EİGM HAFTALIK PİYASA GÖZLEM RAPORU

Transkript

1 YIL: 215 HAFTA: 35 SAYI: Haftalık PTF - SMF Grafiği PTF SMF Ağustos Pazartesi 25 Ağustos Salı 26 Ağustos Çarşamba 27 Ağustos Perşembe 28 Ağustos Cuma 29 Ağustos Cumartesi 3 Ağustos Pazar Bu raporda Gün Öncesi Piyasası ve Dengeleme Güç Piyasası incelenmektedir. Yönetici Özeti Ortalama PTF 2 hafta öncesine göre 33 TL (%2) azalarak 135 olarak gerçekleşmiştir. 214 yılınının benzer haftasına göre 41 TL (%23), 213 yılının aynı haftasına göre 34 TL (%2) düşmüştür. ABD doları cinsinden haftalık ortalama fiyat 4,62 $cent/kwh; kümülatif bazda 215 yılında 5,16 $cent/kwh olup geçmiş yıllara göre 2,3-2,6 $cent/kwh daha düşüktür. 215 yılının ilk 35 haftasında kümülatif PTF 133 olup 214 yılının 29 TL, 213 yılının 12 TL altındadır. Soğutma ihtiyacı haftanın genelinde yılı ortalamalarına yakın seyretmiştir. Çarşamba ve Perşembe günleri hava sıcaklıkları hem geçen yılların hem de ortalamaların altında seyretmiş, bu durumun etkisi talepte düşüş olarak görülmüştür. Sıcaklıkların geçen haftaya göre azalmasının elektrik talebini bir miktar düşürmesi ve rüzgar üretimindeki artışın eş zamanlı olarak gerçekleşmesi PTF'deki düşüşün temel sebepleri olarak görülmektedir. Son 2 haftadır doğal gaz santrallerinin, tüketimin karşılanması içindeki %4'ın üzerinde seyreden payı geçen hafta %36,7'ye gerilemiştir. 2 hafta öncesine göre; dış alım miktarı 32. ve %19 azalarak 135. 'e gerilemiş, dış satım miktarı 1.6 ve %17 artarak 73. 'e yükselmiştir. Hem 213 hem de 214 yılına göre GÖP'teki ticaret hacminin arttığı görülmektedir. En yüksek saatlik satış miktarı 213 ve 214 yıllarında 13.5 civarındaki iken 215 yılında gelindiğinde 17.2 'e yükselmiştir. Haftanın ilk saatlerinden Cuma günü öğle saatlerine kadar, Pazartesi günü öğle saatleri hariç, sistem sürekli YAT yönündedir. SMF-PTF farkı, sabah saatlerinde 5 TL'nin üzerine çıkabilmektedir. Cumartesi günü saat 6'da PTF 2 TL, SMF 17 TL olup aradaki fark 15 TL'yi bulmuştur. YAL1 talimat hacmi 2 hafta öncesine göre 2.5 azalmış olup haftalık talimat miktarı 15. civarındadır. 1. 'in üzerinde talimatın olduğu 46 saat görülmüş olup 2 hafta öncesine göre 8 saat düşüş vardır. Haftalık tüketimin, YAL1 talimatlarından karşılanma oranı %1,93'tür. 215 yılının ilk 35 haftası itibarıyla verilen toplam YAL1 talimat miktarı 214 yılının %24, 213 yılının %13 altında olup yıllık tüketimin %1,93'ünü oluşturmaktadır. Haftalik YAT1 talimat miktarı 2 hafta öncesine göre 11. azalarak 39. 'e gerilemiştir. EnginİLSEVEN ETK Uzman Yrd. eilseven@enerji.gov.tr Hazırlayanlar Özgür SARHAN ETK Uzman Yrd. osarhan@enerji.gov.tr Ömer Faruk GÜMRÜKÇÜ ETK Uzman Yrd. ofgumrukcu@enerji.gov.tr

