Sudak (Stizostedion lucioperca L., 1758) Balığının Gastrointestinal Kanalının Histokimyasal Yapısı

Transkript

1 SDU Journal of Science (E-Journal), 2011, 6 (1): 1-8 Sudak (Stizostedion lucioperca L., 1758) Balığının Gastrointestinal Kanalının Histokimyasal Yapısı Nurgül Şenol 1,*, Ülker Eren 2, Kenan Çınar 3 1 Süleyman Demirel Üniversitesi, Gelendost Meslek Yüksekokulu, Gıda Teknolojisi Bölümü,32900, Gelendost, Isparta 2 Adnan Menderes Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Histoloji Embriyoloji AD, Aydın 3 Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü,32260, Isparta *Yazışılan yazar e-posta: ngsenol@hotmail.com, nsenol@fef.sdu.edu.tr Alınış: 08 Ağustos 2010, Kabul: 08 Aralık 2010 Özet: Bu çalışmada sudak (Stizostedion lucioperca) balığının mide ve bağırsak bölgelerinin histokimyasal yapısının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Sudakların mide (kardiya, fundus, pilorus) ile ilk, orta ve son bağırsaklarından doku örnekleri alınıp, gastrointestinal mukosubstans özelliklerinin belirlenmesi için histokimyasal boyama yöntemleri uygulandı. Uygulanan histokimyasal boyama yöntemlerinin, sudak balığının çalışılan tüm bölgelerinde reaksiyon verdiği saptandı. Asidik mukosubstansın mide bölgelerinde, nötr ve sülfatlı mukosubstansın ise bağırsaklarda fazla olduğu belirlendi. AB ph 1.0, AB ph 0.5, AB 0.06 M ve AB 0.3 M uygulamalarında reaksiyonun oldukça zayıf olduğu saptandı. Anahtar kelimeler: Histokimya, mukosubstans, sudak (Stizostedion lucioperca) Histochemical Structure of Gastrointestinal Tract of Zander (Stizostedion lucioperca L., 1758) Abstract: Purpose of this study was to determine the histochemical structure of zander (Stizostedion lucioperca) on stomach and intestines. Tissue samples were taken from stomach (cardiac, fundus, pylorus), anterior, middle and posterior intestine and performed histochemical staining methods for determination of gastrointestinal mucosubstance. The histochemical stain methods were found to react in all studied parts of zander. The acidic mucosubstance was too much in the stomach, while the neutral and sulphated mucosubstance were found to be too much in the intestine. AB ph 1.0, AB ph 0.5, AB 0.06 M and AB 0.3 practices were identified as relatively weak reaction. Key words: Histochemical, mucosubstance, zander (Stizostedion lucioperca) 1. Giriş Sindirim kanalının farklı bölgelerinde mukus kaynağının Goblet hücreleri, bağırsak yüzey epiteli ve bezlere ait hücrelerin olduğu bildirilmiştir [1-6]. Diğer omurgalılarda olduğu gibi bağırsak epitel hücreleri ürettikleri mukus tabakası ile patojenlerin luminal yüzeyden girişini engellemektedir. Musin glikoproteinleri omurgalılarda özellikle bağırsakta üretilmektedir. Glikoproteinler büyük moleküller olup suda çözünebilirler ve yüksek oranda oligosakkarit içerirler. Oligosakkaritler mikrobial patojenler için adhezyon ortamı oluşturup ayrıca glikoproteinlerin dejenerasyonunu önlemektedir. Balıklarda tüm bağırsak yüzeyi mukus örtü tarafından kaplanmıştır [1, 3, 4, 6, 7-9]. 1

2 N. Şenol vd. Mukus hücreleri (Goblet hücresi) küresel ya da oval şekilli olup kolumnar epitelyum hücreleri arasında yer almaktadır. Bu hücreler yüksek vakuollü ve bazofilik karakterlidir. Goblet hücresi glikoprotein karakterli musini salgılamaktadır. Musin alt üniteleri, protein bir omurga ve hekzosaminleri içeren nötral şekerleri kapsayan çok sayıda yan karbonhidrat zincirlerinden oluşmuştur. Karbonhidrat zincirleri genellikle tek bir sülfatla sonlanır veya siyalik aside bağlanır [10]. Bu karbonhidrat kompozisyonu epitel hücre alt tiplerinin spesifik histokimyasal boyamaya uygun olarak nötral, asidik ve asidik-sülfatlı musinler halinde ayırt edilmesini sağlamaktadır [11]. Asidik musinler de güçlü sülfatlı, zayıf sülfatlı, karboksilatlı, siyalomusin-sülfatlı, siyalomusinkarboksilatlı, sülfat uronik asit içermeyen şeklinde sınıflandırılmaktadır [12]. Musinin dehidrasyonu ile oluşan kaygan sıvıya mukus denir. Bir Goblet hücresinin apikal kısmı musin tanecikleri ile doludur. Bu mukus tabakası gastrointestinal kanal dışında deri ve solungaçlarda da yer almaktadır. Mukusta, lizozim, C reaktif protein ve spesifik antikorlar vardır. Mukus; N-asetil neuraminik asit ve N-glikol neuraminik asit yapısındadır [7-9]. Sindirim kanalı mukusunun histokimyasal özellikleri farklı balık türlerinde çalışılmıştır. Teleost sindirim kanalında sentezlenen mukosubstansın histokimyasal yapıları türler arasında ve sindirim kanalının farklı bölgelerinde farklı karakter göstermektedir [3, 13, 14]. Sindirim kanalı mukosubstansının oluşturduğu mukus örtü genel olarak kanalın kayganlığının sağlanması, proteolitik dejenerasyon ve mikroorganizmalara karşı korunma fonksiyonlarını yerine getirmektedir [15]. Balıklarda tükrük bezlerinin olmamasından dolayı özofagusta yer alan çok sayıda Goblet hücresinin, özofagusda mukusun üretilmesi ve besinlerin sindirim kanalına geçişini sağlamak için bulunduğu bildirilmektedir [16]. Bu çalışmada sudak (Stizostedion lucioperca) balığının mide ve bağırsak bölgelerinin histokimyasal yapısının belirlenmesi amaçlanmaktadır. 2. Materyal ve Metot Bu çalışmada 1 2 yaşında olan 20 şer adet sudak (Stizostedion lucioperca) balıkları kullanıldı. Yaş tayini pullara bakılarak yapıldı [17]. Temin edilen balıkların boyları (25 30 cm) ve total ağırlıkları ( g) belirlendikten sonra diseksiyonla mide ve bağırsaklardan örnek alımı gerçekleştirildi. Sudakların mide (kardiya, fundus, pilorus) ile ilk, orta ve son bağırsaklarından alınan doku örnekleri Bouin tespit solusyonunda saat tespit edildi. Örnekler daha sonra rutin doku takibinden geçirilip parafinde bloklandı. Parafin bloklardan mikrotomla 5 6 µ kalınlığında alınan kesitlere aşağıda belirtilen boyama yöntemleri uygulandı. A. Genel histolojik yapının belirlenmesi için hematoksilen-eosin [11] boyama yöntemi uygulandı. B. Çalışılan bölgelerin gastrointestinal mukosubstans özelliklerinin belirlenmesi için, Tablo 1 de belirtilen boyama yöntemleri uygulandı. 2

