TÜRKĐYE OTOMOTĐV PLASTĐKLERĐ SEKTÖR RAPORU ( 2010 ) Barbaros Demirci Genel Müdür PAGEV

Transkript

1 TÜRKĐYE OTOMOTĐV PLASTĐKLERĐ SEKTÖR RAPORU ( 2010 ) Barbaros Demirci Genel Müdür PAGEV

2 1 OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE PLASTİK KULLANIMI : 1 Otomotiv sanayi her geçen gün artan ölçüde yeni taleplerle karşı karşıyadır. Sürücüler sahip olmak istedikleri otomobillerde; Daha yüksek performans, Daha üstün güvenilirlik ve güvenlik, Daha yüksek konfor, Daha çok yakıt tasarrufu, Daha güzel stil Daha düşük fiyatlar isterken, çevrenin daha çok korunması yönünde toplumsal baskılar artmaktadır. Bu talepler aslında potansiyel olarak birbirine zıttır. Ancak birbirine zıt olan bu talepleri optimum şekilde karşılayan ve geleceğin otomobillerini şekillendirecek olan tek malzeme plastik olarak kabul edilmektedir. Plastiklerin taşıt araçlarında beklenen ve birbirine zıt talepleri optimize eden üstün özellikleri şunlardır ; Daha hafif, daha güçlü Güvenilir olması ve güvenlik sağlaması, Plastik parçalar, güvenlik ile hafiflik arasındaki dengenin muhafaza edilmesini sağlamaktadır. Plastikler olmaksızın, bugünün otomobillerin en azından 200 kilo daha ağır olacağı ve bunun sonucunda yakıt tüketiminin artacağı bilinmektedir. Araçta yüksek performans sağlaması ve araç üretim ve kullanım maliyetini azaltması, Çok yönlü ve esnek kullanımı sayesinde teknolojik yenilik ile tasarım özgürlüğüne imkan tanıması, Daha yüksek konfor taleplerine uyumlu olması, Otomotiv sektörünün sofistike, estetik, güvenlik, konfor, yakıt verimi gibi mühendislik taleplerini kolayca karşılaması, Elektronik performansa maliyeti azaltacak şekilde uyum sağlayabilmesi, Geri dönüşümü kolay bir malzeme olması ve çevreye olumlu etkileri. PLASTİKLERİN ARAÇ İMALATINDA BAŞLICA KULLANIM ALANLARI : Herhangi bir otomobilin yolcu bölümünde plastiklerin hakim olduğunu görülebilir. Burası plastiklerin daha geleneksel olarak yerleşmiş olduğu yerdir. Ancak kontrol panellerinin, iç süslemelerin ve döşemelerin dışında, plastikler ışıklandırmada, tampon sistemlerinde, yakıt depolama ve temin sistemlerinde, kanallarda, çamurluklarda, dış karoser panellerinde ve giderek artan bir şekilde, motor bölmesinde veya kaputun altındaki diğer parçalarda da kullanılmaktadır. Son yıllarda plastikler kaput-altı bölgesini gerçekten işgal etmiş ve hava manifoltları için yaygın şekilde büyük kalıplar kullanılmaya başlanmıştır. Bunlar sadece metal mukabillerinin yarı ağırlığında olmakla kalmamakta, aynı zamanda mühendislerin motora giren hava akışını en iyi şekilde düzenlemesi sayesinde motorun daha verimli hale getirilmesine yardımcı olmakta ve ayrıca gürültü seviyelerinin azaltılmasında da önemli bir rol oynamaktadırlar. Cam elyafı takviyeli naylondan kalıplanmış bu parçalar son derece sofistikedir ve plastiklerin mühendislik malzemeleri olarak gerçekten kullanıldığı bir çağın açıldığını göstermektedirler. 1 Kaynaklar : EuPC, PlasticsEurope, American Chemistry Council

3 2 Plastiklerin motor bölmesinde kullanımı daha bitmemiştir. Plastik ve otomobil mühendisleri şimdi sistemlerini en iyi hale getirmek, enjeksiyon ve şişirmeli kalıplı parçaların entegrasyonunu sağlamak ve yumuşak tan sert e kadar farklı özellikler sağlayan ancak aynı anda veya sırayla kalıplanarak montaj hattında yoğun bir çalışma yapılmaksızın daha iyi bir ürün elde edilmesini sağlayan plastikler ve elastomerleri dizginlemek amacıyla yakın bir işbirliği halindedirler. Plastikler aynı zamanda araçların yapısal karakterine de önemli katkılarda bulunmaktadır. Termoplastiklerin yoğun şekilde geliştirilmesi ile, otomotiv sanayi tarafından kullanılan boya fırınlarının yüksek ısılarına dayanabilmeleri amacıyla tek karoser panellerinin enjeksiyon kalıplamayla üretilmesinin ve elektrostatik boyama için elektriksel olarak iletken gratların imal edilmesinin yolu açılmıştır. Entegre ön taraf modülleri gibi yapısal parçalar da plastikten ve özellikle metal ve plastik kombinasyonlarından geliştirilmektedir. Bu son gelişme, her birinin en iyi performansını elde etmek için malzemeleri birleştirmek suretiyle gelecekte gidilecek olan yolu göstermektedir. Bir başka önemli gelişme alanı da yakıt sistemleridir. Bu konu da, yakıt tasarrufu yapmak ve emisyonları en alt seviyeye indirmek amacıyla yasamanın odak noktasındadır. On yıldan daha uzun bir süredir, ultra-yüksek moleküler ağırlıklı yüksek yoğunluklu polietilenin şişirmeli kalıplamasıyla tamamen plastikten yakıt depoları imal edilmektedir. Ek yeri bulunmayan bu tek parça depolar metal mukabillerine oranla çok daha hafiftir ve aynı zamanda, iyi şekilde kalıplanabildiklerinden, depoların zor yerlere yerleştirilmesi konusunda daha fazla tasarım özgürlüğü sağlamaktadırlar. Üretilen yeni otomobillerin % 90 ının plastik depoları olduğu tahmin edilmektedir Yakıt depolarının geliştirilmesi plastiklerin potansiyeli konusunda önemli bir göstergeyi temsil etmektedir. Başlangıçta, polietilenin geçirgenliğinin azaltılması amacıyla depoların iç yüzeyi işleme tabi tutulurken, özellikle ABD başta olmak üzere daha sıkı emisyon şartlarına uyabilmek amacıyla, artık yüksek bariyerli bir polimer katmanı ve bunu iç ve dış katmanlara bağlamak için bağlantı katmanlarını içeren çok katmanlı depolar şişirmeli kalıplama yoluyla imal edilmektedir. İmalat esnasında ortaya çıkan atıkların yeniden kullanılabilmesi amacıyla ekseriya altıncı bir katman ilave edilmektedir. Çok-katmanlı ekstrüzyon teknolojisi, geçirgenliğin neredeyse sıfıra indirilmesi ve gereken yerlerde, elektriksel iletkenlik sağlanması amacıyla plastik yakıt tüplerinin imalatında giderek daha fazla kullanılmaktadır. Bir sonraki etap, komple bir ünite olarak tasarlanacak olan toplam yakıt sisteminin entegrasyonu olacaktır. Sıcakla sertleşen takviyeli reçinelerin oynayacak önemli bir rolü vardır. Karoser imalatında cam elyafı takviyeli reçinelerin kullanımı konusunda neredeyse elli yıllık bir deneyim mevcut olsa da, bu kullanım malzemenin düşük-hacimli imalatı gerektiren doğası yüzünden ( spor arabalar ve özel yapımlarla ) sınırlı olmuştur. Ancak yakın zamanlarda elyaf takviyeli polyesterlerin ve poliüretanların pratik seri imalat seviyelerinde kalıplanması için proseslerin geliştirilmesi konusunda büyük adımlar atılmış olup sıcakla sertleşen bu malzemelerden imal edilen dış karoser panelleri ve tampon sistemlerinin hacmi giderek artmaktadır. Bilgisayar destekli tasarım ve imalat sistemleri, bir projenin tüm katılımcıları tarafından eşzamanlı tasarım yapılmasını sağlamaktadır. Sürücü ve yolcu kokpit modülleri, komple kapılar, hava kontrol sistemleri ve yakıt sistemleri şu anda bile dev firmalar tarafından geliştirilmektedir.

