Polonya da Yatırım. kpmg.pl

Transkript

1 Polonya da Yatırım kpmg.pl

2 2 Polonya da Yatırım Bölüm 1 İçindekiler Bölüm 1 Polonya Kısa bir Özet Coğrafya ve İklim Tarih Hükümet ve Anayasa Para Birimi Nüfus ve Dil İşgücü Piyasası Ekonomi Başlıca Şehirler Polonya ya gelmek ve Polonya da yaşamak Pratik İpuçları 27 Bölüm 2 İş Fırsatları Yabancı Yatırım Teşvikleri AB Yapısal Fonlarından Hibeler Ulusal Kaynaklar Özel Ekonomik Bölgelerde Vergi Teşvikleri Diğer Teşvikler Özelleştirme 46 Bölüm 3 - Polonya da Yabancı Kuruluşlar için Ticari Faaliyet Yürütme Şekilleri Hukuki Durum Şirket Kurma Sermaye Mevcut Şirketlere Katılım Yönetim Kurulu Denetim Kurulları Genel Kurul İnfisah ve Tasfiye Şubeler ve Temsil Büroları 58 Bölüm 4 İş Ortamı Muhasebe, Mali Tablolar ve Denetim Gereklilikleri Mali Tablolar ve Denetim Gereklilikleri Leasing Düzenlemeleri Kambiyo Kontrol Düzenlemeleri Fikri ve Sınai Mülkiyet Tekelcilik Karşıtı Kanun İş Kanunu Gayrimenkul 86 Bölüm 5 Ticari ve Kişisel Vergilendirme Polonya da Vergiler Genel Vergilendirme Kuralları Vergilendirme Sistemi KDV Gümrük ile ilgili Konular Tüketim Vergisi Kurumlar Vergisi Kurumlar Vergisi (Temsil Büroları) Gelir Vergisi Sosyal Güvenlik (ZUS) Sosyal Güvenlik Yerel Vergiler ve Harçlar Damga Vergileri ve Resmi İşlem Vergileri 116 Ek A Polonya da Ekonomik Faaliyet Yürütülmesi için İmtiyazlar ve İzinler Ek B Limited Şirket ile Anonim Şirket arasındaki Temel Farklar Ek C Şirket Kuruluş Prosedürleri Ek D Mali Tabloların İçeriği Ek E Stopaj Vergisine ilişkin, Polonya ile Diğer Ülkeler Arasındaki Çifte Vergilendirme Anlaşmalarından Seçilen Veriler

3 Polonya da Yatırım 3 Polonya daki KPMG Ofisleri Varşova ul. Chłodna Warszawa T: F: E: kpmg@kpmg.pl Kraków al. Armii Krajowej Kraków T: F: E: krakow@kpmg.pl Poznań ul. Roosevelta Poznań T: F: E: poznan@kpmg.pl Łódź al. Piłsudskiego Łódź T: E: lodz@kpmg.pl Wrocław ul. Bema Wrocław T: F: E: wroclaw@kpmg.pl Gdańsk al. Zwycięstwa 13a Gdańsk T: F: E: gdansk@kpmg.pl Katowice ul. Francuska Katowice T: F: E: katowice@kpmg.pl Türkiye deki KPMG Ofisleri KPMG Istanbul Ofis Kavacık, Rüzgarlı Bahçe Mahallesi Kavak Sokak, No; 29 Beykoz İstanbul T: +90 (216) F: +90 (216) KPMG Ankara Ofis Paragon Tower, Kızılırmak Mah. Ufuk Üniversitesi Cad. No:8 Çukurambar/Ankara T: +90 (312) F: +90 (312) KPMG İzmir Ofis Heris Tower, Akdeniz Mah. Şehit Fethi Bey Cad. No:55 Kat:21 D:34 Alsancak-Konak / İZMİR T: +90 (232) F: +90 (232)

4 4 Polonya da Yatırım Bölüm 1 Polonya Kısa bir Özet 1.1 Coğrafya ve İklim Polonya, Orta Avrupa nın merkezinde yer almakta olup kilometre kare yüzölçümü ve 38,5 milyon nüfusu ile kıtanın dokuzuncu en büyük ülkesidir. Ülke, kuzeyde ve doğuda Rusya, Litvanya, Beyaz Rusya ve Ukrayna, güneyde, Slovak ve Çek Cumhuriyetleri; batıda ise Almanya ile komşudur. Baltık kıyısındaki 530 kilometrelik sınır dahil, sınırları yaklaşık 3600 kilometre uzunluğundadır. Başkent Varşova, yakınındaki banliyöler ile birlikte 2,6 milyon nüfusa sahiptir. Polonya nın Varşova dan başka en büyük şehirleri, Polonya nın tarihsel başkenti ve ikinci en büyük metropolü olan Cracow; Łódź, Wrocław, Poznań ve Gdańsk tır. Polonya, çoğunlukla düzlük arazilerden oluşur, arazilerin %75 i, deniz seviyesinden 200 metreden daha az yüksekliktedir. Kırsal bölgeler ise çeşitlilik arz eder: muhteşem göl bölgeleri (bir hektardan daha büyük adet göl), ormanlar ve dağlar vardır. Polonya nın en yüksek noktası olan Tatra Dağlarındaki Rysy, deniz seviyesinden metre yüksekliktedir. Polonya nın en büyük nehri olan Wisła (Vistula), kilometre uzunluğundadır. İkinci en büyük nehir olan Odra (850 kilometre), Almanya sınırı boyunca akmaktadır. Polonya nın iklimi, mevsimler boyunca ve yıldan yıla ani değişimler gösterme eğilimindedir. Ortalama sıcaklıklar Ocak ayında -5 ila 0 ºC, Temmuz ayında ise ºC arasında değişmektedir. En düşük ve en yüksek sıcaklıklar -20 ila 35 ºC arasında değişiklik göstermektedir. Polonya, Orta Avrupa saat dilimindedir ve bu nedenle, standart GMT saatinden bir saat ileridedir. Ülke, Mart sonu ile Ekim sonu arasında yaz saati uygulamasına geçmektedir. 1.2 Tarih Erken dönemlerde, Polonya da, M.S. 966 da Hıristiyanlığı kabul eden Batı Slavları yaşamaktaydı. Polonya Krallığı, M.S te kurulmuştu ve bugünkü Polonya topraklarının yaklaşık % 80 ini kapsamaktaydı. Polonya nın eski bir hanedan ailesi olan Piast ların Hanedanlığı sonrasında, Polonya, çok sayıda daha küçük krallıklara bölündü ( ). Jagiellon Hanedanlığı sırasında ( ) ülkenin birleşmesinden sonra, Polonya bir kez daha kültürel ve ekonomik bakımdan zenginleşti; dönemin sonunda, toprakları, bugünkü Polonya topraklarından çok daha büyüktü. Takip eden 200 yıl boyunca, krallar (çok sayıda yabancı hükümdar dahil), bir soylular kongresi tarafından seçilmekteydi. Bunların hükümdarlıkları, birlikte değerlendirildiğinde, ülke kasabalarına refah getirdi ve büyümelerini hızlandırdı. Buna rağmen, mükerrer savaşlar, sonunda ekonomiyi güçsüzleştirdi ve kırsal bölgelerde durgunluğa yol açtı.

