TASARIM EĞİTİMİNDE HERKES İÇİN TASARIM YAKLAŞIMI: TASARIM DENEYİMLERİ VE UYGULAMALARI

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TASARIM EĞİTİMİNDE HERKES İÇİN TASARIM YAKLAŞIMI: TASARIM DENEYİMLERİ VE UYGULAMALARI"

Aylin Benli
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 TASARIM EĞİTİMİNDE HERKES İÇİN TASARIM YAKLAŞIMI: TASARIM DENEYİMLERİ VE UYGULAMALARI Halime Demirkan Bilkent Üniversitesi Güzel Sanatlar, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü

2 Mekanların yaşam kalitesini, insanların sağlık, güvenlik ve refahını en üst düzeye çıkarmak tasarımcının görevidir. Tasarım eğitimi, her gereksinime ve kullanıcıya uygun mekanlar tasarlayan bireyler yetiştirmelidir.

3 1970 li yıllarda Ergonomi derslerinin tasarm okulları eğitim programlarına katılması ve bu kural ve deneyimlerin tasarım uygulamalarına yansımaları sonucunda, mekanların verim ve üretkenliğinde artma, güvenlik ve sağlıklı yaşam şartlarında ise yükselmeler gözlemlendi.

4 Mekan tasarımında, 90 lı yıllarda bedensel özürlülerin gereksinimlerini karşılamak için özel tasarımlar yapılmaya başlandı. Erişilebilirlik, bedensel özürlüler ve yaşlılar için yapılan tasarımlarda en önemli kriterdir.

5 Yayınlanan standartlarla, kullanıcı gereksinimleri arasındaki uyuşmazlıkların bulunması birçok batılı ülkede ve Türkiye de gözlendi. Bedensel özürlüler için geliştirilen erişilebilir tasarım çözümlerini, birçok kullanıcı tarafından benimsenmedi ve bu konutlar sahiplenilmedi.

6 Bu sorunun üstesinden gelinebilmesi için uyarlanabilir özellikler gündeme geldi. Uyarlanabilir tasarımların özellikleri; ya ayarlanabilir, ya da kolaylıkla ve ivedilikle eklenebilen veya kaldırılabilen ünitelere sahip olmalarıydı.

7 Tasarımda, kolaylık sağlayan çevreler ve konut yenileme gibi terimler popüler olaya başladı.

8 Birleşmiş Milletler, 1993 yılı kasım ayında tüm üyelerini artan yaşlı nüfusun ve fiziksel engellilerin gereksinimlerine çözüm bulma konusunda çağrıda bulundu. Özürlüler için Fırsat Eşitliği Konusunda Standart Kurallar kapsamında, üye devletlerin tasarımcılarının fiziksel engellilerin integrasyonu ve fırsat eşitliği konusunda uyması gereken kurallar belirlendi.

9 Yayınlanan standartlar ve yönetmelikler bedensel özürlü insanların faydalanabileceği erişilebilir veya uyarlanabilir konutların tasarımına katkıda bulunuyorsa da, Evrensel Tasarım farklı yaşlardaki tüm insanları hedeflemektedir.

10 Evrensel Tasarım, herkese olabildiğince eşit olanak tanınmalıdır ilkesini benimsemektetir. Ayrılmış olan eşit değildir söylemine dayanmaktadır.

11 Evrensel Tasarım terimi yaygın olarak benimsenmiş olmasına rağmen, bazı ülkelerde Kapsayıcı Tasarım veya Herkes için Tasarım olarak adlandırılmış ve kullanılmıştır.

12 Evrensel tasarım özellikleri, her yaş, boyut ve yetenekteki kişilere kullanım kolaylığı ve hayatları boyunca, kendi evlerinde bağımsız olarak yaşamalarını sağlar.

13 Evrensel Tasarımın temel amacı, insanların mekana uymasını değil, mekanın insanlara uymasını sağlamaktır. Bunun için, farklı kullanıcıların gereksinimlerini dikkate alarak, mekanın verimliliğinin artırılması ve kullanıcıların kolay ve güvenilir şekilde mekanı kullanabilmelerini sağlamak gerekir.