2 215/35 SAYI:113 GÜN ÖNCESİ PİYASASI KONTROL ANALİZİ Şekil : Tüketim-PTF, CDD-Talep, EAK-PTF İlişkileri ve Haftalık Ortalama ve Yıllık Kümülatif PTF Değerleri Ortalama Tüketim () 169,6 176,28 168,23 135, Yılının 214 Yılının Ortalama PTF () 215 Yılının 215 Yılının 34.Haftası PTF 215 PTF 214 PTF PTF 215 Küm. PTF 213 Küm. PTF 214 Küm. 132, ,38-12,13, x1 MW 55 Minimum PTF Ortalama PTF Maksimum PTF EAK (x1 MW) Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar Not: Üstteki şekilde 1.sütunlar 213, 2.sütunlar 214, 4.sütunlar 215 yılı benzer haftalarını, 3.sütunlar 2 hafta öncesini göstermektedir. Ortalama PTF 2 hafta öncesine göre 33 TL (%2) azalarak 135 olarak gerçekleşmiştir. 214 yılınının benzer haftasına göre 41 TL (%23), 213 yılının aynı haftasına göre 34 TL (%2) düşmüştür. ABD doları cinsinden haftalık ortalama fiyat 4,62 $cent/kwh; kümülatif bazda 215 yılında 5,16 $cent/kwh olup geçmiş yıllara göre 2,3-2,6 $cent/kwh daha düşüktür. 215 yılının ilk 35 haftasında kümülatif PTF 133 olup 214 yılının 29 TL, 213 yılının 12 TL altındadır. 8-2 PTF ortalama fiyatı hafta içi 162 TL, hafta sonu 132 TL'dir. Soğutma ihtiyacı haftanın genelinde yılı ortalamalarına yakın seyretmiştir. Çarşamba ve Perşembe günleri hava sıcaklıkları hem geçen yılların hem de ortalamaların altında seyretmiş, bu durumun etkisi talepte düşüş olarak görülmüştür. Haftanın en yüksek saatlik tüketimi ile Pazartesi günü görülmüş olup 2 hafta öncesine göre yaklaşık 2.25, geçen yılın benzer haftasına göre 7 azalmıştır. Haftanın en yüksek saatlik PTF'si Salı günü saat 14'te 2 TL olarak gerçekleşmiş olup tahmini rezerv miktarı bu saatte yaklaşık 5.8 MW'tır. EAK Pazar günü hariç hafta boyunca MW bandında, Pazar günü 47. MW olarak gerçekleşmiştir. EİGM ARZ GÜVENLİĞİ DAİRE BAŞKANLIĞI Sayfa 2/8

3 215/35 SAYI:113 Şekil : Rezerv-PTF İlişkisi (Hafta içi), Hidrolik, Rüzgar ve Kömür Üretiminin Haftalık Tüketimdeki Payı, Üretim-Fiyat İlişkisi Rezerv Yük PTF SMF Rüzgar (x1) Yenilenebilir Pazartesi Salı Çarşamba 4 Hidrolik 215 Hidrolik 214 Hidrolik 213 PTF Perşembe Cuma Cumartesi Pazar Rüzgar 215 Rüzgar 214 Rüzgar 213 PTF MW/ 25 2 Yüzde (%) Yüzde (%) Yüzde (%) Kömür 215 Kömür 214 Kömür 213 PTF , 19, 18,2 18,7 2,6 21,6 17,9 4,6 4,3 4, 3,8 4, 4,2 3,9 35,9 36,8 37,5 37,5 37,7 36,3 7,9 7,5 7, 6,8 5,9 7,1 34,8 7, Yüzde (%) ,5 1,3 1,3 1,,9,7 1,2 9 14,8 15,2 15,4 15,3 15,2 14,8 16, ,8 11,6 12,3 12,5 11,4 11, 12,9 1,6 1,6 1,6 1,5 1,5 1,6 1,9 Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar F.OİL LİNYİT RÜZGAR DOĞAL GAZ AKARSU BARAJLİ İTHAL KÖMÜR NET İTH. DİĞER PTF Ort. SMF Ort Rüzgar santrallerinin, haftalık tüketimin karşılanması içindeki payı hafta içi %7, hafta sonu %7,4 seviyesindedir. Minimum üretim 1., maksimum üretim 2.3, ortalama kapasite faktörü %58 civarındadır. Sıcaklıkların geçen haftaya göre azalmasının elektrik talebini bir miktar düşürmesi ve rüzgar üretimindeki artışın eş zamanlı olarak gerçekleşmesi PTF'deki düşüşün temel sebepleri olarak görülmektedir. Hidrolik santrallerin, tüketimin karşılanması içindeki payı son haftalardaki düşüş trendini korumaktadır ve geçen hafta %23 olarak gerçekleşmiştir. Kömür santrallerinin, tüketimin karşılanması içindeki payı %29 ile son 6 haftanın en yüksek düzeyindedir. 2 hafta öncesine göre yerli kömür santralleri üretimi %8'in üzerinde artmış, ithal kömür santralleri üretimi %3 civarında azalmıştır. Geçen haftaki yerli kömür santrallerindeki üretim artışının, PTF üzerinde, yukarıdaki duruma ek olarak aşağı yönlü etki yarattığı değerlendirilmektedir. Son 2 haftadır doğal gaz santrallerinin, tüketimin karşılanması içindeki %4'ın üzerinde seyreden payı geçen hafta %36,7'ye gerilemiştir. 2 hafta öncesine göre; dış alım miktarı 32. ve %19 azalarak 135. 'e gerilemiş, dış satım miktarı 1.6 ve %17 artarak 73. 'e yükselmiştir. 2 hafta öncesine göre; kamunun payı,5 puan azalarak %22,6, Yİ-YİD-İHD payı 1,7 puan artarak %21,4 ve serbest üreticilerin payı 1,2 puan azalarak %56, seviyesinde gerçekleşmiştir. EİGM ARZ GÜVENLİĞİ DAİRE BAŞKANLIĞI Sayfa 3/8

4 215/35 SAYI:113 Şekil 11-12: PTF-Rezerv, PTF-Yük İlişkileri (Hafta içi) R² =,7551 R² =,733 PTF () 15 1 R² =,9544 R² =,866 PTF () 15 1 R² =, R² =, Rezerv (MW) Yük (MW) En düşük rezerv miktarı 213 ve 214 yıllarının aynı haftasına göre daha yüksektir ve 5.8 MW seviyesindedir. Rezerv ve PTF arasındaki uyum oranı 213 ve 214 yıllarının altındadır. PTF ve saatlik tüketim arasındaki uyum oranı,73 olup 213 ve 214 yıllarının bir miktar altındadır. Şekil 13-14: PTF-SSM İlişkisi ve 215 Saatlik Analizi (Hafta içi) PTF () 15 1 PTF () SSM () SSM () Geçen haftaya ait PTF ve SSM değişkenleri arasındaki korelasyon değeri,81 seviyesinde olup 213 ve 214 yıllarındaki,89 ve,82 değerlerinin altındadır. Hem 213 hem de 214 yılına göre GÖP'teki ticaret hacminin arttığı görülmektedir. En yüksek saatlik satış miktarı 213 ve 214 yıllarında 13.5 civarındaki iken 215 yılında gelindiğinde 17.2 'e yükselmiştir. Şekil 15: Haftalık GÖP Hacmi ve Tüketim İlişkisi milyon kwh GÖP Ticaret Hacmi (milyon kwh) Haftalık Tüketim İçindeki Payı (%) 3,2 31, 38,5 39, Yılının 214 Yılının 215 Yılının 34.Haftası 215 Yılının % GÖP hacminin haftalık tüketim içindeki payı 2 hafta öncesine göre 1,4 puan artarak %39,9'a yükselmiştir. Haftalık 5,45 milyar kwh'lik tüketimin 2,17 milyar kwh'i GÖP'te alınıp satılmıştır. 2 hafta öncesine göre karşılaştırıldığında; GÖP hacmi 46., ikili anlaşma hacmi 59., DGP hacmi 14., toplam tüketim 315. civarında azalmıştır. GÖP hacminin tüketim içindeki payı günlük bazda %4,7 ile Çarşamba günü haftanın en yüksek değerini, %38,7 ile Pazartesi günü haftanın en düşük değerini görmüştür. EİGM ARZ GÜVENLİĞİ DAİRE BAŞKANLIĞI Sayfa 4/8