4 3 Plastiklerin çok yönlülüğü ve plastik teknolojisindeki gelişmeler sayesinde, bir otomobilin güvenliğinden, konforundan veya sağlamlığından taviz vermeksizin ileri seviyede şekillerin ve biçimlerin kullanılması mümkün olmaktadır. Bu nedenle plastikler tasarımcılar için çok çekici malzemeler haline gelmektedir. Bu malzemelerin kuvveti ve dayanıklılığı da bir otomobilin ortalama ömrünü, korozyona karşı daha iyi koruma sağlamak suretiyle, 12 yıldan fazla uzatmaktadır. Kuvvetleri ve darbe direnci özellikleri sayesinde, plastikler tamponlar için şok emmeden hava yastıklarına, yan darbe korumasına ve emniyet kemerlerine kadar temel güvenlik özelliklerini temin etmektedir. Pencerelerin ve far camlarının yerini alan plastikler cama göre 250 kat daha fazla güç sağlamaktadır. Plastikler klape gövdelerinde geleneksel malzemelerin yerini almaya başlamış ve bazı şirketler artık alüminyum eşdeğerinden yüzde 40 daha hafif olan ve yüzde 40 daha az maliyetli polieterimidin klape yuvalarının gelişimine öncülük etmeye başlamıştır. Araç üreticileri plastik kullanmak suretiyle araç montaj sürelerini ve maliyetlerini azaltabilmektedir. Geçmişte, pek çok parçanın imal edilmesini ve bu parçaların montajını gerektiren geleneksel malzemelerden yapılan tamponlar, çamurluklar ve kontrol panelleri artık tek parça halinde şekillendirilebilmektedir. Teknolojik yenilikler modern araçlarda giderek artan sayıda, daha hafif, daha ince ancak daha güçlü plastik parçaların kullanıldığı manasına gelmektedir. PLASTİKLERİN OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE KULLANIMININ ÇEVRESEL ETKİLERİ : Daha çok iş yapmak için daha azını kullanan ( kaynak kullanımını minimuma indiren ) plastiklerin araç tasarımında kullanımları, çevre üzerindeki etkinin en aza indirilmesine ve kaynak tasarrufu yapılmasına yardımcı olmaktadır. Hem otomotiv sanayi ve hem de plastik tedarikçileri için gerçek meydan okuma, sadece maliyet/performans gereklerini yerine getirmekle kalmayıp aynı zamanda daha kolay demontaj ve geri kazanıma da imkan sağlayan yeni donanımların geliştirilmesi için beraberce çalışmaktır. Bugün, araçlar yeniden işlenebilir dayanıklı tüketim ürünleri listesinin zaten başında gelmektedir. Ortalama bir otomobilin ağırlığının yüzde 75 inden fazlası yeniden işleniyor ki bu da diğer tüm ürünlerden fazladır. Mevzuatın daha da yüksek yeniden işleme seviyelerini teşvik etmek üzerinde pozitif bir etkisi olabilmektedir. Ancak, yeniden işlemenin aşırı derecede vurgulanması, mevcut olan tüm geri kazanım yollarını tam olarak kullanmamak suretiyle en uygun çevresel geri kazanımı azaltmaktadır. Buna ilaveten, önerilen yeniden işleme hedefleri ve bu meydan okumalara karşılık vermek için belirlenen tarihlerin dikkatle ele alınması da gerekiyor. Yeni otomobiller giderek daha fazla geri kazanım düşünülerek, potansiyel geri kazanım teknikleri hakkında daha ayrıntılı bilgiyle tasarlanmaktadır. Kendi açısından plastik sanayi termoplastiklerinin geleneksel eritme işlemleri ile kolayca geri kazanılabileceğini ve sıcakla sertleşen bileşiklerinin de toz haline dönüşecek şekilde öğütülerek yeni bileşenlerde kullanılabileceğini etkili bir şekilde göstermiştir. Her ikisi için de, sanayi hızla kimyasal teknolojiler geliştirmektedir.

5 4 Pek çok otomotiv grubu, plastik malzemesi tedarikçileri ve otomotiv kalıpçıları ile birlikte, bazı parçaların diğer parçaların imal edilmesi amacıyla geri kazanım için belirlendiği kapalı devre yaklaşımlarını geliştirmişlerdir. Bir otomobilin karmaşık alt donanımlarının toplanması ve demonte edilmesi kesinlikle zor olsa da imkansız değildir. Aynı zamanda, plastiklerin sadece malzemelerin mekanik olarak yeniden işlenmesinden öte daha etkili geri kazanım yolları açtığı da gösterilmiştir. Karışık plastik parçaların yeni plastikler olarak yeniden formüle edilmek amacıyla kimyasal olarak ayrıştırılabilmesine imkan tanıyan teknolojiler geliştirilmektedir. Yaygın kullanımlarına rağmen, otomotiv plastiklerini imal etmek için gereken doğal kaynaklar küresel petrol tüketiminin sadece yüzde 0,3 ünü temsil etmektedir. Aynı zamanda, plastik kullanımıyla belirgin bir ağırlık tasarrufu da elde edilmektedir. Modern bir otomobilde yaklaşık 100 kg plastik 200 ila 300 kg geleneksel malzemenin yerini almaktadır. Diğer tüm faktörler eşit olduğunda, bu durum ortalama bir otomobilin yakıt tüketimini kilometrelik ömürde 750 litre oranında azaltmaktadır. Yapılan hesaplar bunun Batı Avrupa da petrol tüketimini yılda 12 milyon ton ve bunun sonucunda CO 2 yi yılda 30 milyon ton azalttığını göstermektedir. Otomotiv tasarımına ve performansına getirdikleri faydalar için plastikleri seçmenin yanı sıra, imalatçılar bu malzemeleri çevresel faydaları ve sürdürülebilir gelişime olan katkıları yüzünden de giderek daha fazla tercih etmektedir. Böylece kaynaklar gelecekteki nesillere ekonomik, sosyal ve çevresel seçenekleri kısıtlamaksızın kullanılabilmektedir. Artık otomobillerin daha dayanıklı olmasına rağmen, 2015 yılına kadar ömürlerinin sonuna gelecek otomobil sayının 12 milyonu aşacağı tahmin edilmektedir. Plastikler otomotiv tasarım ve güvenlik problemlerine giderek daha fazla çözüm bulduğundan ve yeni teknolojik fırsatlar yarattığından, otomotiv atık akıntısındaki mevcudiyetleri büyümektedir. Plastik sanayi bu kadar değerli bir kaynaktan en iyi şekilde yararlanabilmek için otomotiv plastik parçalarının geri kazanımının geliştirilmesin ihtiyacını anlamaktadır. Sanayinin amacı, toplum için en düşük maliyetle azami çevresel kazancı sağlamak amacıyla geri kazanım seçeneklerinin en iyi kombinasyonunu elde etmektir. OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE PLASTİK KULLANIMINDA BEKLENEN GELİŞMELER : Geleceğe bakıldığında, plastikler yakıt hücrelerinin imalatında ve kullanımında giderek daha vazgeçilmez bir rol oynamaya başlayacaktır. Bu, elektrikli otomobilleri çalıştıracak gücü üretmek için tasarlanmış yeni bir gelişmedir. Plastiklerin çok yönlülüğü ve esnekliği otomotiv sanayinde aynı şasi ve çekirdek bir parça seti üzerinde çok farklı otomobiller imal etme ve böylece araştırma ve geliştirme süresiyle perakende fiyatını düşürme trendini destekleyecektir. Hafif plastikler sayesinde, bir litre yakıtla 50 kilometre gitmek yakında mümkün olacak ve bugün geleneksel boyutlu bir otomobilin ihtiyaç duyduğu 120 kw yerine sadece 40 kw ye ihtiyaç duyan elektrikli otomobillerin ticarileşmesi sadece birkaç yıl içerisinde olabilecek. Gelecek yüzyıla doğru ilerlerken, otomobillere yakıt, plastik-bazlı güneş panelleri, aküler ve elektriği hidrojenden katalitik olarak üreten yakıt hücreleri gibi çeşitli kaynakların bir kombinasyonundan enerji sağlayan hibrid motorlar takılacak ve böylece CO 2 emisyonları daha da azalacaktır.

6 5 Çok yakında otomobiller yolcularını ülke boyunca yapılan bir yolculukta en yakın otele güvenle götürmek için uydu-bazlı Küresel Pozisyonlama Sistemlerini (GPS) kullanarak kendi kendilerini bile sürebilecektir. Yeni plastikler sürekli olarak geleceğin elektronik otomobillerinin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde uyarlanmaktadır. Otomotiv uygulamalarındaki plastikler daha iyi, daha güvenli ve daha temiz otomobiller imal etme yolundaki arzuya belirgin katkılarda bulunmaya devam edecektir. Plastik sanayi, nakliye rüyalarını gerçeğe dönüştürecek teknolojileri ve ürünleri geliştirmek suretiyle bu meydan okumayı karşılamak amacıyla otomotiv sanayi ile yakın bir işbirliği yapmayı sürdürecektir. Plastikler sayesinde, bugün hayal ettiğimiz otomobiller hızla geliştirilerek yüksek performans, daha temiz sürüş ve ileri güvenlik ve konfor özellikleri sunulmaktadır. Ürünlerin giderek daha fazla bireysel gereksinimlere göre uyarlandığı yeni bir döneme girerken, çeşitlilik yeni kural haline gelecektir. Otomobiller her türde ve boyutta olacak ve kısmen-otomobil-kısmen-kamyonet kombinasyonlarına dönüşecektir. Plastiklerin çok yönlülüğü ve esnekliği otomotiv sanayinde aynı şasi ve çekirdek bir parça seti üzerinde çok farklı otomobiller imal etme ve böylece araştırma ve geliştirme süresiyle perakende fiyatını düşürme trendini destekleyecektir. Yeni plastikler sürekli olarak geleceğin elektronik otomobillerinin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde uyarlanmaktadır. Otomotiv uygulamalarındaki plastikler daha iyi, daha güvenli ve daha temiz otomobiller imal etme yolundaki arzuya belirgin katkılarda bulunmaya devam edecektir. Plastik sanayi, nakliye rüyalarını gerçeğe dönüştürecek teknolojileri ve ürünleri geliştirmek suretiyle bu meydan okumayı karşılamak amacıyla otomotiv sanayi ile yakın bir işbirliği yapmayı sürdürecektir. Türkiye deki otomotiv yan sanayi firmalarının da otomobillerdeki plastik kullanım trendini izleyerek, gelecekteki konumlarını muhafaza etmeleri gerekmektedir. Ülkemizde imal edilecek geleceğin araçlarına yönelik mamul üretmek, ancak teknolojiyi yakından takip etmek ve hatta bu konularda teknoloji üretmekle mümkün olabilecektir. TÜRK OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE MEVCUT DURUM ANALİZİ : Otomotiv sektörü, gelişmiş ve gelişmekte olan diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye ekonomisinin de başlıca lokomotif, en büyük ihracatçı ve en büyük yatırımcı sektörlerinden biridir. Milli ekonomiye sağladığı katma değer ve istihdamın dışında sanayinin teknolojik gelişiminin yükselmesine etkisi açısından ekonominin stratejik sektörlerinin başında gelmektedir. Türk otomotiv sektöründe tüketicinin değişen tercihlerine paralel olarak firmalar her yıl değişik model araçları yerli üreterek veya ithal ederek pazara sunmaktadır. Bu gün itibariyle pazara sunulan otomobil ve ticari araç marka ve model sayısı 100 ü aşmış bulunmaktadır. ( Kaynak: OSD,ODD ) 2000 li yıllardan itibaren Türk otomotiv sanayi araç ve yedek parka olarak büyük ölçüde ihracata dayalı üretim modelini seçmiştir. Sektörde 2000 lerin başından bu yana süren yapısal değişim, taşıt araçları imalat ve yan sanayi üretiminde yerli rekabet yerine uluslararası rekabet şartlarını getirmiş olup, otomotiv sektöründe uluslararası standartlarda taşıt araçları ve parça üretimi yapılabilmektedir. Zaman zaman ortaya çıkan yerel ve küresel krizlerin olumsuz etki gösterdiği yıllar dışında taşıt araçları ve yedek parka sektöründe üretim, ihracat ve ithalat artış trendini sürdürmektedir.

7 6 Taşıt araçları imalat sektöründe 2010 yılı itibariyle 15 firma faaliyet göstermekte olup, bu firmaların toplam üretim kapasiteleri adet otomobil, adet ticari araç ve adet tarım traktörü olmak üzere yılda toplam adet taşıt aracı imal edebilecek düzeydedir. Toplam kapasitesinin % 68 i otomobil, % 29 u ticari araçlar ve % 3 ü de traktör üretimine yöneliktir. Taşıt Araçları İmalat Sektöründe Üretim Kapasitesi ( Adet / Yıl ) Araç Üreticileri Otomobil Kamyon Kamyonet Otobüs Minibüs Midibüs Traktör Toplam TOFAŞ O. RENAULT FORD OTOSAN TOYOTA HYUNDAİ HONDA KARSAN B.M.C M. BENZ A. ISUZU TEMSA OTOKAR M.A.N HATTAT TARIM TÜRK TRAKTÖR TOPLAM % Dağılım 68,0 3,3 18,8 0,5 5,7 0,8 2,9 100,0 Kaynak : OSD 2009 yılında ortalama % 25 gerileyen araç üretimi, krizin etkilerinin azalmaya başladığı 2010 yılında 2009 yılına kıyasla % 27 artmıştır yılında üretim artışı otomobilde % 18, ticari araçlarda % 37 ve traktörde % 105 düzeyinde gerçekleşmiştir. Türkiye de araç üretimi, ekonomik konjoktüre ve yaşanan krizlere paralel olarak her yıl değişik bir seyir izlemektedir. Ancak, yılları arasında üretimin yıllık ortalama artış hızının otomobilde % 6, ticari araçlar toplamında % 3 ve toplam araçlarda da % 4,3 olarak gerçekleştiği görülmektedir. Üretimdeki artışlarının genelde ihracattaki artışlara dayandığı bilinmektedir. Bir Önceki Yıla Kıyasla Taşıt Araçları Üretim Artışı ( % ) ÜRETİM 2006 / / / / / 2009 Yıllık Artış Hızı ( % ) ( ) Otomobil Toplam Ticari Araç Traktör Toplam Araç ,3

8 yılında 603 bin adet otomobil, 491 bin adet ticari araç ve 30 bin adet traktör olmak üzere toplam 1 milyon 125 bin araç imal edilmiştir. Ancak artmasına rağmen üretim düzeyi hala, üretimin en üst düzeye eriştiği 2008 düzeyinin % 4 altındadır. Taşıt Araçları Üretimi ( Adet ) Otomobil Toplam Ticari Araç Traktör Toplam Araç Kaynak : OSD İthalat artışları da yıllar itibariyle önemli değişiklikler göstermektedir. Ancak yılları arasında ithalatın yıllık ortalama artış hızının otomobilde % 3,19, toplamda da % 1,36 olarak gerçekleştiği görülmektedir. Bir Önceki Yıla Kıyasla Taşıt Araçları İthalat Artışı ( % ) 2006 / / / / / 2009 Yıllık Artış Hızı ( % ) ( ) Otomobil ,19 Toplam Ticari Araç Traktör Toplam Araç , yılında gerçekleştirilen Gümrük Birliği entegrasyonundan sonra taşıt araçları ithalatı hızla artmış ve iç pazarın % 60 a yakını ithalatla karşılanır hale gelmiştir yılında 441 bin adet olarak gerçekleşen ithalat 2008 yılında 318 bine gerilemiş ancak 2009 yılından sonra tekrar artarak 2010 yılında 473 bin adete çıkmıştır yılında otomobil ve traktör ithalatında tarihinin en yüksek seviyelerine ulaşılmış, ticari araçlarda ise en üst düzeye ulaşılan 2005 yılının % 17 altında kalınmıştır. Taşıt Araçları İthalatı ( Adet ) Otomobil Toplam Ticari Araç Traktör Toplam Araç Kaynak : TUİK, OSD, ODD 2000 li yıllardan sonra otomotiv sektöründe önemli yapısal değişimler olmuştur. Üretici firmaların yabancı ortakları Türkiye yi bazı modeller için küresel pazarların ihtiyacını karşılayacak üretim ve ihracat merkezi olarak seçmişler ve Türkiye sedan otomobiller ve ticari araçlar için dünyanın önemli üretim ve ihracat merkezlerinden biri haline gelmiştir. Taşıt araçları imalat sanayindeki bu değişim, otomotiv yan sanayini de olumlu etkilemiş ve birçok otomotiv yan sanayi firması, küresel araç üreticilerinin alternatif tedarikçisi olmaya başlamıştır.

9 8 Ana ve yan sanayi küresel üreticilerinin Türkiye yi üretim merkezi olarak seçmelerinin bir sonucu olarak sektörde teknolojik anlamda da büyük ilerlemeler kaydedilmiş ve Türkiye, birçok marka ve model araç ve bunların aksam ve parçaları için küresel pazarlara yönelik ekonomik üretim ve ihracat merkezi olarak görülmüştür ve 2002 yıllarında ülkemizde etkili olan krizin ardından, AB ülkeleri ile entegrasyon sürecindeki yoğun gelişmelerle birlikte, otomotiv sanayinin ihracatı hızla artmaya başlamıştır. Otomotiv sektörü yapmış olduğu yeni yatırımlar sonucunda üretiminin % 80 e yakın kısmını ihraç edebilir hale gelmiştir. ( Kaynak : OSD ) Yıllar itibariyle değişmekle birlikte, ihracatın yılları arasında yıllık ortalama artış hızı otomobilde % 6,65, ticari araçlar toplamında % 6,19, traktörde % 2,83 ve toplam araçlarda da % 6,34 olarak gerçekleşmiştir. Bir Önceki Yıla Kıyasla Taşıt Araçları İhracat Artışı ( % ) 2006 / / / / / 2009 Yıllık Artış Hızı ( % ) ( ) Otomobil ,65 Toplam Ticari Araç ,19 Traktör ,83 Toplam Araç , yılında 440 bin adedi otomobil, 315 bini ticari araç ve 9 bin adedi traktör olmak üzere toplam 764 bin araç ihraç edilmiş ve ihracat 2009 yılına göre % 20 artmıştır. % 20 artmasına rağmen, 2010 yılında tarihinin en yüksek seviyesi olan 2008 yılındaki ihracat düzeyinin % 17 gerisinde kalınmıştır. Taşıt Araçları İhracatı ( Adet ) Otomobil Toplam Ticari Araç Traktör Toplam Araç Kaynak : OSD, TUİK 2008 yılının son çeyreğinde ABD de başlayan finansal krizin küresel bir nitelik kazanması, Türkiye de de başta otomotiv ve inşaat olmak üzere tüm sektörlerde talep düşüklüğü yaratmıştır. Hurda araç teşviki ile 2005 yılında 786 bin adete çıkan iç pazar satışları, daha sonraki daralmalar ve küresel krizin de etkisi ile 2008 yılında 526 bine düşmüştür. Krizde hızla artan stokların eritilmesi ve talebin canlandırılması amacı ile Hükümetin uyguladığı ÖTV indirimi, silindir hacmi cc den küçük otomobillerde önce % 14 ve sonra % 7 kamyonetlerde ise önce % 8 ve sonra % 6 fiyat indirimi sağlamış ve bunun sonucu olarak söz konusu araçlarda talep artmıştır. Ancak, otomobil ve kamyonet dışındaki araçlarda ÖTV değerinin düşük olması, bu araçlarda indirimin etkili olmamasına neden olmuş ve ekonomik krizin etkisi ile bu araçların talebi % 34

10 9 oranında gerilemiştir. Ticari araçlarda ihracat azalması ile birlikte üretim kaybı % 60 düzeyine yaklaşmıştır. Araç iç pazar talep artışı ekonomik konjoktüre paralel olarak yıllar itibariyle çok farklı gelişmiştir. Ancak, yıllık ortalama talep artışının yılları arasında otomobilde % 3,54 ve toplamda da % 0,98 olarak gerçekleştiği görülmektedir. Bir Önceki Yıla Kıyasla Taşıt Araçları İç Pazar Satışları Artışı ( % ) 2006 / / / / / 2009 Yıllık Artış Hızı ( % ) ( ) Otomobil ,54 Toplam Ticari Araç Traktör Toplam Araç , yılında iç pazar satışları, 2009 yılına göre % 48 artarak 518 bin adet otomobil, 288 bin adet ticari araç ve 30 bin adet traktör olmak üzere toplam 835 bin adet olarak gerçekleşmiştir. Taşıt Araçları İç Pazar Satışları ( Adet ) Otomobil Toplam Ticari Araç Traktör Toplam Araç Kaynak : OSD 2010 yılında otomobilde iç satışların en üst düzeyine çıkıldığı bir yıl olmuştur. Ticari araçta erişilen en üst düzeyin ( 2005 ) % 18, traktörde erişilen en üst düzeyin ( 2007 ) % 17 altında kalınmıştır. Taşıt araçları imalat sektöründe arz talep dengesi analizi aşağıdaki tabloda verilmekte olup, sektörde son 6 yıl içinde üretimin ortalama % 72 si ihraç edilmiş, iç pazar satışlarının da ortalama % 58 i ithalatla karşılanmıştır. Taşıt Araçları İmalat Sektöründe Arz Talep Gelişimi ( Adet ) Üretim İthalat İhracat İç Satışlar İthalat / İç Satış ( % ) İhracat / Üretim ( % ) Rapor Ekonomik konjoktüre bağlı olarak yıllar itibariyle farklı olmakla birlikte, yılları arasında toplam araç üretiminde yılda ortalama % 4,23, ithalatta % 1,36, ihracatta % 6,34 ve iç