3 SDU Journal of Science (E-Journal), 2011, 6 (1): 1-8 Tablo 1. Uygulanan yöntemler ve mukosubstans özellikleri. Mukosubstans Özelliği Asidik mukosubstansın belirlenmesi O-sülfat esterli glikoproteinlerinlerin belirlenmesi Güçlü sülfatlı glikoproteinlerin belirlenmesi Karboksil grup (siyalik asit ya da uranik asit) ya da sülfat esterli gikoproteinlerin belirlenmesi Güçlü sülfat ve zayıf sülfatlı gikoproteinlerin belirlenmesi Sülfatlı asidik mukosubstansın belirlenmesi Sülfatlı ve karboksilli asidik mukosubstansın belirlenmesi Nötr mukosubstansın belirlenmesi Siyalik asitli gikoproteinlerin belirlenmesi Nötr ve asidik mukosubstansın belirlenmesi Uygulanan Yöntem AB (Alcian Blue) ph 2.5 Lev ve Spicer [18] AB ph 1.0 Lev ve Spicer [18] AB ph 0.5 Lev ve Spicer [18] AB 0.06 M Scott ve Dorling [19] AB 0.3 M Scott ve Dorling [19] AF (Aldehyde Fuchsin) Gomori [20] AF/AB ph 2.5 Spicer ve Mayer [21] PAS (Periodic Acid/Schiff) McManus [22] KOH/PAS Culling vd. [11] PAS/AB ph 2.5 Mowry [23] Hazırlanan preparatlar mikroskopta incelenerek, örneklerde mukosubstans özellikleri belirlendi ve gerekli görülen preparatların Olympus C400 mikroskobunda fotoğrafları çekildi. 3. Bulgular Yapılan incelemelerde sudak (Stizostedion lucioperca) balığının çalışılan tüm bölgelerinin lamina epitelyalisinde AB ph 2.5 uygulaması sonucunda pozitif reaksiyon gözlendi. Kardiya ve fundusun lamina epitelyalisinde asidik mukosubstans yoğunluğunun fazla olduğu pilorusun lamina epitelyalisinde ise yoğunluğun azaldığı saptandı (Şekil 1, 2, 3, 4). Mideden son bağırsağa doğru da asidik mukosubstans yoğunluğunun azaldığı tespit edildi. O-sülfat esterli mukosubstansın belirlenmesi için uygulanan AB ph 1.0 uygulamasında çalışılan tüm bölgelerde reaksiyonun oldukça zayıf olduğu gözlendi. O-sülfat esterli mukosubstansın midede kardiya, fundus ve pilorusun lamina epitelyalisinde eşit yoğunlukta olduğu, bağırsaklarda ise yoğunluğun son bağırsağa doğru arttığı saptandı. AB ph 0.5 uygulamasında güçlü sülfatlı mukosubstansda reaksiyonunun zayıf olduğu belirlendi. Mideden sonra son bağırsağa doğru mukosubstans yoğunluğunun arttığı saptandı. Güçlü sülfatlı ve zayıf sülfatlı mukosubstans ile karboksil grup ya da sülfat esterli mukosubstansın belirlenmesi için uygulanan AB 0.06 M ve AB 0.3 M 3

4 N. Şenol vd. uygulamalarında reaksiyonun oldukça zayıf olduğu belirlendi. Çalışılan tüm bölgelerde mukosubstans yoğunluğu açısından önemli bir farklılık gözlenmedi. Sülfatlı asidik mukosubstansın belirlenmesi için uygulanan AF uygulamasında çalışılan tüm bölgelerde reaksiyonun zayıf olduğu belirlendi. Sülfatlı asidik mukosubstans yoğunluğunun, mide bölümlerinin lamina epitelyalisinden son bağırsak lamina epitelyalisine doğru artış gösterdiği saptandı. Şekil 1. Kardiyada L. epit. X 200AB ph 2.5. Şekil 2. Kardiyada bezlerde X 200AB ph 2.5. Şekil 3. Fundus X 200 AB ph 2.5. Şekil 4. Pilorusta X 200AB ph 2.5. Sülfatlı ve karboksilli asidik mukosubstansın belirlenmesinde uygulanan AF/AB ph 2.5 uygulamasında çalışılan tüm bölgelerin lamina epitelyalisinde AB+ mukosubstansın baskın olduğu AF + mukosubstansın ise oldukça zayıf reaksiyon gösterdiği gözlendi. Sülfatlı ve karboksilli asidik mukosubstans yoğunluğunun fundusun lamina epitelyalisinde fazla olduğu bunu sırasıyla kardiya ve pilorusun lamina epitelyalisinin izlediği belirlendi. Mukosubstans yoğunluğunun mideden son bağırsağa doğru artış gösterdiği tespit edildi. PAS ve KOH/PAS uygulamalarında çalışılan tüm bölgelerin lamina epitelyalisinde reaksiyonun güçlü olmadığı tespit edildi. Nötr ve siyalik asitli mukosubstans yoğunluğunun bölgeler açısından önemli bir farklılığının olmadığı gözlendi. PAS/AB ph 2.5 boyamasında sindirim kanalı boyunca reaksiyonun güçlü olmadığı belirlendi. PAS/AB ph 2.5 uygulamasında AB nun baskın olduğu PAS ın zayıf reaksiyon verdiği 4

5 SDU Journal of Science (E-Journal), 2011, 6 (1): 1-8 tespit edildi. Nötr ve asidik mukosubstans yoğunluğunun mideden son bağırsağa doğru azaldığı saptandı. 4. Tartışma ve Sonuç Histokimyasal verilere göre balıklarda intestinal Goblet hücreleri ve bu hücrelerden salgılanan musinlerin bileşimi memelilerdeki Goblet hücrelerinin kimyasal bileşimine benzerdir. Memelilerde nötral, asidik ve sülfatlı glikoproteinler tanımlanmıştır [24]. Balıklarda asidik ve sülfatlı glikoproteinler memelilerde olduğu gibi parazitik infeksiyonları engellemektedir. Bağırsak epitelinde histokimyasal metodlarla çok sayıda dağılmış halde bulunan Goblet hücreleri tespit edilebilmektedir. Cyprinus carpio türünün bağırsak mukozasındaki Goblet hücrelerinin büyük oranda glikoprotein salgıladığı ve bu glikoproteinlerin bileşiminin memeliler ile yüksek oranda benzerlik gösterdiği bildirilmiştir [25]. Umbrina cirrosa türünün midesine uygulanan PAS boyamasının oldukça yoğun ve güçlü reaksiyon oluşturduğu bildirilmektedir [26]. Karnivor bir tür olan Chalcides chalcides [27] ve Engraulis anchoita [7] türlerinin midesinde de nötral mukosubstansın yoğun olduğu bildirilmektedir. Ancak sunulan çalışmada Stizostedion lucioperca da ise orta derecede bir reaksiyon gözlendi. Micropogonias furnieri türünün kardiya, fundus ve pilorus mide bölgelerinde nötral mukosubstansın yoğun olduğu bildirilirken [8]; Stizostedion lucioperca türünde orta yoğunlukta reaksiyon gözlendi. Solea senegalensis da yapılan çalışmada, gastrointestinal kanalda gelişmenin ileri dönemlerinde nötral mukosubstansın çok yoğun, sülfatlı mukosubstansın ise daha az yoğunlukta bulundukları bildirilmektedir [28]. Gisbert vd. [29] Siberian sturgeon gelişimine bağlı olarak nötral, sülfatlı ve asidik glikoproteinlerin arttığını bildirmişlerdir. Arrhamphus sclerolepis krefftii [30] ve Acipenser transmontanus [31] türlerinin tüm bağırsak bölümlerinde ve Tilapia spp. [32] posterior bağırsağında nötral mukosubstansın orta, Misgurnus anguillicau [33] nın tüm bağırsak bölümlerinde ve Tilapia spp. [32] anterior bağırsağında oldukça yoğun olduğu bildirilirken bu çalışmada sudakta (Stizostedion lucioperca) orta yoğunlukta nötral mukosubstans tespit edildi. Hippoglossus hippoglossus, Pleuronectes americanus, Pleuronectes ferruginea türlerinin bağırsak bölümlerinde nötral mukosubstansın bulunmadığı bildirilmiştir [9]. Engraulis anchoita [7] midesinde KOH/PAS uygulamasında güçlü, Micropogonias furnieri [8] midesinde ise zayıf reaksiyon oluştuğu bildirilmiştir. Micropogonias furnieri [8] da zayıf reaksiyon gözlenirken Stizostedion lucioperca türünde orta kuvvetlilikte bir reaksiyon oluştuğu saptandı. Micropogonias furnieri [8] türü ile uyumlu olarak Stizostedion lucioperca kardiya, fundus ve pilorus mide bölgeleri arasında önemli bir farklılığın olmadığı belirlendi. Chalcides chalcides midesinde AB ph 2.5 boyamasında reaksiyon oluşmadığı bildirilmektedir [27]. Micropogonias furnieri [8] midesinde asidik mukosubstans yoğunluğunun az olduğu, mide bölgeleri arasında yoğunluk açısından önemli bir farklılığın bulunmadığı, Engraulis anchoita [7] midesinde ise asidik mukosubstans yoğunluğunun orta düzeyde olduğu bildirilmiştir. Sunulan çalışmada güçlü reaksiyon gözlenirken, kardiya ve fundus bölgesinde yoğunluğun daha fazla olduğu saptandı. 5

