Trakya Kalkınma Ajansı. Yunanistan Ülke Raporu

Transkript

1 Trakya Kalkınma Ajansı Yunanistan Ülke Raporu

2 YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU Temmuz 2011

3 İÇİNDEKİLER GENEL BİLGİLER 1 1. YUNANİSTAN EKONOMİSİ VE TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER 3 Trakya Kalkınma Ajansı 2. SEKTÖRLER İTİBARİYLE YUNANİSTAN EKONOMİSİ Tarım ve Hayvancılık Sanayi Turizm Madencilik ve Doğal Kaynaklar Enerji İnşaat ve Müteahhitlik Hizmetleri Finansal Hizmetler ve Bankacılık Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı Karayolları Demiryolları Denizyolu Havayolu İletişim DIŞ TİCARET YUNANİSTAN TÜRKİYE İLİŞKİLERİ Ekonomik İlişkiler ve Dış Ticaret İkili Anlaşmalar, Protokoller ve Diğer Temaslar İkili anlaşmalar ve Protokoller Diğer Temas ve Görüşmeler BATI TRAKYA VE YUNANİSTAN DAKİ TÜRK AZINLIK Demografik ve Ekonomik Durum Türk Azınlığın Sorunları YUNANİSTA DA YATIRIM ORTAMI Yatırım Ortamı ve Teşvikler Mevcut Teşvikler Fast Track Yatırımlar Yunanistan Serbest Bölgeleri (Özel Ekonomik Bölgeler) Yunanistan da İş Kurma Mevzuatı 40 YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU i

4 6.4. Şirket Birleşmeleri ve Marka Satınalmaları Mevzuatı Ticarette Uygulanan Standartlar Yunanistan Pazarı ile İlgili Genel Bilgiler Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları Dağıtım Kanalları Yunanistan da İş Görüşmesi Yaparken Diğer Önemli Bilgiler Pasaport ve Vize İşlemleri Kambiyo Denetimi Çalışma Saatleri ve Resmi Tatiller Ulaşım Haberleşme İklim ve Hava Durumu YARARLI ADRESLER Avukatlar ve Hukuk Büroları Tercümanlar Adresler ve Haberleşme Danışmanlık ve Pazar Araştırması Yapan Şirketler () Bakanlıklar ve Adresleri Çeşitli Bağlantılar 55 KAYNAKÇA 56 YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU ii

5 GENEL BİLGİLER Yunanistan ın temelleri Antik Yunan Medeniyetine dayanmaktadır. Antik Yunanistan M.Ö. 2 yy.da da Roma imparatorluğunun hakimiyetine girerek ortadan kalkmış, 4. yy. da Roma imparatorluğunun bölünmesi ile ülke Doğu Roma ve Konstantinopolis (Bizans) tarafından yönetilmiştir. Tarihsel süreçte uzun yıllar Osmanlı hakimiyeti altında olan Yunanistan ın günümüzde var olan devleti 1821 de kurulan Yunan Krallığı na dayanmaktadır. Yunanistan 1829 yılında Osmanlı dan bağımsızlığını kazanmış, 19. ve 20. yüzyılın ilk yarısında da komsu adaları ve bölgeleri kendisine eklemiştir. İkinci Dünya savasında ilk önce İtalya (1940) ve hemen ardından Almanya ( ) tarafından işgal edilen Yunanistan, savaş sonrası 1952 de NATO ya üye olmuştur. Yunanistan 1981 de AB ye üye olmuş, 2001 yılında da Avrupa Ekonomik ve Parasal Birliğine girmiş ve ulusal para olarak Euro ( ) kullanmaya başlamıştır. Trakya Kalkınma Ajansı Bulgaristan, Makedonya, Arnavutluk ve Türkiye ile sınır komşusu olan Yunanistan ın yüzölçümü km 2 dir. Bu alanın yaklaşık %20 si sayıları 2000 i bulan adalardan oluşmakta ve 200 e yakınında yerleşim bulunmaktadır. Sahil şeridi km., toplam sınır uzunluğu km dir. Yunanistan ın yaklaşık %80 i dağlık arazidir. Ülkede 2000 m. yüksekliği aşan 30 dolayında dağ bulunmaktadır. En yüksek noktası 2904m. ile Olympus dağıdır. En uzun nehirleri Aliakmon (297 km), Achelos (220 km), Pinios (205 km) ve Meriç tir (204 km.) Toplam uzunluğu 490 km. olan Meriç nehri aynı zamanda Türkiye ile Yunanistan arasındaki sınırı ayırmakta olup, 204 km lik kısım Yunanistan topraklarındaki uzunluktur. Genelinde Akdeniz iklimi hakimdir. Parlamenter bir cumhuriyet olan Yunanistan da güçler ayrılığı ilkesine bağlı olarak yasama, yürütme ve yargı organlarının görev ve yetkileri anayasada düzenlenmiştir. Cumhurbaşkanı, parlamento üyeleri arasından 5 yıllığına seçilmekte olup, Karolos Papoulias 2005 yılında yapılan seçimlerin ardından cumhurbaşkanı seçilmiştir. Parlamentoda 300 sandalye bulunmaktadır. Eylül 2007 de yapılan seçimlerde çoğunluğu merkez sağ kanattaki Yeni Demokrasi Partisi (YDP) kazanmıştır. 4 Ekim 2009 tarihinde yapılan genel seçimlerde ise Panhelenik Sosyalist Partisi (PASOK) galip gelerek, parlamentoda çoğunluğu ele geçirmiş, ve George Papandreou başbakan olmuştur. Panhelenik Sosyalist Partisi (PASOK), YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 1

