ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ (ÖABT) ÇÖZÜMLERİ TARİH

Transkript

1 ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ (ÖABT) ÇÖZÜMLERİ TARİH 1. Eretna Devleti nin topraklarında, Oğuzların Salur boyundan olan Vezir Kadı Burhaneddin Ahmed in kendi adıyla 1381 yılında kurduğu devletin merkezi Sivas tır. Kadı Burhaneddin in izlediği yayılma politikası yüzünden Karakoyunlu, Akkoyunlu ve Osmanlılarla ilişkileri bozulmuştur. Akkoyunlularla yaptığı mücadele sırasında Kadı Burhaneddin, Akkoyunlu Kara Yülük Osman Bey tarafında öldürülmüştür. Yerine geçen oğlu Alâeddin Ali, Timur tehlikesi karşısında şehir halkının da isteğiyle 1398 yılında Sivas ı Bayezid e teslim ederek Osmanlı Devleti nin himayesine girmiştir. 5. Homeros un Troya Savaşı nı anlatan destanı İlyada, Yunanca da Odesa ile birlikte en eski edebiyat olduğu düşünülen epik bir şiirdir. Homeros, İlyada sında Troya Savaşı nın bir kısmını anlatmaktadır. Odesa, İlyada nın devamı niteliğinde olup Yunan kahraman Odesa nın Troya nın düşüşünden sonra vatanı İthaka ya yaptığı maceralarla dolu uzun yolculuğu anlatır. Kalevala, Fin halk hikâyelerinden derlenip kaleme alınan epik destandır. Finlerin ulusal epik destanı olan Kalevala, aynı zamanda Fin edebiyatının en önemli eserlerinden biridir. 2. Sivas, Çorum, Tokat, Niksar, Amasya, Malatya, Kayseri şehirleri civarında kurulmuş olan Danişmentliler, Anadolu daki ilk dönem beylikleri içinde en güçlü olanıdır. Danişmentliler, Anadolu da siyasi birliği kurmak isteyen Türkiye Selçuklularını en çok uğraştıran beylik olmuştur. Özellikle bu mücadelede Malatya için uzun süren çatışmalar yaşanmıştır. 3. Osmanlı Devleti ile Memlükler arasında tampon bölge konumunda olan Dulkadiroğulları ve Ramazanoğulları üzerinde iki devlet arasında hakimiyet mücadelesi yaşanmıştır. Ayrıca Anadolu da siyasi birliği kurmak için Osmanlı padişahları Karamanoğulları ile mücadeleye girmiştir. Bu mücadelede Memlükler Karamanoğullarına destek vermiştir. 6. İstanbul u tarih boyunca, Makedonyalılar, Sasaniler ve Avarlar (ortak), Emeviler (Muaviye, I. Velid), Abbasiler (Mütevekkil), Tuna Bulgarları, Ruslar, Macarlar, Abbasiler, Latinler ve Osmanlılar (I. Bayazid, Musa Çelebi, II. Murat ve II. Mehmet) kuşatmıştır. 4. Büyük Selçuklulara bağlı Kirman Selçuklularının kurucusu Çağrı Bey in oğlu Kavurd dur. İran ın güney kısmında yer alan Kirman dan başka Fars, Hürmüz ve Umman a da hakim olmuşlardır. Arap Yarımadası nda yer alan Umman ın fethi Selçuklularca yapılmış ilk deniz aşırı seferdir. 7. Trabzon Rum İmparatorluğu ( ), IV. Haçlı Seferi ile Bizans İmparatorluğu nun başkenti Konstantinopolis in Latin işgaline uğramasının ardından kurulan üç Bizans hanedan devletinden biridir (Diğerleri, İznik Rum İmparatorluğu ve Epir Despotluğu dur.). Trabzon Rum İmparatorluğu, Trabzon a sığınan Bizans tahtının varisi Komnenos Hanedanına mensup David ve Aleksios Komnenos tarafından kurulmuştur. 1