6 N. Şenol vd. AB ph 2.5 uygulamasında; Umbrina cirrosa nın [26] ilk bağırsağında Tilapia spp. nın [32] anterior ve posterior bağırsağında, Hippoglossus hippoglossus [9] ve Misgurnus anguillicaudatus un [33] tüm bağırsak bölgelerinde güçlü reaksiyon, Acipenser transmontanus [16] da orta kuvvetlilikte reaksiyon tespit edilirken, Pleuronectes americanus, Pleuronectes ferruginea türlerinde reaksiyon gözlenmediği bildirilmiştir [9]. Bu çalışmada da çalışılan türde de bağırsaklarda yoğun reaksiyon gözlendi. Asidik mukosubstansın Arrhamphus sclerolepis krefftii [30] ve Cyprinus carpio [25] türlerinin bağırsaklarında orta yoğunlukta olduğu bildirilirken bu çalışmada oldukça yoğun olarak gözlendi. Umbrina cirrosa midesinde hem asidik hem de nötral mukosubstansın gözlendiği asidik mukosubstansın ise baskın olduğu bildirilmektedir [26]. AB ph 2.5/PAS boyaması sonucunda Engraulis anchoita [7] midesinde bu çalışmadaki Stizostedion lucioperca ile elde edilen bulgularla uyumlu olarak orta kuvvetlilikte reaksiyon gözlendiği bildirilmiştir. PAS/AB ph 2.5 uygulaması sonucunda Hippoglossus hippoglossus, Pleuronectes americanus, Pleuronectes ferruginea türlerinde [9] bildirildiği gibi reaksiyon bu çalışmada da gözlendi. Cyprinus carpio bağırsağında nötral ve nötral-asidik glikoproteinlerin orta yoğunlukta reaksiyon oluşturduğu asidik mukosubtansın ise baskın olduğu bildirilmektedir [25]. Yine PAS/AB ph 2.5 uygulamasında Misgurnus anguillicaudatus [33] türünün tüm bağırsak bölümlerinde ve Tilapia spp. [32] anterior bağırsağında güçlü, posterior bağırsağında ise zayıf reaksiyon oluştuğu bildirilmiştir. Stizostedion lucioperca bağırsaklarında benzer bulgular elde edildi. Umbrina cirrosa [26] midesinde AB ph 1,0 uygulamasında reaksiyonun zayıf, Engraulis anchoita da [7] ise reaksiyonun orta kuvvetlilikte olduğu bildirilmiştir. AB ph 1,0 uygulaması ile Cyprinus carpio [25] ve Acipenser transmontanus un [31] tüm bağırsak bölümlerinde, Umbrina cirrosa nın [26] ilk bağırsağında zayıf reaksiyon gözlendiği bu çalışmada da desteklendi. Arrhamphus sclerolepis krefftii [30] türünün bağırsaklarında sülfatlı mukosubstansın orta yoğunlukta olduğu bildirilirken, bu çalışmada oldukça az yoğunlukta olduğu saptandı. AB ph 0.5 uygulamasında Micropogonias furnieri midesinde zayıf reaksiyon gözlendiği bildirilmiştir [8]. Bu çalışmada da benzer bulgular elde edildi. Micropogonias furnieri türünde AB ph 0.5 uygulamasında mide bölgeleri arasında önemli bir farklılığın olmadığı bildirilirken [8], bu araştırmada Stizostedion lucioperca türünde yoğunluğun fundus bölgesinde daha fazla olduğu saptandı. AB ph 0.5 uygulamasında Umbrina cirrosa mide ve ilk bağırsağında reaksiyon tespit edilemediği bildirilmiştir [26]. Bu çalışmada ise zayıf reaksiyon belirlendi. Karboksilli ya da sülfat esterli mukosubstans (AB 0.06 M) Engraulis anchoita midesinde orta yoğunlukta iken bu çalışmada karboksilli ya da sülfat esterli mukosubstans oldukça zayıf olarak tespit edildi. Yapılan araştırmada Engraulis anchoita türü ile uyumlu olarak AB 0.3 M ve AB ph 0.5 boyamalarında zayıf reaksiyon gözlendi. Genel olarak karnivor tür olan Engraulis anchoita [7] ile Stizostedion lucioperca ile mide bulgularının uyumlu olduğu saptandı. 6

7 SDU Journal of Science (E-Journal), 2011, 6 (1): 1-8 Misgurnus anguillicaudatus [8] bağırsaklarında, hem AF ve hem de AF/AB ph 2.5 uygulamalarında orta şiddette reaksiyon oluştuğu bildirilmiştir. Stizostedion lucioperca da ise bu uygulamalara karşı zayıf reaksiyon gözlendi. AF uygulamasında Misgurnus anguillicaudatus [33] bağırsaklarında orta yoğunlukta reaksiyon oluşurken çalışılan türde de az yoğunlukta reaksiyon gözlendi. Genel olarak uygulanan histokimyasal boyama yöntemlerinin çalışılan tüm bölgelerde pozitif reaksiyon gösterdiği saptandı. Mukosubstans yoğunluğunun kardiya ve fundusun lamina epitelyalisinde pilorus lamina epitelyalisine oranla daha fazla olduğu gözlendi. Asidik mukosubstansın mide bölgelerinde bağırsaklara oranla daha yoğun olduğu tespit edildi. Nötr ve sülfatlı mukosubstansın mideden bağırsağa doğru artış gösterdiği belirlendi. AB ph 1.0, AB ph 0.5, AB 0.06 M ve AB 0.3 M uygulamalarında reaksiyonun oldukça zayıf olduğu saptandı. Bu çalışmada elde edilen verilere göre sudak balığının (Stizostedion lucioperca) mukosubstans özelliğinin mide bölgelerinde asidik, bağırsak bölgelerinde alkali karakterde olduğu belirlendi. 5. Kaynaklar [1] Albrecht M.P., Ferreira M.F.N., Caramaschi E.P., Anatomical features and histology of the digestive tract of two related neotropical omnivorous fishes (Characiformes; Anostomidae), Journal of Fish Biology, 58(2): [2] Cataldi E., Cataudella S., Monaco G., Rossi A., Tancioni L., A study of the histology and morphology of the digestive tract of Sea bream, Sparus aurata, Journal of Fish Biology, 30(1): [3] Grau A., Crespo S., Sarasguete N.C., Gonzales d Canales N.L., The digestive tract of rhe Amberjack, Seriola dumerili, Risso: A light and scanning electron microscope study, Journal of Fish Biology, 41: [4] Martin T.J., Blaber S.J.M., Morphology and histology of the alimentary tract of Ambassidae (Teleostei) in relation to feding, Journal of Morphology, 182: [5] Sis R.F., Ives P.J., Jones D.M., Haensly D.H., The microscopic anatomy of the oesophagos, stomach and intestine of the Channel Catfish, Ictalurus punctatus, Journal of Fish Biology, 14: [6] Zhu Y., Zhang Q., On feeding habits and histological structure of digestive tract of the Mudskipper, Beleophthalmus pectinirostris, in interdial zone of iulong rivereustary, Journal of Ocean Taiwan, 12(3): [7] Diaz A.O., Garcia A.M., Devincenti C.V., Goldemberg A.L., Morphological and histochemical characterization of the mucosa of the digestive tract in Engraulis anchoita, Anatomia Histologia Embryologia, 32: [8] Diaz A.O., Garcia A.M., Figueroa D.E., Goldemberg A.L., The mucosa of digestive tract in Micropogonias furnieri: A light and electron microscope approach, Anatomia Histologia Embryologia, 37: [9] Murray H.M., Wright G.M., Goff G.P., A comparative histological and histochemical study of the post-gastric alimentary canal from three species of pleuronectid, the Atlantic halibut, the yellowtail flounder and the winter flounder, Journal of Fish Biology, 48: [10] Perez-Vilar J., Hill R.L., Mucin granule intraluminal organization, Respiratory Cell and Molecular Biology, 36: [11] Culling C.F.A., Reid P.E., Dunn W.L., A new histochemical method for the identification and visualization of both side chain acylated and non-acylated sialic acids, Journal of Histochemistry and Cytochemistry, 24:

8 N. Şenol vd. [12] Bancroft J.D., Stevens A., Turner D.R., Theory and practice of histological techniques, Churchill Livingstone, London, p [13] Boulhic M., Gabaudan J., Histological study of the organogenesis of the digestive system and swim bladder of the Docer Sole, Solea solea (Linneaus 1758), Aquaculture, 102: [14] Osman A.H.K., Caceci T., Histology of the stomach of Tilapia nilotica (Linnaeus 1758) from the River Nile, Journal of Fish Biology, 38: [15] Reid P.E., Volz D., Cho K.Y., Owen D.A., A new method for the histochemical demonstration of o-acyl sugars in human colonic epithelial glycoproteins, Histochemistry Journal, 20: [16] Domeneghini C., Arrighi S., Radaelli G., Bosi G., Mascarello F., Morphological and histochemical peculiarities od the gut in the white sturgeon Acipenser transmontanus, European Journal of Histochemistry, 43: [17] Çelikkale M.S., Balık Biyolojisi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sürmene Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu Yayınları, No:101, Trabzon, 387s. [18] Lev R., Spicer S.S., Specific staining of sulphate groups with alcian blue at low ph, Journal of Histochemistry and Cytochemistry, 12: 309. [19] Scott J.E., Dorling J., Differential staining of acid glycosaminoglycans (mucopolysaccharides) by Alcian blue in salt solutions, Histochemistry, 21: [20] Gomori, Gomori s aldehyde fuchsin stain. In, Culling CFA, Allison RT, Barr WT (Ed): Cellular Pathology Technique, Butterworths, London, p [21] Spicer Mayer, Aldehyde Fuchsin/Alcian Blue. In, Culling C.F.A., Allison R.T., Barr W.T (Ed), Cellular Pathology Technique, Butterworths, London, p 233. [22] McManus J.F.A., Histological and histochemical uses of periodic acid, Stain Technology, 23: [23] Mowry R.W.,1956. Alcian blue techniques for the histochemical study of acidic carbohydrates, Journal of Histochemistry and Cytochemistry, 4: [24] Burrin D.G., Stoll B., Guan X., Glucagon-like peptide 2 function in domestic animals, Domestic Animal Endocrinology, 24(2): [25] Neuhaus H., Van Der Marel M., Caspari N., Meyer W., Enss M.L., Steinhagen D., Biochemical and histochemical study on the intestinal mucosa of the common carp Cyprinus carpio L., with special consideration of mucin glycoproteins, Journal of Fish Bioogyl, 70: [26] Pedini V., Scocco P., Radaelli G., Fagioli O., Ceccarelli P., 2001: Carbohydrate histochemistry of the alimentary canal of the Shi Drum, Umbrina cirrosa L, Anatomia Histologia Embryologia, 30: [27] Ferri D., Liquori G.E., Scillitani G., Morphological and histochemical variations of mucous and oxynticopeptic cells in the stomach of the seps, Chalcides chalcides, Journal of Anatomy, 194: [28] Ribeiro L., Sarasquete C., Dinis M.T., Histological and histochemical development of the digestive system of Solea senegalensis larvae, Aquaculture, 171: [29] Gisbert E., Sarasquete M.C., Williot P., Castello-Orvay F., Histochemistry of the development of the digestive system of Siberian sturgeon during early ontogeny, Journal of Fish Biology, 55: [30] Tibbetts I.R., The distribution and function of mucous cells and their secretions in the alimentary tract of Arrhamphus sclerolepis krefftii, Journal of Fish Biology, 50: [31] Domeneghini C., Radaelli G., Bosi G., Arrighi S., Giancamillo A.D., Pazzaglia M., Mascarello F., Morphological and histochemical differences in the structure of the alimentary canal in feding and runt (feed deprived) white sturgeons (Acipenser transmontanus). Journal of Applied Ichthyology, 18: [32] Scocco P., Menghi G., Ceccarelli P., Histochemical differentiation of glycoconjugates occurring in the tilapine intestine, Journal of Fish Biology, 51: [33] Park J.Y., Kim I.S., Kim S.Y., Structure and mucous histochemistry of the intestinal respiratory tract of the mud loach, Misgurnus anguillicaudatus (Cantor), Journal of Applied Ichthyoogyl, 19: Ülker Eren e-posta: ueren@adu.edu.tr Kenan Çınar e-posta: kenancinar@sdu.edu.tr 8

9 SDU Journal of Science (E-Journal), 2011, 6 (1): 9-25 Phytophagous Arthropod Species Associated with Oil Bearing Rose, Rosa damascena Miller, in Isparta Province with Distributional Remarks Ozan Demirözer*, İsmail Karaca Süleyman Demirel University, Agricultural Faculty, Plant Protection Department, 32260, Isparta, Turkey *Corresponding author ozandemirozer@sdu.edu.tr Received: 05 January 2011, Accepted: 02 March 2011 Abstract: The study is based on field researches made in in order to determine the phytophagous arthropod species and the deployment of those species that are economically important in the oil-bearing rose production fields in the province of Isparta. As a result, 62 species were determined, 60 of which belongs to 24 families of 6 orders in Insecta and 2 of which belongs to 2 families of 1 order in Arachnida. In the study, 57 species were identified up to species level and 5 species were identified up to genus level. It is seen that 20 species of them are previously identified as pests in Rosa damascena Miller in production fields in the literature. Ten of the species determined in the study are recorded as new for the oil-bearing rose pest fauna in the province of Isparta. Key words: Oil Bearing Rose, Rosa damascena, pest, phytophagous, Isparta Isparta İli Yağ Gülü, Rosa damascena Miller, Alanlarında Bulunan Fitofag Arthropod Türleri ve Önemlilerinin Yayılışları Özet: Bu çalışma, Isparta ili yağ gülü üretim alanlarında bulunan fitofag türlerin belirlenmesi ve ekonomik açıdan önemlilerinin yayılışlarının ortaya çıkarılması amacıyla yılları arasında yürütülmüştür. Çalışma sonucunda, Insecta sınıfının 6 takımına ait 24 familyadan toplam 60, Arachnida sınıfına ait 1 takıma bağlı 2 familyadan 2 olmak üzere toplamda 62 türün varlığı belirlenmiştir. Çalışmada 57 adet örneğin tür düzeyinde teşhisleri tamamlanırken, 5 türün cins düzeyine kadar teşhisleri yapılmıştır. Yapılan literatür çalışmalarında bu araştırmada belirlenen türlerden 20 sinin daha önceden Rosa damascena Miller üretim alanlarında zararlı olarak bildirildiği saptanmıştır. Çalışmada belirlenen türlerden 10 u ise Isparta ili yağ gülü zararlı faunası için yeni kayıt niteliği taşımaktadır. Anahtar kelimeler: Yağ gülü, Rosa damascena, zararlı, fitofag, Isparta 1. Introduction Oil-bearing rose cultivation in Turkey is performed in the Lakes Region (Isparta, Burdur, Denizli and Afyonkarahisar). In the region, 7,300 tonnes of rose flower, 1,235 kg.s of rose oil, 7,750 kg.s of rose concrete, 1,600 kg.s of rose absolute, and 1000 kg.s of dry rose production was performed on an area of 20 thousand decares in More than 70% of the rose oil production in Turkey is made in Isparta and the rest in the provinces of Burdur and Afyonkarahisar [1]. The number of papers dealing with the pests in oil roe areas of Isparta and also of the world, their distributions, natural enemies and their control, are limited [2-11]. In order to apply a more safe control system in the oil-bearing rose production, it is necessary to analyze economically important species and their distributions. 9

