OTAM AYLIK BÜLTEN İÇİNDEKİLER TAM SEMİNER PROGRAMLARI. OTAM Seminer Programları 1 OTOKAR EMI/ EMC Test Merkezi Tanıtımı 2

Transkript

1 SAYI 55 NİSAN 2014 OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ ARAŞTIRMA GELİŞTİRME A.Ş. İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ VAKFI OTOMOTİV SANAYİİ DERNEĞİ TAŞIT ARAÇLARI YAN SANAYİCİLERİ DERNEĞİ OTOMOTİV ENDÜSTRİSİ İHRACATÇILAR BİRLİĞİ İÇİNDEKİLER OTAM Seminer Programları 1 OTOKAR EMI/ EMC Test Merkezi Tanıtımı 2 O TAM SEMİNER PROGRAMLARI OTAM A.Ş. olarak, otomotiv sanayii kuruluşları ile tedarikçi kuruluşların ve mühendislik firmalarının Ar-Ge personelinin ihtiyaçlarını karşılayan teknik seminerlerimize, yeni içerikleri ile devam ediyoruz. Bu kapsamda temel teorik sunuşları ve laboratuvarlarda gerçekleştirilen atölye uygulamalarını içeren bir veya iki günlük workshop çalışmaları şeklinde uygulamalı programlar gerçekleştirmekteyiz. Meslek içi eğitim ihtiyaçlarını karşılamak üzere düzenlenen ve gerek konusunda uzman İTÜ akademisyenlerinin, gerekse uzman OTAM personelinin katkılarıyla gerçekleştirilen seminerlerin içerikleri: Taşıt Akustiği Semineri NVH Mühendisleri İçin İleri Seviye Uygulamalı Ölçüm Teknikleri Programı NVH Ölçüm Çalışmaları İçin Enstrüman Seçimleri NVH Ölçüm Çalışmaları İçin Enstrümantasyon Teknikleri NVH Çalışmaları İçin Data Toplama Yöntemleri TPA Modal Analiz Suçlu Komponent Analizleri Post Proses Teknikleri Workshop Örnek Uygulama Çalışmaları Taşıt Akustiği semineri OTAM Maslak Toplantı salonunda gerçekleştirilmekte, atölye çalışması ise İTÜ Prof.Orhan Daldal Otomotiv Laboratuvarlarında bulunan Yarı Anekoik Laboratuvarda yapılmaktadır. Taşıt Dayanım Seminerleri Test ve Tasarım Mühendisleri İçin İleri Seviye Ölçüm Yöntemleri Eğitimi Enstrüman Seçimleri Enstrümantasyon Teknikleri Data Toplama Yöntemleri Dayanım/Ömür Mühendisleri İçin İleri Seviye Uygulamalı Ölçüm Teknikleri Eğitimi Dayanım/Ömür Ölçüm Çalışmaları İçin Enstrüman Seçimleri Dayanım/Ömür Ölçüm Çalışmaları İçin Enstrümantasyon Teknikleri (Q.Bridge, H.Bridge, vs) Dayanım/Ömür Çalışmaları İçin Ölçüm Senaryoları Data Toplama Yöntemleri Ölçüm Datası İşleme Teknikleri Workshop Örnek Uygulama Çalışmaları Dayanım/Ömür Test Mühendisleri İçin İleri Seviye Uygulamalı Test Yöntemleri Eğitimi Dayanım/Ömür Test Senaryoları Dayanım/Ömür Test Ekipmanlarının Seçimi ( Servo Hidrolik, Servo Elektronik,Pnömatik vs) Dayanım/Ömür Test Sistemi Kontrol Teknikleri ( Tek Eksen, 3 Eksen, PID vs) Test Datası Hazırlama ve Onaylama Yöntemleri (İterasyon Yöntemleri) Test Fikstür Tasarımı Temel Prensip ve Uygulamaları Workshop Örnek Uygulama Çalışmaları Taşıt Dayanım semineri ise OTAM TOSB Şubesinde toplantı salonunda ve aynı yerde bulunan dayanım laboratuvar tesislerinde gerçekleştirilmektedir. Talepleriniz için info@otam.com.tr adresine başvurabilirsiniz.

