PONTOS ABACI YANKO ÇETESİNİN SONU

Transkript

1 PONTOS ABACI YANKO ÇETESİNİN SONU Milli Mücadele de Pontos eşkıyasından Abacı Yanko Rum çetesi, Samsun ve çevresini kasıp kavuran bir bela idi. Yaptıkları vahşet, tüyler ürpertecek derecede idi. Her birisi kanlı ve acımasız birer insan olmakla beraber, reisleri Abacı Yanko bunların hepsine taş çıkartacak kadar acımasız bir adamdı. Her gece bir köyü basarlar, fakir zengin demezler her evi sıra ile soyarlardı. Bununla da kanmayarak köylerin, kasabaların ileri gelenlerine haberler yollayarak, sağlamak mümkün olmayan miktar paranın uygun bir zamana kadar ödenmesini isterler, aksi takdirde ölümle tehdit ederlerdi. Bazılarına da; yavrularını veya gelinlik kızlarını dağa kaldıracaklarını bildirirlerdi. En önemlisi, dediklerini hiçbir acıma hissi tanımadan mutlaka yaparlardı. Fakat gün geldi, Milli Mücadele ruhu kuvvet buldu bu eşkıyalar da kötülüklerini artık yürütemeyecek bir duruma düştüler ve daha sonraları da zehirli kellelerini, pis vücutları üzerinde pek öğreti durduğunu hissederek intikam saati çalmadan bir an önce Türk topraklarından kaçmak çaresini aramaya başladılar. Bu amaçla Abacı Yanko, bir adamını gizlice Samsun şehrine yolladı. Bu adam biraz gayret sarf ettikten sonra hamiyet ve namusunu bir iki avuç altına satmaya razı olan Sandıkçı Şükrü isminde bir vatansızın takasını kiralamayı başardı. Çetenin hareketini planlaştırdılar. Gereken düzeni aldılar ve nihayet 169 kişi ile 5 kadından oluşan haydut sürüsü bir gece Kızılırmak ağzında Sandıkçı Şükrü Reisin takasına binerek Bulgaristan a doğru yelken açtılar. Hareketlerinden bir müddet sonra yalnız yelkenle seyredildiğini gören Abacı Yanko, Şükrü Reis e motoru niçin çalıştırmadığını sordu. Reis motorda arıza olduğunu ve giderilmesine çalışıldığını söyledi. Bunun üzerine eşkıya reisinin kalbine bir kurt düştü. Suratı asıldı, kaşları çatıldı. Ya, motordaki arıza bir ihanet tuzağına maske ise... Ya rüzgâr kesilip sularla sahile yaslarlarsa... Hemen tabancasını Şükrü Reis e çevirdi: Bunda bir kastin varsa veya bizi bir tuzağa düşürürsen ilk kurşun senindir. Dedi. İşin şakaya gelir bir tarafı olmadığını anlayan vatansız Şükrü Reis, bütün gücünü harcayarak, bunda bir kasti olmadığına, haydutlar reisini ikna etti ve arızayı bir an önce giderip motoru çalıştırmaya gayret etmesi için makiniste çıkıştı. Ayancık önlerine vardıkları gün ışımaya başlamıştı. Gecenin karanlığı sıyrılıp ortalığı açık mavimtırak bir renk kaplayınca, uzaktan sahil boyunca bir teknenin geldiğini gördüler. Haydutları bir korkudur kapladı. Bu olsa olsa milli kuvvetlere ait bir gemi idi. Elbette ki takayı kontrolden geçireceklerdi. Saçları, sakalları, kılık kıyafetleri ve nihayet seyyar birer cephane deposu manzarasını taşıyan dış görünüşleri kimliklerini açığa vuran delillerdi. Şu halde yakayı ele vereceklerdi. Gemi de onları görmüş olacaktır ki üzerlerine dümen kırmıştı. Takada bir kaynaşma oldu. Pontosçular küpeşteye sıralandılar, silahlarını doldurup hazırlandılar. Gelen gemi mili hükümetin deniz kuvvetlerine ait Alemdar tahlisiye römorkörü idi. Sandıkçı Şükrü Reis in, Abacı Yanko çetesini yükleyerek Samsun dan hareket ettiği gece Alemdar; Amasra da batmış olan Şahin vapurunu yüzdürmeye uğraşıyordu. Alemdar ın komutanı Kıdemli Yüzbaşı Mustafa Nail, aynı gece şifreli bir telgraf almıştı. Telgrafta, Alemdar ın hemen Trabzon a hareket etmesi ve yolda, Samsun dan bir taka ile kaçmış olan Pontos eşkıya çetesini kollamaları, rastlandığı taktirde yakalamaları bildiriliyordu. Alemdar, Şahin gemisinin kurtarma işini bırakarak 1