5 Polonya da Yatırım 5 (ABD anayasasından sonra) Dünyanın ikinci liberal anayasasının ilanı da dahil olmak üzere, hızla kötüye gitmekte olan durumu düzeltmeye yönelik gayretler çok geç başladı. Polonya nın güçlerini birleştirmeye karar veren komşuları, 1772, 1793 ve 1795 te olmak üzere birbiri ardı sıra üç paylaşım uygulayarak Polonya nın askeri ve ekonomik zayıflığından faydalandı. Bu paylaşımların sonucunda, Polonya, Avrupa haritasından tamamen silindi. Paylaşılan Polonya nın üç bölgesi (Rusya, Prusya ve Avusturya kontrolü altında), değişen düzeylerde özerkliğe sahipti; ancak özellikle Polonya kültürü ve ulusal kimliğine yönelik sürekli yeni kısıtlamalara maruz kalmaktaydı. Bu durum, 1830 ve 1863 yıllarında genel ayaklanma niteliği kazanan bir dizi protestoya yol açtı. 1. Dünya Savaşı nın sonunda, Polonya, daha önceki topraklarının büyük bir bölümü üzerinde bağımsızlığını ve kontrolü tekrar kazandı yılında, ülkede 26 milyondan fazla nüfus yaşamaktaydı ve ülke toprakları, bugünkü yüzölçümünden yaklaşık %25 daha büyüktü da, 35 milyon Polonyalı yaşamaktaydı, ancak bunların üçte birinin ana dili Lehçe dışında bir dildi. Polonya, iki Dünya Savaşı arasında ulusal, siyasi ve hukuki kimliğini konsolide etmek için yeterli zamana sahip olmuştu; ancak dünyadaki ekonomik bunalım nedeniyle ekonomik konsolidasyonun gerçekleşmesi çok daha güç oldu. Almanya nın 1 Eylül 1939 da Polonya yı işgal etmesinin ardından ki bu olay 2. Dünya Savaşı na yol açmıştırülke, Nazi Almanya sı ile Sovyetler Birliği arasında paylaşıldı. Hükümet, Polonya dan uzaklaştırıldı ve nihai olarak İngiltere de tekrar faaliyetlere başladı. İşgalcilerin güçlü baskılarına karşın, Polonyalılar, savaş boyunca güçlü bir direnç gösterdiler. 2. Dünya Savaşı sonrasında, Polonya, tekrar bağımsızlığını kazandı; ancak bu kez, ülkenin ekonomik ve politik sistemleri üzerindeki güçlü Sovyet etkisi nedeniyle önemli ölçüde sınırlı bir bağımsızlıktı te, 24 milyon nüfusa sahipti ve kilometre karelik bir yüzölçümüne sahipti. Savaşın ardından, Doğu da önemli toprakları ve şehirleri kaybetti (Lvov ve Vilnius dahil), ancak Batı da, tarihsel olarak Polonya ya ait olan bazı şehirleri elde etti (Wrocław ve Szcecin). Bu dönemde, çok büyük dahili göçler yaşandı. Sovyet doktrinine göre, tüm büyük çiftlikler, bankalar ve sanayinin, ticaretin, ulaşımın hemen hemen tamamı, ulusallaştırılmıştı ve merkezi olarak yönetilmekteydi. Uygulamada, bu, kazançtan çok kayıp getirmekteydi ve toplumda giderek artan bir memnuniyetsizliğe neden olmaktaydı. Demokratik muhalefetin yürüttüğü aktiviteler, sonunda, toplumsal memnuniyetsizlik patlamalarına ve 1980 de (Orta ve Doğu Avrupa da 2. Dünya Savaşından sonra ilk bağımsız sendika olan) Dayanışma sendikasının oluşmasına yol açtı. Tam kontrolü elde tutmaya kararlı olan otoriteler, 1981 de, sıkıyönetim ilan ederek