2 Erdal USTA (*) O TOKAR EMI/EMC Test Merkezi, Savunma Sanayi Müsteşarlığı tarafından yürütülen ve ana yüklenicisi olduğumuz Altay Ana Muharabe Tankı Projesi kapsamında 29 Mart 2012 yılında kurulmuştur. Otokar EMI/EMC Test Merkezi, özgün ürün geliştirme ve iyileştirme çalışmalarında yurtiçi kaynakların kullanılması yönüyle maliyet ve zaman avantajı kazandırırken, en önemlisi bu alanda dışa bağımlılığı sona erdirerek Ticari ve Gizli bilginin yurtiçinde kalmasını ve geliştirilmesini sağlamaktadır. TÜRKAK; deney raporlarının tanınırlılığı konusunda Avrupa Akreditasyon Birliği (EA) ve Uluslararası Laboratuvar Akreditasyon Birliği (ILAC) ile karşılıklı anlaşmalar imzalamış bir kuruluştur. Bu kapsamda laboratuvarımızda yapılan testler sonucunda elde edilen raporlar, uluslararası takip edilebilirlik zincirinin bir parçası konumuna gelmiştir. Bunun yanısıra birçok 3.parti OTOKAR Sakarya üretim fabrikasında Araştırma ve Geliştirme Merkezi içerisinde 2000m² lik kapalı alana kurulan bu merkezde, yapılan denetimler sonucunda; ISO/IEC Deney Laboratuvarlarının Yeterliliği için Genel Şartları başarıyla yerine getirerek ve 21 Mart 2014 tarihinde Türk Akreditasyon Kurumu TÜRKAK tarafından akredite edilmiştir. Altay Ana Muharebe Tankı projesinin önemli aşamalarından biri olan tüm kule ve gövde elektroniklerinin savaş ve barış durumlarındaki elektromanyetik uyumlulukları ve duyarlılığı bu merkezde geliştirilmektedir. Akredite bağımsız bir merkez olarak laboratuvarımızda otomotiv ve savunma sanayimizin ihtiyaç duyabileceği her türlü elektromanyetik uyumluluk test ihtiyacına cevap verilmektedir. homologasyon, sertifikasyon ve tip onay kuruluşları da merkezimizde denetlemelerde bulunmuş ve merkezimizi onaylı deney laboratuvarları listelerine dahil etmişlerdir. Bu sayede gerçekleştirdiğimiz EMC testlerine gözlemci olarak katılmakta ve homologasyon, sertifikasyon ve tip onay testleri yapılabilmektedir. Otomotiv direktifi 2004/104/EC ve ECE R10 otomotiv EMC testleri ile MIL-STD -461E/F nin kara, deniz ve hava platformlarına uygulanabilen EMC testlerinin yanısıra MIL-STD-464 askeri platform EMC testleri ve 75/322/EEC tarım veya orman traktörleri EMC testleri bunlardan bazılarıdır. EMI ve EMC Kavramları Elektromanyetik Girişim (EMI - Electromagnetic Interference), bir cihazın veya sistemin normal fonksiyonlarını devam ettirmesini engelleyen bozucu elektromanyetik etkidir. Sabit radyo ve televizyon vericileri, baz 2

3 devam ettirme kabiliyetidir. Yakın geçmişte kaynağı elektromanyetik uyumsuzluk olduğu düşünülen kazalar ve olaylarla karşılaşılmaktadır yılında Amerikan uçak gemisi Forrestal de radar taraması esnasında bir füze ateş almıştır. iletim yoluyla bağışıklık (conducted susceptibility), ışıma yoluyla yayınım (radiated emission), ışıma yoluyla bağışıklık (radiated susceptibility). istasyonları, uydu haberleşme vericileri, yüksek gerilim hatları, cep telefonları, araç telsizleri, hava olayları sürekli olarak girişime sebep olabilecek kaynaklardan bazılarıdır. Besleme hatlarındaki anahtarlamalar, elektrostatik deşarj, patlamalar, atmosferde olan yıldırım gibi olaylar ise geçici girişim kaynakları arasında sayılabilir. Elektromanyetik girişim cihaz/sistemlerde performans azalmasına, geçici süreyle fonksiyon bozukluklarına bazen de cihaz/sistemlerde kalıcı fonksiyon kayıplarına neden olabilmektedir. Elektromanyetik Uyumluluk (EMC - Electromagnetic Compatibility), bir cihazın/sistemin içerisinde bulunduğu elektromanyetik ortamdan etkilenmeden veya o ortamdaki diğer cihazları/ sistemleri etkilemeden fonksiyonlarını 1982 yılında da İngiliz savaş gemisi HMS Sheffield uydu haberleşmesi esnasında radarların ve savunma sisteminin deaktif olması nedeniyle savunmasız kalmıştır. Tüm bu yaşanan olaylar ve gelişmeler elektromanyetik konusunun önemini ve derinlemesine analiz ve tasarım yapılması gerekliliğini birkez daha ortaya koymuştur. Bu kapsamda, EMC testleri aşağıdaki şekilde dört bölümde ele alınmaktadır: iletim yoluyla yayınım (conducted emissions), Yansımasız Oda Askeri ve sivil standartlar, testleri etkileyebilecek hiçbir etkinin olmadığı, sadece cihazdan yayılan elektromanyetik sinyallerin alındığı açık saha test koşullarını simüle edebilmek için yansımasız odaların kullanımı gereksinimini doğurmaktadır. Yansımasız odalar, dışarıdan gelebilecek etkilere kapalı, metal odalardır. Bu metal odaların iç duvarlarında, test edilen cihazdan yayılan elektromanyetik sinyallerin geri yansımasını büyük 3