2 8. 5. yüzyılda yaşamış diplomat, seyyah ve tarihçi olan Priskos, Bizans İmparatoru II. Theodosius zamanında diplomat Maximinus ile birlikte Atilla ya karşı yürütülen diplomaside rol almıştır. Attila ya elçi olarak gitmiş ve bu seyahatindeki anı ve izlenimlerini anlattığı eseriyle Avrupa Hunları hakkında önemli bilgiler aktarmıştır. Zemarkhos; 6. yüzyılda yaşamış olup İstemi Kağan döneminde Kök Türk Devleti ne Bizans elçisi olarak gelmiştir. Prokopios; 6. yüzyılda yaşamış, Antik dünyanın son büyük tarihçisi olarak anılan Bizanslı aydın. IV. Haçlı Seferi nde Konstantinopolis in yağmalanması nedeniyle Latinlere karşı mesafeli olan Notaras; ünlü Konstantinopolis te Latin külahı görmektense Türk sarığı görmeyi yeğlerim. sözünün sahibidir. 12. TBMM ye karşı çıkarılan, Urfa ve çevresinde etkili olan Milli Aşireti İsyanı devlete bağlı vatansever aşiretlerin de desteği ile Milli kuvvetlerce bastırılmıştır. Fevzi Paşa TBMM ye karşı çıkarılan isyanların bastırılmasında doğrudan görev almamıştır. Bu dönemde, 3 Mayıs 1920 de Milli Müdafaa Vekilliğine (Milli Savunma Bakanlığı) getirilmiş, Mustafa Kemal Paşa nın İcra Vekilleri Heyeti Reisliğinden ayrılması üzerine, Milli Müdafaa Vekilliği ile bu görevi (Başvekil) de üstlenmiştir. Kütahya-Eskişehir Savaşları sonrası İsmet Paşa nın yerine TBMM tarafından Genelkurmay Başkanlığı görevine de getirilmiş, 3 Ağustos 1921 de Başvekillik, Milli Müdafaa Vekilliği ve Erkan-ı Harbiye Reisliği görevlerini birlikte yürütmeye başlamıştır. 9. Uygur alfabesinin hazırlanmasında Soğd alfabesinden yararlanılmıştır. Soğd alfabesi bazı değişikliklerle Türkçeye uygulanmıştır. Uygur alfabesinde harf sayısı 18 olup sağdan sola doğru yazılır. 13. Dış tenkit; bir kaynağın (eserin) adı, türü, yazarının kim olduğu, yazıldığı yer ve zamanın (basım tarihi) belirlenmesi gibi kaynağın dış özelliklerine ilişkin yapılan eleştiridir. Diğer seçenekler iç tenkitle ilgili doğru bilgilerdir. 10. Emevileri yenerek İslamiyet in Orta Asya da yayılmasına engel olan Türgiş hükümdarı Sulu Kağan dır. Türgiş hükümdarı Baga Tarkan ise kendi adına para bastırmıştır. 14. Atatürk ve Türk Devrimi Kronolojisi, 1983 de Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı na atanarak ilk başkan olan Prof. Dr. Utkan Kocatürk e aittir. Ayrıca Kocatürk ün Atatürk ün Fikir ve Düşünceleri, Atatürk ün Hatıra Defterlerine Yazdıkları, Atatürk ün Toplanmamış Telgrafları, Atatürk ün Sohbetleri, Atatürk ün Yazdırdıkları, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi, Doğumundan Ölümüne Kadar Atatürk Günlüğü, Atatürk Çizgisinde Geçmişten Geleceğe eserlerinin de sahibidir. 11. Oğuzların bilinen en eski epik destanlarından olup Kıpçakların ve Hristiyanların (Gürcüler, Abhazlar, Trabzon Rumları vb.) Oğuz Türkleriyle yaptığı mücadeleler anlatılır. 