6 Yeni Demokrasi Partisi (YDP), Komünist parti (KKE), Radikal Sol Koalisyonu (SyRizA) faaliyet gösteren başlıca siyasi partilerdir (Taylan, 2011). YUNANİSTAN KİMLİK BİLGİLERİ Nüfus Dil 10,9 Milyon Yunanca Din (nüfus %) Ortodoks Hıristiyan (%98), Müslüman ve Diğer (%2) Etnik Gruplar (nüfus %) Yunan Ortodoks (%98), Müslüman Türk ve Diğer (%2) Yüz Ölçümü 131,957 km 2 Başkent (Nüfus) Başlıca Kentler (Nüfus) Yönetim Şekli Cumhurbaşkanı Başbakan Atina (3,757 milyon) Selanik (1,047 milyon), Patras (334 bin), Larisa (278 bin), Iraklion (294 bin), Kavala, Gümülcine Parlamenter Cumhuriyet Karalos Papoulias George Papandreou Para birimi Euro ( ) Zaman Ayarı Coğrafi Konumu İklim GMT den 2 saat ileri, Türkiye ile saat farkı yok Güneydoğu Avrupa da yer alan ülkenin kuzeyinde Arnavutluk, Makedonya, Bulgaristan, doğusunda Türkiye, güneyinde ise Yunan Adaları bulunur. Tipik Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. Ocak ayı ortalama sıcaklığı Selanik te 6 derece, Atina da 10 derecedir. Yaz aylarında bütün ülkeye sıcak ve kurak bir hava egemen olup, temmuz ayı ortalama sıcaklığı derece arasında değişir. Yıllık ortalama yağış miktarı batı kıyılarından doğuya ve güneye doğru gittikçe azalır. Kaynak: E. I. U. Yunanistan Ülke Raporu (Ocak 2011), Taylan (2011) Yunan nüfusunun etnik yapısı giderek artan sayıda mülteci ve göçmenlerin ülkeye akın etmesiyle değişmektedir yıl ortası nüfus tahminine göre Yunanistan'da 11.2 milyon insan yaşamaktadır. Son dönemlerde sayıları bir milyona yaklaşan göçmen ve mülteci Yunanistan'a yerleşmiş bulunmaktadır. Ülkeye Ortadoğu ve Afrika kıtasından, Çin ve Doğu Avrupa ülkelerinden göç olmaktadır. Avrupa'nın diğer ülkelerinde olduğu gibi Yunanistan'da nüfus giderek yaşlanmaktadır. 65 yaş üzeri insanların toplam nüfusa oranı 2002 yılında %18 iken, 2007 yılında %19 'a yükselmiştir yılında ise oranın %20 olacağı tahmin YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 2

7 edilmektedir. Yunanistan'da nüfus artış hızı %0.1'den az olup, tahminler önümüzdeki 10 yılın sonunda Yunanistan'ın nüfusunun göç almadığı takdirde azalmaya başlayacağını göstermektedir arası yaş grubunda 7.5 milyon kişi bulunmaktadır sonunda toplam işgücü yaklaşık 4.9 milyon kişiden oluşmaktadır. Ülkedeki işgücünün yarısından fazlası hizmetler sektöründe çalışmaktadır (Taylan, 2011). Trakya Kalkınma Ajansı 1. YUNANİSTAN EKONOMİSİ VE TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER Son yıllarda ekonomik darboğazda olan Yunanistan ekonomisi, tarihsel süreçte de önemli konjonktürel dalgalanmalar göstermiştir. II. Dünya Savaşı ve ardından ülkede yaşanan iç savaş altyapı ve ekonomi üzerinde yıkıcı etkiler bırakmıştır. Ancak ülke 1950 lerden 1970 lerin ortalarına kadar etkili olan sosyal ve ekonomik açıdan öneli bir gelişme kaydetmiştir. Bu ülke ortalama ekonomik büyümesi %7 ile aynı dönemde Japonya dan sonra ikinci en çok büyüyen ekonomi olmuştur. Büyüme oranları, 1950 ler boyunca, çoğu zaman %10 ları aşıp modern kaplan ekonomi ye (sanayi üretimi de özellikle 1960 lı yıllarda %10 oranında artmıştır) yaklaşarak en yüksek konuma gelmiştir (İSO, 2008) li yıllarda Yunan ekonomisi, yıllık ortalama %1,7 oranında GSYİH büyümesiyle, zayıf bir performans göstermiştir yılında tüm Avrupa yı etkileyen daralma sırasında %1,6 oranında küçülmenin etkisiyle, yılları arasında bu oran %1,2 ye düşmüştür yılları arasında ortalama büyüme hızı %3,4 oranında gerçekleşmiştir. Avro ya geçiş sonrasında Yunanistan ın yıllık büyüme oranları Euro bölgesi ortalamasının üzerinde gerçekleşmiştir yılları arasında ülkenin büyüme oranı %4,4 iken Euro bölgesinde bu oran %1,4 olmuştur. Yunanistan ın büyüme oranı 2006 da %4,2 ve 2007 yılında %4 oranları ile bölge ortalamasının üzerinde seyretmeye devam etmiştir. Yunanistan, 1981 de başlayan AB üyeliğinin ardından uygulamaya başladığı istikrar politikalarıyla ekonomisini yeniden düzenlemiştir. AB pazarında rekabet edebilmek amacıyla ekonomik-ticari düzenlemelerini ve uygulamalarını serbestleştiren Yunanistan, endüstriyel yapı açısından diğer AB ülkelerinin gerisinde kalmaktadır. Devletin ekonomide halen önemli bir rol oynadığı ülkede özelleştirme çalışmaları da devam etmektedir. YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 3

8 TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER a 2011 b 2012 b GSYİH (milyar $, cari fiyatlarla) GSYİH (milyar, cari fiyatlarla) Reeel Büyüme Oranı (%) 1,3-2,3-4,1-3,3-0,1 Kişi Başı GSYİH (bin $, PPP) 29,116 28,660 27,647 27,137 27,732 Enflasyon Oranı (%) 4,2 1,3 4,7 1,0-0,5 İşsizlik Oranı (%) 7,7 9,4 12,0 13,6 14,4 İhracat (fob, milyar $) 29,1 21,3 21,8 20,4 22,1 İthalat (fob, milyar $) -93,9-64,2-45,0-32,4-25,1 Dış Ticaret Dengesi (fob, milyar $) -64,7-42,8-23,2-12,0-3,0 Cari İşlemler Dengesi -51,1-35,9-14,7-3,7 11,6 Bütçe Dengesi (% GSYİH) -9,4-15,4-9,7-8,1-7,5 Kamu Borçları (% GSYİH) 110,3 126,8 143,5 155,9 98,3 Özel Tüketim Harcamaları (% reel değişiklik) 3,2-1,8-4,3-4,2-0,4 Kredi Faiz Oranı (%) 7,4 6,1 6,7 6,4 10,0 a: tahmin b: öngörü Kaynak: E. I. U. Yunanistan Ülke Raporu (Ocak 2011), Taylan (2011) Yunanistan ekonomisi AB fonlarını önemli ölçüde kullanmış ve hali hazırda kullanmaya devam etmektedir. GSYİH sının %4,2 sine tekabül edecek şekilde, 1998 de AB den Yunanistan a yapılan toplam net ödeme 3.15 milyar Euro dur deki net girişin ise, 3.22 milyar Euro olduğu tahmin edilmektedir. Yunanistan Delors II paketi çerçevesinde AB den, Temmuz 1994 te 16.6 milyar ECU (Avrupa Para Birimi) değerinde destek almıştır. Bunun 14 milyar ECU su Toplum Destek Çerçevesinden (CSF) ve 2.6 milyar ECU su Uyum Fonu ndandır (Cohesion Fund). Bu yardım düzeyi, 1999 da düzenlenen temel kamu işleri ve ekonomik gelişim projeleriyle, rekabet, insan kaynakları programları, yaşam koşullarını iyileştirme, yoksul ve gelişmiş bölgeler arasındaki farkı indirgemeye hizmet etmek amacıyla YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 4