14 Evrensel Tasarım Eğitiminin Dünyada Gelişimi Amerika Birleşik Devletleri nde 22 farklı eğitim kurumunda farklı strateji uygulanarak çalışmalar yapıldı: Tasarım stüdyoları ve derslerine Evrensel Tasarım yaklaşımının katılması, öğrencilerin tasarım düşünme sürecinde farkındalıklarının artmasına neden olmaktadır. Tasarım sürecine Evrensel Tasarım prensiplerinin katılması nın, öğrencilerin tasarım düşünme sürecini etkilediği görülmüştür. Tasarım eğitim programının bu yaklaşım ile bütünleşmesi sırasında mutlaka danışman kullanılmasının gerekliliği vurgulanmıştır.

15 Avrupa Konseyi nin, 15 Şubat 2000 tarihli ilke kararları (Resolution ResAP, 2001) doğrultusunda, yapılı çevre eğitim programlarına Evrensel Tasarım ilkeleri katılmıştır. Bu kapsamdaki AAOutlis projesi ile Evrensel Tasarım eğitiminin mimarlık okullarında uygulamaları konusunda çalışmalar yapılmıştır.

16 Evrensel Tasarımın eğitim ile bütünleşmesinin üç grup strateji ile olduğu belgelemiştir: programda olan bir derse katılması, tasarım stüdyosına katılması ve tüm eğitim programına katılması şeklindedir.

17 Evrensel Tasarım Eğitiminin Bilkent Üniversitesi nde Gelişimi Yaşlılar ve Özürlüler için Tasarım adı ile, akademik yılında İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü nde uygulamalı seçmeli ders olarak başladı.

18 Herkes için, Hayat Boyu Tasarım adı ile, akademik yılı itibari ile farklı bir vizyon kazandı.

19 Evrensel Tasarım adı ile, akademik yılında İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü nde verilmeye başlandı.

20 Yüksek Lisans Çalışma Örnekleri Sağdıç, Y., (1993). Design of a modular playground equipment system for physically (motor) disabled children. s. 103.

21 Sağdıç, Y., (1993). Design of a modular playground equipment system for physically (motor) disabled children. s. 106.

22 Evyapan, N.A.G.Z. (1997). Experiencing Space without Vision, s. 93.

23 Doktora Çalışmaları Örnekleri Y. Sagdic, H. Demirkan, "A design decision support system model for the wet space renovation of elderly people's residences," Architectural Science Review, vol. 43, pp (2000)

24 Demirbilek, O., Demirkan, H., "Universal Product Design Involving Elderly Users: A Participatory Design Model," Applied Ergonomics, vol. 35, no.4, pp (2004).

25 Demirbilek, O., Demirkan, H., "Universal Product Design Involving Elderly Users: A Participatory Design Model," Applied Ergonomics, vol. 35, no.4, pp (2004).

26 Demirbilek, O., Demirkan, H., "Universal Product Design Involving Elderly Users: A Participatory Design Model," Applied Ergonomics, vol. 35, no.4, pp (2004).

27 Afacan, Y., Demirkan, H., (2010). A priority-based approach for satisfying the diverse users' needs, capabilities and expectations: a universal kitchen design case, Journal of Engineering Design, Cilt.21, Nos. 2-3, ss

28 Sonuç Evrensel Tasarım yaklaşımının, tasarım eğitimi ile bütünleşmesi için tüm öğretim elemanlarının desteği ve katkısı gereklidir. İyi bir tasarım her yaşta olabildiğince çok kullanıcıya olanak sağlamalıdır. Herkes için tasarım, eğitim programlarının her aşamasında kapsanmalıdır.

29 Teşekkür ederim.

Benzer belgeler

Engelliler İçin Tasarım (GTM 020) Ders Detayları

Engelliler İçin Tasarım (GTM 020) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Engelliler İçin Tasarım GTM 020 Seçmeli 1 2 0 2 3 Ön Koşul Ders(ler)i Dersin