15. asrın sonları ile 16. asrın başlarında yazıya geçirilen Dede Korkut Kitabı nın günümüzde biri Dresden (Almanya), öbürü Vatikan da olmak üzere iki yazması vardır. Dresden nüshası 12, Vatikan nüshası 6 hikâyeden oluşur. 15. Osmanlı Devleti nde Hasoda ağalarından olan Padişahın hususi yazıcılarına Sır Katibi denilmiştir. El yazması eserleri kopya eden kimseye Müstensih denilir. Vakanüvistlik, resmî tarihçilik olarak Fatih zamanında ortaya çkıp, Kanunî devrinden itibaren devamlı bir memuriyete dönüşerek, XVII. yüzyılın başlarına kadar süren şehnâmeciliğin devamıdır. Bu iki müesesenin gaye ve ortaya koyduğu eserler arasında önemli farklar bulunsa da, şehnâmecilik ve vakanüvistlik resmî tarih yazıcılığının iki farklı dönemidir. 2

3 16. Vakıfların işleyişi ile ilgili düzenlemeleri içeren, vakıf senedi olarak da bilinen resmi vesikalara vakfiye denilmiştir. Mütevelli vakfın yönetimi ile ilgilenen kişilerdir. Kolofon; yazma eserlerin sonunda ferağ kaydı denilen bölümdür. Burada eserin yazarı, yazıldığı tarih ve yer hakkında bilgi verilir. 17. Millî Mücadele; heykel sanatçılarına da ilham olmuş, onlar da yaptıkları heykel ve kabartmalarla Kurtuluş Savaşı nı eserlerine yansıtmışlardır. Özellikle Zühtü Müridoğlu, Nusret Suman, Hüseyin Özkan ve İlhan Koman Anıtkabir kabartma ve rölyeflerinde Kurtuluş Savaşı nı işlemişlerdir. Ahmet Adnan Saygun ise; besteci, araştırmacı ve müzisyendir de devlet tarafından Paris e gönderilmiş, 1931 de Türkiye ye dönmüş Ankara ve İstanbul Konservatuvarlarında kompozisyon hocası olarak çalışmış ve birçok değerli sanatçıyı yurda kazandırmıştır. 18. İkdam ve Akşam da yazdığı makalelerle Millî Mücadele yi destekleyen Yakup Kadri, Anadolu ya geçip TBMM üyeliğinde bulunmuştur. Sakarya Savaşı ndan sonra Yunan ordusunun yakıp yıktığı bölgelerde Yunan Mezalimini Tetkik Heyeti ile birlikte yaptığı incelemelerini Düşmanın Yaktığı Köyler Ahalisine adlı eserinde anlatmıştır de yayımladığı Yaban adlı romanında bir Anadolu köyü üzerinden Millî Mücadele yıllarını anlatmıştır. Ankara, Yakup Kadri Karaosmanoğlu nun 1934 yılında yayımlanmış olan romanıdır. Roman üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm; Milli Mücadele den Önceki Ankara, ikinci bölüm; Milli Mücadele Dönemi ndeki Ankara, üçüncü bölüm; Milli Mücadele den Sonraki Ankara. 20. İsmet Paşa nın Musul un bir Türk toprağı olduğu tezini siyasi, tarihî, etnografik, coğrafi, ekonomik ve askerî gerekçelere anlatmasına ve plebisit yapılması teklifine rağmen İngiltere temsilcisi Lord Curzon, Musul meselesinin Milletler Cemiyeti ne havalesi ve kararın cemiyet tarafından verilmesini teklif etmiştir. İsmet Paşa bu teklifi kabul etmemiş ve yazılı bir teklif yaparak Musul meselesini Türkiye ile İngiltere arasında bir yıl içinde ortak bir anlaşmayla çözümlemek üzere Konferans programından çıkarılmasını istemiştir. 