5 215/35 SAYI:113 DENGELEME GÜÇ PİYASASI KONTROL ANALİZİ Şekil : Net Talimat Miktarı-SMF İlişkileri (Hafta İçi - Hafta Sonu), Saatlik YAL-YAT Talimatları SMF () SMF () YAL2 YAL1 YAL YAT2 YAT1 YAT YGYAL YGYAT Net Talimat SMF Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar 2 SMF-PTF Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar Geçen hafta yerine getirilen toplam YAL miktarı 2 hafta öncesine göre 51. azalarak 175. 'e gerilemiş olup YAL talimatlarının %23'ü kodlu, %58'i 1 kodlu, %19'u 2 kodludur. Yerine getirilen YAT miktarı 2 hafta öncesine göre 37. artmış ve 277. 'e yükselmiş olup talimatların %39'u 2 kodlu, %48'i kodlu, %14'ü 1 kodludur. Geçen hafta sistem, haftanın 45 saatinde açık, 123 saatinde ise fazla yönünde olmuştur. Sistemdeki açık-fazla saat dengesi 213 ve 214 yılının benzer haftalarında açık yönünde olup, açık yönü saat sayısı sırasıyla 17 ve 11 idi. Haftanın ilk saatlerinden Cuma günü öğle saatlerine kadar, Pazartesi günü öğle saatleri hariç, sistem sürekli YAT yönündedir. SMF-PTF farkı, sabah saatlerinde 5 TL'nin üzerine çıkabilmektedir. Cumartesi günü saat 6'da PTF 2 TL, SMF 17 TL olup aradaki fark 15 TL'yi bulmuştur. Sistemin yön değiştirdiği, başka bir ifadeyle, fazla yönden açık yönüne ya da açık yönünden fazla yönüne geçtiği saat sayısı 12'dir ve hem 2 hafta öncesi hem de geçen yılın aynı haftasının 8-16 saat altındadır. EİGM ARZ GÜVENLİĞİ DAİRE BAŞKANLIĞI Sayfa 5/8

6 215/35 SAYI:113 Şekil 19: Net Dengesizlik Analizi-1 (Hafta içi) Net Dengesizlik 213 Net Dengesizlik 214 Net Dengesizlik Seri Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar En yüksek pozitif net dengesizlikler Tarih Gün Saat SMF Tarih Gün Saat SMF Çarşamba , Pazartesi Çarşamba Pazartesi Perşembe , Salı , Pazartesi , Salı Pazartesi , Pazartesi , Perşembe , Cuma Çarşamba , Salı , Perşembe Salı , Çarşamba , Salı , Perşembe Cumartesi Şekil 2: Net Dengesizlik Analizi-2 (Hafta içi) Net Dengesizlik () Net Dengesizlik 215 Dengesizlik 214 Dengesizlik 213 Dengesizlik Sınır (%5) Sınır (%2,5) %'in dışı saat sayısı Yük (MW) >1 saat sayısı <-1 saat sayısı H.İçi H.Sonu H.İçi H.Sonu H.İçi H.Sonu 215 Yılı Yılı Yılı En yüksek negatif net dengesizlikler Net dengesizliğin, ilgili saatteki sistem yükünün %5'inden yüksek çıktığı hafta içinde 6, hafta sonunda 1 saat görülmüştür. %2,5'lik dilimin dışında ise hafta içinde 54 ve hafta sonunda 15 saat olmak üzere toplamda 69 saat vardır. Bu dilimdeki saat sayısı 2 hafta önce 39 idi. 1. 'in üzerinde 26 saat net pozitif dengesizlik görülmüş iken 1. 'in altında net negatif dengesizlik 19 saatte görülmüştür. EİGM ARZ GÜVENLİĞİ DAİRE BAŞKANLIĞI Sayfa 6/8