10 O. Demirözer, İ. Karaca In the study, phytophagous and economically harmful species on oil roses, which are produced in the province of Isparta, are determined along with their distributions and host plants. The specimens collected during the study are grouped as Rosa damascena Miller which is known as economically harmful species on oil-bearing rose orchards and the other species. 2. Materials and Methods The fieldwork of the study was performed between in the oil-bearing rose production areas in the province of Isparta and in its districts. The main materials of the study are the phytophagous species in oil-bearing rose production areas. Samplings are carried out in 7 different localities (Central District, Aksu, Atabey, Eğirdir, Gönen, Keçiborlu and Uluborlu) in Isparta and samplings are arranged from between March to October on a weekly basis depending on the seasonal characteristics of the region and phenological stages of oil bearing rose. Samplings are conducted through several methods such as shaking method [12], sweeping net, insect aspirator and by hand in 5-10 oil-bearing rose fields depending on the density of the number of production in each localities. The name of the species, their localities, the date of collection and the number of specimens were given. Materials that were collected are put into jars containing ethyl acetate, and are relaxed and pinned. Materials are preserved in the collections of EMIT (Entomological Museum of Isparta, TURKEY) in Süleyman Demirel University, Faculty of Agriculture, Department of Plant Protection. 3. Results In the study, 62 phytophagous were found on oil-bearing rose. While 20 of them were determined to be harmful with regard to agricultural perspective on R. damascena (Table 3.1), ten of them were identified as new records for the fauna of R. damascena in the province of Isparta. Results reveal that there were 62 species from 24 families belonging 6 orders of Insecta, and 2 species from 2 families belonging to Arachnida order. In the study, 57 species were identified up to species and 5 were identified up to genus level. Table 3.1. Pest species determined on Rosa damascena with economically crucial species in oil-bearing rose production areas in the province of Isparta. Order Family ACARINA Tetranychidae HEMIPTERA Coccidae Diaspididae Lygaeidae HOMOPTERA Aphididae Species Tetranychus urticae Koch* Rhodococcus perornatus Cockerell & Parrott* Lepidosaphes ulmi (L.) Lygaeus equestris (L.) Macrosiphum rosae (L.)* Myzaphis rosarum (Kaltenbach) 10

11 SDU Journal of Science (E-Journal), 2011, 6 (1): 9-25 THYSANOPTERA Thripidae COLEOPTERA Cetoniidae Buprestidae Rhynchitidae LEPIDOPTERA Tortricidae Pterophoridae HYMENOPTERA Eurytomidae Argidae Tenthredinidae Thrips meridionalis (Priesner)* Cetonia aurata (L.) Epicometis Tropinota hirta (Poda)* Oxythyrea cinctella (Schaum)* Perotis chlorana Leporte & Gory* Rhynchites hungaricus Herbst* Archips rosana (L.) Notocelia rosaecolana (Doubleday) Cnaemidophorus rhododactyla (Denis & Schiffermüller)* Eurytoma rosae Nees Arge rosae (L.) Ardis brunniventris Hartig Rhogogaster chlorosoma Benson Syrista parreyssii (Spinola)* * Economically crucial pest species are found in oil-bearing rose production areas of the province of Isparta New record on oil-bearing rose (Rosa damascena Mill.) in Isparta (Turkey) Species Associated with Rosa damascena Mill. Information on the studied materials is given below in alphabetical order within each family. Tetranychidae (Tetranychoidea: Acarina) Tetranychus urticae Koch, 1836 Material examined: This species was detected in all areas of research being carried out and 1547 individuals were collected from the end of April until the end of August. Distribution in Turkey: Adana (Pozantı), Ankara (Çubuk), Antalya, Aydın, Balıkesir (Central province, Edremit, Gönen, Manyas), Bitlis, Bursa (Central province, Karacabey, Mustafakemalpaşa, Yenişehir), Çanakkale (Central province, Biga), Denizli, Diyarbakır (Central province, Bismil), Isparta, İzmir (Central province, Menemen), Manisa (Central province, Muradiye, Salihli, Turgutlu), Muğla (Dalaman), Niğde (Ulukışla), Şanlıurfa (Central province, Akçakale, Birecik, Bozova), Van (Central province, Erciş, Gevaş, Gürpınar, Muradiye) [13-15, 17-35]. Host plants: Beta vulgaris (L.), Cucumis melo (L.), Dacus carota var. sativa, Ficus carica (L.), Gossiypum sp., Hibiscus esculentus (L.), Lactuca sativa (L.), Lycopersicon esculentum (L.), Malus communis (L.), Phaselus vulgaris (L.), Prunus avium (L.), P. cerasus (L.), Punica granatum (L.), Rosa spp., Rubus sp., Sesamum indicum (L.), Solanum melongena (L.), Vigna sinensis (L.), Vitis vinifera (L.) [13-35]. Remark: New record on oil-bearing rose in Isparta (Turkey). Coccidae (Coccoidea: Hemiptera) 11

12 O. Demirözer, İ. Karaca Rhodococcus perornatus Cockerell & Parrott, 1899 Material examined: This species was detected in all reserch areas of research being carried out and 2352 individuals were collected from the large amounts of the end of May until mid-june. Distribution in Turkey: Mediterranean, Aegean and Central Anatolia Regions, Isparta (Central province, Aksu, Atabey, Eğirdir, Gelendost, Gönen, Keçiborlu, Uluborlu) [4, 7, 11, 36]. Host plants: Rosa sp., R. acicularis (L.), R. canina (L.), R. damascena, R. pimpinethifolia Marott [37-44]. Remark: In this study, it is considered that Rose soft scale R. perornatus is the main pest of Rosa damascena (Miller). Diaspididae (Coccoidea: Hemiptera) Lepidosaphes ulmi (Linnaeus, 1758) Material examined: Central province, Gölcük, 18.v.2006 (98); 02.vi.2006 (102); 13.vi.2007 (53). Atabey, 21.vi.2006, (46); 13.vi.2007 (124). Keçiborlu, 24.v.2006 (35); 29.v.2006 (125); 11.ix.2006 (21); 20.vi.2007 (18). In total, 622 individuals were collected. Distribution in Turkey: Mediterranean, Aegean and Southeast Anatolia, Black Sea, Central and Central Anatolia, Adana, Amasya, Ankara (Central province, Ayaş, Akyurt, Çubuk, Haymana, Kalecik, Kızılcahamam), Antalya, Amasya, Ağrı, Balıkesir (Dursunbey), Bitlis, Bolu, Bursa (Uludağ), Denizli, Erzincan, Erzurum, Giresun (Central province, Bulancak, Dereli, Espiye, Keşap), Gümüşhane, Iğdır, Isparta, İçel (Mersin), İstanbul, İzmir (Central province, Bergama, Bornova, Buca, Karşıyaka, Kemalpaşa, Menderes, Menemen, Selçuk, Tire, Torbalı, Urla), Kahramanmaraş, Kars (Kağızman), Kastamonu, Kırıkkale (Keskin), Kocaeli (İzmit), Kayseri, Konya, Muş, Niğde, Ordu (Central province, Aybastı, Fatsa, Gölköy, Kumru, Perşembe, Ulubey), Sinop, Sivas, Trabzon (Eskipazar), Tunceli (Pertek), Van [45-48, 50-72]. Host plants: Acer spp., Alnus sp., Armeniaca vulgaris (L.), Bauhinia spp, Betula spp., Catalpa bignonioides Walter, Cercis siliquastrum (L.), Continus sp., Crataeugus sp., Fraxinus spp., Gleditshia sp., Ilex spp., Juglans regia (L.), Ligustrum sp., Lycium sp., Malus spp., Nerium oleander (L.), Pelargonium sp., Pistacia lentiscus (L.), Populus spp., Prunus spp., Pyrus spp., Quercus spp., Ribes sp., Rosa sp., Salix sp., Tamarix spp., Tilia spp., Ulmus spp., Vincetoxicum sp., Viscum sp., Yucca sp. [5, 38, 73-76]. Lygaeidae (Lygaeoidea: Hemiptera) Lygaeus equestris (Linnaeus, 1758) Material examined: Central province, Gölcük, 27.iv.2006 (16); 10.v.2006 (12); 24.v.2006 (5); 14.vi.2006 (2); 08.vii.2006 (6); 02.viii.2006 (11); 03.v.2007 (10); 16.v.2007 (13); 13.vi.2007 (5); 02.vii.2007 (3); Yakaören, 27.iv.2006 (24); 10.v.2006 (15); 24.v.2006 (9); 14.v.2006 (6); 08.vii.2006 (4); 02.viii.2006 (6); 03.v.2007 (13); 12