6 6 Polonya da Yatırım Bölüm 1 Polonya Kısa bir Özet muhalefetin yeraltına çekilmesine ve Batı tarafından çok sayıda ekonomik yaptırım uygulanmasına yol açtı yılında, Komünist Partisi, genel ekonomik çöküş ve toplumsal memnuniyetsizlik sonucunda, yuvarlak masa müzakerelerinin ardından muhalefet lehine iktidarı bırakmaya zorlandı. Daha sonraki yıllar, serbest başkanlık ve parlamenter seçimlerine, politik ve bireysel özgürlüklerin yeniden elde edilmesine, dış politik otonominin geri kazanılmasına ve pazar ekonomisine geçilmesine tanıklık etti da komünizmin çöküşünden bu yana, Polonya, ekonomisinde köklü değişiklikler gerçekleştirdi ve ekonomik büyüme, finansal istikrar ve yatırım cazibesi açısından emsali görülmemiş bir başarı elde etti. Bunun en açık göstergesi, Aralık 2011 itibariyle, 153,3 milyar EUR tutarında olan Doğrudan Yabancı Yatırımlar stoğudur. Avrupa Birliği ne katılım konusunda başarılı bir referandum ve daha sonra AB üye devletlerinin katılımı onaylamasının ardından, Polonya, 1 Mayıs 2004 te AB ye katıldı. Dokuz başka ülke ile birlikte, Polonya, onyıllar boyunca kendi geleceğini belirleyecek ekonomik ve siyasi bir organizasyonun üyesi haline geldi. Polonya, Birleşmiş Milletler, UNIDO, Uluslararası Para Fonu, Dünya Bankası, NATO, OECD ve Fikri Mülkiyet Haklarının Korunmasına İlişkin Konvansiyonun ve diğer uluslararası kuruluşların üyesidir. 1 Mayıs 2004 e kadar, Polonya, aynı zamanda, serbest ticaret bölgesi CEFTA nın da bir üyesiydi. AB nin genişlemesi, yeni AB ülkeleri Polonya, Çek ve Slovak Cumhuriyetleri, Macaristan ve Slovenya - için CEFTA üyeliğini otomatik olarak sona erdirdi. 1.3 Hükümet ve Anayasa Polonya, genel seçimlerde seçilen cumhurbaşkanı yönetiminde bir parlamenter demokrasidir. Cumhurbaşkanının görev süresi, yemin tarihinden itibaren 5 yıldır. Cumhurbaşkanının rolü, seçim prosedürleri, parlamento ve hükümetin görev ve sorumlulukları, 2 Nisan 1997 tarihli Polonya Cumhuriyeti Anayasasının hükümleri ile belirlenmektedir. Cumhurbaşkanı, silahlı kuvvetlerin kumandanıdır ve parlamento tarafından kabul edilen mevzuatı veto etme yetkisine sahiptir. Vetolar, Sejm de (alt meclis) asgari beşte üç oy ile geri çevrilebilir. Cumhurbaşkanı, tüm uluslar arası ve dahili ilişkilerde ülkenin en üst düzey temsilcisidir ve bütçe veya yeni bir hükümet oluşturma gibi önemli konulara ilişkin mevzuatın kabul edilmesinde parlamentonun anayasada belirlenen sürelere uymadığının kanıtlanması halinde, parlamentoyu lağvetme ve yeni seçim çağrısında bulunma yetkisine sahiptir.

7 Polonya da Yatırım 7 Polonya nın Cumhurbaşkanı, 4 Temmuz 2010 da seçilen, iktidardaki Civic Platform (PO) partisinden Bronisław Komorowski dir. Polonya nın bundan önceki Cumhurbaşkanı sağ kanattaki Hak ve Adalet Partisinden (PiS) olan ve Ekim 2005 te seçilen Lech Kaczyński idi. 10 Nisan 2010 da, Cumhurbaşkanı, eşi Maria ve ülkenin en üst düzey siyasi ve askeri liderleri ile birlikte, Smolensk te bir uçak kazasında hayatlarını kaybettiler. Lech Kaczyński, Sovyet gizli polisi tarafından Polonyalı yetkililerin öldürülmesinin 70. yıldönümünü anmak üzere Smolensk e gitmekteydi. Uçak kazası, Polonya nın savaş sonrası tarihindeki en kötü siyasi felakettir. Alt meclis (Sejm) ve üst meclisten (Senato) oluşan iki meclisli parlamento, her dört yılda bir genel seçimlerde seçilir ve kanun yapmakla sorumludur. Bu açıdan, yetkinin en büyük kısmı Sejm dedir; Senato, yalnızca, Sejm tarafından kabul edilen mevzuata tadiller önerebilir. Polonya nın son parlamenter seçimleri, Ekim 2011 de yapıldı. Liberal muhafazakar değerlere dayalı bir merkez sağ partisi olan Civic Platform (PO), üst üste ikinci kez seçimleri kazandı, Sejm de koltukların %45 ini elde etti ve bir sosyal muhafazakar parti olan (ve koltukların %6 sına sahip olan) Polonya Halk Partisi (PSL) ile birlikte, hükümeti oluşturdu. Hak ve Adalet Partisi (PiS), koltukların % 34 ünü kazandı. Hükümeti kurmak ve Sejm de güvenoyu kazanmak için cumhurbaşkanı tarafından belirlenen başbakan, Bakanlar Kurulu na başkanlık yapar ve Polonya nın hükümetinin başındaki kişidir. Polonya nın halihazırda görevde olan başbakanı, Civic Platform (PO) Lideri Donald Tusk dır. Polonya, önemli özerk yetkilere sahip 16 eyalete bölünmüştür. Eyaletlerin her biri (voyvodalıklar- wojewodztwa), merkezi hükümet tarafından tayin edilen voyvodalar tarafından idare edilir. Eyaletler ayrıca 379 bölgeye (powiaty) ve komüne (gminy) bölünmüştür. Eyaletlerin, bölgelerin ve komünlerin yerel hükümetleri, genel yerel seçimlerde seçilir; en son seçimler sonbahar 2010 da yapılmıştır. Yerel idareler, kamu fonlarının tahsisi de dahil, yerel işlerin yönetiminden sorumludur.

