TURGUT REİSİN ŞEHİT OLUŞU. Kanuni Sultan Süleyman kızgın bir şekilde bağırıyordu: - Bu eşekarılarını, tıkıldıkları Malta kovanından çıkartacağım.

Transkript

1 TURGUT REİSİN ŞEHİT OLUŞU Kanuni Sultan Süleyman kızgın bir şekilde bağırıyordu: - Bu eşekarılarını, tıkıldıkları Malta kovanından çıkartacağım. XI. Yüzyılda Haçlı ordularının Kudüs e yaptıkları akınlar sonucu, hasta ve yaralıları iyileştirmek üzere iyiliksever tacirler tarafından şevketli bir yardım kurumu olarak meydana getirilen bir kurum sonra bir manastır, daha sonraları silahlı bir tarikat kimliği almıştı de Kudüs ten Kıbrıs a kovulan bu tarikat üyeleri sonra buradan Rodos a atılmış, Rodos tan da atıldıktan sonra Malta ya yerleşmişlerdi. Sekiz göbeğe kadar asalete sahip şövalyeler, rahipler ve temiz aileler çocukları olmalarına rağmen fakirlikleri dolayısıyla aşağı tabakadan sayılanlardan oluşmak üzere üç sınıftan meydana gelen bu paradoks cemiyet; Türkleri yeminli bir düşman saymayı prensip edinerek, denizde hilale pusu kuruyorlardı. Turgut Reis, Şemsettin AREL, İstanbul Deniz Müzesi Koleksiyonu İşte Kanuniyi kızdıran bu şövalyelerdi. Son zamanlarda büsbütün azmışlar, hac yolunu da, ticaret yollarını da vuruyorlar, Türk gemilerini zapt ediyorlardı. Bu arada Kanuni pek sevdiği kızı Mihrimah Sultanın sütannesi ve birçok hacılarla beraber İskenderiye Beyi, Malta şövalyelerinin ellerine esir düşmüşlerdi. Son olarak da, yükü altmış bin duka altını kıymetindeki, şarkın en kıymetli metalarını mal değişimi için Napoli ye götüren, Bayramoğlu Reis in kumandasındaki yirmi toplu bir tekne de yolda şövalyelerin hücumuna uğramış zapt edilmişti. Sarayın en nüfuzlu harem ağalarından birine ait olan bu teknenin içindeki gırtlaklarına kadar silahlı iki yüzden fazla yeniçerinin yarısı şehit edilmiş geri kalanları da tamamen esir edilmişlerdi. Bu, Kanuni için bardağı taşıran bir damla oldu. Hemen divan kurdu. Gümüş kesesinden çıkardığı iki mektubu vezirine uzatarak; - Oku, yüksek sesle... 1

2 Diye gürledi. Divanda veziriazam diğer vezirler, derya kaptanı Piyale Paşa ve nihayet Malta seferinin uğursuz sonunu hazırlayacak olan Mustafa Paşa bulunuyordu. Vezirine uzattığı mektuplar, Malta da esir bulunan İskenderiye Beyi ile reisler tarafından gönderilmiş olup, Malta da gördükleri işkenceleri açıklayarak, bu zalim şövalyelerin cezalarının verilmesini ve kendilerini kurtarmalarını Kanuni den istiyorlardı. Mektuplar okunduktan sonra, Kanuni konuştu yılına dönerek, Sen Jan şövalyelerini Rodos tan nasıl attığından söz etti. Şövalyelerin hayatlarını bağışlaması için, tarikatın reisi Viliye dö Lil Adam ın yalvarışını, korsanlık yapmayacakları hakkındaki yemini anlattı. Konuşmasını: - Dinsiz ve sözünde durmayan bu tarikatı dünyanın üzerinden yok etmeğe azmettim. Diyerek bitirdi. Kanuni, hemen orada, Malta ya gidecek deniz kuvvetlerinin başına Derya Kaptanı Piyale Paşa yı görevlendirdi. Kara kuvvetlerine de, bu işe kendisini tayin etmesi için yalvaran Mustafa Paşa yı serdar yaptı yılı Martının 22 nci günü Kanuni Sultan Süleyman, yalı köşkünün penceresine oturmuş, yalı boylarını yalayarak geçit resmi yapan donanmayı seyrediyordu. Deniz üzerinde gülle sektirerek, padişahı selamlayan donanmanın, son gemisi de geçtikten sonra Kanuni, derya kaptanına, Navarin de açılmak üzere, Malta seferinin emrinin içeren ağzı mühürlü bir kese verdi: Mustafa Paşa ya da, serasker sancağını ve kılıcını teslim ettikten sonra; Turgut Paşa (Turgut Reis) Malta Adası nın her yerini bilen ve aklı başındadır. Metris yerlerini ve kuşatmanın kolayını o bilir dedi ve şahadet parmağını sallayarak sakın onun fikrine karşı gelinmeye Diye uyardı. Kanuni, Turgut Reis e hüküm ki diye başlayan bir iradesinde de, Turgut u överek, kara ve deniz kumandanlarının, Turgut un sözünden dışarı çıkmayacaklarını ona da bildirmişti. Otuz bin kişiden oluşan bir orduyu taşıyan yüz seksen bir parçadan oluşan Osmanlı donanması 18 Mayıs 1565 te Malta Adası önüne vardı ve Marsa Şolok limanına girilerek bir heyet kuruldu. Turgut Reis henüz gelmemişti. Malta hakkında bilgi sahibi reislerle Piyale Paşa, tam mevcut ile şehre yüklenilmesini, şehri zapt ettikten sonra kalelere hücum edilmesini teklif ettiler. Fakat Serdar Mustafa Paşa bu fikri kabul etmeyerek sarp kayaların üzerine oturtulmuş olan Sent Elmo kalesine hücum edilmesinin uygun olacağını bildirdi. Piyale Paşa, böyle bir çıkmaz yola sapılmasını uygun görmedi. Padişahın, gerek yazılı ve gerekse sözlü emirlerinde Turgut un oyundan dışarı çıkmamalarını tekrar tekrar ve kesin olarak belirtmiş olduğunu ileri sürerek görüşlerini almak üzere, Turgut un gelmesine intizar etmelerini teklif etti. Mustafa Paşa, Kanuni nin Turgut u, kendisinden üstün görmesini hazmedememişti. Şimdi de Piyale Paşa nın böyle düpedüz, Turgutçadan akıl almalarını teklif ederek, bu deniz kurdunun kendilerinden daha kudretli olduğunu 2