21. III. Murat ın eşi Safiye Sultan ın 1597 de yapımını başlattığı ancak 1603 te yapımı yarım kalan, 60 yıl sonra IV. Mehmet in annesi Hatice Turhan Sultan ın yapımını tamamlattığı ve 1663 te ibadete açılan cami, İstanbul Eminönü ndeki Yeni Camii dir. Sultan Ahmet Camii: döneminde Sultan I. Ahmet tarafından Mimar Sedefkâr Mehmet Ağa ya yaptırılmıştır. Bayezid Camii: Osmanlı klasik dönem mimarisinin erken dönem eserleri arasında yer alır. Sultan II. Bayezid tarafından yaptırılmıştır. Ortaköy Camii: XIX. yüzyıl Osmanlı mimarisinin, ampir üslubunun etkisi ile yapılan eseridir. Beylerbeyi Camii: Rokoko mimari tarzında Beylerbeyi inde, I. Abdülhamid tarafından, annesi Rabia Sultan anısına, 1778 de Mehmed Tahir Ağa ya inşa ettirilmiştir 22. BAKÜ-TÝFLÝS-CEYHAN KONSORSÝYUMU de Cenevre de toplanan Silahsızlanma Konferansı na SSCB nin önerisiyle Türkiye de çağrılmıştır. Kurtuluş Savaşı ndan sonra Türkiye ilk kez katıldığı uluslararası bu konferansta topyekün silahsızlanma konsusunda Sovyet tezini desteklemiştir. Londra Silahsızlanma Konferansı bir kaç kez farklı tarihlerde toplanmıştır. Türkiye, 1933 teki konferansa katılmış ve Boğazların statüsünün değişmesini burada gündeme getirmiştir. Washington Deniz Silahsızlanma Konferansı 1922 de toplanmıştır. ÜLKE PAYI (%) Ýngiltere 30,1 Azerbaycan 25,0 ABD 11,4 Norveç 8,71 Türkiye 6,53 Japonya 5,9 Ýtalya 5,0 Fransa 5,0 ABD / S. Arabistan 2,36 3

4 de Mebuslar Meclisi nin kapatılmasına Halaskaran-ı Zabitan Grubu neden olmuştur de örgütlenen Hürriyet ve İtilaf Fırkası yanlısı silahlı örgüttür. İttihat ve Terakki muhalifi olan bu örgüt, Askerî Şura ya muhtıra vermiş, Meclis başkanına tehdit mektubu gönderip İttihat ve Terakki çoğunluklu Meclis in dağıtılmasını istemiş, bu isteklerini Meclis kınamışsa da Ahmet Muhtar Paşa nın girişimiyle Meclis dağıtılmıştır. Genç Osmanlılar Cemiyeti: 1865 te kurulmuş, Osmanlıcılığı savunmuş, Kanınıesasi nin ilan edilmesinde ve parlementer sisteme geçilmesinde etkili olmuştur. Ahrar Fırkası: 1908 de muhafazakârların kurduğu, İttihat ve Terakki Cemiyeti ne karşı sert eleştirilerde bulunan fırkadır. 31 Mart Olayı sonrası kapatılmıştır. Osmanlı Demokrat Fırkası: İttihat ve Terakki nin yönetimi fiilen ele geçirmesi üzerine 1909 da İbrahim Temo kurmuştur de Hürriyet ve İtilaf Fırkası na katılmıştır. İttihad-ı Muhammediye Fırkası: 1909 da Derviş Vahdeti kurmuştur. 31 Mart Olayı nda halkı kışkırttığı gerekçesiyle Derviş Vahdeti idam edilmiştir. 24. İlk Türk matbaasını İbrahim Müteferrika, 1727 de İstanbul da Yavuz Sultan Selim semtindeki evinde kurmuştur. İbrahim Müteferrika, matbaa kurma girişimini gerçekleştirmek amacı ile baskı sanatının yararlarını anlatan Vesiletü t-tıba a adlı tasarısını hazırlayıp sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa ya sunmuştur. Sultan III. Ahmed in fermanı ve Şeyhülislam Yenişehirli Abdullah Efendi nin verdiği fetva ile matbaa Darü t-tıba ati l-ma mure adıyla açılmıştır. Bu matbaada 1729 dan 1743 yılına kadar olan dönemde 17 eser basılmıştır. 25. Kandiye kalesinin 1669 da fethiyle 1645 ten beri (25 yıl) devam eden Girit kuşatması başarıyla tamamlanmıştır. Kamaniçe Ukrayna da, Kanije Macaristan da, Korint Yunanistan da ve Kili kalesi Romanya dadır. 26. Kanuni devrinde Avrupa da en güçlü devlet olan ve Hristiyan birliğini kurmayı amaçlayan Kutsal Roma Germen İmparatorluğu Otuz Yıl Savaşları ( ) sonrasında dağılmıştır. Kutsal Roma-Germen (Alman) İmparatoru II. Ferdinand, Protestanlığı ortadan kaldırmak için İspanya ile birlik olup diğer Avrupa devletlerine savaş açmıştır. Fransa, İsveç, Danimarka, Hollanda ve Protestan Alman prenslikleri ile yapılan savaşları Kutsal Roma- Germen İmparatorluğu kaybetmiştir. Savaşın sonunda imzalanan Vestfalya Antlaşması ile Avrupa halkına mezhep seçme özgürlüğü verilmiş, Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu da dağılmıştır. 27. I. Dünya Savaşı sonrasında Ermeniler tarafından öldürülen İttihatçılar arasında Enver Paşa yoktur. Enver Paþa, 8 Kasým 1921 de Türkistan a gelip Basmacýlara katýlmıştır. Enver Paþa, burada Ruslarla savaşırken Aðustos 1922 de þehit olmuştur. Bahaeddin Şakir 1922 de Berlin, Talat Paşa 1921 de Berlin, Said Halim Paşa 1921 de Roma, Cemal Paşa ise 1922 de Tiflis te Ermeniler tarafından öldürülmüşlerdir. 28. Moğol Altınordu Devleti nin Türkleşmesini sağlamaları Kıpçak Türklerinin tarihteki etkilerinden biridir. Savaşçı özellikleri ön planda olan Kıpçaklar bu yönleri ile Rusların İgor Destanı ile Oğuzların Dede Korkut Hikayelerine de konu olmuşlardır. Mısır, Kıpçakların savaşçı güç ve köle (memlûk) olarak geldikleri bir bölgedir. Zamanla bu bölgede hâkimiyeti ele geçirip Memlûk Devleti ni kurmuşlardır. Codex Cumanicus; Kumanlar olarak da bilinen Kıpçak diline ait sözlüktür. Türkleri bir bayrak altında toplayan Asya Hunları, Göktürkler ve Moğollardır. Gaznelilere 1187 de Gurlular son vermiştir. Türkler arasında ilk defa yerleşik hayata geçen Uygurlardır. Selçuklu ve Osmanlı devletlerini Oğuzlar kurmuştur. 4

5 29. Fey; İslam devletlerinde savaş olmayan dönemlerde ülke içindeki gaymüslimlerden alınan vergilere verilen isimdir. Hz. Ömer döneminde düzenlenen fey gelirleri arasında cizye ve haraç yer alır. Ganimet, savaş sırasında alındığı için fey gelirleri arasında sayılmaz. Zekat ve öşür de Müslümanlardan alındığı için fey gelirleri arasında yer almaz. 33. II. TBMM, döneminde görev yapmıştır döneminde I. TBMM görev yapmıştır Anayasası Encümen-i Mahsusa adlı grup tarafından hazırlanmıştır. 30. Hz. Ömer döneminde Nu man b. Mukarrin in başkumandanlığında tarihe fetihlerin fethi anlamında fethu lfütûh diye geçen Nihavent zaferiyle Irak-İran bölgesi fetihleri tamamlanmıştır (642). 