2 o gece Trabzon a gitmek için Amasra dan hareket etti. Gece, uçan bir kuşa bile rastlanmadı. Fakat gün ağarırken, köprü üzerinde 4-8 vardiyasında bulunan üsteğmen Orhan Celal, dürbünün içinde pruva yönünde bir takanın silüetini yakaladı. Takanın açık denize doğru seyretmesi onda bir şüphe uyandırdı. Rüzgar, sahil boyunca seyretmesine uygundu. Sularımızdan açık denize açılması hayra işaret değildi. Serdümene takanın üzerine dümen kırmasını söyledi. Bu durumda biraz seyrettikten sonra takanın kıyı yönüne döndüğünü görünce, Alemdar dan kaçmak istediğine kanaat getirdi, serdümene; - gel üstüne. Komutunu verdi. Alemdar biraz sonra yelkenliye iyece yaklaşmıştı. Üsteğmen, dürbünü ile takanın işini taradığı zaman gözlerine inanamadı. Yelkenli tepeden tırnağa kadar silahlı insanlarla hıncahınç dolu idi. Bunların Samsun dan kaçtıkları bildirilen Pontosçular olduğuna şüphesi kalmadı. Hemen gemi kumandanına haber gönderdi. Makinelere stop vurdu. Takanın durması için canavar düdüğünün heyecan uyandıran tiz sesi, uykuda olan gemi personelini yataklarından fırlattı. Elbiseleriyle seyir kamarasındaki minderin üzerine uzanmış olan gemi komutanı hemen köprü üstüne atladı. - Ne oluyor Celal Efendi? Diye vardiya subayına seslendi. Üsteğmen Celal, 200 metre kadar yakınlarında duran takayı işaret ederek durumu anlattı. Komutan yelkenlinin içerisine bir göz atınca Pontosçularla karşı karşıya bulunduklarını anladı. Alnı kırıştı, yüzü bulutlandı. Bir eli ile çenesini kaşımaya başlayarak kısa bir düşünceye daldı. Milli Mücadele de Abacı Yanko Çetesinin Yakalanmasını Gösteren Temsili Resim Takada iki yüze yakın eşkıya vardı. Hepsinin üzeri silah koleksiyonu gibi, tüfek, tabanca, bomba, bıçak ile doluydu. Hâlbuki Alemdar da ancak iki tüfek vardı. Rampa devrini ihya ederek pazı kuvvetiyle gırtlak gırtlağa boğuşmaya kalkışılırsa bile çete, orantı kabul etmeyecek derecede sayıca üstündü. Hatta çetedekiler Alemdar ın durumunu bilseler, Alemdar ı zapt etmeleri onlar için işten bile değildi. Hile ve zeka oyunlarıyla çeteyi teslim almaya çalışmaktan başka yapılacak bir iş yoktu. Alemdar ın komutanı ikinci komutan Yüzbaşı Nedim i çağırarak botla gidip takayı muayene etmesini ve kendilerini kuvvetli göstererek çetenin teslim olmasını sağlamaya 2

3 çalışmasını tembih etti. Yaradılış itibariyle ateşli ve heyecan arayan bir subay olan Üsteğmen Orhan Celal atılarak bu işe kendisinin görevlendirilmesini komutandan rica etti ve başardı. Hemen bota atladı. Tam gemiden ayrılacağı sırada komutana dönerek: - Komutanım eğer eşkıyalar beni serbest bırakmayıp seni öldürürüz diye tehdit ederek rehine olarak takada alıkoymak isterlerse ne şekilde hareket edeceğim? Diye sordu. Komutan heyecana kapılmamaya çalışarak: - Seni feda ettim. Haydi çocuğum Allah selamet versin. Dedi. Bot gemiden ayrılırken üsteğmenin bir haydut yatağına yalnız gitmesine gönlü razı olmayan, geminin çarkçıbaşısı Kıdemli Yüzbaşı Adil de bota atladı. Filika takaya yaklaştığı zaman üsteğmen teknenin neresine yanaşacağında tereddüde düştü. Zira küpeştenin her tarafından namlular uzanmıştı. Bu durumda tekneye çıkmaya olanak yoktu. Orhan Celal işi ahbaplığa vurdu. Yahu bu ne biçim karşılayış be arkadaşlar, alın şu tüfekleri içeri. W Diye seslendi. Kıç taraftan birinin verdiği emir üzerine botun bulunduğu yöndeki namlular geri çekildi. Üsteğmen de buradan takaya geçti. Alemdar ın durumu hakkında eşkiyalara bir fikir vermemek isteyen komutan takadan uzak durmayı uygun görerek makinelere tornistan komutunu vermişti ki bu sırada Alemdar ın personelini heyecana düşüren uğursuz bir olay oldu. Geminin slayt rodu eğrilmişti. Olanaksızlıklar içinde deniz üzerinde bu arızanın giderilmesi mümkün değildi. Silahsız bulunan Alemdar, üstelik hareket kabiliyetinden de mahrum duruma düşmüştü. Gemi komutanının tek silah olarak güvendiği geminin hızı idi. Eşkiyalar silah kullanmaya kalkıştıkları zaman, silah olarak geminin hızından faydalanacaktı. Takayı mahmuzlayarak eşkıyaları denize dökecekti. Şimdi bu avantaj da elden gitmiş bulunuyordu. Hemen botu çağırarak çarkçıbaşıya arızayı bildirdiler. Yoku var eden, mahalli mümkün kılan Kuva-i Milliye ruhu bütün zorlukları çözen bir tılsım değil midir? Çarkçıbaşı Kıdemli Yüzbaşı Adil de bu ruh kuvvetiyle işe sarılarak ancak fabrikalık olan arızayı kısa zamanda harika bir başarı ile giderdi. Alemdar a hareket kabiliyetini kazandırdı. Takaya çıkan Üsteğmen Orhan Celal, elinde olmayarak etrafına bakındı. Kim bilir ne kadar zamandır makas ve usturanın değmediği saç ve sakalları birbirine karışmış adam doğramaktan, dağlarda yaşamaktan bakışları vahşileşmiş bir sürü insan, balık istifi gibi üst üste yığılmışlardı. Hepsi de tehditkâr bir durumda silahlarını kendisine çevirmişlerdi. Üsteğmen bu haydut yığınlarını ezmemeye dikkat ederek dümen başında duran kaptanın yanına sokuldu. Bu, Sandıkçı Şükrü Reis ti, selamlaştıktan sonra üsteğmen nereden gelip nereye gittiklerini sordu ve liman kağıdını görmek istedi. Şükrü Reis, takada bulunanların yolcu olduklarını, hükümetin izniyle Samsun dan hareket ettiklerini ve İstanbul a gitmekte olduklarını bildirdi. Cebinden çıkardığı liman kâğıdını da uzattı. Bunda hiçbir limanın vizesi yoktu. Kaçak oldukları bal gibi belliydi. Fakat durum uysal davranmayı gerektiriyordu. Üsteğmen zekâsını kullanarak konuşmaya başladı: 3

4 Güzel vizeniz tamam, ancak liman kâğıdınız gemiye götürüp bizin de tasdik etmemiz lazım, çünkü etrafta karakol gezen daha beş gemimiz var. Onlar sizi çevirdiklerin zaman bizim vizemizi görürlerse hiçbir engelle karşılaşmazsınız. Ve bu yolda daha bir hayli çaba harcadıktan sonra nihayet kaptanla makinisti, liman kağıdını mühürlemek üzere gemiye götürmeye ikna edebildi. Tam bota binecekleri sırada Abacı Yanko, üsteğmenin yolunu keserek Alemdar da top olup olmadığını sondu. Gemide top yoktu. Yoktu ama bunu gizleyip kuyruklu bir yalan uydurarak eşkıyayı korkutmak gerekti. Soranın, bunu öğrenmek istemesindeki mana açıktı. Üsteğmen başını Alemdar a çevirdi, topa benzetecek bir şey arıyordu. Gözleri