş olacaktır. Vadeli satışlarda ise, ilk yapılan tahsilat gayrimenkul veya iştirak hissesinin maliyet bedeline ilişkindir. Dolayısıyla, satışa konu olan kıymetin maliyet bedelinin sermayeye ilavesi söz konusu olmayacağından bu kısım istisna kapsamında bulunmamaktadır. Aynı şekilde, henüz tahsil edilmemiş taksit tutarlarının da sermayeye eklenmesi söz konusu olmayıp, tahsil edildikçe sermayeye ilave edilebileceğinden tahsil edildikleri dönemlerde istisnaya konu olacaklardır. Her halükarda satış işlemini takip eden ikinci takvim yılı sonuna kadar tahsil edilerek sermayeye ilave edilmeyen tutarların sermayeye ilave edilmesi ve istisna uygulamasına konu edilmesi söz konusu olmayacaktır. Örneğin, 2005 yılında, maliyet bedeli YTL olan ve YTL na vadeli olarak satılan bir gayrimenkule ilişkin tahsilat 2005 yılında YTL, 2006 yılında YTL, 2007 yılında YTL ve 2008 yılında YTL olarak yapılması halinde; ilk yapılan tahsilat maliyet bedeline ilişkin olduğundan 2005 yılında istisna uygulanacak bir kazanç olmayacaktır yılında tahsil edilen YTL nın YTL sı da maliyet bedeline ilişkin olacağından istisna uygulanacak kazanç YTL olacaktır yılında da tahsil edilen YTL nın tamamına istisna uygulanacak, ancak 2008 yılında tahsil edilen YTL ise, maddede belirtilen süre aşıldığından istisnaya konu olmayacaktır. Sermaye şirketleri dışındaki diğer kurumlar vergisi mükellefleri açısından, istisna uygulamasında, gayrimenkul ve iştirak hisselerinin satışından doğan kazancın sermayeye eklenmesi şartı bulunmamaktadır. Bu kapsamdaki mükellefler, satıştan doğan kazancı satış işlemini müteakip 5 yıl süreyle özel bir fon hesabında tutacak, kesinlikle ortaklara dağıtmayacak ve işletmenin amaçları doğrultusunda kullanacaktır. Örneğin, 5 Mayıs 2005 tarihinde yapılan satıştan doğan ve sermayeye eklenen veya fon hesabında tutulan kazanç 6 Mayıs 2010 tarihinden önce bu işletmeden çekilemeyecektir. Bu kazancın 2008 yılı içinde çekildiği varsayımıyla, 2005 yılında istisnaya konu edilen bu kazanç 2008 yılı matrahına ilave edilerek vergilenecektir.

15 Kurumların mevcut hisse senetleri dolayısıyla ellerinde bulunan rüçhan hakkı kuponları karşılığında bedelsiz ya da itibari değeriyle yeni hisse senedi iktisap etmeleri durumunda, yeni iktisap edilen söz konusu hisse senetleri açısından iktisap tarihi olarak eski hisse senetleri ya da iştirak hissesinin iktisap tarihi esas alınacaktır. Aynı durum, iştirak edilen kurumun nedeni ne olursa olsun yapmış olduğu sermaye artışı dolayısıyla bedelsiz olarak iktisap edilen hisse senetleri açısından da söz konusudur. Bunun dışında, rüçhan hakkı dolayısıyla, nominal bedelin üstünde olup piyasa fiyatından ya da daha düşük bir fiyata yeni hisse senedi iktisap edilmesi durumunda ise, bu hisse senetleri açısından iktisap tarihi, eski hisse senetlerinden bağımsız olarak bunların bilfiil kurumun aktifine girdiği tarih olarak esas alınacaktır. İstisna uygulaması esas itibariyle bütün kurumlar açısından geçerlidir. Ancak, esas faaliyeti menkul ve gayrimenkul ticareti olan kurumların bu amaçla, diğer bir ifadeyle ticari faaliyet çerçevesinde iktisap ettikleri ve ellerinde tuttukları kıymetlerin satışından elde ettikleri kazançlar için istisnadan yararlanmaları mümkün değildir. Satışa konu edilen kıymetlerin iki tam yıl kurumun envanterinde duruyor olması da durumu değiştirmeyecektir. Ancak, gayrimenkul veya menkul kıymet ticareti ile uğraşan mükelleflerin faaliyetlerinin yürütülmesine, tahsis ettikleri gayrimenkullerin satışından elde ettikleri kazançlar istisna kapsamında bulunmaktadır. Aynı durum satmak üzere gayrimenkul inşaatı ile uğraşan