9 devam etmiştir. Yunanistan ın, AB bütçesi fonundan, GSYİH sinin %1.8 ine denk düşen 20.1 milyar Euro alması kararlaştırılmıştır (İSO, 2008). AB den sağlanan fonlar ve güçlü gelişmeye rağmen Yunan ekonominde, 2008 de yaşanan küresel krizle birlikte daralmalar görülmüştür. Yunanistan ın GSYİH sı 2010 un üçüncü çeyreğinde yıllık bazda % 4.5 gerilemiş ve krizin en kötü performanssı sergilenmiştir. Temelde bir borç krizi olan Yunanistan krizi sonrası ülkede uzun dönemli bir ekonomik durgunluğun oluşacağı beklentisini oluşturmuştur. Trakya Kalkınma Ajansı Kasım 2010 dan itibaren hükümet kemerleri sıkmaya başlamış, yeni ekonomi politikaları hayata geçirilmiştir yılı Şubat ayında açıklanan Gözden Geçirilmiş İstikrar ve Ekonomik Büyüme programında temel hedef kamu borçlarının azaltılmasıdır. Bu anlamda programda 2012 yılı sonunda bütçe açığının %3 e düşürülmesi hedeflenmekle birlikte sosyal güvenlik kurumu ve savunma sanayi harcamalarının daraltılması ile birlikte ücretlerde de sınırlamaya gidilmesi program amaçlarında yer almaktadır. Diğer taraftan program çerçevesinde kamu gelirlerini arttırmak adına özellikle petrol ürünlerinde dolaylı vergiler arttırılmış ve 2,5 milyar Euro luk özelleştirme yapılması planlanmıştır. Alınan önlemlere rağmen ülkenin program hedeflerine ulaşılması kuşkuyla karşılanmıştır. Ancak bu kuşkulara rağmen Ocak 2010 da Yunanistan 50 milyar dolarlık, 5 yıl vadelik tahvil ihracını gerçekleştirebilmiştir. Krizin diğer Güney Avrupa ülkelerine sıçraması endişesi ile AB ve IMF Yunanistan a krizin aşılması amacıyla önemli destekler sunmuşlardır. Nitekim Mart 2010 da toplanan AB Zirvesi'nde IMF'nin katkısıyla borç krizi içindeki Yunanistan'a yardım edilmesi konusunda uzlaşı sağlanmıştır. Buna göre AB ve IMF nin 110 milyar Euro luk kredi paketinin 30 milyarlık kısmı İMF tarafından karşılanacaktır. Mayıs ayında açıklanan yeni tasarruf paketinin sonucu olarak vergi oranlarındaki artış, düşen reel ücretler ve yüksek işsizlikle beraber 2011 yılında özel tüketimin %4.2 oranında daralacağı öngörülmektedir. 14 Aralık 2010 tarihinde kamu iktisadi girişimlerinde yüksek ücretlere sınır koyan (aylık 4000 Euro tavan ücret) kanun tasarısı parlamentodan geçmiş olup, 1800 Euro üzerinde aylık maaş alanlarda %10 kesinti ve istihdam edilen personel sayısında %15 indirim yapılması yönünde karar alınmıştır. Ayrıca, indirgenmiş ve tavizli KDV oranlarının artırılması, turizm sanayinde konaklama maliyetini %6.5 oranında düşürme, dizel yakıt üzerine olan tüketim vergisini artırma gibi önlemler yer almaktadır. (Taylan, 2011). YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 5

10 2. SEKTÖRLER İTİBARİYLE YUNANİSTAN EKONOMİSİ GSYİH IN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI (%) a Tarım 5,1 4,1 3,8 3,3 3,5 4 Sanayi 13,4 13,7 13,3 13,6 14,6 15 Hizmetler 81,5 82,2 82,9 83,1 81,9 81 a: tahmin Kaynak: Eurostat 2.1. Tarım ve Hayvancılık Yunanistan ın yaklaşık %80 i dağlık arazidir. Belirtilen coğrafi koşullar nedeniyle topraklarının yaklaşık %30 si işlenmekte, işlenmekte olan toprakların ise sadece % 37 si sulanabilmektedir. Tarımın ekonomik katkısı ise 2003 yılında GSYİH ın % 5,7 si civarındayken, 2009 yılında bu oran % 3,5 seviyelerine gerilemiştir. Tarımın ekonomik katkısı az olmakla birlikte Yunanistan birçok tarımsal üründe kendine yetebilen bir ülke olmakta, ancak et ve mandıra ürünlerinin çoğunluğunu ithal etmektedir. Yunanistan, şeftali ve domates üretiminde dünyada başı çeken önemli ülkelerdendir. Ülkenin diğer önemli tarım ürünleri arasında tütün, pamuk ve şeker pancarı yer almaktadır. Ayrıca ülke Yunanistan, dünyanın dördüncü büyük zeytinyağı ihracatçısı konumundadır. Yunanistan çiftlik balıkçılığı alanında Avrupa nın lider ülkelerinden olup, çiftliklerinde Avrupa daki balık üretiminin yaklaşık yarısını üretmektedir. balık 2.2. Sanayi Yunanistan da tarım sektörünün aksine, sanayi sektörünün GSYİH içindeki payı zaman içerisinde artma eğilimindedir. Bu pay 2009 yılı itibariyle % 14,6 seviyesindedir. Ne var ki sanayi sektörünün payı açısından Yunanistan AB ülkeleri ortalamasının altında yer almaktadır. Sanayi sektöründe hammaddelerin yerel kaynaklardan karşılandığı yiyecek, içecek ve tütün gibi tüketim malları sanayi, en geniş ve en karlı sanayi sektörleri olarak görülmektedir. YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 6