11 10 satışlarda % 0,98 artış sağlanmıştır. Bu durum, taşıt araçları imalat sektöründe ihracata dayalı bir üretim modelinin seçildiğini, üretim artışının iç satışlardan çok ihracat sayesinde gerçekleştiğini ve sektörde üretimin dışa bağımlılık riski taşıdığını göstermektedir. OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE KULLANILAN BAŞLICA MALZEMELER : Dünya taşıt araçları üretiminde yılları arasında, yıllar itibariyle değişmekle beraber, kullanılan başlıca malzemelerin yüzde oranı aşağıdaki tabloda verilmiş olup, son 5 yılda bir araç net ağırlığının ortalama % 54,9 unu çelikler, % 19,3 ünü çelik dışındaki metaller oluşturmuştur. Son 5 yıl içinde araç üretiminde plastik payı ortalama % 9, kauçuk un payı ise ortalama % 4,9 olarak gerçekleşmiştir. Araç Üretiminde Kullanılan Malzemelerin Oranlarındaki Değişiklik ( % ) Başlıca Malzemeler Ortalama % Artış Düz çelik 40,4 38,2 39,5-5,4 Yüksek ve Orta Güçte Çelik 12,2 13,4 12,8 9,8 Paslanmaz Çelik 1,8 1,8 1,8 0,0 Diğer Çelikler 0,9 0,8 0,8-11,1 Toplam Çelik 55,3 54,2 54,9-2,0 Demir Döküm 8,1 5,2 7,0-35,8 Aluminyum 7,8 8,4 8,0 7,7 Magnezyum 0,3 0,3 0,3 0,0 Bakır ve Prinç 1,8 1,6 1,6-11,1 Kursun 0,9 1,2 1,1 33,3 Çinko Döküm 0,2 0,2 0,2 0,0 Toz Metal 1,0 1,0 1,0 0,0 Diğer Metaller 0,1 0,1 0,1 0,0 Çelik Dışındaki Metaller 20,2 18,0 19,3-10,9 Toplam Metaller 75,5 72,2 74,2-4,4 Plastikler 8,3 9,9 9,0 19,3 Kauçuk 4,4 5,4 4,9 22,7 Kaplama 0,7 0,9 0,8 28,6 Tekstil 1,2 1,3 1,2 8,3 Akışkan ve yağlar 5,2 5,6 5,4 7,7 Cam 2,6 2,4 2,5-7,7 Diğer 2,1 2,3 2,2 9,5 TOPLAM 100,0 100,0 100,0 Kaynak : American Chemistry Council, TPA Plast Global Engineering Araçlarda ortalama malzeme kullanım oranı ile, üretilen araçların toplam net ağırlıkları baz alınarak Türkiye de aça üretiminde yıllarında kullanılan başlıca malzemelerin miktar bazında aşağıdaki tabloda görüldüğü biçimde geliştiği görülmektedir.

12 11 Kullanılan her 100 Kg plastiğin, Kg lık diğer geleneksel malzemelerin yerini alabilmesi nedeniyle, son 5 yıl içinde Türk otomotiv sanayinde plastik tüketimi miktar bazında % 74 artmıştır. Tüketim artışı çelikte % 43, çelik dışı metallerde % 30, tüm metallerde % 39, kauçukta % 78 düzeyindedir. Türk Otomotiv Sektöründe Başlıca Malzemelerin Tüketimi ( 1000 Ton ) Çelikler Çelik Dışındaki Metaller Toplam Metaller Plastikler Kauçuk Diğer Malzemeler TOPLAM Araç üretiminde toplam plastik kullanımının parçalar bazında ortalama % dağılımı, son 5 yıl içinde aşağıdaki tabloda görüldüğü biçimde oluşmuştur. Araçlarda plastiğin miktar bazında en çok tüketildiği parçalar iç giydirme ve koltuklardır. Otomotiv Sektöründe Araç Başına Plastik Parça Ağırlığı Plastik Parçalar % Payı İç Giydirme 19,0 Koltuk 12,4 Tampon 9,5 Kaput Altı 8,6 Döşeme 7,6 Ön Konsol 6,7 Elektrik 6,7 Yakıt Sistemler 5,7 Şasi 5,7 Aydınlatma 4,8 Dış Aksam 3,8 Sıvı Tanklar 1,0 Diğerleri 8,6 Toplam 100,0 Kaynak : American Chemistry Council, TPA Plast Global Engineering Araç üretiminde parçalar bazında ortalama % kullanım baz alınarak Türk otomotiv sanayinde yılları arasında üretilen plastik parçalar aşağıdaki tabloda verilmektedir.

13 12 Türk Otomotiv Sektöründe Kullanılan Plastik Parça Üretimi ( Talebi ) ( Ton ) İç Giydirme Koltuk Tampon Kaput Altı Diğerleri Döşeme Ön Konsol Elketrik Yakıt Sistemler Şasi Aydınlatma Dış Aksam Sıvı Tanklar TOPLAM TALEP Otomotiv sanayinde plastik tüketimi, teknolojik gelişmelerin dışında taşıt araçları üretimine de pararel olarak artmaktadır. Otomotiv sektörünün plastik tüketimi, toplam plastik proses kapasitesinin 2005 yılında % 5,1 ini oluştururken, 20o8 yılında bu oran % 7,4 e kadar çıkmıştır. Ancak küresel krizin olumsuz etkileri nedeniyle 2009 yılında % 5,7 ye inmiş 2010 yılında da % 6,4 e yükselmiştir. Otomotiv Sektörü Plastik Kullanım Oranı 1000 Ton ,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 ( % ) Otomotiv Plastikleri Toplam Plastik Tüketimi Otomotiv Plastik Payı 5,1 6,8 6,6 7,4 5,7 6,4 Taşıt araçları imalatında giderek artan plastik tüketimi, plastik parçaların imalatında kullanılan plastik hammaddeleri de çeşitlendirmektedir. Otomotiv sektöründe 10 un üzerinde değişik plastik hammadde kullanılmasına rağmen tüketilen hammaddelerin % 50 sinnden fazlasını PP, PUR ve PA oluşturmaktadır.

14 13 Taşıt araçlarında motor performansının kontrol edilmesi için bilgisayarların kullanılması, metal parçaların işe yaramadığı yerlerde plastikler için yeni uygulamalar yaratmaktadır. Taşıt araçları mekanik olmaktan çıkıp giderek daha elektronik makineler haline gelirken, elektronik korumanın yanı sıra sıcaklık ve kimyasal direnç de sağlayan araç bileşenlerine olan ihtiyaç da artmaktadır. Bunun sonucu olarak mühendislik termoplastiklerine olan talep büyümektedir. Örneğin, ileri uygulamalarda polibütilteraftalat, alifatik polieton ve sıvı kristal polimerler gibi yeni mühendislik plastikleri, konnektörler ve elektrikli parça yuvaları da dahil olmak üzere, son derece zorlu uygulamalarda giderek daha fazla kullanılmaktadır. Araçların Plastik Parçalar Üretiminde Kullanılan Başlıca Plastik Hammadde Türleri Parçalar İç süslemeler Kontrol paneli Koltuklar Tamponlar Kaput-altı parçalar Döşemeler Yakıt sistemleri Elektrikli parçalar Karoser ( Karoser panelleri dahil ) Işıklandırma Dış süslemeler Diğer depolar Kullanılan Ana Plastik Maddeleri PP, ABS, PET, POM, PVC PP, ABS, PA, PC, PE PUR, PP, PVC, ABS, PA PP, ABS, PC PA, PP, PBT PVC, PUR, PP, PE PE, POM, PA, PP PP, PE, PBT, PA, PVC PP, PPE, UP PP, PC, ABS, PMMA, UP ABS, PA, PBE, ASA, PP PP, PE, PA Otomotiv Plastik Parça Üretiminde Kullanılan Plastik Hammadde Oranı Plastik Hammadde % Tüketim Plastik Hammadde % Tüketim PP ( Polipropilen ) 23,3 Diğer Mühendislik Plastikleri 12,0 PUR ( Polyüretan ) 17,0 Polyacetal 1,9 PA ( Naylon Poliamid ) 12,3 PPE 3,8 ABS ( Akrilonitril Butadien Stiren ) 7,9 Thermoplastik Polyster 5,7 PVC ( Polyvinyl Chloride ) 7,0 Diğer Müh. Plastikleri 0,6 PE ( Polietilen ) 4,4 Diğer Reçineler 9,5 PC ( Polycarbonate ) 4,7 Acrylics 1,5 PBV ( Polyvinlyl Butrayl ) 2,0 Phenolics 3,1 Kaynak : American Chemistry Council, TPA Plast Global Engineering Doymamış Polyester 3,8 Diğerleri 1,1 Toplam Plastik Kullanımı 100