681 de yaşanan Kerbela Olayı nın 642 de yaşanan Nihavent Savaşı üzerinde etkisi olamaz. Encümen-i Daniş: Osmanlı Devleti nde Ahmet Cevdet Paşa öncülüğünde kurulmuş, fen dersleri ile ilgili çevirilerin yapılması ve ders kitaplarının seçimine karar veren kurumdur. Merkez Heyeti: Balıkesir Kongresi nde oluşturulan heyettir. Tesanüt Grubu: I. TBMM de Atatürk e muhalif gruplardan biri olup dayanışma grubu anlamını taşır. Müdafaa-i Hukuk Grubu: Mustafa Kemal Paşa nın arkadaşlarıyla birlikte 10 Mayıs 1921 günü Meclis te kurduğu grup. 31. Emevilere karşı muhalefet hareketinin en önemli merkezi olan Horasan da Ebu Müslim, Abbasi yanlısı propaganda faaliyetlerini örgütleyip 747 de isyan etmiştir. Horasan daki Abbasi taraftarları 749 da Kûfe yi ele geçirdikten sonra Abbasi ailesinden Ebu l Abbas ı halife ilan ettiler. Emevilerin merkezi Suriye ye doğru ilerleyen Ebu l Abbas ın amcası Abdullah b. Ali kumandasındaki Abbasi ordusu ile Emevi Halifesi II. Mervan ın ordusu Zap Suyu (Savaşı) kenarında karşılaşmışlardır. Savaşı Abbasiler kazanmış kaçan Mervan Yukarı Mısır da Busir denilen yerde 750 de öldürülmüş ve Emevi Devleti yıkılmıştır. 35. Leonardo da Vinci ( ) Rönesans döneminde yaşamış İtalyan düşünür, mimar, müzisyen, heykeltıraşı, yazar ve ressamıdır. En tanınmış yapıtları Mona Lisa ve Son Akşam Yemeği dir. Şehir planları da hazırlamış, Rönesans sanatını doruğuna ulaştırmıştır. Yalnız sanatta değil, çeşitli alanlardaki araştırmaları ve buluşlarıyla da tanınan, dünyanın gelmiş geçmiş en büyük sanatçılarından ve dehalarından biri kabul edilir. 32. Papalık ve Katolikliği savunan Roma - Germen İmparatorluğu yla Luther i savunan Alman prenslikleri arasında yaşanan savaşlar sonunda Katolikler, Augsburg (Ogsburg) Antlaşması yla (1555) Protestan Mezhebi nin varlığını resmen kabul etmişlerdir. 36. Türkiye nin dışişleri bakanı olan Tevfik Rüştü Aras, 9 Şubat 1934 te Atina da Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında yapılan Balkan Antantı nı Türkiye adına imzalamıştır. 5

6 37. MÖ 6. yüzyılda Babillerin Süleyman Mabedi ni yıkması, MS 1. yüzyılda da Filistin in Romalılar tarafından egemenlik altına alınması, Tevrat ta geleceği bildirilen son peygamberin Yesrib e (Medine) hicret edeceğinin bilinmesi Yahudilerin Yesrib e yerleşmelerine neden olmuştur. 41. Tarih-i Osmanî Encümeni, Bâb-ı Ali Sadaret Dairesi ne bağlı vakanüvistlik odasında Abdurrahman Şeref in başkanlığında kurulmuştur. Tarih-i Osmanî Encümeni, Osmanlı tarihi üzerine ilmi çalışmalar yapmak, Osmanlı arşiv ve kütüphanalerindeki kaynaklardan yararlanarak Osmanlı Devleti nin eksiksiz bir tarihini yazmak üzere kurulmuştur. Bab-ı Meşihat Dairesi, şeyhülislâmların görev yaptığı makama verilen isimdir. Bu makam ayrıca Bâb-ı Fetvâ, Bâb-ı Meşîhat, Şeyhülislâm Kapısı olarak da anılmıştır. 38. New York Borsası 1929 Ekim ayı başına kadar sürekli yükselmiştir. 