11 Ayrıca, tekstil ve giyim eşyasının hammaddesi olan pamuk üretiminde AB den sağlanan tarımsal destek kapsamındaki fonlarında yardımıyla AB nin ve Avrupa nın bir numaralı pamuk üreticisi konumuna yükselmesi doğal olarak ilgili sektörlerin gelişmesinde önemli bir etken olmuştur li yıllarda AB fonlarından çok yoğun biçimde faydalanan Yunanistan AB nin korumacılık duvarlarının da etkisiyle oldukça kuvvetli bir tekstil ve hazır giyim sektörü oluşturmuştur. Hatta 1980 li yılların sonuna doğru tekstil ve giyim sektörünün toplam ihracattaki payı %25 lere kadar yükselmiştir; fakat Uzak Doğu ülkeleri ile yapılan rekabet nedeniyle son yıllarda gerileme gerçekleşmiştir (İSO, 2008). Trakya Kalkınma Ajansı SANAYİ ÜRETİM ENDEKLERİ (% DEĞİŞME) Sanayi Üretim Endeksi -4,0-9,3 İmalat Sanayi -4,7-11,0 Kaynak: T.C. Atina Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği (2010) Hazır giyim yanında diğer sektörlerden mobilya, petrokimya ürünleri, kimyasallar, kağıt ürünleri gibi imalat sanayi sektörlerinde yapılan yatırımlarda kendi kendine yeterli hale gelen Yunanistan, beyaz eşya, otomotiv ve ileri teknoloji içeren elektronik ürünleri üretiminde iç pazarın çok küçük olması ve AB de yoğun bir rekabetin hüküm sürmesi nedeniyle fazla bir aşama kaydedememiş ve iç talep tamamen ithalat ile karşılanmıştır. Bazı Yunan şirketleri, özellikle giyim sektöründe çalışanlar, iş yoğunluklarını Balkan ülkeleriyle sınırlandırmışlardır lerde Avrupa ile artan ekonomik ilişkiler sonucu, 1950 li ve 1960 lı yıllarda kurulan düşük teknolojiyle çalışan ve daha çok ithalata dayanan sanayi şirketlerinin sayısı azalmıştır. Üreticiler, artan ücret maliyetleri sebebiyle, daha yüksek katma değer sağlayan malların araştırmasına girmişlerdir. Diğer taraftan sanayi sektörü açısından son yılların en önemli gelişmesi yaşanan krizdir. Krizin etkisiyle 2008 in sonunda sanayi üretimindeki birikimli gerileme %4 civarında olmuştur yılında daralma %10 a yaklaşmış, imalat sanayindeki daralma %11 olmuştur. YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 7

12 2.3. Turizm Turizm, Yunan ekonomisinde çok önemli bir yer tutmaktadır. 3 tarafı denizlerle çevrili olması ve birçok adanın sınırları içerisinde yer alması ülkenin deniz turizminde önemli bir konumda olmasını sağlamaktadır. Nitekim Yunanistan dünyada en fazla turist çeken ilk 20 ülke arasında yer almaktadır. Özellikle yaz döneminde rağbet gören ülke 2008 yılında; İstatistik Kurumuna göre 18 milyona, Merkez Bankasına göre ise 19 milyona yakın turist ağırlamıştır yılında gelen turist sayısı ise %20 azalarak 14.9 milyona düşmüştür. Turizm gelirlerinin GSMH ye direkt katkısının %7.5 olduğu, ancak yarattığı istihdam ve girdilerle bu katkının %16.5 lara ulaştığı görülmektedir. Sektör GSYİH deki büyük payının yanı sıra aynı zamanda istihdama da büyük katkı sunmaktadır. Toplam işgücünün (direkt ve dolaylı) %20 sinin turizm sektöründe istihdam edildiği tahmin edilmektedir. Bu denli önenme sahip sektör için kamu politikaları, turizm ürünlerini çeşitlendirmeyi ve bu sektörün ülkenin ekonomisine katkısını daha da artırmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla sektöre yabancı yatırımcıların ve özel sektör işletmelerinin çekilmesi başlıca hedef konumundadır. Yunanistan ı ziyaret edenlerin büyük çoğunluğu (%95 den fazlası) Avrupa dan gelmektedir. Toplam AB gelirlerinin %64 ünü Euro bölgesi ekonomileri oluşturmuştur. Euro bölgesinden en fazla 1,9 milyar dolar gelir ile Almanya dan gelir sağlanırken, ikinci sırada 823 milyon dolar gelirle İtalya dan ve üçüncü olarak 778 milyon dolar ile Fransa dan gelir sağlanmıştır. Euro bölgesi dışından ise en fazla gelir bırakan ülke 1,8 milyar Euro ile İngiltere olmuştur. İngiltere yi 225 milyon dolar ile İsveç İzlemektedir. Diğer ülkelerden ABD 2008 yılı itibariyle 726 milyon dolarlık geliri ile en fazla gelir bırakan ülke olmuştur. ABD nin ardından 400 milyon dolarlık geliri ile Rusya yer almaktadır. Ülkede yaşanan ekonomik kriz turizm sektörü üzerinde de etkili olmuştur yılında Yunanistan ın turizm rekabetçilik endeksinde iki puan gerileme olmuştur. Yine aynı yıl turizm gelirlerinde %15 düşüş gerçekleşmiştir Madencilik ve Doğal Kaynaklar Yunanistan hem yer üstü hem de yeraltı doğal kaynakları açısından çok zengin olmayan bir ülkedir. Madencilik sektörünün GSYİH ya katkısı da düşük olup, yaklaşık % 0,6 YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 8

13 civarındadır. Bunun yanında Yunanistan, perlit (inci taşı), bentonit, puzolan ve sünger taşı üretiminde dünyada üst sıralarda yer almakta olup, ülkede boksit rezervleri de bulunmaktadır. Maden yatakları alüminyum yönünden zengindir; fakat bu madeni çıkartma bedeli diğer ülkelere kıyasla çok yüksektir. Ekonomik kriz sonrası madencilik sektöründe 2009 yılında %11,5 dolayında bir daralma yaşanmıştır. Trakya Kalkınma Ajansı 2.5. Enerji Yunanistan toplam enerji ihtiyacının yaklaşık %70 ini ithal etmekte olup, enerji alanında dışa bağımlı bir ülke konumundadır. Enerji ihtiyacı istikrarlı bir şekilde artmaya devam etmekle birlikte kişi başına tüketim açısından AB içinde son sıralarda yer almaktadır. Ülke enerji ihtiyacının %60,5 lik kısmı petrol, %7,1 lik kısmı ise doğalgazla karşılanmakta ve bu miktarın tamamı ithal edilmektedir. Petrol ithalatı İran, S. Arabistan, Rusya, Libya ve Mısır dan, doğal gaz ithalatı ise sırasıyla %80 ve %20 oranlarında olmak üzere Rusya ve Cezayir den yapılmaktadır. Son dönemlerde özellikle doğal gaz konusunda yeni arz kaynakları arayışları devam etmekte olup, bu çerçevede Azerbeycan ve İran la anlaşma imzalanmıştır. Yunanistan ın enerji üretim kaynakları kısıtlıdır. Son dönemde Taşoz Adası yakınlarında ciddi miktarda petrol ve doğalgaz yatakları fark edilmiş ancak henüz işletmeye başlanmamıştır. Diğer taraftan Yunanistan'ın önemli linyit rezervleri bulunmakta ve devlete ait elektrik şirketi (DEI) bunu elektrik üretimi için kullanmaktadır. Toplam elektrik üretiminin yarısından fazlası için linyit kullanılmaktadır. Petrol bağımlılığının azaltılması için linyit kullanımını artırma düşüncesi hem hava kirliliği kaygısı hem de KYOTO protokolü yükümlülükleri nedeniyle uygulamaya geçmemiştir. Ancak buna rağmen ülkedeki elektrik üretiminin yarısından fazlası hala bu yolla yapılmaktadır. Hükümet enerji ihtiyacının karşılanmasında doğal gaza öncelik verme yolunu seçmiştir. IEA 2010 sonunda doğal gaz kullanımının %17.3 olacağını tahmin etmektedir. Enerji sektöründe özel şirketlerin faaliyet göstermesine izin verilse de DEI elektrik arzının yaklaşık % 97 sini karşılamakta ve bu nedenle sektörde tekel konumunda olmaktadır. Yenilenebilir enerji projeleri önem kazanmaya başlayan ülkede 2010 yılında enerji sektörüne yapılan 4,5 milyar Euro luk yatırımın yaklaşık % 55 i yenilenebilir enerji projelerine ayrılmıştır. Ayrıca ülkede artan enerji ihtiyacını karşılamak için yakın dönemde YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 9