7 215/35 SAYI:113 Şekil 21: Saatlik Yük-Yük Tahmin Hatası İlişkisi (Hafta içi) Yük (MW) %5'in üzerinde yük tahmin hatasının yapıldığı saat En yüksek yük-tahmin hataları (pozitif) En yüksek yük-tahmin hataları (negatif) sayısı hafta içinde 8'dir. Tarih Gün Saat MW Tarih Gün Saat MW %2,5'in üzerinde hatanın Salı Cuma olduğu saat sayısı hafta içinde 31, hafta sonunda Salı Cuma 'dur Salı Cuma %2,5 ve %5'lik sınırın Salı Cuma üzerindeki hataların tümü Salı Cumartesi fazla tahmin yapılması yönündedir. Şekil 22: YAL1 Talimat Miktarı Hata (MW) Hata 214 Hata 213 Hata Tarih Gün Saat Cuma Cuma Perşembe Cuma Cumartesi Perşembe Cumartesi Cuma Pazartesi Cumartesi Geçen hafta verilen kısıt talimatları/tüketim (%) 1,93 YAL1 YAT1 Saat sayısı 215 yılında verilen kısıt talimatları/tüketim (%) 1,61 >1 >1 >1 >1 Şekil 23: Kümülatif YAL1 Miktarı milyar kwh , 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, 5. Yıllık YAL1 Talimat Miktarı (TWh) ,269 3,738 2,743 2, Yılının Kısıt 215 Küm. Kısıt 214 Küm. Kısıt 213 Küm. 214 Yılının Haftalık YAL1 Talimat Miktarı () 215 Yılının 34.Haftası 215 Yılının 4, 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, TWh En yüksek YAL1 talimatları Geçen hafta hafta öncesi yılının aynı haftası yılının aynı haftası YAL1 talimat hacmi 2 hafta öncesine göre 2.5 azalmış olup haftalık talimat miktarı 15. civarındadır. 1. 'in üzerinde talimatın olduğu 46 saat görülmüş olup 2 hafta öncesine göre 8 saat düşüş vardır. Haftalık tüketimin, YAL1 talimatlarından karşılanma oranı %1,93'tür. 215 yılının ilk 35 haftası itibarıyla verilen toplam YAL1 talimat miktarı 214 yılının %24, 213 yılının %13 altında olup yıllık tüketimin %1,93'ünü oluşturmaktadır. 1, 'in üzerinde 1 kodlu YAT talimatının saat sayısı 2 hafta önce 13 iken geçen hafta 1 saate gerilemiştir. Haftalik YAT1 talimat miktarı 2 hafta öncesine göre 11. azalarak 39. 'e gerilemiştir. EİGM ARZ GÜVENLİĞİ DAİRE BAŞKANLIĞI Sayfa 7/8

8 215/35 SAYI:113 HAFTALIK ÖZET TABLO 213 Yılının 214 Yılının 215 Yılının 34.Haftası 215 Yılının PTF Ort. () 169,6 176,28 168,23 135,19 PTF Ort. Değişim Miktarı () 8,88-2,73 4,3-33,4 PTF Ort. Değişim Yüzdesi (%) 5,55-1,52 2,45-19,64 PTF Mak. () 21, 213,21 259,3 199,96 SMF Ort. () 17,9 172,83 163,36 127,9 SMF Ort. Değişim Miktarı () 4,2-5,35-8,43-36,27 SMF Ort. Değişim Yüzdesi (%) 2,41-3, -4,91-22,2 SMF Mak. () 225, 237,78 259,3 27, GÖP Ciro (milyon TL) 27,84 36,79 389,94 33,64 GÖP Ciro Değişim Miktarı (TL) 18,23-6,17 14,66-86,3 GÖP Ciro Değişim Yüzdesi (%) 7,22-1,97 3,91-22,13 YAL1>1 Saat Sayısı YAL1>5 Saat Sayısı YAL1>1 Saat Sayısı Toplam YAL1 Talimat Miktarı () Saatlik Ortalama YAL1 Talimat Miktarı () Maksimum Saatlik YAL1 Miktarı () Sistem Yönünün FAZLA Olduğu Saat Sayısı Sistem Yönünün AÇIK Olduğu Saat Sayısı Sistemin Yön Değiştirdiği Saat Sayısı Günlük Ortalama Piyasa Hacmi () En Yüksek Günlük Piyasa Hacmi () Yük Tahmin Hatası Saatlik Ortalama (MW) En Yüksek Saatlik Yük Tahmin Hatası (MW) En Yüksek Günlük Mutlak Net Talimat Hacmi () Saatlik Ortalama Mutlak Net Talimat Hacmi () En Yüksek Saatlik YAT Yönü N. Tal. Hac. () En Yüksek Saatlik YAL Yönü N. Tal. Hac. () Ortalama Saatlik Tüketim Miktarı () En Yüksek Tüketim Miktarı () Kısaltmalar DGP:Dengeleme Güç Piyasası EAK: Emreamade Kapasite GÖP: Gün Öncesi Piyasası PTF: Piyasa Takas Fiyatı SMF: Sistem Marginal Fiyatı SSM: GÖP'teki Sistem Satış Miktarı YAL1: 1 Kodlu Yük Alma Talimatı YAT1: 1 Kodlu Yük Atma Talimatı Not: Bu rapor, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı uzmanları tarafından yalnızca bilgilendirme amacıyla hazırlanmaktadır. Bu raporda yer alan değerlendirmeler, raporun yazarlarına aittir. Raporda yer alan bilgi ve değerlendirmelerin doğru ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti verilmemektedir. EİGM ARZ GÜVENLİĞİ DAİRE BAŞKANLIĞI Sayfa 8/8