3 yüzüne karşı söylemesi, Mustafa Paşa yı çileden çıkardı. Koca serdar, küçüldü, küçüldü de: - Karada kale zapt etmek, denizde hırsızlık etmeğe benzemez. Diyerek kıskançlığını; haset ve kin potasına şekillendirerek kustu. Hoş, bu ifade ile Mustafa Paşa yalnız kendine tercüman olmuyordu. O; bu zihniyetiyle, Turgutçayı çekemeyen ve kıskanan devrin vezirlerini de temsil ediyordu. Nihayet Mustafa Paşa, dediğini yaptı. Askerin bir kısmını orta limana dökerek Sent Elmo kalesine hücuma geçti; böylece Türk askerlerini kanlı bir boğuşmaya sevk ederek, boşu boşuna kırdırmaya başladı. Kuşatmanın yedinci gününe denk gelen haziranın ikisinde uzaktan direklerinde kırmızı beyaz zemin üzerine mavi hilal işlemeli bayraklar dalgalanan on iki kadırga görüldü. Denizlerin sultanı, leventlerin serdarı Turgut geliyordu. Bu haber, Sen Jan şövalyeleri arasında yankı şeklinde dolaştı. Korkunç Dragut geliyor söylentisi şövalyelerde derman bırakmadı. Trablusgarp Beylerbeyi Turgut, haziranın üçüncü pazartesi günü üç bin kişiyle adaya çıktı. Korkusuz adam, ordugâhını Sen Margarit manastırının bulunduğu tepeye Sen Mişel kalesinden 600 kademe uzaklığa kurdu. Mustafa Paşa ile Piyale Paşa hemen Turgut u ziyarete geldiler. Turgutça durumu hiç beğenmemişti. Serdarı, düşmüş olduğu hatadan kurtarmak için geç kaldığına üzülerek düşündüğünü açıkça söyledi. Turgut Reis in Şahadeti, Hüsnü Tengüz 3