14 komşularıyla birçok ikili anlaşmaya imza atmıştır Kasım ayında her iki ülkenin Başbakanlarının katılımı ile açılan Türkiye-Yunanistan doğal gaz enterkonnektörü ve 26 Temmuz 2007'de imzalanan Türkiye-Yunanistan-İtalya arasındaki doğal gaz ulaştırmasına ilişkin anlaşma Yunanistan'ın üzerinde önemle durduğu projelerdir. Türkiye ile Yunanistan arasındaki doğal gaz boru hattı Karacabey ile Gümülcine'yi birbirine bağlamaktadır. 285 km. uzunluğundaki hattan doğal gaz transferine 2008 Kasım ayında yine her iki ülkenin başbakanlarının katılımı ile başlanmıştır. Yılda 11.5 milyar m3 kapasiteye sahip olacak Türkiye-Yunanistan hattından ilk aşamada yılda 2.5 milyar m 3 doğal gaz sevk edilmesi, 2012 sonunda tamamlanması beklenen ve denizaltından geçecek olan Yunanistan-İtalya boru hattından ise yılda 8.8 milyar m3 doğal gaz aktarılması öngörülmektedir. Uzun dönemde Şah Deniz projesi ile bağlantı kurulacak bu hatta kısa vadede planlanan Türkiye'nin ihtiyaç fazlası olan doğal gazın Yunanistan'a aktarılmasıdır. Yunanistan doğal gazda en önemli tedarikçi durumundaki Rusya'ya olan bağımlılığını azaltmayı hedeflemektedir Mart ayında Yunanistan, Rusya ve Bulgaristan arasında imzalanan Burgaz-Dedeağaç petrol projesi ülkenin enerji kaynaklarını çeşitlendirme politikası için önemli anlaşmalardan bir tanesidir (Taylan, 2011) İnşaat ve Müteahhitlik Hizmetleri Yunanistan daki inşaat endüstrisinin gelişimi Atina da düzenlenen olimpiyat oyunları ve AB fonlarından sağlanan desteklerle güçlense de, ekonomik kriz sektör üzerinde önemli olumsuz sonuçlar yaratmıştır. Yunan İstatistik Kurumunun açıklamalarına göre, 2009 yılında inşaat izinlerinde gerileme %30 civarındadır. Kuzey Yunanistan da bu oran %40 ları aşmaktadır. Kriz sonucunda kamu yatırım programları ciddi bir hacim daralması yaşamış, kamu ödemelerinde gerçekleşen gecikmelerle birlikte inşaat sektörü üzerindeki baskı giderek artmıştır. Bu baskının şirket satın almaları ve birleşmeleri de beraberinde getireceği sektör açısından önemli tartışma konularından biridir. Sektördeki daralma, sektörün istihdama etkisini de azaltmış, Hellastat verilerine göre 2009 yılında sektör istihdamında %7 lik bir azalma gerçekleşmiştir. Yunan Ekonomik ve Sınai Araştırmalar Kurumu nun (IOBE) AB fonlarının efektif bir şekilde kullanılmasının, özel inşaat faaliyetlerinin gelişimi ve Kamu Sektörü Özel Sektör YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 10

15 işbirliği projelerinin gerçekleşmesi yerel inşaat sektörünün geleceğini belirleyecek olan faktörlerden olduğunu ifade etmektedir. Bu anlamda AB fonları sektör açısından son derece önemli olup, Yunanistan için 4. AB Kalkınma Çerçevesi kapsamında dönemi için ayrılan bütçe 20,101 milyar Euro olup, bu rakamın önemli bir payı inşaat sektörüne aktarılacaktır ile 2008 arası dönemde AB nin muhtelif kaynaklarından Yunan inşaat sektörü projelerine aktarılan toplam tutar 28,42 milyar Euro olmuştur. Trakya Kalkınma Ajansı döneminde Yunan inşaat sektörünün durumu çok umut vaad etmemektedir. Sektörün yapısal sorunları (mevzuat ve şirket işleyişlerini ilişkilendiren sorunlar) ve krizin etkileriinşaat sektörünün uluslararası rekabete dayanabilmesi önünde engel teşkil etmektedir. Diğer taraftan finansal piyasalardaki risk algılayışına bağlı kredi daralması, borçlanma maliyet artış ile birlikte yeni konutlara olan taleplerde çok büyük bir düşüşe yol açan başlıca faktörler arasında yer almaktadır Finansal Hizmetler ve Bankacılık Yunanistan da oldukça gelişmiş olan bankacılık sektöründe 1997 yılından başlayarak konsolidasyon ve özelleştirme süreçleri yaşanmıştır. Özelleştirmeler neticesinde altı kamu bankasının satış tamamlanmış olup, konsolidasyon süreci sonucunda bakmacılık sektörünün %80 i beş büyük bankanın elinde bulunmaktadır. Bunlardan Ulusal Bankasınsı (NBG) hisselerinin önemli bir bölümünü özel sektöre devredilmiş, büyük bankalar içinde yer alan Emporiki Bankasının tamamını özelleştirmiştir. Diğer üç büyük banka Alpha Bank, EFG Eurobank ve Piraeus Bankasıdır. Yunanistan Ziraat Bankası ülke genelinde en fazla şubesi olan kamu bankası konumundadır. Bankacılık sektörü son dönemlerde dışa açılmaya, özellikle Balkanlar ve Güneydoğu Avrupa'daki faaliyetlerini genişletmeye başlamıştır. Ekonomi ve Maliye Bakanlığı bu bölgelerde pazarın %20'sinin Yunan bankaları tarafından kontrol edildiğini ifade etmektedir yılı Nisan ayında gerçekleşen Finansbank-NBG ortaklığı gerek rakamın büyüklüğü gerekse Yunanistan'ın yurt dışında yaptığı yatırımlar açısından rekor seviyedeki tutarı ile ilk sırada yer almaktadır. Finansbank-NBG ortaklığında NBG tarafından Türkiye'ye 2.9 milyar dolarlık bir sermaye transferi gerçekleşmiştir. Bu rakam Yunanistan'ın tarihinde yurt dışına ihraç ettiği en büyük sermaye özelliği taşımaktadır. Bankalar yatırım bankacılığı, ortak fonlar, leasing, sigorta, komisyonculuk ve kredi kartlarıyla iştigal eden iştirakleri ile faaliyetlerini YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 11