4 ölçüde engelleyen, düşük frekanslar için ferrit levhalar ve yüksek frekanslar için karbon emdirilmiş soğurucu süngerler kullanılmaktadır. Otokar EMI/EMC Test Merkezi nde kurulan yansımasız oda 24x19x8m (uzunluk x genişlik x yükseklik) boyutları itibariyle Türkiye nin ve Avrupa nın sayılı büyük test merkezlerinden biridir. bulunan yansımasız odanın zemin haricindeki tüm iç yüzeyleri 1GHz e kadar etkin elektromanyetik dalga soğurucu ferrit levhalar ve 40GHz e kadar etkin elektromanyetik dalga soğurucu süngerler ile kaplanmıştır. Yansımasız oda istenildiğinde taban yüzeyine yerleştirilebilen soğurucular ile tam yansımasız oda özelliği kazanabilmektedir. Yansımasız odaya araç girişi 4.5x5.5m (genişlik x yükseklik) boyutlarındaki Testler sırasında cihazın durumunu gözleyebilmek için elektromanyetik alanlara karşı dayanıklı, yüksek çözünürlüklü, sabit ve hareketli kamera sistemleri, mikrofon ve hoparlör sistemi mevcuttur. Yansımasız oda içerisinde askeri ve ticari araçların, motor çalışır durumda testlerini gerçekleştirmek üzere taze hava besleme ve egzoz gazı tahliye sistemi bulunmaktadır. Işıma yoluyla bağışıklık testlerinde 10kHz 40GHz frekans aralığında 200V/m seviyesinde elektrik alan şiddeti oluşturulabilmektedir. Işıma yoluyla yayınım testleri için 10kHz 40GHz frekans aralığında çok düşük elektrik alan şiddetlerini ölçebilecek hassasiyette ölçüm alıcısı ve antenler mevcuttur. Yansımasız odaya ilaveten EMC testlerinin yapılabileceği 6x5x3m ve 5x5x3m boyutlarında iki ekranlı oda (kontrol odası ve yükseltici odası) daha kurulmuştur.kontrol odası ve yükseltici odasında iletim yoluyla yayınım ve iletim yoluyla bağışıklık testleri yapılabilmektedir. Otokar Yansımasız Oda Özellikleri Otokar EMI/EMC Test Merkezi nde kayar kapı ile sağlanmaktadır. Epoksi ile kaplanmış metal zemin 60 tona kadar her türlü ağırlık ve ebattaki askeri ve ticari araçları taşıma kapasitesine sahiptir. Tüm odalarda iç ortam sıcaklığını ve nemini sürekli sabit tutabilen iklimlendirme sistemi ve oluşabilecek yangın riskine ve zehirli gaz riskine karşı hava örnekleme ve gaz algılama sistemi mevcuttur. Tüm odalar yukarıda bahsi geçen askeri ve ticari EMC test standartlarında ölçüm yapılmasına imkan verecek şekilde yüksek bir ekranlama etkinliğine sahiptir. 4