4 İşe ters tarafından başlanmıştır. Sent Elmo burcunun zaptından ne fayda elde edilir ki... On pare Sent Elmo burcu alsanız esas Malta şehri zapt edilmedikten sonra bir kıymet ifade etmiş. Mustafa Paşa nın düşmüş olduğu hatayı böylece belirttikten sonra işin doğrusu olan kendi görüşünü açıkladı: Ben Sent Elmo kalesine hücum etmeyecektim. İlk olarak Viey-Vil kasabasına oradan da esas şehre yürüyecektim. Çünkü Sent Elmo ile Sent Mişel kaleleri şehirden yardım olmayınca, savunmalarını devam ettiremezler. Eğer şehir zapt edilirse bu kaleler kendiliğinden teslim olmağa mahkûmdurlar. Fakat artık iş işten geçmiştir. Yapılmış olan hatayı ancak göstereceğimiz cesaretle yok etmeğe çalışacağız. Denizde rakipsiz olduğu kadar, karada da, Şarlken in meşhur generallerini yenecek derecede kudretli olduğu, düşmanları tarafından itiraf edilen amiralimizi deniz hırsızı diye küçük gören Serdar Mustafa Paşa, hiç sesini çıkarmadan dinliyordu. Ne kendi fikrini savundu, ne de Turgutçanın söylediklerinin sakat olduğunu iddia edebildi. Türkler toprak sürerek Sent Elmo kalesine kadar yaklaşmışlar fakat kalenin etrafındaki hendeğin doldurulamayacak derecede derin ve geniş olduğunu görerek çaresizlik içinde kalmışlardı. Turgut imdada yetişti hemen seçtiği uygun bir yere iki top yerleştirerek kalenin temeline yakın yerleri dövmeye başladı. Bir zaman sonra, dövülen yerlerden gedikler açıldı. Turgut un bundan ne fayda sağlayacağını hiç kimse anlayamamıştı. O hemen, bir kısım kadırgaların serenlerini soyarak on tanesini getirtti ve akıllara hayret veren manevralarla bu serenleri, bir uçları hendeğin başında kalmak diğer uçları kalenin açılan gediğine sürülmek üzere yerleştirdi. Böylece yan yana bağlanmış on direkten Avrupa tarihlerine adı Dragut s bridge diye geçen bir köprü meydana getirildi. Türkler bu köprüden Hücuma geçerek bir kısmı açılan gediklerden girmeye, bir kısmı da sırtlarındaki merdivenlere dayanarak kalenin siperlerine tırmanmağa koyuldular. Fakat civardaki Sent Anj kalesinden yardım geldiğini gören Turgut Sent Elmo Kalesi nin tam kuşatmaya alınmamış olduğunu anlayarak, hemen mühendislerini yanına aldı, kaleden yağan ateş yağmuru altında, etrafı dolaşarak yerleştirilmesi gereken topların yerlerini markaladı ve topları yerleştirdi. Böylece Sent Elmo yu kıskıvrak kuşatmaya aldı. Turgut a göre artık bu kalenin teslim alınması bir an meselesi idi. Bu kale düştükten sonra sıra Sent Anj hisarına gelecekti. Turgut, bu hisara karşı yapılacak istihkâmın yerlerini tespit etti ve adamlarını koşturarak faaliyete girişti. Sent Anj kalesi başına geleceğini anlayarak topların yerleştirilmesine engel olmak üzere ateş püskürtüyordu. Fakat Turgut, daha başlangıçta bir çıkmaza sokulmuş olan kuşatmayı başarıyla götüren azmiyle, etrafına yağan ölüm gülleleri arasında umursamazca dolaşıyor topların bir an evvel top yerleştirilmesi için hazırlanacak yerlerin inşaatına eşlik ediyordu. Sent Anj hisarından savrulan gülleler, vızıldayarak Turgut un kulakları dibinden geçiyordu. Turgut ölümden değil, ölüm ondan korkuyordu. Günlerdir 4

5 Turgut'un etrafında dolaştığı halde, onun heybetinden ve cesaretinden yanına sokulamayan ölüm nihayet kahpelik yoluna saptı. Kazılan mevzilerin içine düşen bir gülle, buradaki iri bir kayayı can alıcı parçalar halinde havaya fırlattı. Bu kaya parçasından bir tanesi de Turgut un Kanuni Sultan Süleyman a bile eğilmemiş olan asil başına çarptı (18 Haziran pazartesi). Bir anda ağzından, burnundan ve kulaklarından kanlar boşanmaya başladı. Bu müthiş çatışma Turgut u olduğu yere yıktı. Aradan beş gün geçmişti. Çadırındaki yatağında sırt üstü yatmış olan Turgut; devamlı ecel ile boğuşuyordu. Sent Elmo Kalesi ne hücum eden askerlerin çadırın içine kadar çınlayan Allah Allah seslerini dinliyor, gözlerini çadırın kapısından ayırmıyordu. Canını teslim etmek için sanki bir haber bekliyordu. Öksüz kalacaklarını anlayarak boyunlarını bükmüş olan levent reisleri çadırın içine sıralanmışlar, göz pınarlarına dolan yaşları içerlerine akıtarak Turgut un başı ucunda, ağlayan bir sesle okunan Kur anı dinliyorlardı. Bir ara çadırın kapısı açıldı, içeri giren birisi bir haber getirdi. Sent Elmo kalesi zapt edilmişti. Canını vermek için bu habere intizar ediyormuş gibi, Turgut un yüzünde bir gülümseme belirdi. Dışarıdaki Allah Allah seslerini duymak ve gözlerini çadırın kapısından ayırmamak için kasmış olduğu başı rahatladı, yana doğru kayarak yastığın üstüne düştü (23 Haziran 1565) Turgut un cenazesi, kendi kadırgalarından birine bindirilerek yine kendi malı olan beş kadırganın korumasında leventlerin hıçkıra hıçkıra, sarsıla sarsıla ağlayışları arasında Allah büyüktür ve ondan başka Tanrı Yoktur sesleriyle, Akdeniz in görmediği ve göremeyeceği, huzur veren ilahi bir manzara yaratarak, fatihi olduğu Trablusgarp a getirildi ve kendi parasıyla yaptırıp ismini vermiş olduğu Turgut Paşa Camisinin sahile yakın türbesine defnedildi. Elbet günün birinde, ırkımıza yaraşan bir kadirbilirlik gösterip Turgut umuzun mezarını yurdumuza getirerek bu heybetli şeref anıtımızı, esas yeri olan Barbaros un yanında yükselteceğiz. 1 1 Tevfik İnci tarafından hazırlanan Deniz Tarihimizin Şeref Sayfaları adlı kitaptan alınmıştır. 5