16 gerek Yunanistan gerekse dış pazarlarda genişletmeye devam etmektedir. Yunan Bankalar Birliği verilerine göre NBG Türkiye ile birlikte 13 ülkede faaliyet göstermekte olup, Sırbistan ve Bulgaristan'da sırasıyla 204 ve 173 şubeye sahiptir. Emporiki Bankası 6, Alpha Bank 7, Piraeus Bankası 9, Eurobank ise 7 ülkede faaliyettedir. 8 Yunan bankasının Balkan coğrafyasında 2000'e yakın şubesi bulunmaktadır. Yakın gelecekte Balkanlardaki her üç banka şubesinde bir tanesinin Yunan bankalarından birisinin olacağı öngörülmektedir. Son dönemlerde bazı AB üyesi ülkelerdeki bankalar da Yunanistan pazarına ilgi duymaya başlamıştır. Deutsche Bank'ın, EFG Eurobank'da ve Credit Agricole Indo Suez'in de Ticaret Bankasında yaklaşık %10'luk payları bulunmaktadır (Taylan, 2011). Yunanistan da sigortacılık sektörü için bankacılık sektörüne benzer bir başarı söz konusu değildir. AB ülkelerine kıyasla küçük olan sigorta piyasasında genel sigortacılık hizmetleri açısından hayat sigortası ön plana çıkmaktadır Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı Yunanistan uzun süre, AB ye üye olan herhangi bir ülkeyle sınırı bulunmayan tek AB üyesi ülke olarak kalmıştır. Ülke ticaretinin beşte ikisini AB ile yapmaktadır. Yunanistan ın başlıca Avrupa pazarlarından coğrafi olarak uzak olması ve düşük kaliteli ulaşım ve iletişim ağına sahip bulunması, sürekli bir ticari açık vermesinin altında yatan en önemli faktörlerdir. Bu durumu düzeltmek için, AB nin ikinci Çerçeve Programı kapsamında (CSF II, ) verilen fonun harcamalarının dörtte birinden fazlası ulaşım için ayrılmıştır ve CSFIII ( ) adı altında verilen mevcut fonun %36 sı da temel olarak otoban, demiryolu ağı, denizyolu ve havaalanlarını geliştirilmek üzere ayrılmıştır. Balkan ülkeleriyle olan ulaşım hattının ve Avrupa bağlantılı limanlara ulaşımı sağlayacak karayolu hattının geliştirilmesine özel bir önem verilmiştir Olimpiyat Oyunlarının Yunanistan da yapılması, ulaşım, iletişim ve diğer altyapı işlerinin artırılmasını teşvik edici bir unsur olmuştur (Taylan, 2011) Karayolları Yunanistan da uluslararası standartlara sahip iki otobanın inşaatı tamamlanma aşamasındadır. Her iki proje de Trans Avrupa ulaşım ağına (TENS) dahil edilmiş olup, maliyetin yaklaşık %60 ı AB den sağlanan fonlarla finanse edilmektedir. Bunlardan ilki, Atina üzerinden Patras ve Selanik i birbirine bağlamakta, diğeri ise Igoumentitsa dan Selanik e uzanarak kuzey Yunanistan ı boydan boya geçip Türkiye sınırına ulaşmaktadır YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 12

17 (Egnatia Projesi). Atina yı Elefsina nın endüstri merkezine ve yeni havaalanına bağlayan BOT projesi kapsamındaki karayolu inşaatı ile Corinth Körfezi ağzındaki asmalı köprü inşaatı projeleri 2004 Olimpiyat oyunlarından sonra gerçekleştirilmiştir. Antik Olympia-Atina arasındaki kısmın büyük bir bölümü Olimpiyatlar öncesinde tamamlanmıştır Demiryolları Trakya Kalkınma Ajansı Hellenic Demiryolu Kurumu (OSE) ülkede demiryollarını yönetmektedir. Ülkenin zorlu arazi yapısı demiryolu ağının gelişmesini engellemiştir. Kurumun demiryolu istasyonlarından, Güney-Doğu Avrupa nın iç bölgelerine uzanan demiryolu hattı, yetersizdir ve çok az kullanılmaktadır. Bu sistem, AB nin Avrupa Ulaşım ağı (TENs) programına dahil edilmiş ve çift raylı ve hatların 200 km/saat hıza izin verecek şekilde elektriklendirilmesi programı uygulanmaktadır. Demiryollarının rehabilitasyonunda bir diğer öncelik batıdaki Patra limanı ile Atina arasında yük ve yolcu taşımaya elverişli hatta verilmiş bulunmaktadır. Ülkenin ikinci büyük şehri olan Selanik Balkanlar ve Avrupa ya çıkış için önemli bir merkez konumundadır. Önemli demiryolu hatlarının bağlantısı Selanik üzerinden yapılmakta olup, Selanik limanından Balkan sınırlarına kadar olan demiryolu hatları rehabilite edilmektedir. 18 istasyonlu Atina metrosu çalışmaya 2000 yılında başlamış olup, 13 istasyonlu Selanik metrosunun inşası devam etmektedir Denizyolu Yunanistan daki limanlardan yük ve yolcu taşımacılığı AB üyesi ülkelerle rekabete açık olmakla birlikte Adriyatik te Yunanistan-İtalya arasındaki seferlerin çoğunluğu ve Ege deki hatların hemen hemen tamamı Yunanlı şirketler tarafından gerçekleştirilmektedir. AB mevzuatları gereğince kıyı taşımacılığı ve kruvaziyer seferleri 1 Ocak 1999 da AB üyesi ülkelere açılmış, feribot trafiği ise 1 Ocak 2004 de açılması gerekirken açılmamıştır. AB Komisyonu nun konuyu Adalet Divanı na götürme riski Yunan hükümetinin feribot seferlerinde kısmen de olsa rekabete izin veren bir düzenleme yapmasına neden olmuştur. Yunanistan da yük ve yolcu taşımacılığına elverişli liman sayısı 123 dür. En önemli limanları arasında Pire, Selanik, Patra, Lavrio, Volos, Korfu başta gelmektedir. Pire Yunanistan ın en büyük limanı olup, konteyner, kuru yük, tanker ve Ro-Ro gemilerine hizmet YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 13

