Dünden Bugüne Türkiye nin Dış Ticaret Performansı

Transkript

1 Dünden Bugüne Türkiye nin Dış Ticaret Performansı Kamil Yılmaz Koç Üniversitesi İstanbul, 8 Şubat Sonrası İthalat Rejimi İthalatta kademeli serbestleşme: Vergi dışı koruma enstrümanlarından gümrük vergisine kayma Gümrük vergisi oranlarının kademeli olarak düşürülmesi Ortalama gümrük vergisi 1996 ya kadar %3 dan %1 a kadar düşürülmüştür Ithalat ağırlıklı sektörlerde serbestleşme çok daha hızlı 1

2 İthalat Gümrük Vergisi Oranı Manufacturig Industry Export-Oriented Import Competing Non-traded Kaynak: Taymaz ve Yılmaz (7a) İthalat Vergi Gelirleri, Import taxes/total tax revenue (percent) Import taxes/gdp (percent) Import taxes/total tax revenue Import taxes/gdp Kaynak: Taymaz ve Yılmaz (7a)

3 İthalat Etki Oranı ve İhracat-Çıktı Oranı 198-) Kademeli serbestleşme sonucunda ithal ürünlerden kaynaklanan rekabet artmıştır Import Penetration Export Orientation Kaynak: Taymaz ve Yılmaz (7a) 198 Sonrası İthalat Rejimi Artan rekabetin verimlilik üzerinde pozitif etkisi dönemi için tahmin edilen TFV deki kazanımlar, dönemde kaaybedilmiştir TFV, arasında çok hızlı artmıştır: Bunun nedeni ise, 1988 sonrası reel ücretlerde kata varan artıştır. 3

4 İmalat Sanayi Toplam Faktör Verimliliği Büyüme Oranı (198-) M anufactuing EO IC NT Kaynak: Taymaz ve Yılmaz (7a) 1996 Gümrük Birliği Sonrası Gümrük Birliği Türkiye pazarının tam ithalat rekabetine açılması Serbest Ticaret Anlaşması -Tam rekabete AB çerçevesinde kademeli geçiş alternatifi TFV deki etkisi bir yıl ile sınırlı; 1998 Rusya Krizi; 1999 Marmara Depremi Otomotiv, dayanıklı tüketim malları ve Tüketici Elektroniği gibi ölçeğe ve kalifiye emeğe dayalı orta teknoloji yoğun sektörler

5 GB ve 1 Krizi Sonrasında Türk Sanayi GB ardından artan rekabete zorunlu uyum Türk imalat sanayi firmalarının, 1 krizinin etkilerini hızlı atlatıp; Kriz sonrasındaki dönemde giderek yoğunlaşan ithal Çin malları ile rekabet etmelerini kolaylaştırmıştır GB nin etkilerinden birisi de sermaye ve vasıflı işgücünü yoğun kullanan otomotiv, beyaz eşya, TV ve haberleşme cihazları ve makine üretimi gibi sektörlerde yatırımları teşvik etmesidir. Eğer GB sonrası yapılan yatırımlar olmasaydı, 1 krizi sonrasında otomotiv sektörü yeni yatırımlar yerine var olan fabrikalarını kapatmayı seçebilirdi. Nitekim, sadece iç pazar için üretim yapan küçük ölçekli bir fabrika kapanmıştır. Gümrük Birliği Öncesi ve Sonrasında İthalat-Etki oranı ve İhracat-Çıktı Oranı (-haneli SIC düzeyinde).9 Import Penetration.7 Export-Output ratio average average average average Kaynak: Taymaz ve Yılmaz (7a) 5

6 Gümrük Birliği Öncesi ve Sonrasında AB ile olan Ticarette İthalat-Etki ve İhracat-Çıktı Oranı average Import Penetration - EU average Export-Output ratio - EU average average Kaynak: Taymaz ve Yılmaz (7a) İmalat Sanayi Toplam Faktör Verimliliği Büyüme Oranı (198-) M anufactuing EO IC NT Kaynak: Taymaz ve Yılmaz (7a) 6

7 1-5 arasında Türkiye İhracatının yapısı ve Bazı Sektörlerde Rakiplerin Performansı Toplam İhracattaki Payı 5 (%) Tekstil Kimyasal Ürün Deri Ürünleri Temel Mamuller Makine Teçhizat Bilgisayar ve Elek. Giysi Mineraller 7

8 Türkiye nin Dünya İhracat Pazarındaki Payı (5) 5 (%) 3 1 Türkiye nin Sektörler İtibarıyla İhracatı (1-5) Milyar Dolar İşlenmemiş Gıda İşlenmiş Gıda Ağaç Ürünleri Tekstil Kimyasal Ürün Deri Ürünleri Temel Mamuller 8

9 Türkiye nin Sektörler İtibarıyla İhracatı (1-5) M ilyar Dolar Makine Teçhizat BilgiSa.& Tük. Elek. Elek. Bileşen Taşıt Araçları Giysi Çeşitli Mamul Mineraller Türkiye nin Dünya İhracat Pazarındaki Payı (1-5) Tekstil Kimyasal Ürün Deri Ürünleri Temel Mamuller Makine Teçhizat BilgiSa.& Tük. Elek. Giysi Mineraller 9

10 M ilyar Dolar Türkiye nin Sektörler İtibarıyla Net İhracatı (1-5) İşlenmemiş Gıda İşlenmiş Gıda Ağaç Ürünleri Tekstil Kimyasal Ürün Deri Ürünleri Temel Mamuller M ilyar Dolar Türkiye nin Sektörler İtibarıyla Net İhracatı (1-5) Makine Teçhizat Bilgisayar.& Tük. Elektronik Elektronik Bileşenleri Taşıt Araçları Giysi Çeşitli Mamul Mineraller 1

11 Sektörler İtibarıyla Kişibaşı İhracat (Kişi Başı Dolar) Tekstil Kimyasal Ürün Deri Ürünleri Temel Mamuller Makine Teçhizat Türkiye Giysi Mineraller 6. Dünya İhracat Pazar Payları (1-5) Taşıt Araçları ve Parça Brezilya Çin Çek Cumh. Macaris tan Hindistan Kore Meksika Polonya Romanya Rusya Slov akya Slov enya Türkiye 11

12 Dünya İhracat Pazar Payları (1-5) Bilgi Teknolojileri ve Tüketici Elektroniği Malezya Kore Macaristan Çek Cumh. Endonezya Meksika Slovakya Romanya Polonya Türkiye.5 Dünya İhracat Pazar Payları (1-5) Makine Teçhizat (Elektriksiz) Brezilya Çek Cumh. Macaris tan Hindistan Kore Malezya Meksika Polonya Slovakya Slovenya Türkiye 1

13 Hızlı Büyüyen Sektörler 198 ler: Emek yoğun, geri teknoloji Tekstil ve Hazır giyim Demir ve Çelik 199 ların. yarısı ve ler Tüketici Elektroniği - TV Haberleşme Cihazları Otomotiv Otomotiv Sektörü Uluslarasrası Üretim ağına tam olarak Entegre olmuş bir sektör Çokuluslu şirketler, hem son ürün ve hem de parça ve aksam üretiminde Güçlü ana sanayi / güçlü yan sanayi Tedarikçi-Kullanıcı ilişkisi sağlam AB kural ve düzenlemelerine hızlı bir uyum Otomotiv Sanayicileri Derneği (OSD) TAYSAD Tasarım ve yüksek kalite konusunda kararlılık Özellikle hafifi ticari araçlar konusunda bir uzmanlaşma 13

14 Tüketici Elektroniği TV ve Haberleşme Cihazları Bir kaç büyük yerli üreticinin var olduğu bir sektör Uluslararası üretim ağlarında yerini alamamış Doğru zaman, doğru yer ve doğru ürün (Tüplü TV ) Ağırlıklı olarak uluslararası alanda kolayca tedarik edilen parçaların ithalatına bağımlı Yurt içi tedarik zinciri zayıf Sanayi Üretim Endeksi 5 İmalat Sanayi Radyo, TV, Haberleşme Cihazları Taşıt Araçları Kaynak: TÜİK 1

15 İhracat Taşıt araçları ve TV Haberleşme Cihazları Taşıt Araçları (%) TV Haberleşme Cİhazları (%) İmalat San. İhracatı (Mil.Dolar) İmalat Sanayi İhracatındaki Payı % İmalat Sanayi İhracatı - Milyar Dolar Kaynak: TÜİK Taşıt Araçları: Üretim, Yurtiçi satış ve İhracat 1 Toplam Üretim Toplam İç Pazar Satış Kaynak: OSD 15

16 Emek Verimliliği (üretimde çalışan kişi başına) 3 İmalat Sanayi TV Haberleşme Cihazı Taşıt Araçları Kaynak: TÜİK Toplam Faktör Verimliliği (1-6 emek verimliliği verileri kullanılarak hesaplanmıştır).8.6 Taşıt araçları TV Haberleşme Toplam faktör verimliliği (1989=1) Kaynak: Taymaz ve Yilmaz, 7b 16

17 1 Sonrası Deneyimden Bazı Sonuçlar 1 sonrasında ihracatta yaşanan artış ihracatta ve sanayide gerekleşen dönüşümün kısıtlı olduğunu gösteriyor. Otomotiv sektörü hızla ön plana çıkarken, Benzer başarıyı başka sektörlerde gösterdiğimizi söylemek zor Makine ve teçhizat gibi son yıllarda gerçekleşen artışların kalıcı olabilmesi için ciddi boyutta yatırım gerekiyor Doğrudan Yabancı Yatırım çekmenin önemi de bu noktada daha iyi anlaşılıyor Teşekkürler 17