3 Ekim de yükseliş durmuş hatta bazı büyük şirketlerin hisseleri düşmüştür. Bu düşüş 21 Ekim de yabancı yatırımcıların kağıtlarını ellerinden çıkarmalarıyla hızlanmış ve Kara Perşembe olarak anılan 24 Ekim 1929 günü borsa dibe vurmuştur. Kriz ABD de de başlamış ve başta Avrupa ülkeleri olmak üzere sanayileşmiş ülkeleri ekonomik açıdan olumsuz etkilemiştir. 39. İran ile girdiği savaşta ekonomik kayba uğrayan Irak lideri Saddam Hüseyin; zengin petrol kaynaklarına sahip olan Kuveyt i, Osmanlı Devleti döneminde Basra Vilayeti ne bağlı bir kaza olduğunu dolayısıyla buranın kendilerine bağlı olması gerektiğini iddia ederek 2 Ağustos 1990 da işgal etmiştir. 42. Osmanlı Devleti nde modern tarihin öncüsü olarak kabul edilen kişi Ahmet Cevdet Paşa dır. Ahmet Cevdet Paşa, Encümen-i Daniş in kararıyla yılları arasının tarihini yazmaya görevlendirilmiştir. Cevdet Paşa, belge ve kendisinden önce yazılan tarihleri inceleyerek, devrin ricalinden hadiseleri dinleyerek ayrıca çağdaş başka kaynakları da kullanarak 12 ciltlik bir eser yazmıştır. Hadiseleri yalnızca tasvir etmemiş, sebep-sonuç ilişkilerine de dikkat çekerek, modern tarihçiliğe öncülük etmiştir. 40. Avrupa da; işçi sınıfının önem kazanması, sosyalist partilerin kurulması ve işçilerin milliyetçilerle birlikte hareket etmeleri 1848 İhtilalleri nin (19. yüzyılda) çıkmasında etkili olmuştur. Sanayi İnkılabı 18. yüzyılda başlamıştır. Fransız İhtilali 1789 da (18. yüzyılda), Bolşevik İhtilali 1917 de (20. yüzyılda) meydana gelmiştir. Viyana Kongresi 1815 te (19. yüzyılda) toplanmıştır. Bu kongrenin toplanmasında Napolyon un bozduğu Avrupa daki dengeleri tekrar kurma amacı etkili olmuştur. 43. Tarih dersi aracılığıyla öğrencilere pratik beceri ve nitelik kazandırma yolunda özellikle İngiltere merkezli olmak üzere çalışmalar arasında Okul Meclisi Tarih Projesi önemli yer tutmaktadır. Bu proje aracılığıyla tarih öğretiminin araştırma, sorgulama, kanıtları değerlendirme ve değerlendirilen kanıtlar aracılığıyla sonuca gitme esasına dayanması gerektiği ortaya konulmuştur. İngiltere de Yeni Tarih Öğretimi diye tanımlanan bu süreç 1980 li ve 1990 lı yıllarda devam etmiştir. 6

7 44. Tarihsel empati, ortaöğretim tarih programlarında öğrencilere kazandırılması gereken önemli tarihsel beceriler arasında yer almaktadır. Tarihsel empati, günümüzün bakış açısını ve değer yargılarını kullanmadan geçmişi kendi koşulları çerçevesinde değerlendirme, geçmişte yaşamış insanların durumlarını onların gözüyle anlama ve açıklama becerisi anlamına gelir. Başka bir kişinin özelliklerini, duygu ve davranış biçimlerini, değerlerini ve inançlarını benimseyerek; kendi benliğimize sindirip kişiliğimizin bir parçası, bir özelliği durumuna getirmek anlamına gelen özdeşim her insanın çocukluktan yetişkinlik çağına dek kullandığı bilinçdışı bir olgunlaşma ve savunma düzeneğidir. Özdeşim bir savunma mekanizmasıdır. 