18 vermektedir. Selanik teki ülkenin ikinci büyük limanının coğrafi konumu itibarıyla Yunan gemicilik sektörü için ayrı bir önemi vardır. Gemi taşımacılığının Yunanistan ekonomisi için hayati bir önemi bulunmaktadır. Sektörün GSYIH ya katkısı %7.5 oranındadır ve 2008 yılarında sırasıyla %25 ve %8 büyüme gösteren sektör gelirlerinde 2008 in son çeyreğinde hızlı bir daralma olmuştur. Krizin etkisiyle 2009 yılı gemi taşımacılığı gelirlerinde %30 daralma baş göstermiştir. İstatistikler incelendiğinde Yunanlılara ait gemilerin yaklaşık %75 inin 40 ın üzerinde başka ülke bayrağı altında işletildiği görülmektedir. Bunun en önemli nedenleri bir geminin Yunan bayrağı taşıması durumunda belirli sayıda Yunanlı mürettabatın istihdam edilmesi zorunluluğu ve tonaja bağlı olarak artan vergi oranlarıdır sonu itibarıyla dünya üzerindeki gemilerin %16.5 ine, kuru yük filosunun yaklaşık %25 ine, petrol tanker filosunun %20 sine ve kimyasal madde tanker filosunun %10 una Yunanlı armatörler sahiptir. Yunanlı gemicilere ait tüm gemilerin %95 i yük gemilerinden kalan kısım ise kruvaziyer, kıyı, yolcu ve ticaret gemilerinden oluşmaktadır. Yunan Deniz Ticaret Odası verilerine göre ülkeye kayıtlı GT kapasite ve üzeri toplam gemi bulunmaktadır. Bu sayı Yunan armatörlerine ait olan Yunan ve yabancı bandıralı gemi sayısı olup, bunların ü Yunan bandıralıdır. Bu gemilerle her yıl yaklaşık 50 milyon yolcu ve 120 milyon ton yük taşınmaktadır. Gemicilik sektöründeki liderliği uzunca bir süre devam ettirmek isteyen Yunan hükümeti arasında 10 yıl sürecek ve yaklaşık maliyeti 6 milyar euro olan limanlardaki altyapının iyileştirilmesine yönelik bir proje başlatmıştır Havayolu Atina, Selanik, Iraklio, Rodos, Korfu, Kos, Chania, Zakintos, Samos, Mikonos ve Santorini ülkedeki başlıca havaalanlarıdır. Atina Hellenikon havaalanı ve Atina nın güneydoğusunda Spata da bulunan Eleftherios Venizelos havaalanı hava trafiğinin önemli bir bölümünü üstlenmiş durumdadır. Olimpik Havayolları nın özelleştirilmesi sürecinde şirket 2009 Mart ayında Arap sermayeli Marfin Investment Group a devredilmiştir. YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 14

19 İletişim 1949 yılında kurulan ve 2000 yılı başlarına kadar Yunanistan da monopol konumunda faaliyet gösteren OTE; Yunanistan ın en büyük telekomünikasyon kuruluşudur den sonra gerek sabit gerekse mobil telekomünikasyon hizmeti sağlayan şirketler Yunan pazarında faaliyet göstermeye başlamıştır. Trakya Kalkınma Ajansı Pazarın rekabete açık hale getirilmesine rağmen bu sektörde Avrupa nın da ilk 10 şirketi arasında yer alan OTE hala en büyük olma özelliğini sürdürmektedir yılında %20 hissesini Deutsche Telekom un satın alarak ortak olduğu şirket gerek güneydoğu Avrupa gerekse Ortadoğu pazarında faaliyetlerini genişletmeye çalışmaktadır. Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Sırbistan, Makedonya ve Arnavutluk ta olmak üzere yaklaşık 30 bin kişiye istihdam sağlayan şirket Yunanistan ın ilk 5 büyük şirketi arasında yer almakta ve hisseleri Londra ve New York borsalarında işlem görmektedir. TIM, Cosmote (OTE) ve Vodafone ülkede faaliyet gösteren GSM şebekeleridir. Yaklaşık 16 milyon abonenin bulunduğu mobil iletişim pazarında ciddi rekabet yaşanmaktadır. 3. DIŞ TİCARET Yunanistan 1981 yılından beri AB üyesi bir ülkedir ve ticareti de AB uygulamalarına göre yürütülmektedir. Bu nedenle ülkenin AB dış ticaret politikası dışında ulusal bir dış ticaret mevzuatı mevcut değildir. AB mevzuatı gereğince ülkenin diğer AB ülkeleri ile yaptığı ticarette herhangi bir tarife söz konusu değildir. Üçüncü ülkelerle gerçekleştirilen ticarette ise AB ortak gümrük tarifesi uygulanmaktadır. Yunanistan da ihracat işlemi, tek idari belge ve faturaya ilaveten, AB düzenlemelerine, bazı durumlarda Yunanistan ın iç mevzuatına ve uluslararası anlaşmalara uygun olarak ihracatın yapılacağı ülkeye ve ihraç edilecek ürüne göre değişen kontrol ve kayıt belgeleri ile birlikte serbestçe gerçekleştirilmektedir. Türkiye den yapılacak ithalat için ATR, EFTA ve Doğu Bloku ülkeleri EUR1 AKP ülkeleri için FORM A belgesi ve üçüncü ülkeler için menşe belgesi aranmaktadır. Yunanistan da genel KDV oranı 2005 yılı Nisan ayında %19 olarak belirlenmiştir. Halen %23 olarak uygulanmaktadır. Temel tüketim malları, gıda ürünleri, ilaçlar, petrol ürünleri ve hizmetler sektörünün büyük bir bölümü için KDV oranı %9 olarak uygulanmaktadır. Kitap ve gazetelerde ise bu oran %4,5 tir. İhraç edilen ürünler, YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 15