8 8 Polonya da Yatırım Bölüm 1 Polonya Kısa bir Özet 1.4 Para Birim Polonya nın resmi para birimi, 100 groszy ye bölünmüş olan zlotidir (PLN). PLN, yabancı para birimlerine uygulanan dalgalı kur oranına tabidir. Piyasa fiyatının, Polonya Merkez Bankası (NBP) tarafından belirlenen merkezi fiyata doğru kabul edilebilir dalgalanma aralığı kısıtlı değildir ve tamamen piyasa mekanizmaları ile belirlenmektedir yılı ortalama NBP döviz kurları şu şekildedir: 1 USD = 3,26 PLN; 1 EUR = 4,19 PLN. Ancak PLN döviz kurunun, güçlü dalgalanmalara maruz kaldığını belirtmek gerekir. 1.5 Nüfus ve Dil Polonya, % 52 si kadın, 38,5 milyon nüfusa sahiptir. Nüfusun %98 inden fazlası Polonya kökenlidir. %60 ından fazlası şehirlerde yaşamakta ve bunların % 50 si, den fazla nüfuslu topluluklarda yaşamaktadır. Polonyalıların büyük çoğunluğu (%95) Roman Katoliktir. Polonya nüfusunun % 63,9 u, çalışma PLN DÖVİZ KURU 5,0 4,8 4,6 4,4 4,2 4,0 3,8 3,6 3,4 3,2 3,0 2,8 2,6 2,4 2,2 2,0 USD / PLN EUR / PLN Kaynak: Ulusal Polonya Bankası verilerine dayalı olarak KPMG Polonya

9 Polonya da Yatırım 9 yaşındadır. Lehçe resmi dildir; Lehçe, Hint Avrupa dil grubundan bir dildir ve Batı Slavonik dil ailesindendir. Polonya nın başlıca şehirlerinin dışında, yabancı dil bilgisi oldukça sınırlı olabilir. Yabancılarla sık teması olan kuruluşlarda yabancı dil bilgisi biraz daha iyidir. Ancak yerel kurumlarda ve endüstriyel işletmelerde dil problemleri ortaya çıkabilir. Büyük şehirlerde ve genç nesil 17,8% arasında İngilizce en iyi bilinen dildir, ancak daha yaşlı nesilde ve Batı Polonya da Almanca daha hakimdir. Daha yaşlı nesil, özellikle 23,9% ülkenin doğusunda, Rusça bilmektedir. 18,3% 40,0% YAŞ GRUPLARINA GÖRE NÜFUS DAĞILIMI 23,9% 17,8% Çalışma yaşı öncesi (0-17) 18,3% 40,0% Çalışma yaşı/hareket edenler (18-44) Çalışma yaşı/hareket etmeyenler (45-59/64) Çalışma yaşı sonrası (60/65+) Çalışma yaşı öncesi Çalışma yaşı/hareke Çalışma yaşı/hareke Çalışma yaşı sonras Kaynak: Polonya Merkezi İstatistik Bürosu verilerine dayalı olarak KPMG Polonya 1.6 İşgücü 13 yaşın üzerindeki halkın %17 si yüksek öğrenime sahiptir. Kadınlar arasında eğitim düzeyi daha yüksektir (kadınlarda %19, erkekler % 14,8). Ayrıca, Polonya iş gücünün nitelikleri giderek artmaktadır. Halihazırda, çok sayıda teknik ve ticari üniversite ve saygın medikal akademiler de dahil, Polonya daki 453 yüksek öğrenim kurumunda 1,7 milyon öğrenci öğrenim görmektedir de 492 binin üzerinde mezun verilmiştir. Bunların 122 bini işletme, 8,7 bini hukuk, 10 bini biyoloji, 6,9 bini fizik, 4,2 bini matematik ve istatistik, 15,1 bini bilgi teknolojisi, 28,1 bini mühendislik, 14,4 bini imalat, 14,6 bini mimarlık ve inşaat ve 42,6 bini tıp alanında ihtisas yapmıştır.

10 10 Polonya da Yatırım Bölüm 1 Polonya Kısa bir Özet ORTALAMA AYLIK BRÜT MAAŞ (PLN) Polonya da işgücü maliyetleri, ortalama AB düzeyinden halen daha düşük düzeyde; Macaristan ve Slovakya ile karşılaştırılabilir düzeyde; Çek Cumhuriyeti ndekinden ise daha düşük düzeydedir. Ortalama aylık brüt maaş 2012 de yaklaşık 3,5 bin PLN (841 Avro) tutarındadır. İşsizlik, 2013 ün birinci yarısının sonunda % 13,2 oranındadır. Ancak %15-20 arasında işsizlik oranının yaşandığı daki oranların altındadır. Kaynak: Polonya Merkezi İstatistik Bürosu verilerine dayalı olarak KPMG Polonya KAYITLI İŞSİZLİK ORANI 16,0% 14,0% 12,0% 14,8% 11,2% 12,1% 12,4% 12,5% 13,4% 10,0% 9,5% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% Kaynak: Polonya Merkezi İstatistik Bürosu verilerine dayalı olarak KPMG Polonya (dönem sonu) 1.7 Ekonomi 1989 daki politik değişimlerden ve serbest piyasa ekonomisine geçişin ardından, Polonya, oldukça önemli ekonomik başarı göstermiştir. Önemli miktarda iç talep, ihracat ve yabancı yatırımlar sayesinde, Polonya nın ekonomisi Orta ve Doğu Avrupa daki en güçlü ekonomi haline gelmiştir. Ayrıca, 21. yüzyılda, Avrupa da en istikrarlı ve en sağlıklı ekonomilerden biri olarak kalmıştır. Polonya nın, 2009 da, AB de pozitif Gayrisafi