47. Bilgi aktarımına dayalı eğitim sistemi toplumdaki değişim ve teknolojideki gelişmeye bağlı olarak yerini öğrenciyi aktif yapan bir anlayışa bırakmıştır. Buna paralel olarak görsel sanatlar eğitimi ise günlük yaşantımızın her alanında karşımıza çıkan ve bireyi etkileyen, bireye şekil veren vazgeçilmez bir alan olarak tüm eğitim sistemi içinde özel bir yere sahiptir. Bu alanın en önemli araştırma ve uygulama mekânları müze ve galerilerdir. Tarih eğitiminde müze ziyaretlerinin kazanımları arasında, olayların yerinde gözlemlenmesi yoktur. Çünkü olaylar yaşanmış ve bitmiş gelişmelerden oluşmuştur. 48. Ortaokul ve ortaöğretim kurumlarında öğrencilerin ders dışı etkinliklerinden sayılan ödevle ilgili verilen Ödevler kesinlikle notla değerlendirilmelidir ifadesi yanlış bir bilgidir. Çünkü bazı ödevler not ile değerlendirilemez (Günlük ödevler vb.). 45. Öğretim stratejisi, bir öğretmenin, dersin veya bir konunun öğretilmesinde hedefe ulaşmak için seçeceği öğretim metodu, çeşitli teknikler ve hattâ değerlendirme biçiminin uyum içinde olmalarıdır. Sunuş Yoluyla Öğretim Stratejisi, Buluş Yoluyla Öğretim Stratejisi ve Araştırma Yoluyla Öğretim Stratejisi şeklinde üçe ayrılır. Parçada, öğretim stratejisine ilişkin bilgilere yer verilmemiştir. 49. Tarihte mekan algısı, belli zamanda ve yerdeki (köy, kasaba, kent, vs.) insanların öyküsü ya da geçmişin bilgisi olarak tanımlanır. Kaynakları; harita, canlı şahitler, arşivler, resim, fotoğraf vb. dir. 50. Eleştirel düşünmenin bilgiyi etkili bir şekilde kazanma, değerlendirme ve kullanma yeteneklerine ve eğilimlerine dayandığını belirten Ö. Demirel (1999), eleştirel düşünmenin beş temel boyutunun bulunduğunu ve bunların tutarlılık, birleştirme, uygulanabilme, yeterlilik ve iletişim kurabilme olduğunu belirtmektedir. Tutarlılık, eleştirel düşünen bireyin düşüncedeki çelişkilerin farkına varması ve bu çelişkileri ortadan kaldırabilmesiyle ilgilidir. 46. Eğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Millî Eğitim Bakanlığı nın ve Türk Millî Eğitim Sistemi nin en yüksek danışma organıdır. Şûralara, Millî Eğitimle ilgili politikaların çizilmesinde, yol gösterici rolü verilmiştir. Birinci Millî Eğitim Şûrası, eğitimin özel bazı alanlarını değil, bütününü, Türkiye eğitim sisteminin genel bir değerlendirmesini yapmak amacıyla Temmuz 1939 da, Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel başkanlığında Ankara da toplanmıştır. Birleştirme boyutundan eleştirel düşünen bireyin düşüncenin boyutları arasında ilişkiler kurabilmesi kastedilir. Uygulanabilme boyutuna göre eleştirel düşünen birey düşüncelerini bir model üzerinde uygulayabilmelidir. Yeterlilik boyutu eleştirel düşünen bireyin, deneyimlerini ve ulaştığı sonuçları gerçekçi temellere dayandırabilmesini ifade etmektedir. İletişim kurabilme boyutunda ise eleştirel düşünen bireyin düşüncelerini etkili bir iletişimle, anlaşılır bir biçimde paylaşabilmesi söz konusudur. 7