13 SDU Journal of Science (E-Journal), 2011, 6 (1): v.2007 (17); 13.vi.2007 (8); 02.vii.2007 (6). Gönen, 10.v.2006 (8); 21.vi.2006 (2); 02.viii.2006 (4); 02.v.2007 (4); 24.vi.2007 (2); 13.viii.2007 (1). Keçiborlu, 10.v.2006 (2); 21.vi.2006 (1); 02.viii.2006 (4); 02.v.2007 (3); 24.vi.2007 (1); 13.viii.2007 (4). In total, 227 adult individuals were collected. Distribution in Turkey: Mediterranean, Western Black Sea, Eastern Anatolia, South East Anatolia and Central Anatolia, Adana (Pozantı), Bursa, Çanakkale (Bozcaada), Niğde (Ulukışla), Tekirdağ, (Central province, Keleş, Kestel, Nilüfer, Orhaneli, Osmangazi) [32, 77, 79-81, 83]. Host plants: Astragalus spruneri Boiss, Cardaria draba, Centaurea sp., Chenopodium sp., Convolvulus sp., Elaeagnus orientalis (L.), Fragaria spp., Pistachio vera (L.), Platanus sp., Populus sp., Prunus armeniaca (L.), P. domestica (L.), Pyrus communis (L.), P. malus (L.), Rosa sp., Rubus sp., Rumex sp., Salix sp., Sinapis sp., Spinacia oleracea (L.), Tamarix sp., Verbascum sp., Vicia sp. Vitis vinifera (L.) [32, 77-83]. Remark: New record on oil-bearing rose in Isparta (Turkey). Aphididae (Aphidoidea: Homoptera) Macrosiphum rosae (Linnaeus, 1758) Material examined: This species was detected in all research areas and 3451 individuals were collected from the large amounts of mid-april until mid-june, the small amounts of end of June until the beginning of August. Distribution in Turkey: Eastern Mediterranean Region, Ankara, Burdur, Giresun, Isparta, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Van [2, 9, 84-92]. Anonim, 2005; Aslan ve Uygun, 2005). Host plants: Rosa spp. [2, 9, 84-92]. Remark: M. rosae, when found in greater numbers, checked the growth of the shoots, caused deformation and discoloration of the leaves and deformation of the flower buds and flowers. Myzaphis rosarum (Kaltenbach, 1843) Material examined: Central province, Deregümü, 10.v.2006 (3); 02.vi.2006 (14); 14.vi.2006 (1); 02.ix.2006 (12); 12.ix.2006 (9); 16.v.2007 (8); 02.vi.2007 (5); 11.ix.2007 (2); Gelincik, 18.v.2006 (4); 02.vi.2006 (11); 13.vi.2007 (1); 03.ix.2007 (1). Gönen, 24.v.2006 (7); 22.vi.2006 (8); 01.vi.2007 (3); 11.ix.2007 (4). Atabey, 21.vi.2006 (7); 12.ix.2006, (7); 13.vi.2007 (6); 03.ix.2007 (5). Keçiborlu, 24.v.2006 (6); 29.vi.2006 (5); 11.ix.2006 (2); 20.vi.2007 (4); 11.ix.2007 (3). In total, 136 individuals were collected. Distribution in Turkey: Giresun [84]. Host plants: Rosa pimpinellifolia (L.) [84]. Remark: New record on oil-bearing rose in Isparta (Turkey). 13

14 O. Demirözer, İ. Karaca Thripidae (Thysanoptera) Thrips meridionalis (Priesner, 1926) Material examined: This species was detected in all research areas and 1254 individuals were collected from the end of May until the end of June. Distribution in Turkey: Throughout the Mediterranean region and especially Adana provice (Karataş, Kozan, Seyhan, Yüreğir) [93-95]. Host plants: Citrus spp., Crepis echioides (L.), Chrysantemum segetum (L.), Medicago sativa (L.), Sinapis arvensis (L.), Ochtodium eagyptiacum (L.), Cyperus rotundus (L.), Phalaris brachystachy (Atakan ve Tunç, 2004; Atakan ve Uygur, 2005; Nas vd., 2007) [93-95]. Remark: New record on oil-bearing rose in Isparta (Turkey). Cetoniidae (Scarabaeoidea: Coleoptera) Cetonia aurata (Linnaeus, 1761) Material examined: Central province, Yakaören, 30.v.2006 (1); 14.vi.2006 (1); 01.vi.2007 (2). Aksu, 18.v.2006 (2). Atabey, 18.v.2006 (2); 13.vi.2006 (1). Eğirdir, 18.vi.2006 (1); 21.v.2007 (2); 28.v.2007 (1). Gönen, Güneykent, 02.vi.2006 (2). Keçiborlu, Höyükönü, 02.vi.2006 (2); Kılıç, 28.v.2007 (1). In total, 18 adult individuals were collected. Distribution in Turkey: Lodos (1989), without specifying a locality that is widely reported across the country. Adana (Tufanbeyli), Ankara (Çubuk), Bartın (Central province), Bolu (Gerede, Mengen, Mudurnu), Bursa, Erzurum, Gaziantep (Central province), Isparta (Atabey, Eğirdir), Karaman (Ermenek), Kırklareli, Muğla (Köyceğiz), Sinop (Central province), Van [30, 31, 78, ]. Host plants: Citrus sp., Crataegus sp., Malus communis (L.), Matricaria chamomilla (L.), Prunus cerasus (L.), Rosa sp., Rubus sp., Sinapis sp., Vitis sp. [30, 31, 78, ]. Remark: New record on oil-bearing rose in Isparta (Turkey). Epicometis hirta (Poda, 1761) Material examined: Central province, Gölcük, 30.v.2006 (3); 02.vi.2006 (2); 14.vi.2006 (4); 21.vi.2006 (10); 01.vi.2007 (8); 13.vi.2007 (6); Deregümü, 30.v.2006 (2); 02.vi.2006 (4); 14.vi.2006 (2); 21.vi.2006 (4); 01.vi.2007 (5); 13.vi.2007 (4); Yakaören, 30.v.2006 (3); 02.vi.2006 (6); 14.vi.2006 (9); 21.vi.2006 (3); 01.vi.2007 (4); 13.vi.2007 (4). Aksu, 24.v.2006 (3). Atabey, 24.v.2006 (2); 13.vi.2006 (1). Eğirdir, 18.vi.2006 (6); 21.v.2007 (5). Gönen, 02.vi.2006 (3); 28.v.2007 (5); Güneykent, 02.vi.2006 (5). Keçiborlu, Kozluca, 02.vi.2006 (7); Kılıç, 02.vi.2006 (9); 04.vi.2007 (4). In total, 134 adult individuals were collected. Distribution in Turkey: Ankara (Çubuk), Diyarbakır, Erzurum, Isparta [30, 31, 99, 101, 102]. 14