11 Polonya da Yatırım 11 Yurtiçi Hasıla büyümesini sürdürebilen tek ülke olarak kaldığı gerçeği bunun en bariz kanıtıdır. Global mali krizin bir sonucu olarak, Polonya da Gayrisafi Yurtiçi Hasıladaki büyüme hızı, 2007 de ve 2008 in birinci çeyreğinde kaydedilen %6-7 seviyesinden 2009 un ikinci çeyreğinde %0,5 e düşmüştür. Ancak, Polonya ekonomisi, hızlı bir şekilde toparlanmayı başarmıştır de Polonya nın Gayrisafi Yurtiçi Hasılası, % 4,3 oranında artış göstermiştir. Ancak 2012 yılı, kademeli bir yavaşlamayı beraberinde getirmiş ve büyüme oranı, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %3,5 tan (2012 nin birinci çeyreğinde) GAYRİSAFİ YURTİÇİ HASILA (YILDAN YILA BÜYÜME, SABİT FİYATLAR) 8,0% 7,5% 7,0% 6,6% 6,6% 6,6% 6,3% 6,1% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% 5,2% 4,9% 4,7% 4,5% 4,2% 4,3% 4,4% 3,7% 3,5% 3,2% 3,2% 2,7% 2,3% 1,7% 1,3% 1,0% 0,7% 0,4% 0,5% Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q Kaynak: Polonya Merkezi İstatistik Bürosu verilerine dayalı olarak KPMG Polonya % 0,7 ye (2012 nin dördüncü çeyreğinde) düşmüştür. Tam yıl sonuçları ise % 1,9 oranındadır. Polonya nın gayrisafi yurtiçi hasıla büyümesi konusunda AB nin resmi 2013 yılı tahmini % 1,1 dir ve 2014 te ufak bir düzelme beklenmektedir (%2,2). Buna karşın, Polonya nın performansının, AB27 ortalamasını (sırasıyla %-0,1 ve %1,4 oranlarında; AB28 tahmini mevcut değildir) aşması beklenmektedir. Pek çok diğer AB ülkesinden farklı olarak, Polonya da 2009 yılında yaşanan ekonomik yavaşlama, önemli ticaret ortaklarının yaşadığı ekonomik güçlüklerin bir sonucudur ve dahili tüketimde bir azalma veya finans sektöründeki bir krizin sonucu değildir. Dahili tüketim ve finans sektörü oldukça istikrarlı kalmıştır. Polonya da ihracat, 2010 ve 2011 yıllarında artış göstermiş; ancak 2012 de büyüme fazla değişmemiş ve önceki yıla göre % 2,8 oranında gerçekleşmiştir. Oysa 2011 deki büyüme oranı %7,7 dir (reelde). Polonya nın mal ve hizmet ihracatının toplam değeri, 2012 de 175,9 milyar Avro ya ulaşmıştır ve Almanya en önemli ticaret ortağıdır.

12 12 Polonya da Yatırım Bölüm 1 Polonya Kısa bir Özet İHRACAT VE İTHALAT (milyon AVRO) I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V ihraç edilen mallar ithal edilen mallar Kaynak: Polonya Merkezi İstatistik Bürosu verilerine dayalı olarak KPMG Polonya 2012 deki yavaşlama, aynı zamanda, yerel talepte de gözlemlenebilir. Ancak yavaşlama, özellikle de 2009 krizi ile karşılaştırıldığında, önemsiz boyuttadır (2012 de % -0,2). Aynı zamanda, Polonya hane halklarının tüketim harcamalarında bir azalma olmamıştır (ne 2009 da, ne de 2012 de). Ancak 2012 deki büyüme düşük oranda gerçekleşmiştir (% 0,8). YURTİÇİ TALEP (YILDAN YILA BÜYÜME, SABİT FİYATLAR) 10,0% 9,3% 9,1% 8,7% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 7,9% 7,6% 6,7% 5,2% 3,4% 6,3% 4,6% 4,9% 4,1% 4,3% 3,0% 3,1% 2,1% 2,2% 1,1% 0,0% -2,0% -4,0% Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1-0,8% -0,9% ,8% ,3% ,4% ,6% ,6% Kaynak: Polonya Merkezi İstatistik Bürosu verilerine dayalı olarak KPMG Polonya

13 Polonya da Yatırım 13 Enflasyonun genel olarak kontrol altında olmasına karşın, tüketici fiyat endeksi, merkez bankasının hedeflediği aralığın dışında 2011 de % 4,3 ve 2012 de % 3,7 yüksek düzeydedir. Ancak 2013 ün birinci ve ikinci çeyreğinde, tüketici fiyat endeksi kıyasla daha düşüktür. TÜKETİCİ MAL VE HİZMETLERİNİN FİYATLARI (YILDAN YILA BÜYÜME) 5,0% 4,5% 4,0% 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 2,0% 2,4% 2,0% 3,5% 4,1% 4,3% 4,7% 3,8% 3,3% 3,7% 3,5% 3,3% 3,0% 2,3% 2,2% 2,9% 3,8% 4,6% 4,1% 4,6% 4,1% 4,0% 3,9% 2,9% 1,3% 1,0% 0,5% 0,0% Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 0,5% Kaynak: Polonya Merkezi İstatistik Bürosu verilerine dayalı olarak KPMG Polonya 1.8 Başlıca Şehirler Varşova Varşova, Polonya nın başkentidir ve Avrupa da en hızlı büyüyen şehirlerden biridir. Orta ve Doğu Avrupa nın en önemli finans merkezlerinden biridir ve tüm ülke ekonomisinin lokomotifidir.