20 sigortacılık hizmetleri, eğitim hizmetleri, hukuk ve sağlık hizmetleri KDV den muaftır. Yunanistan a ithal edilen mal ve hizmetler de KDV ye tabidir. İthalatın Midilli, Sakız, Sisam, Oniki Adalar, Kiklades ve Taşoz, Semadirek, Kuzey Sporades ve Skiros adalarına yapılması halinde KDV % 13 olarak uygulanmaktadır1. Serbest ticarete dayalı bir dış ticaret rejiminin bulunduğu Yunanistan da ithalat için herhangi bir izne ya da lisansa olmamakla birlikte, bazı ürünler için Yunanistan a giriş yapabilecekleri ihtisas gümrükleri ve limanlar belirlenmiştir. Su ürünleri, canlı hayvan ve et ürünleri ile bazı tarımsal ürünlerde ise Sağlık Bakanlığı nın uygun görüşünün alınması gerekmektedir. Anti damping ve anti sübvansiyon tedbirleri AB düzeyinde ve AB Komisyonu kararları çerçevesinde uygulanmaktadır. DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ a 2011 b 2012 b İhracat (fob, milyar $) 29,1 21,3 21,8 20,4 22,1 İthalat (fob, milyar $) -93,9-64,2-45,0-32,4-25,1 Dış Ticaret Hacmi ,5 66,8 52,8 47,2 Dış Ticaret Dengesi (fob, milyar $) -64,7-42,8-23,2-12,0-3,0 a: tahmin b: öngörü Kaynak: E. I. U. Yunanistan Ülke Raporu (Ocak 2011), Taylan (2011) AB ye sağlık ve hijyen yönünden yeterliliği kabul edilmiş ve Türkiye den ihracat yapabilir firmalar listesine kayıtlı şirketlerce adaların ihtiyacı için deniz ürünlerimiz doğrudan adalara ihraç edilebilmektedir. Gıda maddelerinden diğer hayvansal ürünlere ilişkin çalışmaların Tarım Bakanlığımızca sürdürüldüğü bilinmektedir. Bu noktada yoğurt, süt, et, canlı hayvan, dondurma (% 50 ye kadar süt içeriğine izin verilebilmektedir) gibi ürünlerin adalarla beraber bütün AB ülkelerine ihracatı mümkün bulunmamaktadır. Taze sebze ve meyvelerde Atina ve Selanik merkezli kontrol sertifikası istendiğinden ve kontrollerin 1 İhracat veya ithalat yapan şirketlerin gerekli belge ve prosedürler için bkz. TARIC ( YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 16

21 adalarda yapılamamasından dolayı bu konuda sıkıntılar giderilememiştir. Ancak, konserve, fındık-fıstık, kuru meyve gibi ürünlerin kontrolleri Girit ve Rodos adalarında yaptırılması mümkündür. Rodos adasında laboratuvar açılması konusunda Yunan tarafı ikna edilmiş ancak, açılış işlemleri halen tamamlanamamıştır. Dış Ticaret (Milyar $) Trakya Kalkınma Ajansı Ege Adalarının yerel ihtiyacı için AB nin ilgili direktifleri kapsamında sağlanan muafiyetle deniz ürünleri ve bazı gıda maddeleri ihracatı yapılabilmektedir. Ancak adaların tüketimi ile sınırlı olan muafiyet İhracat İthalat dahilinde Yunanistan a giriş yapan anılan maddelerin ana karaya gönderildiğinin tespiti halinde Yunan yetkililer tedbir almak zorunda kalacaklardır. Ülkede dış ticarete konu mallardan gerekli görülenlerin standardına veya teknik düzenlemesine uygunluğunun veya kalitesinin değerlendirilmesi ve belgelendirilmesi Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Mevzuatı uyarınca gerçekleştirilmektedir. Standartlar konusunda Yunanistan AB tarafından uygulanan hükümlerin doğurduğu uygulamaları takip edilmektedir. Yunanistan ın Euro bazında da toplam dış ticareti 2003 yılında 50 Milyar Euro yu geçmiş ve 2008 sonunda 78 Milyar Euro seviyesinde kalmıştır. Dış ticaret arasında dolar bazında % 100 artış gösterirken, Euro bazındaki artış ancak % 50 olmuştur. Dolar-Euro paritesinde euro lehine yükseliş bunun en önemli sebeplerinden bir tanesidir. Yunanistan ın ihracatı arasında ortalama % 10, ithalatı % 11 artış göstermiştir de dünya ithalatından aldığı pay % 0.5 ; ihracatından aldığı pay ise % 0.2 seviyelerinde olmuştur. Yunanistan ın 2007 yılında Euro bazında toplam dış ticareti bir önceki yıla göre % 8.5 büyüme göstermiştir. Bu artışdaki önemli pay ithalatta meydana gelen değişimden kaynaklanmaktadır yılında ithalat % 9.8 artış gösterirken ihracattaki artış % 4.6 da kalmıştır. Dış ticaret açığındaki büyüme ise % 11.3 olmuştur yılında dış ticarette Euro bazlı büyüme % 6.9 olmuştur. Dolar bazında ise büyüme % 14 ü aşmıştır. Euro bazında ihracattaki artış ihmal edilebilir düzeyede iken dolar YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 17

22 bazında artış % 8 civarındadır. İthalat euro bazında % 8.9;dolar bazında ise % 16.3 şeklindedir yılında ise dış ticaretteki daralma % 20 olmuştur daki toplam 62.4 Milyar Euroluk dış ticaret Yunanistan ın 2005 seviyelerine düşmesi anlamına gelmektedir. İhracat % 17.5 lik daralmayla 14.4 Milyar Euro, ithalat ise % 21.1 daralmayla 48.1 Milyar Euro olarak gerçekleşmiştir yılında dış ticarette euro bazındaki daralma yaklaşık % 20 dir. Birlik üyesi ülkelerden yapılan ithalat % 15 daralırken 3. Ülkelerden yapılan ithalatta daralma % 30 olmuştur. Yunanistan ın 2009 yılında AB ye yaptığı ihracatta % 19.2 daralma olmuş buna mukabil 3. ülkelere yapılan ihracat % 13 azalmıştır. Ülkede ekonomik krizin ihracat üzerinde olumsuz etkileri hali hazırda görülse de, bu etkilerin 2012 yılı itibariyle tersine döneceği ve ihracat rakamlarının yükseleceği öngörülmektedir. Yunanistan ın son beş 2000 li yıllarda AB üyesi ülkelerle yaptığı ticaretin toplama oranı % 55 ila % 62 arasında değişmiştir yılındaki % 62 lik oran bu beş yıl içerisindeki en büyük orandır yılında toplam dış ticaretin yaklaşık % 62 si AB üyesi ülkelerle yapılmıştır. Diğer 26 ülkeye yapılan ihracatın toplam ihracata oranı % 62.5 seviyesinde iken bu ülkelerden yapılan ithalatın toplam içindeki payı % 62.1 dir. Ülkede petrol yağları, ilaçlar, balıklar, pamuk, alüminyum saclar, levhalar, bakır tüp ve borular ihracatta en yüksek payı oluşturmaktadır. Yunanistan'ın en fazla ihracat yaptığı ülkeler İtalya, Almanya, Güney Kıbrıs Rum kesimi, Bulgaristan, Türkiye, İngiltere ve YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 18

23 ABD dir. İthalatında ise ilaçlar, gemiler, binek otomobilleri, petrol gazları, telefonlar üst sıradadır. İthalatın ağırlıklı yapıldığı ülkeler Almanya, İtalya, Çin, Hollanda, Fransa ve Kore dir. Yunanistan ın Dış Ticaretinde Başlıca Ülkeler-2009 (Milyar ) Trakya Kalkınma Ajansı Topla m İthala t Yunanistan ın Dış Ticaretinde Başlıca Ülkeler-2008 (Milyar ) Toplam İthalat İhracat YUNANİSTAN ÜLKE RAPORU 19