15 14 Otomotiv plastik parça üretiminde kullanılan plastik hammadde oranları ve otomotiv plastik toplam tüketimi baz alınarak Türkiye de son 5 yıl içinde otomotiv plastik parça üretimi için kullanılan plastik hammadde tüketimi aşağıdaki tabloda görüldüğü biçimde hesaplanmıştır. Türk Otomotiv Sektörünün Plastik Hammadde Tüketimi ( Ton ) PP - Polipropilen PUR - Polyüretan PA - Naylon ABS - Akrilonitril Butadien Stiren PVC - Polyvinyl Chloride PE - Polietilen PC - Polycarbonate PBV - Polyvinlyl Butrayl Diğer Mühendislik Plastikleri Polyacetal PPE Thermoplastik Polyster Diğer Müh. Plastikleri Diğer Reçineler Acrylics Phenolics Doymamış Polyester Diğerleri Toplam Plastik Hammadde TOPLAM PLASTİK HAMMADDE ARZI : Plastik sektöründe hammadde de dışa bağımlılık önemini korumaktadır. Nitekim 2010 yılında toplam hammadde arzı içinde yerli üretimin payı % 15 ithalatın payı ise % 85 olarak gerçekleşmiştir. Yerli üretilen PP, PE ve PVC de üretimin toplam arz içindeki payı % 8, % 28 ve % 17, PET de ise % 41 olarak gerçekleşmiş ancak bunların dışındaki tüm plastik hammaddeler % 100 oranında ithalatla karşılanmaktadır. Toplam Plastik Hammadde Arzı İçinde Üretim ve İthalatın Payı ( Ton ) İTHALAT ÜRETİM TOPLAM ARZ PP PE PVC PS PET ABS DİĞERLERİ TOPLAM Kaynak: TUİK - PETKİM

16 15 Toplam Plastik Hammadde Arzı İçinde Üretim ve İthalatın Payı ( % ) İTHALAT ÜRETİM PP PE PVC PS PET ABS DİĞERLERİ TOPLAM Kaynak : Chemorbis 2010 yılında toplam plastik hammadde arzı içinde PP % 26 ile en yüksek kalemi oluşturmuştur. Bunu % 25 ile PE ve % 16 ile PVC takip etmiştir. PET in payı % 7, PS nin payı % 6ve ABS nin payı da % 2 dir., Cinsler İtibariyle Plastik Hammadde Arzı ( % Pay ) Diğerleri 18% ABS 2% PVC 16% PET 7% PS 6% PE 25% PP 26% Otomotiv Sektörünün Plastik Hammadde Tüketim Payı ( 1000 Ton ) Plastik Sektörü Toplam Tüketimi Otomotiv Sektörü Toplam Tüketimi Otomotiv Sektörü Tüketim Oranı ( % ) PP ,3 7,2 5,4 6,1 PE ,3 1,5 1,1 1,2 PVC ,9 3,3 2,7 3,1 PS PET ABS ,8 48,0 37,2 37,1 DİĞERLERİ ,7 40,1 53,6 52,4 TOPLAM

17 16 TAŞIT ARAÇLARI İMALAT SEKTÖRÜNDE İLERİYE DÖNÜK BEKLENTİLER : Otomotiv sektörü, küresel krizin olumsuz koşullarında da mevcut strateji ve hedeflerinde bir değişiklik yapmamış olup 2 milyon adet üretim, 1,5 milyon adet ihracat, 50 milyar ABD $ ihracat geliri ve 600 bin istihdam hedefine ulaşmak için çalışmalarını sürdürmektedir. Bir başka değişle otomotiv sektörü Küresel Mükemmeliyet Merkezi olma hedefi yolunda, bundan sonra da istikrarlı iç pazar ve yeni ihracat projelerine bağlı olarak büyümek üzere yoğun çalışmalarına devam etmektedir. ( Kaynak : OSD ) 2000 li yıllarda yüksek katma değer ile dünya pazarları için üretim anlayışını benimseyen Türk otomotiv sanayi bu süreçte kalite yönetimi, küresel rekabet, AR - GE ve teknoloji yönetimi, yüksek nitelikli insan kaynağı alanında oldukça ilerleme kaydetmiştir. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda, özel sektör ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının katkılarıyla Otomotiv Sanayi Strateji Belgesi hazırlanmıştır. Bu çalışmada sektör için rekabet gücünü artırmak ve dönüşümü yönetmek ana hedef olarak belirlenmiştir. Bu ana hedef altında, otomotiv sanayinin mevcut durum ve SWOT analizinden yola çıkılarak, sektörde teknolojik derinleşmenin sağlanması, üretimdeki katma değerin artırılması ve bölgemizin en rekabetçi üretim ve AR- GE merkezi olunması ; spesifik hedefler olarak belirlenmiştir. Önümüzdeki dönemde hükümet tarafından, sektörle ilgili vergi mevzuatının ve oranlarının AB ile uyumlu hale getirilmesi, proje ve AR - GE teşviklerine yönelik düzenlemelerin sektörün ihtiyaçlarına göre gözden geçirilmesi ile ikinci el araç ithalatı ve Ortak Gümrük Tarifesi gibi dış ticareti ilgilendiren konularda sektörün önünü açacak çözümlerin geliştirilmesi ana politikalar olarak benimsenmiştir. Otomotiv sektörünün önünü açacak söz konusu politikaların uygulanması, sektörde daha yüksek büyüme hedeflerinin gerçekleştirilmesine imkan verebilecek olmasına rağmen, otomotiv plastik mamulleri üretim tahminlerinde riskleri görebilmek için, araç üretim, ithalat, ihracat ve iç satışlarında, döneminde sağlanan yıllık ortalama artışların yıllarında da aynı düzeyde süreceği varsayılmıştır. ÜRETİM Tahminlerde Kullanılan Yıllık Ortalama Artış Oran Varsayımı ( % ) Yıllık Ortalama Artış Hızı ( % ) İTHALAT Yıllık Ortalama Artış Hızı ( % ) Otomobil 6 Otomobil 3,2 Toplam Ticari Araç 3 Toplam Ticari Araç - Traktör - Traktör - İHRACAT Yıllık Ortalama Artış Hızı ( % ) İÇ PAZAR SATIŞLARI Yıllık Ortalama Artış Hızı ( % ) Otomobil 7 Otomobil 4 Toplam Ticari Araç 6,2 Toplam Ticari Araç - Traktör 3 Traktör - Bu senaryoya göre araç üretiminin 2015 yılında toplam 1 milyon 400 bin adete ulaşacağı ve sektörün hedeflediği 2 milyon adetlik üretim düzeyinin çok altında kalacağı tahmin edilmiştir.