14 14 Polonya da Yatırım Bölüm 1 Polonya Kısa bir Özet Coğrafi konum Varşova, orta Polonya da, Berlin in 523 km doğusundadır. Şehir, Vistula Nehri ile ortadan ikiye ayrılmaktadır. Nüfus 1.708,4 milyon (2011) Başlıca sektörler Önemli yatırım faktörleri İnsan Kaynakları Ofis alanı Mali hizmetler, B2B hizmetleri, perakende, elektronik ve ileri teknoloji endüstrisi, e-ticaret Varşova, Orta ve Doğu Avrupa nın en büyük ülkesinin başkentidir. Çok büyük bir iç piyasaya ve diğer piyasalar ile gelişmiş bağlantılara sahiptir. Tüm devlet kurumlarının ve çok sayıda ticari kurumun ve aynı zamanda think tank lerin merkezleri, Varşova dadır. Varşova, yüksek standartlarda geniş bir ofis stoğuna ve aynı zamanda çok sayıda otele sahiptir. Varşova, Polonya da, mesleki beceri ve uzmanlığa sahip, deneyimli çalışanların en yoğun olduğu şehirdir. Varşova, Polonya daki en büyük akademik şehirdir; uluslararası tanınmışlığa sahip ticaret okulları, üniversiteler ve teknik üniversitelere sahiptir. Varşova vatandaşları, özellikle İngilizce, Almanca ve Rusça olmak üzere, yabancı dil bilgisine sahiptir. Halihazırda işsizlik oranı çok düşük düzeydedir (% 4). Ayda EUR (2011) civarında seyreden maaşlar, Polonya daki büyük şehirler arasında en yüksek düzeydedir. Varşova, Polonya nın en önemli akademik merkezidir. Halihazırda, şehirde 260 bin öğrencinin öğrenim gördüğü 77 yüksek öğretim kurumu bulunmaktadır de 65,5 bin öğrenci mezun olmuş, bunların 16,7 bini, ticaret okullarında ve 6,5 binden fazlası teknik konularda ihtisas yapmıştır. Varşova da modern ofis stoğu, yaklaşık 3,6 milyon metre kare toplamındadır, bunun %34 ü şehir merkezindedir. Yaklaşık metre kare, 2013 sonunda teslim edilecektir. Şehir merkezindeki kiralar, ayda metre kare başına Avro düzeyindedir. Merkezi olmayan lokasyonlarda, en iyi projeler için, kiralar ayda metrekare başına 15-16,5 Avro civarındadır. Ofis boşluk oranı % 6,7 dir.

15 Polonya da Yatırım 15 Ulusal ve Uluslararası bağlanabilirlik Yaşama maliyeti Oteller Varşova da iki havalimanı vardır: Frederic Chopin Havalimanı, şehir merkezinden 10 km uzaklıkta olup 70 adet yurtiçi ve yurtdışı birçok noktaya uçuş olanağı sağlamaktadır. Modlin Havalimanı, şehir merkezinden 40 km uzaklıkta olup 26 şehre uçak seferi olanağı sağlamaktadır. Varşova da, tüm voyvodalıklara ve çok sayıda Avrupa başkentine, (Berlin, Moskova, Viyana, Budapeşte, Prag ve Vilnius dahil) demiryolu bağlantısı vardır. Uluslararası karayolları Varşova yı önemli Avrupa şehirlerine bağlamaktadır. Varşova, Polonya nın en pahalı şehridir, ancak Orta ve Doğu Avrupa bölgesindeki diğer başkentler ile karşılaştırıldığında, yaşama maliyeti oldukça makul düzeydedir. Ayrıca, diğer Batı Avrupa başkentlerine oranla daha ucuzdur. Şehir merkezinde bir odalı apartman dairesinin kirası, ayda yaklaşık 500 Avro civarındadır. 10 beş yıldızlı ve 8 beş yıldızlı olmak üzere 62 otel vardır. Kraków (Cracow) Cracow, Polonya nın en büyük ikinci şehridir ve Aşağı Polonya (Malopolskie) Voyvodalığının başkentidir. Varşova ile birlikte, Cracow, ülkenin önemli bir bilimsel ve ticari merkezdir. Şehir, aynı zamanda, Polonya nın kültür başkenti olarak da değerlendirilir. Coğrafi konum Cracow, Vistula Nehri üzerinde, Polonya nın güney kısmında yer almaktadır, Varşova nın yaklaşık 300 km güneyinde ve Tatra Dağlarının 100 km kuzeyindedir. Nüfus 759,1 bin (2011)