15 SDU Journal of Science (E-Journal), 2011, 6 (1): 9-25 Host plants: Prunus amygdalus (L.), P. cerasus (L.), Rosa damascena Miller, Rosa sp. [30, 31, 101, 102]. Remark: Although species is known from Isparta, newly recorded on oil-bearing rose in Isparta (Turkey). Oxythyrea cinctella (Schaum, 1841) Material examined: Central province, Gölcük, 30.v.2006 (9); 02.vi.2006 (11); 14.vi.2006 (8); 21.vi.2006 (9); 01.vi.2007 (6); 13.vi.2007 (8); Deregümü 30.v.2006 (9); 02.vi.2006 (5); 14.vi.2006 (11); 21.vi.2006 (10); 01.vi.2007 (7); 13.vi.2007 (12); Yakaören, 30.v.2006 (11); 02.vi.2006 (15); 14.vi.2006 (11); 21.vi.2006 (11); 01.vi.2007 (9); 13.vi.2007 (13). Aksu, 24.v.2006 (6). Atabey, 24.v.2006 (6); 13.vi.2006 (7). Eğirdir, 18.vi.2006 (5); 21.v.2007 (7). Gönen, 02.vi.2006 (7); 28.v.2007 (6); Güneykent, 02.vi.2006 (11). Keçiborlu, Kozluca, 02.vi.2006 (8); Kılıç, 02.vi.2006 (8); 04.vi.2007 (7). In total, 228 adult individuals were collected. Distribution in Turkey: Adana (Central province, Ceyhan, Feke, Karaisalı, Karataş, Kozan, Pozantı, Saimbeyli, Tufanbeyli, Yumurtalık), Afyon, Ankara (Beypazarı, Elmadağ, Güdül, Nallıhan), Antalya (Central province, Alanya, Finike, Gazipaşa, Gündoğmuş, Kaş, Korkuteli, Kumluca, Manavgat, Serik), Aydın, Balıkesir, Bartın (Central province), Bilecik, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankırı (Şabanözü), Çorum (Osmancık), Denizli (Karahisar, Kızılcabölük, Tavas, Vakıf), Gaziantep (Central province, Araban, İslahiye, Nizip, Oğuzeli, Yavuzeli), Hatay (Antakya, Altınözü, İskenderun, Kırıkhan, Reyhanlı, Samandağı, Yayladağı), Isparta (Central province), İçel (Mersin, Anamur, Erdemli, Gülnar, Mut, Silifke, Tarsus), İzmir (Bornova), Kahramanmaraş (Göksun, Pazarcık), Karabük (Safranbolu), Karaman (Ermenek), Kastamonu (Taşköprü), Kayseri (Central province, İncesu, Yahyalı), Kırıkkale (Central province,), Kırklareli, Kırşehir (Kaman, Mucur), Kilis (Central province), Konya (Akşehir, Ereğli, Hadım), Kütahya, Manisa, Muğla, Nevşehir (Avanos, Hacıbektaş, Ürgüp), Niğde (Çamandı, Ulukışla), Osmaniye (Bahçe, Düziçi, Kadirli, Zorkun), Sakarya, Tekirdağ, Uşak, Van [30, 78, 96-99, 101, ]. Host plants: Althaea rosea (L.), Asphodelus sp., Beta vulgaris (L.), Centaurea sp., Cirsium sp., Citrus sp., Compositae, Hypericum perforatum (L.), Juglans regia (L.), Lens esculenta Moench., Malus communis (L.), Matricaria chamomilla (L.), Medicago sativa (L.), Mentha sp., Nerium oleander (L.), Onopordon sp., Paliurus sp., Papaver sp., P. somniferum (L.), Pistacia terebinthus (L.), Prunus amygdali (L.), Rosa sp., Rubus sp., Quercus sp., Salvia sp., Sinapis arvensis (L.), Styrax sp., Tamarix sp., Thymus sp., Trifolium repens (L.), Urtica dioeca (L.), Verbascum sp., Vicia cracca (L.), V. faba (L.), Vitis vinifera (L.) [30, 78, 96-99, 101, ]. Remark: Although species is known from Isparta, newly recorded on oil-bearing rose in Isparta (Turkey). Buprestidae (Buprestoidea: Coleoptera) Perotis chlorana Castelnau & Gory,

16 O. Demirözer, İ. Karaca Material examined: Central province, Gölcük, 24.v.2006 (4); 14.vi.2006 (3); 08.vii.2006 (2); 02.viii.2006 (1); 16.v.2007 (3); 13.vi.2007 (4); 02.vii.2007 (1); Yakaören, 10.v.2006 (5); 24.v.2006 (4); 14.vi.2006 (3); 08.vii.2006 (2); 02.viii.2006 (2); 16.v.2007 (3); 13.vi.2007 (6); 02.vii.2007 (2). Atabey, 17.vi.2006 (3). Aksu, 17.vi.2006 (3). Eğirdir, 17.vi.2006 (4). Gönen, 21.vi.2006 (5); 02.viii.2006 (6); Güneykent, 24.vi.2007 (4); 13.viii.2007 (3). Keçiborlu, 18.v.2006 (3); 21.vi.2006, (5); 08.vii.2006 (4); 24.vii.2006 (2); 02.viii.2006 (2); 24.vi.2007 (4); 13.viii.2007 (4). In total, 96 adult individuals were collected. Distribution in Turkey: Lakes district, Southwest and South Anatolia, Antalya, Artvin, Isparta, İçel, Muğla [10, 30, 106, 107]. Host plants: Casuarina sp., Rosaceae, R. damascena [10, 30, 106, 107]. Remark: In this study determined that adults bring damage by eating the leaves from the edge inwards, by cutting the stem part of new buds and also by nibbling the stems of green and pink buds before the blooming period. Sphenoptera sp. Material examined: Central province, Yakaören, 21.vi.2006 (2). Keçiborlu, 13.vi.2007 (2). In total, 4 adult individuals were collected. Distribution in Turkey: İzmir (Kemalpaşa) [108]. Host plants: Rosaceae [108]. Rhynchitidae (Curculionoidea: Coleoptera) Rhynchites hungaricus Germar, 1819 Material examined: Central province, Deregümü, 10.v.2006 (4); 17.v.2006 (4); 25.v.2006 (4); 01.vi.2006 (6); 08.vi.2006 (4); 22.vi.2006 (1); 03.v.2007 (5); 10.v.2007 (3); 16.v.2007 (8); 24.v.2007 (6); 02.vi.2007 (3) 11.vi.2007 (4) 16.vi.2007 (4); Gölcük, 10.v.2006 (2); 17.v.2006 (3); 25.v.2006 (4); 01.vi.2006 (2); 08.vi.2006 (7); 22.vi.2006 (2); 03.v.2007 (1); 10.v.2007 (4); 16.v.2007 (8); 24.v.2007 (6); 02.v.2007 (5) 11.v.2007 (1); 16.vi.2007 (2); Yakaören, 10.v.2006 (3); 17.v.2006 (7); 25.v.2006 (9); 01.vi.2006 (4); 08.vi.2006 (9); 22.vi.2006 (5); 03.v.2007 (3); 10.v.2007 (8); 16.v.2007 (7); 24.v.2007 (5); 02.v.2007 (3) 11.v.2007 (2) 16.vi.2007 (3). Aksu; 20.v.2006 (4); 12.vi.2006 (2); 17.v.2007 (5); 11.vi.2007 (9). Atabey, 10.v.2006 (2); 20.v.2006 (3); 12.vi.2006 (6); 17.v.2007 (7); 11.vi.2007 (4). Gönen; 16.v.2006 (4); 01.vi.2006 (9); 10.vi.2006 (4); 17.vi.2006 (5); 21.v.2007 (6); 19.vi.2007 (4). Keçiborlu, 01.vi.2006 (4); 10.vi.2006 (6); 17.vi.2006 (3); 21.v.2007 (4); 02.vi.2007 (9); 19.vi.2007 (3). In total, 274 adult individuals were collected. Distribution in Turkey: Afyon, Ankara, Burdur, Bursa, Çorum, Isparta, Konya [9, 30 78, 101]. Host plants: Rosa sp., Rosa damascena Mill., Rubus sp. [9, 78, 97, 101]. Tortricidae (Tortricoidea: Lepidoptera) 16