güvertedeki tahlisiye tulumbanın kalın borularına takılınca derin bir nefes aldı. Tereddüt geçirmeden eliyle bunları göstererek: - işte dedi, Ruslardan aldığımız, hedefi yakıp kavuran alev topları. Abacı Yanko, bütün tahminlerini altüst eden bu söz üzerine uzun bir (yaa...) çekerek şaşkınlığını da memnuniyetsizliğini de gizlemedi. Üsteğmen, kaptanla makinisti alarak Alemdar a döndü. Komutan kaptana kahve ve sigara sunduktan sonra: Hepimiz şu denizin kahrını çekiyoruz. Diye söze başladı. Çete reisi bize şöyle yüklüce bir para ile biraz silah ve cephane verse de siz de biz de yolumuza gitsek olmaz mı? Çete Reisi ile yakın arkadaşlarını gemiye getirde bu yolda bir anlaşmaya varalım. Gaye, biraz silah ve cephane sağlayarak, gerektiği takdirde döğüşmek imkânını sağlamaktı. Para konusu da, şüpheyi çekmemek, güven uyandırmak için ortaya atılmıştı. Teklifi parlak bulan Şükrü Reis, üsteğmenle beraber takaya döndü. Fakat haydutlardan hiçbirisi Alemdar a geçmeye yanaşmıyorlardı. Üsteğmen, tatlı dilli ve ikna gücü sayesinde onları kandırarak, bir miktar silah ve cephane ile beraber Abacı Yanko yu, iki arkadaşını ve kaptanı Alemdar a getirmeyi başardı. Komutan gelen silah ve cephaneyi hemen askerlere dağıtarak mevzi aldırdı. Kaptanı, makinisti ve çetenin iki elemanını hapsettirdi. Artık Alemdar ın korkusu kalmamıştı. Gemi, düşmanın yardımıyla silahlanmıştı. Kumandan çetenin reisi Abacı Yanko yu karşısına alarak ona; çete arkadaşlarını teslim olmaya davet etmesi için bir kağıt yazmasını söyledi. Abacı Yanko buna şiddetle itiraz etti ise de kendisine Alemdar ın savuracağı bir topun takayı batırabileceği, bu bakımdan çatışmaya kalkışmanın boşuna can kaybına neden olacağı açıklandı. Aslında kaptanla makinistin ve çetenin ileri gelenlerinden ikisinin Alemdar da hapsedilmiş olduklarını düşünen Abacı Yanko kaderine boyun eğmekten başka yapılacak bir şey olmadığını anlamakta gecikmedi. Takadakilere bir kâğıt yazıp teslim olmalarını bildirdi. Bunun üzerine takaya gidilerek, haydutların silah ve cephaneleri teslim alındı. Bunlar gemiye gönderildikten sonra üsleri başları arandı, bir hayli altın ve mücevher toplandı. Bu iş de bittikten sonra çete elemanları grup grup Alemdar a nakledilerek ambara tıkıldılar. Bunların arasında biri yaşlıca, diğerleri genç olmak üzere, beş de 4

5 kadın vardı. Aralarında bir de Samsun ve çevresini iyi bildiği için Pontosçulara kılavuzluk eden Bekir isminde hain bir Tatar bulunuyordu. İdaresizce hareket edildiği takdirde, çok kötü bir şekilde sonuçlanması kesin olan bu iş, gemi komutanının ve Üsteğmen Orhan Celal in fevkalade dirayet ve idareleri sayesinde kolaylıkla çözülmüş iki piyade tüfeğine sahip olan Alemdar ın bir avuç personeli karşısında her biri birer silah deposu manzarası taşıyan 169 kişilik azılı Pontos çetesi, teslim olmak zorunda kalmıştı. Bunlar Alemdar ın hakiki durumunu öğrendikleri zaman: Böyle olduğunu bilseydik biz bu gemiyi zapt ederdik. Diye hayıflandılar, hırslarından birbirlerini gırtlaklamaya bile kalktılar. O gece Sinop a demirleyen Alemdar ertesi günü çete efradını yerel hükümete teslim etti. 1 1 Tevfik İnci tarafından hazırlanan Deniz Tarihimizin Şeref Sayfaları adlı kitaptan alınmıştır. 5