16 16 Polonya da Yatırım Bölüm 1 Polonya Kısa bir Özet Başlıca sektörler Önemli yatırım faktörleri İnsan Kaynakları Ofis alanı Ulusal ve uluslararası bağlanabilirlik Yaşama Maliyeti Oteller B2B hizmetleri, finans, BPO/SSC, e-ticaret, metalürji, tütün ve farmasötik endüstrileri Polonya da, en geniş, mesleki beceriye sahip deneyimli işgücü havuzlarından biridir. Çok sayıda yenilikçi araştırma ve geliştirme kurumlarına sahiptir. Malopolska daki yatırımcılara entegre hizmet temin eden Centrum Faaliyeti de (CeBİM) dahil, yatırımcıları destekleyen kurumlar ağına sahiptir ve aynı zamanda vergi muafiyeti tanıyan Cracow Özel Ekonomik Bölgesi Cracow Teknoloji Park burada bulunmaktadır. Uluslararası bağlantı olanağı çok iyidir. Şehirde maaşlar, hala Batı Avrupa dakinden çok daha düşük düzeydedir. Ayda yaklaşık 904 Avro civarındadır (2011). Mevcut işsizlik oranı orta düzeydedir (%5,3). Cracow, 22 yüksek öğretim kurumu ve yaklaşık 184,5 bin öğrenci ile Polonya nın ikinci en büyük akademik merkezidir de yaklaşık 47,3 bin mezundan 11,3 bininden fazlası, ticaret ve 7,8 bini teknik alanlardan mezundur. Cracow da modern ofis stoğu, toplamda yaklaşık metrekaredir. Ofis binalarının çoğunluğu, şehir merkezinin dış kısımlarında yer almaktadır. Halihazırda metre kare ofis alanı inşası devam etmektedir. Şehirde (hem merkezde, hem de merkez dışında) kiralar, ayda metre kare başına Avro civarındadır. Ofis boşluk oranı %7 dir. Cracow da, gelişmiş uluslararası ve yurtiçi karayolları ağına, demiryolu ve havayolu bağlantılarına sahiptir. A4 karayolu üzerinden, Cracow; Katwoice ye, Wroclaw a ve Almanya da Dresden e bağlanır. John Paul II Uluslararası Havalimanı Krakow-Balice, şehirden 11 km uzakta kurulu olup çok sayıda yurtiçi ve yurtdışı varış noktalarına düzenli uçuş seferleri düzenlemektedir. Yaşama maliyeti, diğer büyük Polonya şehirlerine kıyasla oldukça yüksektir, ancak yine de Batı Avrupa dakinden daha düşüktür. Cracow da bir odalı dairenin kira maliyeti ortalama 350 Avro dur. Cracow da 10 u beş yıldızlı ve 21 i dört yıldızlı 129 otel bulunmaktadır.

17 Polonya da Yatırım 17 Łódź Łódź, Łódzkie Voyvodalığının başkentidir ve Polonya nın üçüncü en büyük şehridir. Şehir, geleneksel olarak endüstriyel bir merkez olarak tanınmıştır. Ancak, yıllar içinde bu durum değişmiştir ve yeni teknoloji ve hizmet merkezleri, aynı zamanda ev aletleri üretim ve lojistiği, şehirde önem kazanan alanlar haline gelmiştir. Coğrafi konum Łódź, Varşova dan 130 km uzaklıkta, uluslararası güzergahların kesişim noktasında, Polonya nın merkezinde konumlanmıştır. Nüfus 725 bin (2011) Başlıca sektörler Önemli yatırım faktörleri BPO, lojistik, ev gereçleri üretimi, elektronik, B2B hizmetleri, perakende Łódź, Polonya nın tam merkezindedir, uluslararası ulaşım güzergahlarının kesişim noktasındadır. Daha düşük kiralar, daha düşük işgücü maliyeti ve daha düşük yaşama maliyeti ve başkent ile çok iyi bağlantı olanağı sayesinde, Łódź, Varşova ya iyi bir alternatif oluşturmaktadır. Łódź Özel Ekonomik Bölgesi, yatırımcılar için mali teşvikler ve danışmanlık hizmetleri sunmaktadır. Belediye, BPO/SSC/IT setkröleri başta olmak üzere, yatırımcılar için Łódź u, cazip bir şehir haline getirmek amacı ile iş ortakları ile birlikte geliştirilmiş tutarlı bir stratejiye sahiptir.

18 18 Polonya da Yatırım Bölüm 1 Polonya Kısa bir Özet İnsan Kaynakları Ofis alanı Ulusal ve uluslararası bağlanabilirlik Yaşama Maliyeti Oteller Mevcut kayıtlı işsizlik oranı, Polonya da büyük şehirler arasında en yükseklerden biridir (%11,4). Diğer Polonya şehirlerine kıyasla istihdam maliyetleri düşüktür ortalama ücretler, ayda 830 Avro civarındadır (2011). Łódź, çok sayıda araştırma enstitüsü ve 95,4 binden fazla öğrenci yetiştiren 23 yüksek öğrenim kurumu ile önemli bir akademik merkezdir de 25,8 bin öğrenci mezun olmuş, bunların 6,3 bini, ekonomi okullarında ve 4,7 bini teknik okullarda ihtisas yapmıştır. Łódź daki modern ofis stoğunun yaklaşık metre kare olduğu tahmin edilmektedir. Bunların çoğunluğu, şehir merkezinde yer almaktadır. Şehir merkezindeki kiralar, mevcut ve yapılması planlanan binalar için, ayda metrekare başına Avro düzeyindedir. Ofis boşluk oranı yüksektir - % 19 a eşittir. Łódź, Polonya üzerinden geçen iki adet ana transit yol ile Avrupa nın batı ve güney kısımlarından kolaylıkla erişilebilir pozisyondadır. Halihazırda gelişmiş durumdaki ulaşım altyapısı, kısa süre içinde, iki trans-avrupa karayolunun kesişimi ile daha da genişletilecektir. Łódź, aynı zamanda, Polonya daki en büyük kargo demiryolu istasyonuna sahip olup Polonya şehirlerinin birçoğuna demiryolu bağlantısı olanağı sağlamaktadır. Varşova ya tren seyahati, 90 dakika sürmektedir (modernizasyon tamamlandıktan sonra bu süre 65 dakikaya inecektir). Władysław Reymont Havalimanı, şehir merkezinden 6 km uzaklıktadır. Varşova daki Chopin Uluslararası Havalimanına erişim kolaylıkla sağlanabilmektedir. Łódź da yaşam maliyeti, büyük Polonya şehirleri arasında en düşüklerden biridir. Bir odalı apartman dairesinin ortalama aylık kirası 280 EUR ya denk gelmektedir. Łódź da, uluslararası zincir oteller de dahil olmak üzere 24 otel bulunmaktadır. Wrocław Wrocław, Aşağı Silezya (Dolnośląskie) Voyvodalığının başkentidir ve Polonya daki en büyük dördüncü şehirdir. Bölge, özellikle de, yerel hükümetin aktif desteği sayesinde, yabancı yatırımını çekmede önemli başarı geçmişine sahiptir.

19 Polonya da Yatırım 19 Coğrafi konum Wrocław, güneybatı Polonya da, Odra Nehrinin üzerinde, Alman sınırına yakın, Silezya Ovasının ortasında yer almaktadır. Nüfus 631,2 bin (2011) Başlıca sektörler Önemli yatırım faktörleri İnsan Kaynakları Ofis alanı Finans hizmetleri, elektrikli aletler, makine, otomotiv Şehir, özellikle, finans hizmetleri ve BPO/SSC/IT hizmet alımı konularında, yabancı yatırımcıları çekmede önemli bir geçmişe sahiptir. Wrocław, bilgi konusunda dışarıdan hizmet alımı, analiz ve matematik modelleme alanlarında bir Avrupa merkezi olma hedefine yönelik olarak tutarlı bir stratejiye sahiptir. Belediye, yabancı yatırımcılara sunduğu yüksek hizmet standardı ile tanınmaktadır. Wałbryzych Özel Ekonomik Bölgesi INVEST-PARK ta vergi muafiyeti olanağı mevcuttur. Wrocław un Alman ve Çek Cumhuriyeti sınırlarına yakınlığı ve gelişmiş ulaşım altyapısı, bu önemli pazarlara kolay erişim imkanı sağlamaktadır. Hızlı altyapı gelişimi.. Halihazırda işsizlik oranı orta düzeydir (% 5,3). Maaşlar, diğer büyük Polonya şehirleri ile karşılaştırılabilir düzeydedir (2011 de ayda 928 EUR), ancak yine de Varşova dakinden düşük ve Batı Avrupa dakinden çok daha düşük düzeydedir. Wrocław, 143,2 bin öğrenci ve 25 yüksek öğrenim kurumu ile Polonya nın en önemli ve en büyük akademik merkezlerinden biridir. Bunların içinde en önemlileri şunlardır: Wrocław Üniversitesi (University of Wrocław), Wrocław Teknoloji Üniversitesi (Wrocław University of Technology) ve Wrocław Ekonomi Üniversitesi (Wrocław University of Economics) de, 35,3 bin mezun verilmiş, bunların 6,7 bini ekonomi okullarında ve 6,9 bini teknik okullarda ihtisas yapmıştır. Wrocław da modern ofis stoğu, metre kare civarındadır. Bunların % 53 ü şehir merkezinde yer almaktadır metrekare ofis alanının inşası devam etmekte olup 2012/2013 te teslim edilmesi planlanmaktadır. Şehir merkezindeki kiralar, ayda metrekare başına EUR düzeyindedir. Ofis elde boşluk oranı %4 tür.

20 20 Polonya da Yatırım Bölüm 1 Polonya Kısa bir Özet Ulusal ve uluslararası bağlanabilirlik Yaşama Maliyeti Oteller Wrocław, birçok Avrupa başkentine ve Avrupa daki diğer büyük şehirlere doğrudan bağlantılara sahip önemli bir demiryolu kavşağıdır. Bir uluslararası karayolu ağı, Wrocław u Avrupa başkentlerine bağlar. Nicolaus Copernicus Uluslararası Havalimanı, şehir merkezinden 6 km uzaklıktadır ve çok sayıda Avrupa şehrine uçak seferi sunmaktadır. Wrocław, Polonya daki ikinci en pahalı şehirdir. Ancak halen Batı Avrupa şehirlerinden çok daha ucuzdur. Bir odalı bir apartman dairesinin kirası, ayda 400 EUR civarındadır. Wrocław da 42 otel bulunmaktadır. Poznań Poznań, Büyük Polonya (Wielkopolskie) Voyvodalığının idari başkentidir ve nüfus bakımından en büyük beşinci Polonya şehridir. Şehir, Polonya nın ticaret başkenti ve ülkenin en önemli iş, eğitim ve kültür merkezlerinden biri olarak değerlendirilmektedir. Coğrafi konum Poznań, Varşova ile Berlin arasında ve Polonya Almanya sınırından yaklaşık 160 km uzaklıkta, Warta Nehri vadisinde, Polonya nın orta batı kısmında yer almaktadır. Nüfus 553,6 bin (2011) Başlıca sektörler Ticaret, gıda işleme, kimyasallar, elektro-mekanik endüstrisi