17 SDU Journal of Science (E-Journal), 2011, 6 (1): 9-25 Archips rosana (Linnaeus, 1758) Material examined: Central province, Yakaören, 23.v.2007 (2); 02.vi.2007 (1). Gönen, 23.v.2007 (2). In total, 5 adult individuals were collected. Distribution in Turkey: Without specifying a locality that is widely reported across the country and Van [30, 96]. Host plants: Malus communis (L.), Rosa spp. [30, 96]. Remark: New record on oil-bearing rose in Isparta (Turkey). Notocelia rosaecolana (Doubleday, 1850) Material examined: Central province, Gölcük, 24.v.2006 (2); 02.vi.2006 (1); 23.v.2007 (2); 13.vi.2007 (2). Yakaören, 16.v.2007 (3); 02.vi.2007 (2). In total, 21 larvae and 12 adult individuals were collected. Distribution in Turkey: Konya (Bozkır) [108]. Host plants: Rosa spp., R. rubiginosa [108]. Remark: New record on oil-bearing rose in Isparta (Turkey). Pterophoridae (Pterophoroidea: Lepidoptera) Cnaemidophorus rhododactyla (Denis & Schiffermüller, 1775) Material examined: Central province, Gölcük, 24.v.2006 (3); 02.vi.2006 (3); 23.v.2007 (2); 13.vi.2007 (2); Yakaören, 16.v.2007 (3); 02.vi.2007 (2). Eğirdir, 14.vi.2006 (1); 13.vi.2007 (2). Gönen, 02.vi.2006 (2); 23.v.2007 (2). Keçiborlu, Kılıç, 16.v.2007 (2). In total, 24 adult individuals were collected. Distribution in Turkey: Burdur (Ağlasun), Isparta [101]. Host plants: Rosa damascena Miller [101]. Argidae (Tenthredinoidea: Hymenoptera) Arge rosae (Linnaeus, 1758) Material examined: Central province, Yakaören, 23.v.2007 (2); 02.vi.2007 (1). Gönen, 02.vi.2006 (1); 23.v.2007 (2). Keçiborlu, Kılıç, 16.v.2007 (2). In total, 8 adult individuals were collected. Distribution in Turkey: Antalya, Isparta, İstanbul, İzmir [30, 34, 101]. Host plants: Rosa canina (L.), R. damascena Miller [30, 101]. Tenthredinidae (Tenthredinoidea: Hymenoptera) 17

18 O. Demirözer, İ. Karaca Ardis brunniventris Hartig, 1837 Material examined: Central province, Yakaören, 02.vi.2007 (1). Gönen, 13.vi.2006 (1); 23.v.2007 (1). Keçiborlu, Kılıç, 16.v.2007 (2). In total, 5 adult individuals were collected. Distribution in Turkey: Antalya, Isparta, İstanbul, [101]. Host plants: Rosa canina (L.), R. damascena Miller [30, 101]. Rhogogaster chlorosoma Benson, 1943 Material examined: Gönen, Güneykent, 02.vi.2007 (2). In total, 2 adult individuals were collected. Distribution in Turkey: Ankara, Artvin (Karagöl, Şavşat), Bayburt (Çalıdere, Kopdağı), Bingöl (Çirişli Geçidi), Erzurum: (Atlıkonak, Arıbahçe, Çamlıbel, Dutçu, Ilıca, İspir, Komyolu, Köprüköy, Madenköprübaşı, Oltu, Örentaş, Pasinler, Uzunkavak), Giresun, Gümüşhane, İstanbul, Konya, Rize, (Ayder, Çamlıhemşin), Tokat [30, ]. Host plants: Alnus glutinosa (L.), Betula spp., Circaea sp., Corylus avellana (L.), Filipendula ulmaria (L.), Padus spp., Populus tremula (L.), Prunus spp., Pteridium aquilinum, Ranunculus spp., Rosa spp., Salix spp., S. alba (L.), S. purpurea (L.), Sorbus spp., Stellaria spp. [30, 110, 111]. Remark: New record on oil-bearing rose in Isparta (Turkey). Cephidae (Cephoidea: Hymenoptera) Syrista parreyssii (Spinola, 1843) Material examined: Central province, Gölcük, 24.v.2006 (3); 02.vi.2006 (3); 26.v.2007 (3); 05.vi.2007 (3); Yakaören, 23.v.2007 (3); 02.vi.2007 (2). Eğirdir, 20.vi.2006 (2); 03.vi.2007 (2). Gönen, 02.vi.2006 (6); 23.v.2007 (4). Keçiborlu, Kılıç, 16.v.2007 (4). In total, 35 adult individuals were collected. Distribution in Turkey: Isparta [30, 101]. Host plants: Rosa spp., R. damascena [30, 101]. Eurytomidae (Chalcidoidea: Hymenoptera) Eurytoma rosae Nees, 1834 Material examined: Central province, Yakaören, 30.v.2006 (11). In total, 11 adult individuals were collected. Distribution in Turkey: Ankara, Erzurum (Oltu, Serçeme), Sivas [112]. Host plants: Rosa spp., R. canina [112]. 18

19 SDU Journal of Science (E-Journal), 2011, 6 (1): 9-25 Remark: New record on oil-bearing rose in Isparta (Turkey). In addition, other species are given below in Table 3.2. Table 3.2. Other species found in oil-bearing rose areas in Isparta province. Order Family ACARINA Acaridae HEMIPTERA Pentatomidae Lygaeidae Alydidae HOMOPTERA Aphididae THYSANOPTERA Phlaeothripidae COLEOPTERA Cetoniidae Cerambycidae Rutelidae Melolonthidae Glaphyridae Buprestidae Elateridae Alleculidae Chrysomelidae Curculionidae Dynastidae HYMENOPTERA Tenthredinidae Species Tyrophagus putrescentiae Schrank Eurydema ornatum (L.) Codophila varia (Fabricius) Holcostethus vernalis (Wolff) Dolycoris baccarum (L.) Carpocoris fuscipinus (Boheman) Carpocoris purpureipennis (De Geer) Tropidothorax leucopterus (Goeze) Ceraleptus gracilicornis Herrich-Schaeffer Enoplops disciger Kolenati Coreus marginatus (L.) Camptopus lateralis Germar Camptopus tragacanthae Kolenati Chaetosiphon sp. Haplothrips aculeatus (Fabricius) Haplothrips reuteri (Karny) Netocia sp. Chlorophorus varius O.F. Müller Anisoplia austriaca Herbst Anisoplia sp. Blitopertha lineolata (Fischer von Waldheim) Homaloplia spirea Pallas Amphicoma sp. Capnodis tenebricosa (Olivier) Capnodis tenebrionis (L.) Cardiophorus discicollis (Herbst) Omophylus flavipennis Küst Clytra atraphaxidis (Pallas) Labidostomis propinqua Faldermann Chromoderus fasciatus Müller Sitona hispidulus (Fabricius) Hypera postica (Gyllenhal) Lixus (Ortholixus) angustus (Herbst) Lixus (Eulixus) brevipes C. Brisout Lixus (Dilixellus) vilis (Rossi) Lixus (Compsolixus) ochraceus Boheman Ptochus sp. Phyllobius sp. pr. maculiocornis Phyllognathus excavatus (Forster) Macrophya blanda (Fabricius) Tenthredo oryssoides Jakovlev Tenthredopsis tessellata (Klug) 19