18 17 Taşıt Araçları Üretim Tahmini ( Adet ) Otomobil Toplam Ticari Araç Traktör Toplam Araç Araç Üretim Tahmini 1000 Adet Otomobil Ticari Araç Traktör Toplam Adet Bu senaryoya göre tahmin edilen taşıt araçları arz ve talep dengesi aşağıdaki tablolarda verilmiştir. Bu tahminlerde, yılları arasında toplam araç iç pazar talebinin ortalama % 59 unun ithalatla karşılanacağı, toplam üretimin de ortalama % 73 ünün ihraç edileceği görülmektedir. Taşıt Araçları Arz Talep Denge Tahmini ( Adet ) Üretim İthalat İhracat İç Satışlar İthalat / İç Satış ( % ) İhracat / Üretim ( % ) İç satışlardaki artışa paralel olarak araç parkı da artmaktadır yılı sonu itibariyle parkta 15 milyon adet araç bulunmaktadır. Bunun 7,1 milyon adedi otomobil, 3,5 milyon adedi ticari araç ve kalan 1,3 milyon adedi de traktörden oluşmaktadır.

19 18 Park sayısının artması, otomotivde kullanılan plastik mamullerin yenileme amaçlı satışlarını ve dolayısı ile üretimini olumlu etkilemektedir. Motorlu Kara Taşıtları Park Gelişimi ( Adet ) Otomobil Kamyon Kamyonet Minibüs Otobüs Ticari Araç Traktör Toplam Kaynak : TUİK TÜRK OTOMOTİV SEKTÖRÜNÜN MALZEME TÜKETİM TAHMİNİ : Araçlarda ortalama malzeme kullanım oranı ile, taşıt araçları üretimi ve toplam net ağırlıkları tahmini baz alınarak Türkiye de araç üretiminde yıllarında kullanılacak başlıca malzemelerin tüketimi miktar bazında aşağıdaki tabloda görüldüğü biçimde tahmin edilmiştir. 28Türk otomotiv sektörünün 2015 yılında 2010 yılına kıyasla çelik tüketimi % 24, çelik dışı metaller tüketimi % 25, tüm metaller toplam tüketimi % 24, kauçuk tüketimi % 28 ve plastik tüketimi de % 31 artacaktır. En yüksek tüketim artışının plastik malzemelerde olacağı görülmektedir. Otomotiv Sektöründe Başlıca Malzemeler Tüketim Tahmini ( 1000 Ton ) Çelikler Çelik Dışındaki Metaller Toplam Metaller Plastikler Kauçuk Diğer Malzemeler TOPLAM Araç üretiminde parçalar bazında ortalama % kullanım baz alınarak Türk otomotiv sanayinde yılları arasında plastik parçalar üretimi miktar bazında aşağıda görüldüğü biçimde tahmin edilmiştir.

20 19 Türk Otomotiv Sektöründe Kullanılan Plastik Parça Üretim ( Talep ) Tahmini ( Ton ) İç Giydirme Koltuk Tampon Kaput Altı Diğerleri Döşeme Ön Konsol Elketrik Yakıt Sistemler Şasi Aydınlatma Dış Aksam Sıvı Tanklar TOPLAM TALEP Otomotiv plastik parça üretiminde kullanılan plastik hammadde oranları ve otomotiv plastik toplam tüketim tahmini baz alınarak Türkiye de yılları arasında otomotiv plastik parça üretimi için kullanılacak plastik hammadde tüketimi aşağıdaki tabloda görüldüğü biçimde hesaplanmıştır yılında Türk otomotiv sektörünün en az 516 bin ton plastik hammadde tüketeceği ve plastik hammadde tüketiminin 2010 yılına kıyasla % 32 oranında artacağı tahmin edilmektedir. Talep tahminlerinde, Türk otomotiv sektöründe taşıt araçları üretiminin yıllarında sağladığı yıllık ortalama artış hızının döneminde de aynı olacağı varsayılmıştır. Ancak taşıt araçları üretiminde yıllık artış oranının ortalama % 10 lara yükselmesi durumunda otomotiv plastik tüketiminin 2015 yılında 750 bin tona erişebileceği tahmin edilmektedir. Bu gelişim trendinin Türkiye de, katma değeri diğer sektörlere kıyasla daha büyük olan otomotiv plastik hammadde yatırımlarına hız vermesi beklenmektedir.

21 20 Türk Otomotiv Sektörünün Plastik Hammadde Tüketim Tahmini ( Ton ) PP - Polipropilen PUR - Polyüretan PA - Naylon ABS - Akrilonitril Butadien Stiren PVC - Polyvinyl Chloride PE - Polietilen PC - Polycarbonate PBV - Polyvinlyl Butrayl Diğer Mühendislik Plastikleri Polyacetal PPE Thermoplastik Polyster Diğer Müh. Plastikleri Diğer Reçineler Acrylics Phenolics Doymamış Polyester Diğerleri Toplam Plastik Hammadde