5 ci rejimlerden ve yüzey akımlarından etkilenmeden çalışabildiğinin doğrulanmasıdır. RE101, RE102, RE103: Test altındaki cihazın kutusundan ve anten terminalinden yayılan EM sinyallerin belirlenen limitlerin altında kaldığının doğrulanmasıdır. EMC testlerini alanlarında uzmanlaşmış teknik personelin gerekleştidiği test merkezimizde karşılaşılan sorunlara çözümler geliştirilmekte, Ar-Ge çalışması yapan firmalara destek verilmektedir. Tüm test çalışmalarının yanısıra araç geliştirme için ihtiyaç duyulabilecek Radar Kesit Alanı azaltılması, anten yerleşimi, ışıma patterni incelemeleri, elektromanyetik uyumlu tasarım ve yerleşim simülasyonları ve analizleri yapılmaktadır. Uygulanan Testler Merkezimizde MIL-STD-461E/F askeri standartlarına ve 2004/104/EC ve ECE R10 direktiflerine uygun olarak aşağıdaki testler uygulanmaktadır: CE101, CE102, CE106: Test altındaki cihazın besleme girişinden, dönüş hattından ve anten terminalinden yayılan EM sinyallerin belirlenen limitlerin altında kaldığının doğrulanmasıdır. CS101, CS106, CS109, CS114, CS115, CS116: Test altındaki cihazın kabloları üzerine endüklenen sinyallerden, geçi- RS101, RS103: Test altındaki cihazın üzerine endüklenen elektrik ve manyetik alanlardan etkilenmeden çalışabildiğinin doğrulanmasıdır. Genişband Işıma Yolu ile Emisyon: Aracın motoru dahil tüm elektrik/ elektronik sistemlerinden yayılan geniş bantlı sinyallerin standartta belirtilen limitlerin altında kaldığının doğrulanmasıdır. Aracın motoru çalışır durumdadır. Darband Işıma Yolu ile Emisyon: Aracın radyo, kaset çalar, takograf, hat levhaları, elektronik kontrol üniteleri Bu sayede prototipleme sayısı ve test süreleri optimize edilmeye çalışılmaktadır. 5

6 gibi elektronik devrelerinden yayılan dar bantlı sinyallerin standartta belirtilen limitlerin altında kaldığının doğrulanmasıdır. Işıma Yolu ile Bağışıklık: Aracın üzerine endüklenen elektrik alanlardan etkilenmeden çalışabildiğinin doğrulanmasıdır. Araç yolda belirli bir hızda gidiyormuş gibi testler yapılır. Hız göstergesi, motor devir göstergesi, farlar, sinyal lambası, silecekler, korna kontrol edilen kısımlardan bazılarıdır. Tasarımların güçlü ve zayıf yönleri tespit edilip, sayısallaştırdığı takdirde, müşteri beklentilerini karşılayacak, dünya çapında rekabet gücü olan araçların geliştirilmesi ve tasarımı destekleyen çalışmalar yapılması kolaylaşmaktadır. Bu kapsamda OTOKAR firması test aşamalarında, modern ve teknolojik altyapılar eşliğinde gerçek hayatı benzeştiren metodlar kullanılmakta ve bu sayede ürün geliştirme ve devreye alma süreçlerini zaman ve maliyet yönüyle rekabetçi hale getirmektedir. OTOKAR EMI/EMC Test Merkezi bu yönüyle dışa bağımlılığı azaltmakta, bilgi ve tasarım geliştirme faaaliyetlerinin yurtiçinde yapılmasını sağlamakta ve aynı zamanda Altay Tankı ve diğer önemli askeri ve ticari projelerin elektromanyetik uyumluluk konularının gizlilik esasları çerçevesinde incelenmesine ve laboratuvar test edilmesine imkan sağlamaktadır. OTOKAR firması modern test altyapılarını, ARGE faaliyetleri yürüten diğer tüm sanayi ve araştırma kuruluşlarına test hizmeti verecek şekilde açık tutmaktadır. (*) Otokar Otomotiv ve Savunma San. A.Ş. Test ve Validasyon Müdürü İletişim Bilgileri : İstanbul Teknik Üniversitesi Ayazağa Yerleşkesi, Motorlar ve Taşıtlar Laboratuarı, OTAM A.Ş Maslak / İstanbul Tel: Faks: Eposta: info@otam.com.tr Web: TOSB Otomotiv Yan Sanayi İhtisas Organize Sanayi Bölgesi 1. Cadde 12.Sokak No:6/6 97 Parsel Çayırova /KOCAELİ Tel: Faks: