DÜNYA MİRASI Atila Ege

Transkript

1

2 DÜNYA MİRASI Atila Ege İzmir

3 Önsöz Gençliğimde yurt dışına giden kimilerden o ülkelerin ne kadar güzel olduklarını duyardım. Onlardan bazıları biraz daha ileriye giderek Siz asıl ülkesini göreceksiniz. diye başlarlar ve bizim ülkemizden daha güzel olduğunu söylerlerdi. Oysa ben doğduğum günden beri annemden ve babamdan dünyada bizim ülkemizden daha güzel ülke olmadığını öğrenmiştim. Ama onlar hiç yurt dışına çıkmamışlardı ki. Kıyaslama yapabilmenin tek yolu kıyaslama yaptığın şeyleri iyice bilmen gerekir. Öyleyse ben diğer ülkeleri de görmeli ve ülkem ile kıyaslamayı ondan sonra yapmalıydım. Belki de onlar haklıydı. Atila Ege İşte bu noktada başlayan gezilerimiz kırk seneye yakındır sürer gider. Dünyanın her yerini görmek, dünyada basılan tüm kitapları okumak gibi imkânsızdır. Tanrım bana en azından hiç kimsenin dünyanın hiçbir ülkesinin Türkiyem kadar güzel olmadığını görme imkânı vardı. Şükürler olsun. Ülke olarak Türkiye den güzel ülke, şehir olarak İstanbul dan güzel şehir yok. Bunu dünyanın en güzel şehirleri denen tüm şehirleri görmüş bir gezgin olarak ve de bu ülkenin bir vatandaşı olarak gururla söylüyorum ve her yerde ispat ediyorum. Bu dünya gezilerim sırasında gördüm ki, özellikle gençler ellerinde kitaplarla ve çok bilinçli geziyorlar. Onlarla yaptığımız sohbetlerde bir husus önemli idi. Onlar gittikleri ülkelerde UNESCO nun listesine giren Dünya Mirası yerleri görmeye çalışıyorlardı. Kitaplarında bu yerlere özel bölümler ayrılmıştı. Bu konuyu biraz inceledikten sonra ben ve eşim Nihal de bu yerleri görmeye çalıştık. Kitaplardan, internetten gideceğimiz ülkelerdeki Dünya Mirasları nı bulduk ve o yerleri ziyaret ettik. Oralarda ellerinde kitaplarla gezen çok bilinçli turistlerle karşılaştık. Sonra o ülkelerin bu yerlerine nasıl önem verdiklerini ve de Dünya Mirası olduklarını nasıl gururla ilan ettiklerini, bu hakkı elde edenlerin kullanabilecekleri amblemleri nasıl ve nerelerde kullandıklarını gördük. Yetkililerle yaptığımız konuşmalarda listeye girdikten sonra artan ziyaretçi sayısının rakamlarını duyduktan sonra ülkemizdeki yerlerle ilgili araştırma yapmak istedik. Kıyasladığımızda bize düşen bir görev olduğunu gördük ve seri konferanslara başladık. Ayrıca gezilerimiz daha bilinçli olmuştu. Artık her gittiğimiz yerde bu konuya özel resimler çekip yetkililerle görüşmeler yapıyorduk. Her görüşme sonrası da ülkemizde bize düşen görevin önemini daha iyi kavrıyorduk. Dünya Mirası Atila Ege İzmir Yayına Hazırlayan : Yörükhan Ünal Tasarım : M. Murat Kılınç Renk Ayrımı : Baskı : Artık biz de ilan edilen yerlerden 400 e yakınını gören kişiler olarak Antalya dan İstanbul a konferanslar verip 140 slaytlı gösterilerle kamuoyu bilincini uyandırmaya çalışmaktayız. Her konferansımızın sonunda anlattıklarımızla ilgili bir kitap olup olmadığı soruldu. İşte elinizdeki bu çalışma bu istekler doğrultusunda ortaya çıktı. Eserin ortaya çıkışında, Yeni Zelanda nın fiyortlarından, Güney Amerika nın buzullarına, Orta Asya steplerinden Zimbabwe nin şelalesine uzanan yolda beni yalnız bırakmayann eşim Nihal, bu konuyu bir ülke görevi bilip hiçbir menfaat beklemeden çok titiz çalışma ile tüm metinleri oluşturan, araştırmacı, yazar sevgili genç dostum Yörükhan Ünal, kitabın sayfa düzenlerine kendi sanat anlayışını bir kuyumcu titizliği ile işleyen grafiker Murat Kılınç a çok teşekkürler ediyorum. Onlar olmasa idi bu eser ortaya çıkmazdı. Elinizdeki bu çalışmanın bundan sonraki çalışmalara öncülük etmesi dileği ile tüm okurlarıma iyi gezmeler diliyorum.

4 İçindekiler I. Bölüm Nedir Dünya Mirası? 9 Dünya miraslari projesi nasıl ortaya çıkmıştır? 5 Dünya mirası amblemi neyi simgeler? 999 Dünya mirası sertifikası neyi temsil eder? 999 Sözleşmeye imza atmanın getirdiği faydalar nelerdir? 999 Dünya mirası olarak kabul edilme kriterleri nelerdir? 999 Tentative list nedir, ne anlama gelir? 999 Bir seyahat rotası olarak dünya mirasları listesi 999 Dünya Miraslarıʼnın Tanıtımı 999 Sivil Toplum Örgütlerinin Rolü 999 II. Bölüm - Dünya Mirası Listesi Ve Türkiye İstanbulʼun Tarihi Alanları 999 Topkapı Sarayı 999 Yıldız Sarayı 999 Süleymaniye Camii ve Çevresi 999 Sultanahmet Camii 999 Ayasofya Müzesi 999 Zeyrek Camii (Pontocrator Kilisesi) ve Çevresi 999 Kara Surları 999 Bozdoğan Kemeri 999 Gotlar Sütunu 999 Çemberlitaş (Konstantin Sütunu) 999 Kapalı Çarşı 999 Kariye Müzesi 999 Tekfur Sarayı 999 Yedi Kule 999 Eyüp Sultan Camii 999 Mısır Çarşısı 999 Valide Camii 999 Rüstem Paşa Camii 999 Galata Kulesi 999 Dolmabahçe Sarayı 999 Çırağan Sarayı 999 Beylerbeyi Sarayı 999 Kız Kulesi 999 Mısır Obeliski 999 Yılanlı Sütun 999 Alman Çeşmesi 999 Binbirdirek Sarnıcı 999 Yerebatan Sarnıcı 999 Şehzade Camii 999 Çinili Köşk 999 Göreme Ve Kapadokya Milli Parkı 999 Divriği Ulu Cami Ve Darüşşifası 999 Hattuşaş (Boğazköy) 999 Nemrut Dağı 999 Xanthos-Letoon 999 Pamukkale Hierapolis 999 Safranbolu Şehri 999 Truva Arkeolojik Kenti 999 İçindekiler Geçici Liste (Tentative List) 999 Efes Antik Kenti 999 Karain Mağarası 999 Selimiye Camii Ve Külliyesi 999 Bursa Ve Cumalıkızık Osmanlı Kentsel Ve Kırsal Yerleşimleri 999 Konya Selçuklu Başkenti 999 Alanya Kalesi Ve Tersanesi 999 Selçuklu Kervansarayları (Denizli-Doğubeyazıt Güzergahı) 999 İshak Paşa Sarayı 999 Harran Ve Şanlıurfa Yerleşimleri 999 Diyarbakır Kalesi Ve Surları 999 Mardin 999 Ahlat Eski Yerleşimi Ve Mezar Taşları 999 Sümela Manastırı 999 Alahan Manastırı 999 St. Nıcholas Kilisesi 999 St. Paul Kilisesi, St. Paul Kuyusu Ve Çevresi 999 Kekova 999 Güllük Dağı Termessos Milli Parkı 999 III. Bölüm - Dünyaʼdan Örnekler Kakadu Milli Parkı Avustralya 999 Uluru & Kata Tjuta Avustralya 999 Graz Şehri - Avusturya 999 Hallstatt - Avusturya 999 Mir Kalesi - Belarus 999 Mogao Mağaraları Çin 999 Birinci Qin İmparatoru Mozolesi Çin (302) 999 Volubilis Ören Yeri Fas 999 Antigua Guatemala Guatemala 999 Changdeokgung Saray Kompleksi Güney Kore 999 Khajuraho Tapınakları Hindistan 999 Fatehpur Sikri Hindistan 999 Plitvice Gölleri Hırvatistan 999 Copan Harabeleri Honduras 999 Alberobello İtalya 999 Pıazza Del Duomo İtalya 999 Kyoto Japonya 999 Hıstoric Centre Of Mexico City And Xochimilco-Meksika 999 Kathmandu Vadisi Nepal 999 Itchan Kala Özbekistan 999 Wieliczka Tuz Madeni Polonya 999 Batalha Manastırı Portekiz 999 Porto Portekiz 999 Sintra Portekiz 999 Mostar Köprüsü - Saray Bosna 999 Skocjan Mağaraları Slovenya 999 Sigirya Sri Lanka 999 Ngorongoro Tanzanya 999 Kiev: St. Sophia Katedrali & Pechersk Lavra Ukrayna 999 Ha Long Bay Vietnam 999 My Son Tapınağı Vietnam 999 Te Wahipounamu (Fiordland Milli Parkı) Yeni Zelanda 999

5 I. Bölüm Nedir Dünya Mirası? Tarihçesi... Kurumları... Yararları Bir Seyahat Rotası olarak Dünya Mirası ve Tanıtım Çalışmaları...

6 Dünya Mirası Kavramının Tarihçesi Dünyanın yedi harikasından biri sayılan İskenderiye Fenerinin Alman Arkeolog Prof. H. Thiersch tarafından 1909 yılında çıkarılan temsili çizimi Dünyamız, gerek tabiat kuvvetlerinin, gerekse yaratıcı insan dehasının meydana getirdiği eşsiz güzelliklere ev sahipliği yapmaktadır. Yerkürenin ve insan toplumlarının evrimiyle meydana gelmiş bu şaheserler içimizi yaşama sevinci ile doldurur ve yaşadığımız hayata değer katar. Bu yüzdendir ki, sahip olduğumuz bu kıymetli şaheserler çok eskiden beri insanlara heyecan vermiş, bunların saptanması ve kayda geçirilmesi için kimi girişimler olmuştur. Dünyanın Yedi Harikası ifadesi kulaklara tanıdık geliyor değil mi? Aslında bu, dünyadaki güzelliklere değer verildiğini gösteren çok eski ve cılız bir girişimdir sadece. Dünyada yedi değil, yüzlerce, binlerce harika olduğu kesindir. Yine de bu kayıt altına alma girişimini, çok erken bir duyarlılığın simgesi olarak görmek ve kutlamak gerek. Bu fikrin oluşumu, İ.Ö. 5. Yüzyıla, Herodot un Tarih kitabına kadar geri gider. Daha birkaç on yıl geçmeden, Yunanlı yazarlar dünya çapında önem taşıyan abidelerden söz etmeye başlamışlardır. İskenderiye Kitaplığının yöneticisi Cyrene li Callimachus (İÖ ), Dünyadaki Harikalar Koleksiyonu adlı kitabında dünyadaki yedi harikadan söz eder ve bunların isimlerini sayar. Fakat ne yazık ki, İskenderiye Kütüphanesi nin yanmasıyla bu eser de yok olmuştur. Ortaçağ da liste yeniden derlenecek ve bunlara Antikçağın Etkileyici Yedi Abidesi denilecektir. Dikkat edilirse insanlığın ortak mirası ifadesine başvurularak, zamansal ve coğrafi sınırlamaların ötesine geçen bir tanıma gidilmektedir. Yani zamansal açıdan, dünya miraslarının yalnızca bugünün insanına değil, hem geçmiş hem de gelecek kuşaklara, yani tüm insanoğluna ait olduğu vurgulanmaktadır. Bu tanımlama, bugünün insanına geçmiş ile gelecek arasında köprü olma sorumluluğunu yüklemektedir. Öte yandan coğrafi açıdan da mirasların bulundukları bölgenin ulusuna değil, tüm dünya milletlerine ait olduğu ilan edilerek, koruma görevinin ulusal değil, uluslararası bir sorumluluk olduğuna dikkat çekilmektedir. Zira kültür ve tabiat mirasları, UNESCO nun ifadesiyle insanlığın yeri doldurulamaz yaşam ve ilham kaynaklarıdır. Onlar bizim mihenk taşlarımız, referans noktalarımız ve kimliğimizdir. UNESCO bu doğrultudaki hedefini, insanlığa ait olduğu düşünülen değerlerin, kültürel ve doğal miraslar olarak tespit edilmesi, muhafaza altına alınması ve korunması yönünde teşvik edici olmak biçiminde tanımlamaktadır. UNESCO nun Dünya Mirasları misyonu şöyle tarif edilir: Dünya Mirası Merkezi Yugoslav iç savaşında tahrip olan Mostar Köprüsü daha sonra UNESCO nun katkıları ile restore edildi. Dünyamızın sahip olduğu güzelliklere yönelik ilgi, günümüze dek varlığını sürdürmüştür. Fakat bu ilginin, geçmiştekinden farklı olarak bir koruma bilinciyle birlikte şekillendiği söylenebilir. Modern dönemlerde insan kaynaklı etkenlerin, en az doğal afetler kadar tahrip edici olabildiğine defalarca tanıklık eden insanoğlu (örneğin savaşta bombaların hedefi olan Mostar Köprüsü ya da Afganistan da Taliban tarafından yerle bir edilen dev Buda heykellerini düşünmek yeterli), doğal ve kültürel şaheserleri korumak konusunda özel bir hassasiyet geliştirmiştir. Bunun en önemli nedeni, bu ender güzelliklerin biricik ve yeri doldurulamaz nitelikte olduğunun anlaşılmasıdır. Bütün görkemiyle akan devasa Iguaza Şelalesi nin kuruması ya da Çin Seddi nin yıkılması durumunda, telafisi mümkün olmayan bir kayıpla karşı karşıya kalacağımız açıktır. O yüzden bizlere düşen görev, dünyanın ender bulunan değerlerini kaybetmesine engel olmaktır. Birleşmiş Milletler in Eğitim, Bilim ve Kültür Organizasyonu (UNESCO) kolu, bu gereklilikten yola çıkarak Dünya Mirasları kavramına başvurmuş ve çok önemli bir girişime imza atmıştır. Bu projenin temel felsefesini iki maddede özetlemek mümkündür: 1. Sahip olduğumuz doğal ve kültürel değerler, geçmişten devraldığımız, korumak ve geleceğe aktarmakla yükümlü olduğumuz miraslardır. 2. Bu miraslar, içinde yer aldıkları ülke sınırlarına bakılmaksızın, tüm insanlığa aittirler. Çin Seddi insan eliyle yapılmış en muazzam eserlerden birisidir. Bamyan daki Buda Heykelleri Ülkeleri Dünya Mirası Sözleşmesi ni imzalamaya, kültürel ve doğal miraslarını korumaya teşvik etmek; Taraf ülkeleri ulusal sınırları içinde bulunan, Dünya Mirasları listesine girebilecek alanları belirlemek konusunda cesaretlendirmek; Taraf ülkeleri, dünya mirası alanlarını koruma noktasında yönetim planları oluşturmaya ve bildirim sistemleri kurmaya özendirmek; Taraf ülkelere, sahip oldukları dünya miraslarını korumak hususunda teknik destek ve profesyonel eğitim sunmak; Tehlike altındaki Dünya Mirası alanları için acil yardım sunmak; Taraf ülkelerin, Dünya Miraslarını koruma konusunda toplumsal bilinci arttırmak için yaptıkları etkinliklere destek vermek; Mirasların konumlandığı bölgelerdeki yerel nüfusu koruma programlarına katılmaya özendirmek; Kültürel ve Doğal Dünya Mirasları nın korunması konusunda uluslararası işbirliklerini teşvik etmek. Şimdi bu koruma ve yaşatma programının nasıl şekillendiğine göz atalım. UNESCO ya bağlı olarak Paris te çalışmalarını sürdüren Dünya Mirası Merkezi (World Heritage Center), 1992 yılında kurulmuştur. Öncelikle Sözleşme nin uygulanmasına ilişkin görevleri hızla ve etkili bir şekilde yerine getirmekle yükümlüdür. Diğer görevleri ise, taraf olmayan ülkeleri sözleşmeyi imzalamaya özendirmek; Taraf ülkeleri, Dünya Mirası Listesi ne girecek yeni adaylar belirlemeye teşvik etmek; Taraf ülkelerdeki Sözleşme ye bağlı uygulamaları takip etmek; Koruma kurulları oluşturma, yönetim, koruma ve restorasyon sürecini yönetecek ekibi eğitme gibi konularda taraf ülkelere destek vermek; Yeni projeler oluşturulmasına yardımcı olmak ve uygulama süreçlerini kolaylaştırmak; Bu amaçla ekstra bütçeleri harekete geçirmek; Doğal ya da insani nedenlerle tehlike altına giren miraslara ilişkin ivedilikle karar almak. 8 9

7 Dünya Mirasları Projesi Nasıl Ortaya Çıkmıştır? Dünya Mirası Amblemi Neyi Simgeler? 10 Mirasları korumak konusunda uluslararası bir hareket oluşturma fikri, ilk olarak Birinci Dünya Savaşı ndan sonra doğdu. Modern teknolojinin yarattığı çevresel değişimler üzerine giderek artan bir uluslararası duyarlılık ise, 1960 lara damgasını vuran bir gelişmeydi senesinde Mısır hükümeti, Nil nehri üzerinde kurulacak Nasır Barajı sebebiyle sular altında kalacak Abu Simbel ve Philia mabetlerinin kurtarılması için UNESCO dan yardım istedi. Mısır ve Sudan hükümetlerinin başvurusu üzerine, UNESCO Antik Mısır Uygarlığı ndan günümüze gelen bu nadide eseri korumak amacıyla uluslararası bir çalışma başlattı. Elli ülkenin bağışlarıyla oluşturulan 80 milyon dolarlık fon, arkeolojik çalışmaların hızlandırılması ve mabetlerin güvenli bir yere taşınması için kullanıldı. Bu başarının en mühim yönü, dünya miraslarının korunması konusunda uluslararası dayanışmanın önemini göstermesiydi. Bu sürecin ardından UNESCO nun başını çektiği üç büyük kuruluş, 1966 daki sel baskınından sonra Floransa merkez bölgesinin restorasyonu, Venedik te her kış gerçekleşen sel baskınlarının yol açtığı sorunların çözümü, Moenjodoro (Pakistan) bölgesindeki arkeolojik kalıntıların koruma altına alınması ve Borobodur Mabedi nin (Endonezya) restorasyonu gibi kampanyalara öncülük etti lerde bu iyi niyetli çalışmalar somut bir çerçeveye oturdu ve Birleşmiş Milletler in Çevre Programı, UNESCO nun İnsan ve Biosfer Programı ile Milli Parklar a ilişkin uluslararası konferansta kendisini gösterdi. Her bir toplantı dünya sözleşmesi fikrinin tartışıldığı ve onaylandığı mecralara dönüştü ve sonuç, UNESCO nun 1972 deki genel konferansında kabul edilen Dünya Doğal ve Kültürel Mirası Koruma Sözleşmesi oldu. Bu sözleşme, doğal ve kültürel mirasları korumak konusundaki iki farklı girişimi tek bir çerçevede birleştirdi. Bu fikir, Amerika Birleşik Devletleri nin bir girişiminden doğmuştu de Washington da düzenlenen bir Beyaz Saray Konferansı nda, dünyadaki doğal ve tarihsel kıymetlerin bugünün ve yarının dünya vatandaşları adına korunması hususunda uluslararası işbirliğini teşvik etme kararı alındı yılında da Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (International Union for Conservation of Nature IUCN), kendi üyelerine benzer bir teklif sundu. Bu teklifler, 1972 yılında Stockholm de düzenlenen Birleşmiş Milletler toplantısına taşındı. Böylece Paris te düzenlenen 16 Kasım 1972 tarihli toplantıda, tüm bu fikirleri içeren tek bir sözleşme metni üzerinde anlaşılmış oldu. Bu sözleşme, Dünya Mirası Listesi ne girmeyi hak eden doğal ve kültürel alanların niteliklerini tanımlar; Potansiyel dünya miraslarının belirlenmesi ve mevcutların korunması hakkında taraf devletlere düşen sorumlulukları belirler; Sözleşmeye imza atan her ülke, yalnızca kendi sınırları içinde konumlanmış Dünya Mirası alanını korumakla değil, kendi ulusal miraslarını da korumakla yükümlüdür; Taraf ülkeler doğal ve kültürel mirası koruma sürecini yerel planlama programlarıyla bütünleştirmeye, koruma alanlarında görevli kadrolar oluşturmaya, koruma amaçlı bilimsel ve teknolojik araştırmalara girişmeye, miraslara topluluğun gündelik yaşamında bir işlev kazandıracak ölçüleri belirlemeye özendirilir; Dünya Mirası Fonu nun nasıl kullanılıp, yönetileceğini ve uluslararası mali desteğin hangi durumlarda devreye sokulacağını belirler; Sözleşme, taraf devletlerin koruma süreci konusunda Dünya Mirası Komitesi ne düzenli olarak rapor vermesini zorunlu kılar; Dünya Miraslarına verilen kamusal desteği güçlendirmek, eğitici ve öğretici programlarla koruma sürecini güçlendirmek konusunda taraf devletleri yönlendirir. Avustralya, Ağustos 1974 de Sözleşme ye onay veren ilk ülke olmuştur. Bugün itibariyle (2007) Birleşmiş Milletlere üye 191 ülkeden 183 ü bu ilkeleri benimseyip imza atarak, state party (taraf devlet) unvanını almış ve uluslararası bir koruma programının parçası olduğunu ilan etmiştir. Türkiye ise bu sözleşmeyi 1983 yılında onaylamıştır. İlk defa 1978 de 12 bölgeyi Dünya Mirası ilan eden komite, 2007 yılına dek 31 toplantı yapmış ve bunun sonucunda, sözleşmeye taraf ülkelerden 138 inde 660 ı insan yapısı (kültürel) 166 si tabiatın kendiliğinden yarattığı doğal ve 25 ü karma (hem kültürel, hem doğal) olmak üzere toplam 851 noktayı Dünya Mirası ilan etmiş ve koruma altına almıştır. Bunlardan 30 u şu anda Tehlike Altındaki Kültür Mirası listesinde olup, kurtarılmaları için acil eylem planı uygulanmaktadır. Tehlike bertaraf edildiğinde koruma altındaki alan yeniden Dünya Mirası Listesi ne taşınmakta; yeni bir tehditle karşılaşan miraslar ise risk listesine kaydırılmaktadır. Dünya Mirasları projesi, dünyanın 830 ayrı noktasında tek bir amblemle temsil edilir. Ortak duyarlılığı ve sorumluluğu ifade eden bu amblem, Belçikalı Michel Olyff tarafından UNESCO için özel olarak tasarlanmış ve 1978 yılı içinde Dünya Mirasları Komitesi nin ikinci oturumunda Dünya Mirası Sözleşmesi nin resmi amblemi olarak kabul edilmiştir. Amblem, bulunduğu yerdeki doğal ya da kültürel mirasın uluslararası bir işbirliğince korunduğunu anlatır. Yalnızca orada bir dünya mirası bulunduğunu işaret etmekle kalmaz, aynı zamanda Sözleşme yi ve taraf devletlerin sözleşmeye olan bağlılığını da simgeler. Ayrıca fon yaratma sürecinde bir marka olarak işlev görür. Dünya Mirası Amblemi nin kullanımına ilişkin rehberde, amblemin dünya mirasının görünüşünü bozmayacak, fakat bütün turistlerin kolaylıkla görebileceği bir konumda yer alması gerektiği anlatılır. Tabelada yer alacak yazının, miras alanının taşıdığı istisnai değeri vurgulaması ve alanla ilgili kısa ve kullanışlı bir bilgi sunması istenir. Şekil olarak amblem, dünyadaki doğal ve kültürel çeşitliliğin aslında bir bütün olduğunu simgeler. Ortadaki kare insan yaratıcılığı ve yeteneğinin ürünlerini sembolize ederken, etrafındaki çember doğanın bize sunduğu armağanları anlatır. Amblemin çembersel düzeni ayrıca, insanlığın sahip olduğu tüm mirasların küresel bir koruma altında olduğunu ifade eder. Çemberin dışında üç dilde yazılmış Dünya Mirası ifadesi yer alır. Bazı ülkeler bu sembolü kullanırken, ifadelerden birini kendi dillerinde yazarlar. Dünya Mirası Sertif ikası Neyi Temsil Eder? Dünya Mirası Kurulu Dünya Mirası listesine dahil olan yerlere bu tanıma ile ilgili bir belge gönderir. UNESCO Genel Direktörü nün imzasını taşıyan bu belge, o yerin artık sonsuza kadar Dünya Mirası sayılacağının bir kanıtıdır. Sözleşme metninde şu ifadeler yer alır: Dünya Mirası Komitesi, i Dünya Mirası Listesi ne kaydetmiştir. Bu listede yer almak, kültürel ve doğal bir bölgenin istisnai bir evrensel değere sahip olduğunu ve insanlık adına korunması gerektiğini kanıtlar. Sözleşmeye İmza Atmanın Getirdiği Faydalar Nelerdir? Sözleşmeyi imzalayan taraf ülkeler, dünyanın doğal ve kültürel miraslarını sakınmak ve üzerine titremek noktasında el ele vermekle, gelecek kuşaklara ortak mirasımızı aktarmak üzere müşterek bir yükümlülüğü kabul etmiş sayılır. Sözleşmeye imza atmanın ve listede yer alan miraslardan birkaçına sahip olmanın getirdiği prestij, mirasların korunması konusunda büyüyen bir farkındalığın katalizörü işlevini görür. Bilhassa gelişmekte olan ülkeler için bunun faydası, Dünya Mirasları Fonu na ulaşmakta yatar. Her yıl yaklaşık 4 milyon dolar, taraf ülkelerin tanımlama, koruma ve tanıtma etkinliklerini desteklemek için kullanılmaktadır. İnsan ya da doğa kaynaklı bir felaketin neden olduğu acil durumlarda devreye giren destek de ayrıca önemlidir. Tehlike Altındaki Dünya Mirasları Listesi nde yer alan bölgeler için hem kamuoyunun dikkati çekilir, hem de gerekli fonlar harekete geçirilir. Taraf ülkeler, kapsamlı bir planlama ve takip deneyiminden yararlanma imkanına da kavuşurlar; uzmanlar, yerel koruma ekiplerine gerekli eğitimi sunar. Tüm bunlara ek olarak belirli bölgeleri Dünya Mirasları Listesi ne sokmak, bunların önemi ve değeri konusunda artan bir kamusal bilinç yaratır ve söz konusu yerlerde yoğunlaşan bir turist hareketine yol açar. İyi planlandığında ve yönetildiğinde bu turist hareketi hem bölgeye, hem de yerel ekonomiye önemli mali katkı sunabilir. Dünya Mirası logosu Belçikalı Michel Olyff tarafından hazırlandı ve 1978 yılından beri kullanılıyor Dünya Kültür Mirası listesine alınan yerlere tahsis edilen sertifika örneği 11

8 Dünya Mirası Olarak Kabul Edilme Kriterleri Nelerdir? Tentative List Nedir, Ne Anlama Gelir? UNESCO, Dünya Doğal ve Kültürel Mirası Koruma Sözleşmesi nde bir yerin Dünya Mirası olarak kabul edilebilmesi için bazı net kriterler belirlemiştir. Bu kriterlerin biri ya da birkaçına uyan bölgeler, Dünya Mirası sayılmayı hak etmektedirler. Komite, yalnızca altıncı kriterin tek başına uygulanmamasını önermektedir. Buna karşın Mimar Sinan ın yapıtı Mostar Köprüsü, 2005 yılında istisnai bir durum olarak yalnızca altıncı kriterle Dünya Mirası Listesi ne alınmıştır. Hükümetler, kendi ulusal sınırları içinde bulunan ve Dünya Mirası Listesi nde yer alabilecek doğal ve kültürel değerleri UNESCO ya bildirirler. Bu bildirimler, Tentative List te (Geçici Liste) toplanır. Bu liste beş ya da on yıl içinde adaylık için başvurması tasarlanan bölgelerin geniş bir envanteri niteliğindedir. UNESCO, taraf devletleri ilgili sivil toplum kuruluşları, partnerler, sponsorlar ve yerel yönetimler ile işbirliğine giderek geçici liste oluşturmaya teşvik etmektedir. Bugün itibariyle Tentative List te 155 taraf Dünya Mirası Komitesi Başlangıçta kriter prosedürü, Kültürel Miras için 6, Doğal Miras için 4 olmak üzere, c1, c2, c3, c4, c5, c6 ve n1, n2, n3, n4 biçiminde tanımlanırken, aşağıda da görüleceği gibi sonradan bu sistemden vazgeçilmiş ve kriterler değişmeden kalsa da, 1 den 10 a kadar numaralandırma düzenine geçilmiştir. Bunardan ilk altısı kültürel mirasları, son dördü de doğal mirasları ilgilendirir. Merkeze bağlı organlar bütün bir yıl çalışır ve senede bir defa aşağı yukarı on beş gün süren bir toplantıdan sonra, çok sayıda adayı bu on kritere göre değerlendirir ve Dünya Mirası Listesi ne alınmayı hak eden yerleri açıklarlar. Şimdi gelin, kriterlere daha yakından bakalım: devletin önerdiği, 1343 doğal ve kültürel varlık yer almaktadır. Bu bölgelerden biri aday konumuna gelmeden önce en az bir yıl Tentative List te yer almak zorundadır. Adaylık sürecinde, UNESCO temsilcileri hükümetçe hazırlanan ayrıntılı dosyayı etüt ederler ve ardından, bağımsız kuruluşlar (International Council on Monuments and Sites ICOMOS; World Conservation Union IUCN) tarafından gerçekleştirilen yerinde inceleme sürecine geçilir. İncelemeler sırasında Dünya Mirası Kriterleri ne başvurulur ve aday bölgenin kriterlerden kaçına uyduğu araştırılır. Eğer bölge bir ya da birden fazla kritere uyuyorsa, kurul olumlu rapor hazırlayacak ve UNESCO Dünya Mirası Komitesi ne gönderecektir. Yılda bir kez toplanan komite raporu inceleyip onay verebileceği gibi, kararı erteleyerek daha ayrıntılı bilgi talep etme yetkisine UNESCO Dünya Mirası Merkezi (World Heritage Center), Dünya Mirası Komitesi tarafından yönetilir. İki yılda bir taraf ülkelerden seçilen 21 üyeden oluşan komite, yıllık olarak toplanır ve gerekli kararları alır. Komitenin temel görevleri, Dünya Mirası Listesi ne girmeye hak kazanan adayları belirlemek; Sözleşmenin uygulanmasına ilişkin meseleleri ele almak; Tehlike altındaki dünya miraslarını saptamak; Uluslararası destek çağrılarını değerlendirmek; Sözleşmenin getirdiği sorumluluklara uymak konusunda taraf ülkeleri yönlendirmek ve desteklemek; Dünya Mirası özelliğini yitiren yerleri listeden çıkarmak; Gereksinimler doğrultusunda Dünya Mirası Fonu nu yönetmektir. Komite, Paris te bulunan ve UNESCO nun bir parçası olan küçük bir sekretarya (Dünya Mirası Merkezi) aracılığıyla iş görür. 1. Yaratıcı insan dehasını gösteren bir şaheser olmalı. 2. Bu eser, bir zaman diliminde veya bir bölgede insani değerlerin gelişimini göstermeli. Bu gözlenebilir gelişme, mimaride, teknolojide, anıtsal yapılarda, şehir planlamasında veya toprak kullanımında olabilir. 3. Bu eser, yaşayan ya da ortadan kaybolmuş bir medeniyete veya eşsiz bir kültür geleneğine ait nadide bir örnek olsun. 4. Öyle bir teknolojik yapı veya mimarisi olmalı ki, bu eser insanlık tarihinin önemli bir dönemini bize resmedebilsin. 5. İnsanoğlu karayı ve denizi kullanarak öyle muhteşem bir yerleşim yeri kurmuş olsun ki, insanlık, herhangi bir tahribat halinde bu tarihi değerin kaybolma tehlikesi ile karşı karşıya kalsın. 6. Öyle bir eser olmalı ki, halen yaşayan geleneklerle iç içe olsun ve edebi ya da sanatsal açıdan ayrıcalıklı uluslararası bir anlam taşısın. 7. Olağanüstü, eşi bulunmaz bir doğal güzellik ve estetiğe sahip olsun. 8. Öyle seçkin ve önemli bir doğal yapı olsun ki, bize dünyanın oluşumu ve insanlık tarihinin aşamaları hakkında bilgi versin. 9. Akarsularda veya denizlerde öyle bir yer olmalı ki, bize ekolojik ve biyolojik olarak dünyanın milyonlarca yıldır süregelen ve halen devam eden fauna ve flora gelişimini göstersin. 10. Öyle bir yer olmalı ki, orada bitki ve hayvan türlerinin tarihsel değişim aşamaları aynı anda gözlenebilsin ve bu değerler şu anda yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalsın. Bilim açısından da bunların korunması uluslararası bir öneme sahip olsun. Bu koruma bilincinin otuz yılda varmış olduğu nokta, gelecek yıllar için umutlu olmaya izin vermektedir. Dünya ancak bu kültürel ve doğal şaheserleriyle birlikte güzeldir. Bu güzelliği yaşamak, yaşatmak ve gelecek kuşaklara iletmek, asli görevimizdir. Dünya Mirası projesi, bunun için şimdilik en etkili araç olarak görünmektedir. de sahiptir. Eğer karar olumlu olursa, söz konusu bölge artık bir Dünya Mirası statüsü kazanacaktır. Türkiye nin Geçici Listesi aşağıdaki gibidir; daha ayrıntılı bilgiyi kitabımızın ikinci bölümünde bulabilirsiniz. 1. Efes Antik Kenti; 10. Diyarbakır Kalesi ve Surları; 2. Karain Mağarası; 11. Mardin; 3. Selimiye Camii ve Külliyesi; 12. Ahlat Eski Yerleşimi ve Mezar Taşları; 4 Bursa ve Cumalıkızık Osmanlı Kentsel ve Kırsal Yerleşimleri; 13. Sümela Manastırı; 14. Alahan Manastırı; 5. Konya Selçuklu Başkenti; 15. St. Nicholas Kilisesi; 6. Alanya Kalesi ve Tersanesi; 16. St. Paul Kilisesi, 7. Selçuklu Kervansarayları; St. Paul Kuyusu ve Çevresi; 8. İshak Paşa Sarayı; 17. Kekova; 9. Harran ve Şanlıurfa Yerleşimleri; 18. Güllük Dağı - Termessos Milli Parkı Dünya Doğal ve Kültürel Mirası Koruma Sözleşmesi Sözleşme, doğal ve kültürel miraslarımızın yalnızca doğal sebeplerle değil, değişen sosyal ve ekonomik koşulların etkisiyle de giderek artan bir tehdidin altında olduğunu belirterek başlar. Metinde, kültürel ya da doğal bir mirasın tahrip ya da tümüyle yok olması, bütün dünya uluslarının sahip olduğu mirasın fakirleşmesi olarak vurgulanır. Öte yandan bir mirasın korunması açısından ulusal düzeyde yapılacak girişimler yetersiz olabilir; çünkü söz konusu ülkenin ekonomik, bilimsel ve teknolojik imkanları, gerekli kaynağın oluşturulmasına yetmeyebilir; bu yüzden sözleşme metninde uluslararası dayanışmanın önemine işaret edilir. Yeni tehlikelere karşı uluslararası bir güç ve kararlılıkla mücadele etmek, daha etkili sonuçlar doğuracaktır

9 Bir Seyahat Rotası Olarak Dünya Mirasları Listesi Bugün giderek daha fazla sayıda insan, Dünya Mirasları Listesi ni bir seyahat rotası olarak görmekte ve gezi planlarını bu rotaya göre çizmektedir. Dünya Mirası Listesi nde yer alan bölgeler, yabancı bir ülkede turistlerin öncelikle görmek istedikleri yerler haline gelmiştir. Çünkü bir yerin Dünya Mirası Listesinde tescil edilmesi, o yer ve onun mümtaz değeri hakkında kaçınılmaz olarak bir merak uyandırmaktadır. Dünyayı dolaşan gezginlerin ellerinden düşürmedikleri Lonely Planet, Rough Guide, DK, Fodor s, Let s Go gibi seyahat kitaplarına daha yakından bakarsak, bu yeni eğilimi gözlemleyebiliriz. Bu yayınevlerinin editörleri, Unesco'nun ilgili komisyonları ile her sene bir veya iki kez bir araya geliyorlar ve Dünya Mirası Listesi nde yer alan bölgelerin kitaplarda nasıl yer alması gerektiği ve okurlara ne tür bilgiler verilmesi gerektiğini tartışıyorlar. Eğer bu yöreler belli özellikler arz ediyorlar ise, buralarda nasıl hareket edilmesi gerektiğine ilişkin önerilere de kitapta yer veriyorlar. Bu durum bile, UNESCO Dünya Mirası Listesi nin turizm sektöründeki artan önemini göstermeye yeterli. Burada hedef: Bu yer ile ilgili bir turizm yönetim planı hazırlamak, Yöre halkını eğitmek ve onların katkılarını sağlamak, Yöresel ürünlerin tanıtımını teşvik etmek, Yöre halkının böyle bir yere sahip olmakla büyük gurur duymasını sağlamak ve bu yerin korunması gerektiği bilincini uyandırmak, Bu yerin korunması için turizm fonlarından yararlanmak, Benzer Dünya Mirasına sahip yerlerle temas kurarak karşılıklı bilgi birikimini paylaşmak, Tüm turizm endüstrisi içinde özel sektör ve devlet ile birlikte Dünya Mirası bölgeleriyle ilgili sağlam politikalar oluşturmaktır yılına kadar global seyahat hacminin bugüne oranla 3 kat artacağı hesaplanıyor. Dünya Mirasları, sürdürülebilir turizm prensipleri dikkate alınarak iyi bir şekilde planlandığı ve organize edilebildiği zaman önemli fonları o mirasın bulunduğu bölgeye çekebilir. Bunun ulusal ekonomiler için ne denli önemli olduğunu söylemeye bile gerek yok. Bu yüzden pek çok ülke daha fazla Dünya Mirası na sahip olmak için çalışmakta, çok sayıda yeni eser ve tabiat şaheseri tespit ederek, UNESCO ya başvurmaktadır. Sahip oldukları Dünya Mirası ve aday miktarı açısından ilk otuz ülkenin listesi aşağıda görülebilir (Siyah renkli rakamlar, ülkelerin sahip oldukları Dünya Mirası sayısını (Temmuz 2007 itibari ile), kırmızı renkli rakamlar ise, aday gösterdikleri bölgelerin sayısını ifade etmektedir. Ayrıca bu tabloda yer almayan Mısır ın 30, İsrail in 20, Şili nin 18, Guatemala nın 18, Pakistan ın 18, Özbekistan ın 17, Suriye nin 15, Slovakya nın 16, Hollanda nın 13, Hırvatistan ın 16 ve Togo nun 7 yer teklif ettiğini ekleyelim.) 1 İTALYA BREZİLYA BELÇİKA İSPANYA AVUSTRALYA BULGARİSTAN ÇİN YUNANİSTAN TÜRKİYE ALMANYA İSVEÇ ARJANTİN FRANSA KANADA AVUSTURYA HİNDİSTAN JAPONYA KÜBA İNGİLTERE PORTEKİZ MACARİSTAN MEKSİKA ÇEK CUM FAS RUSYA POLONYA G.AFRİKA ABD PERU İRAN 8 13 Ilk defa Yemen'deki Arabistan Oryx'lerinin koruma alani Yemen hukumetinin koruma yapmamasi sonucu Oryx lerin cok azalmasi yuzunden listeden cikartildi Bu ilk defa oluyor. Dünya Mirası Turizme Destek Programı Turizme destek programının temelinde yatan amaç şudur: Turizm bugün dünyanın en büyük sanayisidir. Halkların en büyük geçim kaynağıdır. Turizmin gelişmesi, bir yörenin gelişmesi ile eş anlamlıdır. Turist ise en küçük nemden nezle olan kişilerden oluşur. Turisti kaçırmak kolay, geri kazanmak zordur. Toplumlar turizmin getirilerini gördükçe turistik değerlere daha çok sahip çıkarlar ve onları daha çok korurlar. Herhangi bir tahribata ilk ve en hızlı tepki yöre halkından gelir. Dünya Mirası değerlerinin korunmasındaki en önemli ve etkin yolun, yöre halkına sahip olduğu değerin önemini anlatmak ve bunun nasıl gelire dönüştürülebileceğini göstermekten geçtiği artık ortak bir kabuldür. Dünya Mirası Örgütü nün 4 milyon dolar civarındaki bütçesi ile bunu gerçekleştirmek olanaksızdır. O halde ne yapmak gerekir? Burada en büyük görev Sivil Toplum Örgütlerine düşmektedir. Başta yöresel örgütler olmak üzere, ulusal ve uluslararası sivil toplum kuruluşları da gerek yöre halkını eğitmeli, gerekse de o yöreye gelen ziyaretçilere en güzel imkanları sunmak için gerekli alt yapıyı hazırlamalıdır. Dünya Mirası Fonu Sözleşmeye 15. maddesine bağlı olarak, bir Dünya Mirası Fonu (World Heritage Fund for the Protection of World Cultural and Natural Heritage of Outstanding Universal Value) meydana getirilmiştir. Bu fon sözleşmeye taraf olan ya da olmayan ülkelerden, Birleşmiş Milletler e bağlı örgütlerden, kamusal veya özel kuruluşlardan ya da kişilerden gelecek katkılardan beslenir. Şu anda yıllık yaklaşık 4 milyon dolara ulaşan bir bütçe söz konusudur. Bu bütçe tam anlamıyla yeterli olmasa da, bugüne kadar çok sayıda önemli koruma girişimini finanse etmeyi başarmıştır. Bu girişim, acil yardım gibi doğrudan destekleme olabileceği gibi, taraf ülkelerin yetişmiş elemana sahip olması amacıyla gerçekleştirilen danışmanlık ve eğitim hizmetleri gibi dolaylı yardımlar da olabilir. Fon, tüm bu çalışmalar için yaşamsal önemde bir kaynak sağlamaktadır. 14 Gelişmekte olan ülkelerdeki Dünya Mirası yerleri kaynaklardan, deneyimden ve turizmi yönetebilecek eğitilmiş personelden yoksundur. Sözleşmeye imza atan ülkelerin ve miras yeri yönetim timlerinin bu sorunlarla başa çıkmalarına yardımcı olmak için Dünya Mirası Komitesi 2001 yılında Dünya Mirası Turizme Destek Programı nı (World Heritage Sustainable Tourism Programme) başlatmıştır. 15

10 Dünya Mirasları nın Tanıtımı Dünya Mirası logosu Belçikalı Michel Olyff tarafından hazırlandı ve 1978 yılından beri kullanılıyor Turistlerin önemli bir bölümü, gezdikleri yerin bir Dünya Mirası olduğunu bilseler de, bir kısmı kendilerine sunulan program çerçevesinde geldikleri için bu konuda tam bir bilgiye sahip değillerdir. Belki çok muhteşem bir doğal güzelliğin (Grand Canyon ya da Iguasu şelaleri gibi) varlığını duymuşlardır veya o yer zaten asırlardır bilinmektedir (Mısırdaki piramitler veya Çin Seddi gibi). Ama bu yerlerin Dünya Mirası Listesinde olup olmadığından habersizdirler. Peki onlara bu bilgiyi nasıl ulaştırmalı? Dış ülkelerde uzun süredir uygulanan yöntemlerin başında, rehberlerin bu konuda iyi bilgilendirilmesi geliyor. Eğer rehberli bir tur ile geliniyorsa yerel rehberler o yerin ne zaman listeye girdiğini, hatta bazıları daha da ayrıntıya girerek, listede hangi sıra numarasıyla yer aldığını konuklarına anlatıyorlar. Turizm Rehberi olmak için ilk şart, kendi ülkesinde yer alan Dünya Mirasları hakkında tam bilgi sahibi olmak. Sadece iki örnek vermekle yetinelim: Avustralya nın ortasında bulunan ve geleneksel adı Uluru olan Ayers Rock kutsal mekanına doğru altı günlük bir tura katıldığımızı anımsıyorum. Rehberimize, Avustralya nın kaç Dünya Mirası na sahip olduğunu sormuştum. Uluru nun Dünya Mirası olduğunu bilip bilmediğini sorgulamak istemiştim aslında. En ufak bir tereddüt etmeden, On altı demesi beni şaşırtmıştı. Bunların hangileri olduğunu sorunca, bana hemen yanındaki kutudan çıkardığı Avustralya Dünya Mirasları adlı kitabı verdi. Bu, Avustralya da rehberlerin el kitabıymış. Vietnam da da rehberimize aynı soruyu yöneltmiştim. Hemen Beş diye yanıtladı ve her birisinin listeye giriş seneleri de dahil olmak üzere bilgi verdi. O yörelerin halkları da, Dünya Mirası Amblemi ni çeşitli yerlerde kullanarak hediyelik eşya satışlarını arttırmak ve bunlara bir anlam kazandırmak istiyor. Burada iki örnek göreceksiniz. Örneğin 800 yıllık tuz madenleri ile Dünya Mirası Listesi ne giren Avusturya nın Hallstatt şehri, bu madenden çıkarttığı tuzları şişeliyor ve üzerine amblemleri basıyor. Diğer bir örnek de Almanya'nın Edlinburg şehrinden. Gördüğünüz gibi, yaratıcı bir düşünceyle, ürettikleri şemsiyeyi Dünya Mirası Amblemi ile süslemişler. Bazı bölgelerde, ziyaretçilerin sertifikanın kopyasını görmeleri de sağlanıyor. Çünkü sertifikalar o yerin gurur kaynağı senesi itibariyle dünyada yalnızca 830 yer bu sertifikayı alma ve sergileme hakkını kazanmış. Ama bazı yöreler buna daha da özel bir önem vermişler. Sertifikanın dev boyutlu bir kopyasını girişte gösterişli bir yere koymuşlar. Aşağıda Özbekistan ın Hiva şehri ve Çin in Magoa Mağaralarındaki iki uygulamayı görmektesiniz. Seyahat ettiğimiz ülkelerde, gerek UNESCO sembolünün, gerekse Dünya Mirasları sertifikası ve ambleminin çok çeşitli kullanımıyla karşılaştık. Bunlardan bazılarının fotoğraflarını üçüncü ve dördüncü bölümlerde bulabileceksiniz. Ülkeler için bir Dünya Mirası na sahip olmak çok önemli olduğu için, bu sıfatı almaya hak kazanmış bölgeler için hemen yöresel, ulusal ve uluslararası bir tanıtım seferberliği içine giriliyor. Rehberler bunun en önemli sacayağı. Çünkü turistlerle doğrudan iletişimleri var. Öte yandan Dünya Mirasları ile ilgili hem özel sektör, hem de devlet eliyle yayınlanan çok sayıda kitap, kitapçık ve broşüre rastlamak mümkün. Basılı materyaller, tanıtımın bir başka önemli ayağını oluşturuyorlar. Son tanıtım ve bilgilendirme yöntemi ise, Amblem ve Sertifika nın görsel bir öğe olarak kullanılması. Dünyanın birçok yerinde, Dünya Mirasına giden güzergah çok uzaklardan başlayan yol levhaları ile işaretleniyor ve bunların tümünde Dünya Mirası Amblemi yer alıyor. Sonra yöreye ulaşıldığında, sizi yine Dünya Mirası na geldiğinizi belirten amblemli panolar karşılıyor.. Başarı Öyküleri : Royal Chitwan National Park (Nepal) Royal Chitwan Milli Parkı, Güney Asya nın simgesi niteliğindeki 400 kadar tek boynuzlu gergedan için sığınak rolü üstlenmektedir. Burada ayrıca nesli tükenmek üzere olan Chitwan kaplanları da yaşamaktadır. Geçen yüzyılın başlarında bu bölgede düzenlenen kaplan avı partileri meşhurdu. Bu av partilerine katılan İngiliz asilzadelerden biri, 130 kaplan öldürmekle övünüyordu. Ayrıca nehir kenarında yaşamlarını sürdüren timsahlar da, yine bu hassas ekosistemin bir parçası. Dünya Mirası Komitesi 1990 ların başında, Rapti Nehri nin yönünü değiştirmeye yönelik bir projenin çevresel etkilerini sorgulamıştır. Asya İlerleme Bankası ve Nepal Hükümeti projeyi yeniden gözden geçirmiş ve yön değiştirmenin nehir kenarındaki doğal yaşamı ve özellikle Chitwan gergedanlarını tehdit edeceği sonucuna vararak, projeyi iptal etmiştir. Doğal yapının korunması sayesinde, hayvan nüfusunda belirgin bir artış kaydedilmiştir. Fillerin sırtında yaptığımız bir gezi esnasında Tanrı nın dünyaya armağan ettiği güzelliklerden olan iki Chitwan gergedanına rastlamak bizi heyecanlandırmıştı. Biraz ötede meyve ve ot toplayan yerli kızların, civarda gergedan olduğunu duyunca güvenli bölgelere doğru korkuyla kaçtıklarını görmek de ayrıca etkileyiciydi. Dünya Mirası logosu Belçikalı Michel Olyff tarafından hazırlandı ve 1978 yılından beri kullanılıyor 16 17

11 Visitor Centre Düzenlemeleri Ören Yerlerine Giriş Biletleri Dünya Mirası Listesi nde yer alan bölgelerin büyük çoğunluğu bir müze girişi şeklindedir. Buralarda bulunan Visitor Centre larda bir bölüm, Dünya Mirası nın ne anlama geldiğiyle ilgili açıklayıcı bilgilere ayrılıyor. Böylece turistlerin bilinçlenmeleri sağlanıyor. Birçok ören yerine girişte, biletlerin üzerinde Dünya Mirası Amblemi yer almaktadır. Bunu hatıra olarak ülkelerine götüren turistler vardır. Sivil Toplum Örgütlerinin Rolü Avustralya nın Darwin şehri yakınlarındaki Kakadu Milli Parkı dünyadaki ikili miraslardan biridir. Bir yerin ikili miras sayılabilmesi için, en az birer tane doğal ve kültürel kritere uyması gerekiyor. Dünyada bu yerlerin sayısı yalnızca 24 tür. Kakadu Milli Parkı 20. Miras olarak ilan edilmiştir. Park yetkilileri bunun önemini gurur duyarak ve bilhassa vurguluyorlar. Bu yüzden, yanda gösterilen panoyu hazırlamışlar. Bu panonun altında da diğer 19 yer yazılı. Bu miraslardan iki tanesi de Kapadokya ve Pamukkale. Bu sayede Kakadu Milli Parkı nı gezenler, çok az sayıdaki ikili mirastan iki adedinin Türkiye de olduğunu ve isimlerini öğreniyorlar. Daha birçok yerde rastladığımız gibi, Almanyanın Rammelsberg Madenleri nin Visitor Centre ında da, o seneye kadar ilan edilmiş olan Dünya Mirasları Listesi bulunuyor. Bu çalışmanın sonunda, Dünya Mirasları nın tam listesini bulabilirsiniz. Bazı sivil toplum örgütleri de bu tanıtım için aktif rol üstlenmektedirler. İtalya nın Ravenna ve Polonya nın Zamocs kentinde bu işbirliğinin en tipik örneklerini görmek mümkündür. Ravenna Rotary Kulübü, yerel yönetim ve Kültür Bakanlığı ile ortaklaşa bir proje çerçevesinde anlaşmış ve şehrin her yanındaki afişler ile, turistlerin buralara kolayca ulaşabilmelerini sağlayan harita, broşür ve amblemli biletlerin basımını üstlenmişlerdir. Öte yandan oluşturdukları bir fon ile, bu eserlerin (Ravenna da 8 eser koruma altına alınmıştır) çevre düzenlemelerini yapmaktadırlar. Zamosc ta ise Dünya Mirası amblemlerini taşıyan şehre giriş levhalarını yaptırıp asmışlardır. Görüldüğü gibi, Sivil Toplum Örgütleri nin Dünya Mirasları nı tanıtmak ve korumak açısından yapabilecekleri katkı sınırsızdır. Dünya Mirası logosu Belçikalı Michel Olyff tarafından hazırlandı ve 1978 yılından beri kullanılıyor 18 19