mükellefler açısından da geçerlidir. GECİKME ZAMMI ORANI VE TECİL FAİZİ ORANI DÜŞÜRÜLMÜŞTÜR GECİKME ZAMMI ORANI VE TECİL FAİZİ ORANI DÜŞÜRÜLMÜŞTÜR 1. GECİKME ZAMMI ORANI AYLIK % 4 ten % 3 e DÜŞÜRÜLMÜŞTÜR : 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 5035 sayılı Kanunla değişik 51 inci maddesinde, amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına, vâdenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayrı %4 oranında gecikme zammı uygulanacağı, ay kesirlerine isabet eden gecikme zammının günlük olarak hesaplanacağı, Bakanlar Kurulunun gecikme zammı nispetlerini aylar itibariyle topluca veya her ay için ayrı ayrı yüzde onuna kadar indirmeye, gecikme zammı oranı ile gecikme zammı asgari miktarını iki katına kadar artırmaya yetkili olduğu hükme bağlanmıştır. Bakanlar Kurulu bu yetkisini 2005/8551 sayılı Kararı (RG ) ile kullanmak suretiyle, gecikme zammı oranını tarihinden geçerli olmak üzere aylık % 3 olarak belirlemiş bulunmaktadır. Maliye Bakanlığı, bu değişikliğe ilişkin olarak 434 seri no.lu Tahsilat Genel Tebliğinde (R.G ) açıklamalarda bulunmuştur. Tebliğde, aylık ve günlük esasta nasıl gecikme zammı uygulanacağı örneklerle açıklanmıştır. Buna göre, vâdesi tarihinden önce geldiği halde bu tarihe kadar ödenmemiş olan amme alacaklarının bu tarihten itibaren ödenecek kısımları ile ten itibaren vadesi geldiği halde vadelerinde ödenmeyen amme alacaklarına aylık % 3 oranı esas alınmak suretiyle gecikme zammı tatbik edilecektir. VUK nun 112/3 üncü maddesi gereğince gecikme faizi ve 371/5 inci maddesi gereğince pişmanlık zammı oranı gecikme zammı oranına bağlanmış olduğundan, gecikme faizi ve pişmanlık zammı oranları da

16 kendiliğinden tarihinden itibaren aylık % 3 e düşmüştür. Dönemler itibariyle geçerli olan gecikme zammı oranları, dayanakları ile birlikte ekli tabloda bilgilerinize sunulmuştur. 2. TECİL FAİZİ ORANI YILLIK % 36 dan % 30 a DÜŞÜRÜLMÜŞTÜR : 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesinde belirtilen koşullarla ve tecil faizi alınmak suretiyle amme alacakları tecil edilebilmektedir. Tecil faizi oranını belirleme yetkisi Maliye Bakanlığındadır. Maliye Bakanlığı, bu maddenin kendisine verdiği yetkiye dayanarak, yıllık % 36 olarak uygulanmakta olan tecil faizi oranını, ekte bilgilerinize sunulan 434 seri no.lu Tahsilat Tebliği ile yıllık % 30 olarak yeniden belirlemiş bulunmaktadır. Buna göre, bu Tebliğin yayımı tarihinden ( ) itibaren yapılacak müracaatlara dayanılarak tecil edilecek amme alacaklarına yıllık % 30 oranında tecil faizi uygulanacaktır. Bu Tebliğin yayımı tarihinden önceki müracaatlara dayanılarak tecil edilecek olan amme alacaklarına, müracaat tarihlerinden tarihine kadar (bu tarih hariç) geçen süre için eski oran, tarihinden itibaren ise yeni oran olan % 30 oranında tecil faizi uygulanması gerekmektedir. Aynı şekilde, tarihinden önce tecil edilmiş ve tecil şartlarına uygun olarak ödenmekte olan amme alacaklarının tarihinden sonra ödenmesi gereken taksitlerine; (bu tarih hariç) geçen süre için eski oran, tarihinden itibaren ise % 30 oranında tecil faizi uygulanacaktır. Tebliğde ayrıca spor klüplerinin 5228 sayılı Kanunun geçici 6 ncı maddesi kapsamında tecil edilen borçları için uygulamanın nasıl yapılacağı da açıklanmıştır. DÖNEMLER İTİBARİYLE GECİKME ZAMMI ORANLARI Uygulama Dönemi Uygulanan Oranlar İlgili Kanun veya Karar İlk ay % 10 sonraki her ay % 4 Kanun : İlk ay % 10, 2-6. aylar % 7 ve 7. ve sonraki aylar % 5 85/ İlk 3 ay % 10, 4-6. aylar % 8, 7. ve sonraki aylar % 6 88/ İlk 4 ay % 10, 5. ve sonraki aylar % 7 88/ Her ay için % 7 89/ Her ay için % 9 Kanun :